Chương 5

Thị trấn Seabrook nằm ở vùng sông lạch thôn quê Bắc Florida, xa khỏi những khu vực phát triển và các cộng đồng hưu trí. Cách đó hai tiếng chạy xe về phía Nam là Tampa, Gainesville thì cách một tiếng chạy xe về phía Tây. Dù Vịnh chỉ cách đó 45 phút chạy xe, đường thì hai làn, nhưng các nhà phát triển đô thị của bang chẳng hề để tâm tu sửa con đường dọc biển này. Với dân số 11.000 người, Seabrook là thủ phủ của Hạt Ruiz, trung tâm của hầu hết hoạt động thương mại trong khu vực bị bỏ rơi này. Dân số đây ngày càng suy giảm, nhưng có gỡ gạc lại được đôi chút nhờ vài người ở tuổi nghỉ hưu tận dụng lợi thế sinh hoạt giá rẻ khi ở trong những bãi nhà xe di động. Con phố chính vẫn mãi trong tình trạng dang dở với vài tòa nhà trống không, và ở rìa thị trấn, khá nhiều ngôi nhà lớn đang treo biển bán tháo. Tòa nhà tòa án theo phong cách Tây Ban Nha ở đây vẫn còn đẹp và khá bận rộn, với hơn hai chục luật sư lo xử lý công chuyện pháp lý của hạt.

Hai mươi hai năm trước, một luật sư bị giết trong văn phòng mình, và vài tháng sau, lần đầu tiên và duy nhất, Seabrook được người khắp cả nước biết đến. Nạn nhân là luật sư Keith Russo, bị giết năm 37 tuổi. Thi thể được tìm thấy trên sàn, sau bàn làm việc, máu tung tóe khắp nơi. Anh bị bắn hai phát vào đầu bằng một khẩu shotgun cỡ đạn 12 và khuôn mặt gần như không còn lại gì. Ảnh chụp hiện trường quá khủng khiếp, thậm chí là tởm lợm, ít nhất là với vài bồi thẩm. Tối ngày định mệnh vào tháng 12 đó, anh làm việc muộn trong văn phòng mình. Không lâu trước thời điểm anh chết, điện trong văn phòng anh đã bị cắt.

Keith làm nghề luật ở Seabrook đã 11 năm, cùng người cộng sự cũng là vợ anh, Diana Russo. Hai người không có con. Thời gian đầu mới lập công ty, họ chăm chỉ miệt mài hỗ trợ pháp lý cho đủ mọi mục đích thông thường, nhưng rồi cả hai muốn lên tầm và thoát khỏi cảnh chán chường của những lần lo viết di chúc và đệ đơn ly dị. Họ mong mỏi trở thành luật sư biện hộ tại tòa và tận dụng hệ thống luật dân sự sinh nhiều lợi ích của bang. Tuy nhiên, ở tầm đó, cạnh tranh rất khốc liệt và hai người phải giành giật mới có những vụ béo bở.

Thời điểm người chồng bị giết, Diana đang ở tiệm làm tóc. Ba tiếng sau, cô mới phát hiện ra thi thể chồng khi đi tìm anh vì không thấy anh về nhà, gọi điện cũng chẳng nghe máy. Sau tang lễ, cô trốn đời và than khóc chồng mình hàng tháng trời. Cô đóng cửa văn phòng, bán tòa nhà, và cuối cùng bán luôn căn nhà đang ở rồi dọn về quê Sarasota. Trong tay cô lúc đó có hai triệu đô-la tiền bảo hiểm nhân thọ và còn thừa kế phần của Keith trong tài sản chung của cả hai. Các nhà điều tra có nhắc đến chuyện chính sách bảo hiểm, nhưng không lần theo hướng đó. Ngay từ khi mới kết hôn, cả hai đã rất tin tưởng vào uy tín của bảo hiểm nhân thọ. Bản thân cô cũng có hợp đồng bảo hiểm rất cao.

