Chương 44

Lucie trải qua một đêm bất an, đầy ác mộng. Những hình ảnh đã lợi dụng những thời khắc thanh bình để quấy rầy cô: đứa bé gái ngồi trên chiếc xích đu, con bò mộng, lũ thỏ, Judith Sagnol, trong bộ phim, với con mắt bị khoét, vùng bụng bị rạch xẻ thành hình một con mắt đen to tướng.

Trong lúc trằn trọc trên giường, nhìn màn hình kỹ thuật số của chiếc ti vi pha loãng từng phút của cô một, Lucie chỉ nóng lòng mong một điều duy nhất: ngày rạng thật nhanh.

Và ngày đã rạng. Đúng lúc đồng hồ điểm chuông 9 giờ, cô bước đi trên những con phố Québec, tận hưởng bầu không khí dịu mát của buổi sáng để xua tan cảm giác đờ đẫn đang đè nặng lên các cơ bắp.

Trung tâm lưu trữ Montréal nằm cách Vieux-Port chừng một trăm mét, giữa một vùng đặc biệt rợp bóng cây. Đây là một tòa nhà của chính phủ xây theo phong cách Beaux-Arts, với những phiến đá lớn màu trắng và những hàng cột đồ sộ, trong quá khứ từng là trụ sở của Cao học Thương mại.

Khi Lucie vào đến bên trong, đeo theo chiếc ba lô chất đầy hoa quả lấy từ khách sạn, một chai nước, cuốn sổ nhỏ và cây bút, cô có cảm giác mình là một con kiến nhỏ bé nực cười lạc giữa một sa mạc giấy. Theo lời nữ nhân viên phụ trách tài liệu lưu trữ đầu tiên mà cô gặp, giữa những bức tường này, bên dưới những khoảng trần cao chạm trổ và những chùm đèn tuyệt đẹp, đang ẩn giấu trên hai mươi ki lô mét dữ liệu, bao gồm các tài liệu cá nhân, tài liệu của chính phủ và tài liệu dân sự. Ở đây, có thể tìm hiểu về cuộc đời của những gia đình thế lực trong lịch sử Montréal và Québec, chẳng hạn như nhà Papineau, nhà Lacoste, nhà Mercier, đồng thời cũng có thể tìm thấy những thông tin về tình hình nhập cư, giáo dục, năng lượng, du lịch, các vụ án tư pháp, chưa kể chín triệu bức ảnh hoặc hai trăm ngàn bức vẽ, bản đồ, sơ đồ… Một thành phố giấy trong một thành phố thép và bê tông.

Để có được những cơ hội tốt nhất, Lucie đã chuẩn bị, bằng vài câu ngắn gọn, một bản tổng hợp đầy đủ tất cả những gì cô muốn tìm. Cô tự giới thiệu mình là cảnh sát Pháp, đang tìm kiếm một người trong một bức ảnh. Người phụ nữ đón tiếp hướng dẫn cô đến gặp một người khác, người có lẽ là hiểu biết nhiều hơn về thời kỳ tương ứng với những năm 1950 trong lịch sử Québec. Tấm thẻ ghim trên chiếc áo sơ mi trắng cho biết bà tên là Patricia Richaud.

Lucie giải thích ngắn gọn với bà về mục đích chuyến viếng thăm.

- Thế này, tôi đang tìm một bé gái chắc hẳn đã đến tu viện hoặc trại trẻ mồ côi vào những năm 1950. Nếu phải đưa ra một thời điểm cụ thể, tôi cho rằng đó là vào khoảng năm 1954 hoặc 1955. Cơ sở đó có khả năng nằm trong khu vực Montréal. Tôi có cả tên của một bà xơ từng có mối liên hệ với bé gái đó: xơ Marie-du-Calvaire.

Nữ nhân viên phụ trách tài liệu lưu trữ xem bức ảnh đứa bé gái ngồi trên xích đu, rồi mời Lucie đi theo mình.

- Cô có biết thời kỳ đó có bao nhiêu xơ Marie-du-Calvaire không? Thật đáng tiếc, thông tin đó sẽ không giúp ích cho cô được nhiều đâu.

