Chương 24

Theo Mục 13A–10–129 của Luật Quy tắc Hình sự Alabama, bất cứ ai di dời hay làm thay đổi vật chứng mà không nằm trong quy trình chính thức, thì can tội can thiệp chứng cứ. Và dù nó chỉ là tội nhẹ thuộc Hạng A, nhưng mức án vẫn có thể lên đến một năm tù và phạt hành chính 5.000 đô-la. Thông thường, với mấy vụ tội nhẹ thế này, bên khiếu kiện, mà trong trường hợp này là công tố viên Chad Falwright, chỉ cần nộp bản khai có tuyên thệ cáo buộc tội phạm tội đó và yêu cầu cảnh sát trưởng phát lệnh bắt tôi.

Nhưng hiện giờ Chad đang sợ thành tựu lớn nhất sắp biến thành sai lầm nghiêm trọng nhất trong sự nghiệp phẳng lặng của anh ta. Năm tới anh ta sẽ tái tranh cử chức công tố viên, không hẳn là không có đối thủ và nếu người ta biết anh ta đã khởi tố và suýt hành hình Duke Russell hoàn toàn oan sai, thì thế nào anh ta cũng mất kha khá phiếu. Vậy nên Chad đang cố phản kích tôi vô cùng dữ dội. Thay vì theo đuổi mục tiêu cao đẹp là tìm sự thật và thực thi công lý, anh ta lại tấn công tôi vì tôi cố chứng minh anh ta sai và giải oan cho người vô tội.

Để thể hiện bản lĩnh, anh ta triệu tập phiên tòa ở Verona và truy tố tôi tội can thiệp chứng cứ. Anh ta gọi Jim Bizko ở Birmingham News và huênh hoang về thành tựu to lớn này. Nhưng Bizko khinh bỉ Chad, hỏi tại sao anh ta không chịu đem bảy sợi lông đi xét nghiệm ADN, và cũng không thèm viết bài về vụ truy tố này.

Bạn tôi ở Alabama là Steve Rosenberg, một luật sư cấp tiến gốc New York, và có vẻ vẫn không chấp nhận dung hòa với lề lối cổ hủ khác lạ ở đây. Anh điều hành một tổ chức phi chính phủ ở Birmingham, và biện hộ cho hàng chục vụ án tử hình.

Rosenberg gọi cho Chad và cả hai cãi nhau dữ dội, dù đây không phải lần đầu, Khi lấy lại bình tĩnh, cả hai đồng ý là tôi sẽ đến văn phòng Chad, tiến hành theo thủ tục, rồi ngay lập tức đi gặp thẩm phán để bàn về chuyện bảo lãnh tại ngoại. Có khả năng tôi sẽ phải ở tù một hai hôm, nhưng chuyện đó đâu nhằm nhò gì. Nếu các thân chủ của tôi phải chịu hàng chục năm khủng khiếp trong tù, chắc chắn tôi có thể chịu nổi chút khó chịu trong trại tạm giam của hạt.

Đây là lần đầu tôi bị truy tố, và tôi thấy khá là tự hào. Trên kệ sách của tôi có một quyển nói về các luật sư lừng lẫy đã chấp nhận vào tù vì đấu tranh cho thân chủ mình, và tôi rất hân hạnh được nhập hội cùng họ. Rosenberg từng phải ngồi tù một tuần vì tội khinh thường tòa ở Mississippi. Anh vẫn cười về chuyện đó, bảo là nhờ thế mà anh có thêm vài thân chủ.

Chúng tôi gặp nhau trước tòa án, chào nhau bằng cái ôm. Steve đã gần 60, và có vẻ càng thêm tuổi anh càng thêm cấp tiến. Mái tóc muối tiêu của anh dài đến vai, để tự nhiên. Tôi thấy anh bắt đầu đeo bông tai một bên, và có thêm một hình xăm nơi cổ. Hồi nhỏ, anh lăn lộn ở Brooklyn và lớn lên thì hành nghề luật như một đấu sĩ đường phố. Anh táo bạo và mê nhất là xông vào các tòa án ở vùng quê cổ hủ khắp miền Nam và khiến dân địa phương phải chới với.

“Đủ chuyện này vì một sợi lông hả?” anh hỏi, cười phá lên. “Tôi cho anh một sợi cũng được mà.”

“Của anh có lẽ bị bạc quá, xài không được,” tôi trả lời.

“Tào lao, Tào lao quá.”

Chúng tôi vào tòa án, lên văn phòng công tố. Cảnh sát trưởng cùng hai cảnh sát viên đang chờ sẵn, một người cầm máy ảnh trong tay. Để thể hiện lòng hiếu khách lạ lùng, cảnh sát địa phương đồng ý xử lý mọi chuyện trong tòa án là đủ, không cần đến phòng tạm giam làm gì, tạm thời là vậy. Hai ngày trước, tôi đã gửi vân tay cho họ. Tôi đứng đó cho viên cảnh sát chụp hình lưu hồ sơ tội phạm, xong thì cảm ơn cảnh sát trưởng và để ý thấy có vẻ anh ta chẳng hứng thú gì chuyện này, rồi ngồi chờ Chad. Khi chúng tôi được mời vào văn phòng của Chad, chẳng ai tỏ ra muốn bắt tay cả. Rosenberg và tôi khinh bỉ anh ta, phía anh ta cũng vậy. Khi chúng tôi chào hỏi mấy câu ban đầu, tôi thấy rất rõ là anh ta đang bận tâm đến chuyện gì đó, một chuyện gây nhiều lo lắng.