Ban đầu, cảnh sát không xác định được nghi phạm nào, cho đến khi Diana nhắc đến Quincy Miller, một thân chủ cũ của hai vợ chồng, và còn là một thân chủ cực kỳ khó chịu. Bốn năm trước ngày xảy ra vụ án, Keith đã xử lý vụ ly hôn cho Quincy, và anh không mấy hài lòng với kết quả vụ này. Thẩm phán quyết định mức chu cấp và nuôi con quá nhiều so với năng lực tài chính của anh, và dần khiến anh khốn đốn. Khi Quincy không thể trả thêm phí luật sư để kháng cáo, Keith từ bỏ vụ này, không biện hộ cho Quincy nữa, rồi hạn chót kháng cáo trôi qua. Quincy kiếm cũng khá nhờ làm tài xế xe tải cho một công ty trong vùng, nhưng anh bị mất việc vì vợ cũ đòi trát tòa tịch thu tiền lương của anh để thực hiện bổn phận chu cấp. Khi không còn tiền để chi trả, anh đệ đơn phá sản và đi khỏi vùng đó. Rồi anh bị bắt và đưa về Seabrook để giam giữ vì tội không chi trả theo giao ước, và phải ở đó ba tháng trước khi thẩm phán tha về. Anh lại bỏ đi, rồi bị bắt vì tội bán ma túy ở Tampa, ngồi tù một năm, rồi được ân xá.

Chẳng mấy ngạc nhiên khi người ta trút hết tội trạng vụ Keith Russo lên đầu anh. Hầu hết luật sư trong vùng đều ngầm công nhận rằng Keith đáng ra phải tích cực hơn trong vụ của Quincy. Keith ghét lo các vụ ly hôn và xem nó là thứ hạ giá đối với một luật sư biện hộ lừng lẫy. Theo Diana, Quincy có ghé văn phòng ít nhất hai lần, đe dọa nhân viên và đòi gặp luật sư cũ của mình. Không có ai gọi báo cảnh sát về chuyện này, ít nhất theo tường trình của cảnh sát là vậy. Diana còn nói rằng Quincy đã gọi đến nhà họ đe dọa, nhưng họ thấy không đáng lo nên không cần đổi số điện thoại làm gì.

Người ta còn tìm được hung khí. Quincy thề là chưa hề sở hữu súng, nhưng vợ cũ của anh ấy lại khai với cảnh sát rằng chồng mình từng có một khẩu. Hai tuần sau vụ giết người, cảnh sát tìm ra một manh mối lớn, khi dùng lệnh lục soát để thu giữ xe của Quincy. Trong thùng xe, họ tìm thấy một cây đèn pin với vài vết nhỏ chất gì đó dính trên mặt kính. Họ cho rằng đó là máu. Quincy một mực nói rằng mình chưa hề thấy cây đèn pin này, nhưng vợ cũ lại bảo cô tin chắc đây là đèn của anh.

Giả thuyết nhanh chóng được xác nhận, và vụ án được phá. Cảnh sát tin rằng Quincy đã cẩn thận lên kế hoạch vụ tấn công và chờ cho đến khi Keith làm việc muộn một mình trong văn phòng, cắt điện từ cầu dao sau văn phòng, lẻn qua cửa sau không đóng, rồi vì đã nhiều lần vào văn phòng này, nên Quincy biết rõ phải tìm Keith đâu. Dùng cây đèn pin trong bóng tối vì cúp điện, Quincy xông vào văn phòng của Keith, bắn hai phát rồi bỏ chạy. Với lượng máu tung tóe ở hiện trường, quá hợp lý khi cho rằng máu đã bắn vào một vài vật dụng.

Cảnh sát còn tìm được một con nghiện tên Carrie Holland khai rằng, khi đứng cách đó hai khối nhà trong một con hẻm, đã thấy một người da đen chạy ra khỏi khu vực này. Cô còn nói hình như người này cầm một khúc gì đó, dù không chắc chắn lắm. Quincy là người da đen. Ở Seabrook này, 80% là dân da trắng, 10% là da đen, còn lại là dân gốc Trung Mỹ. Carrie không thể nhận diện được Quincy, nhưng thề là anh cùng chiều cao với người cô đã thấy.

Luật sư do tòa chỉ định cho Quincy đã thành công trong việc yêu cầu đổi tòa, thế là vụ này được xử ở tòa của hạt kế bên. Chỗ đó có 83% là dân da trắng. Trong bồi thẩm đoàn, chỉ có một người da đen.