Richaud trạc tuổi năm mươi, mái tóc sáng màu buộc túm đuôi ngựa và đeo một đôi kính nhỏ mắt tròn. Hai người phụ nữ đi dọc theo những hành lang dài bất tận, chẳng ăn nhập gì với hình ảnh cũ kỹ mà ta có thể hình dung về những cơ quan kiểu này. Những đường lối rõ ràng, sạch sẽ, lối thiết kế vị tương lai. Thậm chí còn có cả dịch vụ tham quan kèm hướng dẫn: đã có nhiều người đi thành nhóm đằng sau một hướng dẫn viên, giữa thư viện rộng mênh mông. Lucie tin chắc là mình đã đi bộ hơn năm phút, leo lên rồi leo xuống các cầu thang, trước khi đến được một căn phòng nhỏ xíu hình vòng cung, không cửa sổ, được chiếu sáng bằng những ngọn đèn nê ông. Những tập hồ sơ nối tiếp nhau trong hàng trăm hàng ngàn ngăn tủ có độ cao nhiều mét, có thể tiếp cận bằng một cái thang gắn bánh xe. Trong số đó, nữ cảnh sát có thể đọc thấy: “Hồ sơ tội phạm vị thành niên (1912- 1958)”, “Hồ sơ phúc lợi xã hội (1950-1974)”,… Nhân viên lưu trữ dừng lại giữa phòng.

- Đây rồi. Theo cảm giác của tôi, đây chính là nơi cô có cơ may thấy những gì cô đang tìm kiếm. Đa số các hồ sơ này liên quan đến trẻ mồ côi dưới mười sáu tuổi. Chẳng hạn các hồ sơ tội phạm vị thành niên đều liên quan đến những trẻ em bị bỏ rơi hoặc bị cha mẹ vứt bỏ trong những hoàn cảnh có khả năng biến chúng thành tội phạm.

Lucie chỉ vào phần bên kia của căn phòng, nơi khiến cô đặc biệt quan tâm: “Các cộng đồng tôn giáo (1925-1961)”. Nhân lúc người phụ nữ dừng lại để lấy hơi, cô xen vào:

- Thế còn chỗ kia?

Richaud máy móc sờ tay lên tấm mề đay đeo ở đầu một sợi dây chuyền bằng vàng.

- Cô may mắn đấy, đây là những tài liệu mới được lấy về vài tuần nay, trước kia bị cấm tra cứu, bởi vì chúng nằm trong các cơ sở tôn giáo. Nhưng tỉnh Québec càng ngày càng quay lưng với tôn giáo, vì lợi ích của một thế giới bị bao vây bởi chủ nghĩa hiện đại, và các cơ sở này lần lượt đóng cửa, vì thiếu tiền trầm trọng. Thế nên chúng tôi mới lấy lại dữ liệu của họ, bởi vì từ nay trở đi, họ không còn chỗ nào để lưu trữ chúng nữa.

Bà thở dài.

- Như cô có thể nhận thấy, lượng hồ sơ rất nhiều, bởi vì chúng bao gồm cả các trại trẻ mồ côi của các thành phố và các vùng lân cận. Hồi ấy, các cộng đồng tôn giáo này nở rộ và chủ yếu là đón nhận trẻ mồ côi bất hợp pháp.

- Bất hợp pháp ư? Chị có thể giải thích rõ hơn được không?

Như thể không nghe thấy gì, nữ chuyên gia đi về phía một tập hợp những ngăn kéo bằng kim loại. Bà mở một trong số các ngăn kéo chứa vô số phiếu thông tin bằng bìa.

- Đây là các chỉ dẫn tra cứu. Nếu có tên của đứa trẻ, cô có thể tìm thấy đúng hồ sơ, chỉ trong vòng năm phút. Nhưng với lượng thông tin ít ỏi mà cô đang có, có lẽ cô sẽ phải tra cứu ký lục về năm tạo hồ sơ hoặc ký lục về cơ sở nuôi dưỡng, trong các ngăn kéo khác, ở đằng kia. Các ngăn kéo đó chứa các danh sách tiếp nhận trẻ. Có khả năng cô sẽ thấy những danh tính giống nhau tại nhiều cơ sở và vào các thời kỳ khác nhau, bởi vì hồi đó, việc chuyển giao diễn ra thường xuyên, trẻ mồ côi không bao giờ ở quá vài năm tại cùng một nơi. Sau khi có được phiếu thông tin của một cá nhân đặc biệt nào đó, cô sẽ phải dựa vào hồ sơ của người đó để so sánh với các bức ảnh mình đang có. Thôi, tôi phải đi đây. Đừng ngại sử dụng điện thoại, đặt ở chỗ kia, nếu cô có bất kỳ câu hỏi nào.

- Điện thoại đó có kết nối với bên ngoài không? Điện thoại di động của tôi không hoạt động được nữa.

- Có, nhưng cô sẽ bị tính tiền. Và hãy gọi cho lễ tân trước khi ra ngoài, nếu không cô sẽ bị lạc đấy.

Lucie gọi bà lại ngay trước khi bà biến mất.

- Chị chưa trả lời tôi. Những đứa trẻ bất hợp pháp đó là thế nào?

Patricia Richaud gỡ cặp kính nhỏ mắt tròn và cẩn thận lau bằng một mảnh da dê.

- Đúng như tên gọi, đó là những đứa trẻ ngoài giá thú. Cô nói mình là cảnh sát đúng không? Chính xác thì cô đang tìm kiếm thứ gì?

- Tôi phải thú nhận với chị là bản thân tôi cũng không biết.

- Nếu cô mạo hiểm tìm hiểu quá khứ của Québec, tôi mong cô đừng làm việc đó mà không suy nghĩ. Giai đoạn đó đã đủ đen tối rồi, và ở đây tất cả mọi người đều tìm cách để quên nó đi.

- Chị đang nói đến chuyện gì vậy?

Nhân viên lưu trữ nhanh chóng đi ra ngoài và đóng sập cửa lại. Lucie đặt ba lô lên một chiếc bàn tròn. Người phụ nữ này muốn nói điều gì? Một giai đoạn đen tối… Có mối liên hệ nào với vụ điều tra của cô không?

Vừa thở dài, Lucie vừa nhìn xung quanh.

- Thôi được rồi… Chưa chắc đã là như thế…

Cô dồn hết dũng khí, và vì không biết họ của đứa bé gái, cô lập tức tấn công những ký lục thống kê trẻ mồ côi theo năm. Cô suy nghĩ thật nhanh: bộ phim được sản xuất vào năm 1955, lúc đó đứa bé gái chừng gần tám tuổi. Ít có khả năng cô bé được tiếp nhận vào năm đó, bởi vì cô bé có vẻ biết rất rõ về các địa điểm và con người. Và chuyên gia đọc khẩu hình có nhận xét là cô bé đã lớn lên một chút. Lucie liền bắt đầu bằng năm trước đó, năm 1954.

- Chúa ơi…

Chỉ riêng năm 1954, người ta đã thống kê được ba nghìn bảy trăm mười hai lần tiếp nhận tại các cơ sở tôn giáo khác nhau trong vùng. Một cuộc di dân trẻ con thực sự.

Lucie tập trung vào nhiệm vụ cần làm. Trước hết, cô có một cái tên riêng quý giá. Vài âm tiết mà họ đã giải mã được trên môi đứa bé gái được quay trong một bộ phim ngắn đen trắng cũ kỹ. Cô mở sổ ghi chép và đọc thấy dòng chữ cô đã ghi lại hôm trước, trong cuộc họp cùng thiếu tá cấp trên và nữ chuyên gia đọc khẩu hình: “Đã xảy ra chuyện gì với Lydia?”

Lydia…

Lucie lấy ra khoảng ba chục danh sách trẻ được tiếp nhận năm 1954 và đắm chìm vào việc đọc các nhân thân, với họ được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái. Trai gái lẫn lộn. Chỉ có những dòng chép tay ghi họ, tên, tuổi, cũng như số hồ sơ liên quan.