Căn cứ kết tội đều xoay quanh cây đèn pin tìm được trong xe của Quincy. Một chuyên gia phân tích vết máu từ Denver đã làm chứng rằng dựa theo vị trí của thi thể và đường đạn giả định, cộng với chiều cao của nạn nhân và hung thủ, cũng như khối lượng máu dính trên tường, kệ sách và bàn nhỏ, ông ta tin chắc rằng cây đèn pin này có hiện diện vào thời điểm nổ súng. Những vết bí ẩn trên mặt đèn pin được mô tả là vết đen, Chúng quá nhỏ, không thể xét nghiệm được, nên không có gì chứng minh đó là máu của Keith. Dù vậy, tay chuyên gia đó vẫn kiên quyết bảo tòa rằng chúng chắc chắn là máu. Quá đáng hơn nữa, tay chuyên gia này dù thừa nhận mình chưa hề thực sự nhìn thấy cây đèn pin, nhưng đã kiểm tra nó cực kỳ kỹ lưỡng, qua các tấm ảnh được điều tra viên gửi cho. Cây đèn pin này đã biến mất chỉ vài tháng sau khi bắt đầu phiên tòa.

Diana thì làm chứng chắc chắn rằng chồng mình biết rõ và rất kinh hãi thân chủ cũ này. Keith đã nhiều lần tâm sự với cô rằng anh sợ Quincy, thậm chí nhiều lúc còn cầm theo súng để phòng thân.

Carrie Holland cũng lên làm chứng, nói đủ thứ chuyện, không chuyện gì xác định rõ thủ phạm là Quincy. Cô bác bỏ chuyện bị bên công tố ép buộc cô ra làm chứng để đổi lấy khoan hồng với tội trạng về ma túy.

Trong thời gian chờ ra tòa, Quincy bị chuyển sang nhà tù ở Gainesville. Không ai giải thích gì về lý do thuyên chuyển này. Anh đó một tuần rồi bị chuyển về Seabrook. Tuy nhiên, trong thời gian ở Gainesville, Quincy bị cho ở cùng buồng với một tay chỉ điểm trong tù tên là Zeke Huffey, và về sau gã làm chứng trước tòa rằng Quincy đã khoe khoang về vụ giết người và lấy làm tự hào. Huffey biết rõ chi tiết vụ giết người, kể cả số phát súng và cỡ đạn. Để thêm thắt cho lời khai, gã còn nói với bồi thẩm đoàn rằng hôm sau ngày gây án, Quincy đã lái xe ra bờ biển và ném súng xuống vịnh. Lúc đối chất, Huffey bác bỏ giả thuyết rằng gã đã thỏa thuận với bên công tố để được khoan hồng.

Điều tra viên của cảnh sát bang làm chứng rằng không tìm thấy dấu vân tay của Quincy ở hiện trường hay trên cầu dao ở sau văn phòng, nhưng lại được phép ức đoán rằng có lẽ hung thủ mang găng tay.

Khi nhân viên pháp y lên làm chứng, đã trưng ra những tấm ảnh màu chụp hiện trường vụ án. Luật sư biện hộ phản đối kịch liệt, nói rằng những tấm ảnh này tạo định kiến, thậm chí là kích động thù hận, thế nhưng thẩm phán đã bác bỏ lời phản đối. Một vài bồi thẩm có vẻ đã sốc trước những hình ảnh chân thực với xác của Keith ngập trong máu, khuôn mặt nát bét không còn gì. Nguyên nhân tử vong quá rõ ràng.

Vì tiền án tiền sự và các vấn đề pháp luật của mình, Quincy không được lên bục để làm chứng. Luật sư của anh là Tyler Townsend, lúc đó chưa được 30 tuổi, mới vào nghề, và do tòa chỉ định. Kinh nghiệm non trẻ chưa hề biện hộ vụ trọng tội nào thường đã là vấn đề rồi, nhưng trong vụ Quincy thì không. Townsend biện hộ rất ngoan cường. Anh công kích mọi nhân chứng và chứng cứ mà bên công tố đưa ra. Anh thách thức các chuyên gia và đặt nghi vấn về kết luận của họ, chỉ ra những sai sót trong giả thuyết của họ, giễu cợt sở cảnh sát vì để mất chiếc đèn pin, vật chứng quan trọng nhất trong vụ này. Anh vẫy những tấm ảnh màu chụp chiếc đèn pin trước mặt bồi thẩm đoàn, bảo họ nghĩ xem liệu những vết trên mặt kính có phải là máu hay không. Anh khinh bỉ Carrie Holland và Zeke Huffey, gọi họ là lũ dối trá. Anh còn cho rằng Diana không phải là góa phụ vô tội và đã khiến cô bật khóc trong phiên đối chất, vốn cũng chẳng phải việc khó khăn gì lắm. Anh liên tục bị thẩm phán cảnh cáo, nhưng vẫn không chút nao núng. Anh biện hộ quá nhiệt tâm đến nỗi một vài thành viên bồi thẩm đoàn không thèm giấu sự khinh bỉ trên vẻ mặt. Phiên tòa trở thành cuộc cãi vã khi Tyler hạch tội công tố viên, bất kính với thẩm phán, và lớn giọng quát nạt nhân chứng của bên công tố.