Lần đầu tiên Lucie bắt gặp cái tên riêng Lydia - Lydia Marchand, bảy tuổi -, cô tin chắc mình đã tìm thấy. Có được số hồ sơ của cô bé, cô lao vội về phía những bức tường giấy tờ và lục tìm tập hồ sơ tương ứng, mở ra. Bức ảnh thẻ không phù hợp với ảnh của những bé gái mà cô đã in ra được từ bộ phim. Nhưng có thể Lydia đã không tham gia vụ sát hại lũ thỏ chăng?

Lucie không từ bỏ. Điều quan trọng ở đây là cơ sở nuôi dưỡng Lydia: “Tu viện các xơ Bon-Pasteur ở Québec…” Nữ cảnh sát quay về phía các ngăn kéo, tìm được ký lục tương ứng với tu viện này và lấy ra danh sách của các học sinh nội trú ở đó, với số lượng là ba trăm bốn mươi bảy người.

Ba trăm bốn mươi bảy học sinh. Và chỉ toàn là nữ.

Để tìm ra đứa bé gái ngồi trên xích đu, đứa bé gái có bạn là Lydia, không có cách nào khác ngoài việc xem hết ba trăm bốn mươi bảy bộ hồ sơ, và so sánh những bức ảnh dán trong từng hồ sơ với những bức ảnh cô đang có.

Cô làm việc đó cả buổi sáng mà không đạt được kết quả gì. Vậy là không phải Lydia này… Lần chán nản đầu tiên. Ý thức được mức độ phức tạp của công việc, Lucie lấy từ trong ba lô ra một quả táo và lúc lắc đầu cho thư giãn phần gáy. Mắt cô bắt đầu đỏ lên. Ánh đèn nê ông gay gắt và những cái tên nhỏ xíu chi chít không phải là điều lý tưởng cho công việc. Mà không biết cô có đang ở đúng thành phố nơi chuyện đó xảy ra không?

Cô tự thuyết phục mình. Tất cả các manh mối đều đưa cô tới đây, Montréal.

Lúc 13h15, cô tấn công sang năm 1953. Đến khoảng 17h, sau khi ăn hai quả chuối và ghé vào nhà vệ sinh, cô bắt đầu tra cứu năm 1952. Cả lần này cũng có một Lydia không biết thứ bao nhiêu đưa cô đến với một cơ sở tôn giáo khác, được gọi là bệnh viện Từ thiện Montréal.

Một cách máy móc, Lucie lấy ra chồng hồ sơ cao ngất liên quan đến bệnh viện đó và bắt tay vào lần lục tìm cuối cùng trong ngày. Cơ quan lưu trữ đóng cửa lúc 19h, và dù sao đi nữa, đầu óc cô cũng sắp nổ tung. Những cái tên, những cái tên, vẫn là những cái tên.

Khi cô mở đến bộ hồ sơ nằm ở khoảng phần tư cuối cùng trong cả chồng, và nhìn thấy bức ảnh dán trong đó, cổ họng cô se lại.

Chính là cô bé đó, bé gái ngồi trên xích đu.

Alice Tonquin.

Khoảng cách giữa bức ảnh trong hồ sơ và bức ảnh in ra từ bộ phim là ba năm, nhưng Lucie không hề nghi ngờ chút nào. Đôi mắt sâu nhìn thẳng, khuôn mặt trái xoan…

Tim đập thình thịch, nữ cảnh sát trẻ đọc lướt qua nhúm thông tin ít ỏi trong hồ sơ. Alice Tonquin ra đời tại tu viện của các nữ tu dòng Nhân lành tại Montréal vào năm 1948… Ở đó đến tận năm ba tuổi… Sau đó được chuyển đến tu viện Marie của các nữ tu dòng Francisco tại Baie-Saint-Paul trong vòng hai năm… Rồi đến bệnh viện Từ thiện Montréal vào năm 1952, như vậy là… Kết thúc hành trình, hay đúng hơn là phần thời gian còn lại chắc hẳn ẩn náu trong một hồ sơ khác, bởi vì hồ sơ Lucie đang cầm chỉ tương ứng với quãng thời gian cô bé được tiếp nhận vào bệnh viện Từ thiện.