Bị cáo đã đưa ra một chứng cứ ngoại phạm. Theo một phụ nữ tên Valerie Cooper, Quincy đã ở với cô ấy vào thời điểm xảy ra án mạng. Cô là bà mẹ đơn thân sống ở Hernando, cách Seabrook một tiếng đi xe về phía Nam. Cô gặp Quincy ở một quán bar và hai người cứ hợp rồi tan. Cô khẳng định chắc chắn rằng Quincy đã ở với cô, nhưng khi lên bục nhân chứng, cô bị uy hiếp và không còn khả tín. Đến khi công tố viên đưa ra cáo buộc về tội ma túy thì cô sụp đổ hoàn toàn.

Trong bài diễn văn kết thúc đầy đanh thép, Tyler Townsend đã dùng hai đạo cụ là một khẩu shotgun và một cây đèn pin, rồi lập luận rằng gần như không thể nào bắn hại phát súng vào mục tiêu khi tay đang cầm cả hai thứ. Các bồi thẩm có vẻ hiểu được vấn đề này, vì họ hầu hết là dân thôn quê, nhưng nỗ lực này của anh chẳng thay đổi được gì. Tyler đã giàn giụa nước mắt khi nài xin một phán quyết vô tội.

Nhưng kết quả không như thế. Bồi thẩm đoàn chỉ cần chốc lát hội ý là đã đủ để tuyên bố Quincy có tội giết người. Nhưng bản án thì phức tạp hơn, và bồi thẩm đoàn tỏ ra chần chừ. Cuối cùng, sau hai ngày bàn luận căng thẳng kịch liệt, người da đen duy nhất trong bồi thẩm đoàn cương quyết mức án chung thân miễn ân xá. Mười một người da trắng còn lại thì thất vọng vì không thể ra án tử.

Quincy tiếp tục đệ đơn kháng án, và tòa ở cấp nào cũng đều giữ nguyên phán quyết cũ. Suốt 22 năm, anh luôn khẳng định mình vô tội, nhưng chẳng ai chịu nghe.

Luật sư trẻ Tyler Townsend suy sụp trước thất bại này và không bao giờ vực dậy được. Cả thị trấn Seabrook quay lưng lại với anh, và nghề luật sư anh mới chập chững bước vào giờ cũng đã cùng đường. Không lâu sau khi các đơn kháng cáo bị bác, anh chấp nhận bỏ cuộc và chuyển đến Jacksonville, làm luật sư công bán thời gian để kiếm tiền trang trải trong lúc chờ chuyển nghề khác.

Frankie đã tìm ra anh đang ở Fort Lauderdale, sống êm đềm với gia đình, làm ăn phát đạt nhờ một trung tâm mua sắm hợp tác cùng cha vợ. Chúng tôi biết là phải thật thận trọng và khéo léo khi hỏi chuyện anh.

Diana Russo không hề trở lại Seabrook, và theo chúng tôi biết, cũng không hề tái hôn. Nhưng chuyện đó vẫn còn cần kiểm chứng. Năm ngoái, nhờ một công ty an ninh tư nhân mà chúng tôi đã vài lần cộng tác, Vicki đã tìm ra cô đang sống ở đảo Martinique. Để mấy tay thám tử đó điều tra kỹ hơn và cung cấp thêm thông tin, có lẽ phải tốn thêm cả mớ tiền nữa. Nhưng hiện giờ, tiền là cái chúng tôi đang thiếu. Và gặp trực tiếp để cố nói chuyện với cô ấy có lẽ cũng chỉ phí thời gian mà thôi.

Mục đích của chúng tôi là giải oan cho Quincy Miller, còn chuyện tìm kẻ sát nhân thực sự chỉ là ưu tiên phụ. Và để đạt được mục đích chính, chúng tôi phải lật lại được phán quyết của Bang. Việc phá án không phải của tôi, đó là phận sự của người khác, nhưng suốt 22 năm qua, tôi có thể nói chắc rằng chưa một ai chịu làm việc này. Ai cũng coi như vụ này đã xong, bang Florida đã ra phán quyết. Nhưng phán quyết đó không phải là sự thật.