Các thông tin chi tiết, không mấy phong phú, chỉ thuần túy mang tính chất hành chính, nhưng không sao: cuối cùng Lucie cũng có được danh tính mà cô đang tìm kiếm. Cô bắt đầu ghi chép, khoanh tròn cụm từ “bệnh viện Từ thiện Montréal” và nhấc điện thoại trong phòng lên.

Cô gọi một cuộc cho cấp trên Kashmareck, từ Pháp và kể từ đầu cuộc điều tra, anh đã nhiều lần thiết lập kết nối với Cơ quan An ninh Québec. Cô yêu cầu anh tiếp cận họ và khởi động việc tìm kiếm nhân thân của Alice Tonquin và Lydia Hocquart.

Trong lúc chờ anh gọi lại, vẫn dùng điện thoại, Lucie thông báo với Patricia Richaud rằng bà có thể đến tìm cô trong vòng nửa giờ đồng hồ nữa. Thời gian để cô thu dọn toàn bộ đống giấy tờ.

Trong bầu không khí tĩnh mịch của căn phòng, Lucie buông mình xuống chiếc ghế tựa, ngả đầu ra sau. Rồi cô uống hết chai nước, đến tận giọt cuối cùng.

Cô đã tìm ra… Một bức ảnh, một bức ảnh đơn giản đã giúp cô lần ngược thời gian và tiến gần đến đích. Cô nghĩ đến Alice, đứa trẻ vô danh bây giờ đã không còn vô danh nữa. Một bé gái mồ côi, không cha không mẹ, bị xô đẩy từ bệnh viện đến tu viện, không ràng buộc, không dấu vết, không gì hết. Được nuôi lớn trong cảnh lạnh lẽo của một cơ sở tôn giáo: những bài kinh cầu trong bữa ăn, những công việc nội trợ, những đêm ngủ trong ký túc xá và cuộc sống khổ hạnh, theo mệnh lệnh và vâng lời Chúa trời. Tương lai của cô bé đã ra sao với một khởi đầu thảm khốc đến thế trong đời? Cô bé đã lớn lên như thế nào? Đã xảy ra chuyện gì trong căn phòng đáng sợ kia, với tất cả những con thỏ ấy? Trong thâm tâm, Lucie hy vọng cô sắp có câu trả lời cho những câu hỏi đó. Tất cả những suy nghĩ, những khuôn mặt quấy rầy cô cả đêm lẫn ngày này phải chấm dứt. Alice phải tiết lộ những bí mật của mình với cô.

Hai mươi lăm phút sau, điện thoại trong phòng reo vang, trong lúc cô đang sắp xếp những bộ hồ sơ cuối cùng. Là Kashmareck… Lucie nhấc máy và không để anh kịp lên tiếng:

- Hãy nói với tôi rằng anh đã có được điều gì đó!

Cứ nghe cách anh hắng giọng, Lucie hiểu ngay rằng chuyện này hẳn lại dẫn đến một thất bại.

- Có, tôi đã có một điều gì đó, nhưng không khủng khiếp đâu. Trước tiên, không hề có dấu vết gì của cô bé Alice Tonquin đó. Cả ở Canada lẫn ở Pháp. Cảnh sát thuộc Cơ quan An ninh Québec đúng là có nắm được hộ tịch của cô bé, được lập lúc cô bé chào đời tại một bệnh viện ở Trois-Rivières, nhưng không có thêm được nhiều thông tin. Họ nói với tôi rằng tình trạng mất nhân thân trong những năm đó diễn ra thường xuyên. Với rất nhiều lần di chuyển giữa các cơ sở tiếp nhận, khó mà theo dõi dấu vết của những đứa trẻ đó, còn giấy tờ thì rất dễ thất lạc. Sau năm 1955, có khả năng cô bé đã được một gia đình nhận làm con nuôi dưới một cái tên khác, giống như đa số trẻ em thời đó. Nếu ngày nay cô bé còn sống, thì sẽ là dưới một nhân thân xa lạ.

- Chết tiệt, dường như mọi người đều biết chuyện về những vụ nhận con nuôi ồ ạt đó, ngoại trừ chúng ta. Thế còn Lydia Hocquart, bạn của cô bé?

- Lydia qua đời năm 1985 tại một bệnh viện tâm thần, sau khi bị trụy tim. Bà ấy bị rối loạn hành vi nghiêm trọng, và tim bà ấy không còn chịu nổi những loại thuốc mà bà ấy tống vào người suốt từng ấy năm trời.

- Hãy yêu cầu họ gửi cho anh tất cả các thông tin, rồi chuyển chúng cho tôi qua email! Bệnh viện của Lydia tên là gì?

- Chờ chút… Đây rồi, Saint-Julien thuộc Saint-Ferdinand ở Halifax.

- Và bà ấy đã ở bệnh viện đó trong bao lâu?

- Tôi không biết gì cả. Tất cả những thông tin đó thuộc lĩnh vực y tế, và được bảo mật. Cô biết rằng thông thường, chính tôi mới là người đặt câu hỏi chứ?

Đằng sau Lucie, cánh cửa mở ra. Patricia Richaud lặng lẽ dò xét quanh phòng, để chắc chắn rằng mọi thứ đã được sắp xếp gọn gàng.

- Chúng ta sẽ gọi lại cho nhau sau, Lucie nói.

Cô gác máy, nghiến chặt hai hàm răng. Rối loạn hành vi nghiêm trọng… bệnh viện tâm thần…

Giọng nói thô kệch của bà nhân viên lưu trữ kéo cô ra khỏi dòng suy nghĩ.

- Cô đã tìm thấy niềm hạnh phúc của mình chưa?

Lucie giật mình.

- Ờ… Rồi, rồi… Tôi đã thấy cái tên tôi đang tìm, cũng như tên cơ sở cuối cùng tiếp nhận người đó, bệnh viện Từ thiện Montréal.

- Giáo đoàn của các nữ tu áo xám…

- Chị nói sao?

- Tôi chỉ nói rằng trong bệnh viện đó có một giáo đoàn Công giáo La Mã, mà ngày nay mọi người vẫn gọi là các nữ tu áo xám. Bệnh viện của họ được Đại học Montréal mua lại, báo chí đã nói nhiều đến chuyện này trong vài tuần vừa qua. Từ nay đến năm 2011, các nữ tu sẽ chuyển đến đảo Saint-Bernard, nhưng lúc này, phần lớn trong số họ vẫn sống trong chái B của bệnh viện, không chịu rời đi. Còn hồ sơ lưu trữ của họ đã được chuyển đến đây, chính điều đó đã cho phép cô tìm thấy niềm hạnh phúc của mình.

Các nữ tu áo xám… Chỉ riêng cái tên đó đã khiến Lucie nổi da gà. Cô hình dung ra những khuôn mặt sắt đá, những đôi mắt màu thủy ngân lờ đờ.

- Chị có thể lấy giúp tôi danh sách các nữ tu vẫn còn ở đó không?

Lucie nghĩ đến xơ Marie-du-Calvaire. Richaud nhíu mày.

- Có lẽ là được đấy.

- Và chị cũng sẽ giải thích giúp tôi giai đoạn đen tối của đất nước chị là như thế nào. Tôi muốn biết giai đoạn đó là gì, thật chính xác.

Nữ nhân viên lưu trữ bất động vài giây. Bà để một chùm chìa khóa nặng trĩu lên bàn và đưa mắt quét một lượt khắp các ngọn tháp giấy tờ.

- Tất cả đều xoay quanh hàng ngàn đứa trẻ này, thưa cô. Trọn vẹn một thế hệ những đứa trẻ bị hy sinh, bị tra tấn, và dấu vết duy nhất là những gì còn lại ở đây, trong căn phòng này. Người ta gọi chúng là những đứa trẻ mồ côi Duplessis.

Bà đi ra phía cửa.

- Tôi sẽ quay trở lại cùng với danh sách cô cần.