Và chúng tôi sớm biết được đó là chuyện gì. Lúc 1:00 chiều, chúng tôi vào phòng xử án chính, ngồi ở bàn bị cáo. Chad cùng hai trợ lý ngồi ở bàn bên kia. Phòng xử này vốn là địa bàn của thẩm phán Leon Raney, một ông già cáu gắt đã chủ trì phiên tòa xử Duke và rất khắc nghiệt với anh. Không có ai dự khán cả. Đâu ai quan tâm. Chỉ là một sợi lông rơi vào tay một luật sư vô tội ở tận Georgia. Tham vọng tạo chút ít chú ý của Chad lại tan tành mây khói.

Và chuyện chưa dừng ở đó, ở bục thẩm phán, không phải ông già da trắng gắt gỏng trong bộ áo chùng đen, mà là một quý cô da đen trẻ trung và rất xinh đẹp trong bộ áo chùng đỏ xuất hiện, nở nụ cười và chào hỏi chúng tôi. Thẩm phán Marlowe thông báo là thẩm phán Raney đang nghỉ phép vì bị lên cơn đau tim hồi tuần trước, và vì thế cô sẽ thế chỗ cho đến khi ông quay lại làm việc. Cô là dân gốc Birmingham và được Tòa Thượng thẩm Alabama chỉ định về đây. Chúng tôi bắt đầu hiểu tại sao Chad lại lo lắng như thế. Lợi thế sân nhà của anh ta đã tiêu tan vì sự xuất hiện của một trọng tài công tâm.

Việc đầu tiên thẩm phán Marlowe thực hiện từ khi về đây là phiên điều trần và kiến nghị tại ngoại của tôi. Cô gật đầu với thư ký tòa để bắt đầu ghi chép biên bản, rồi thong thả mở lời, “Tôi đã đọc bản truy tố, và nói thẳng, anh Falwright, vụ này đâu có gì đáng để đến mức này. Chắc chắn anh còn nhiều việc quan trọng hơn phải làm. Anh Rosenberg, thân chủ của anh vẫn đang giữ sợi lông đã qua xét nghiệm AND chứ?”

Rosenberg đứng lên, “Vâng, thưa quý tòa. Nó nằm ngay trên bàn đây, và chúng tôi muốn trả lại cho anh Falwright, hay bất kỳ ai phụ trách về chứng cứ. Thân chủ của tôi không can thiệp, cũng không trộm gì cả. Đơn giản là anh ấy đã mượn một sợi lông mà thôi. Anh ấy buộc phải làm thế, thưa quý tòa, vì anh Falwright đây không chấp nhận tiến hành xét nghiệm ADN.”

“Cho tôi xem,” cô nói.

Rosenberg cầm một túi nhựa nhỏ, đưa cho thẩm phán. Cô không mở ra, mà căng mắt nhìn nó, và cuối cùng cũng thấy được cái cần thấy, rồi bỏ nó xuống. Cô cau mày, lắc đầu, nói với Falwright, “Hắn anh đùa tôi rồi.”

Chad bật dậy, lắp ba lắp bắp. Anh ta làm công tố viên ở đây đã 20 năm, suốt sự nghiệp, anh ta được sự che chở của người tiền bối cực hữu, tương đồng ý kiến, bất dung với những ai bị cáo buộc. Leon Raney là công tố viên tiền nhiệm của anh ta. Giờ đột nhiên, Chad buộc phải chơi trên sân trung lập, và anh ta không quen luật chơi kiểu này.

“Đây là vấn đề nghiêm trọng, thưa quý tòa,” Chad giả vờ căm phẫn lên tiếng bác lại. “Bị cáo, anh Post đây, đã thừa nhận mình trộm chứng cứ trong hồ sơ vụ án, một hồ sơ được bảo vệ và bất khả xâm phạm,” Chad thích dùng từ đao to búa lớn và thường lạm dụng chúng để gây ấn tượng với bồi thẩm đoàn, nhưng khi đọc các biên bản tòa, tôi thấy hình như nó không có tác dụng mấy.

Thẩm phán Marlowe đáp lại, “Nếu tôi đọc hồ sơ không nhầm, thì sợi lông này đã bị mất hơn một năm mà không ai, kể cả anh nhận ra cho đến khi anh Post thông báo cho anh biết.”

“Chúng tôi đâu thể bảo vệ tất cả hồ sơ vụ án cũ, thưa quý tòa.”

Cô đưa tay chặn lời Chad. “Anh Rosenberg, anh có kiến nghị gì không?”

“Có. Tôi muốn bác bỏ cáo buộc đối với anh Post.”

“Chấp thuận,” cô nói ngay.

Chad há hốc miệng, và làu bàu gì đó, trước khi thả phịch người xuống ghế. Marlowe nhìn Chad với ánh mắt đáng sợ. Và thế là tôi được xóa tội.

Thẩm phán lại lấy một chồng giấy khác ra, “Anh Rosenberg, tôi đang cầm đơn xin xét xử hậu tuyên án mà anh đã đệ lên từ hai tháng trước, thay mặt Duke Russell. Vì tôi là thẩm phán chủ trì, hiện tại và trong thời gian chưa rõ hạn định sắp tới, nên tôi muốn tiến hành xử lý đơn kiến nghị này. Anh có sẵn sàng xúc tiến không?”

Nếu không phải đang trong tòa án, chắc tôi và Rosenberg đã lăn ra cười ngất rồi. “Có, thưa quý tòa,” anh dõng dạc tuyên bố.

Chad tái xanh và lại cố đứng lên. “Anh Falwright?” cô hỏi.

“Không được, thưa quý tòa. Thôi nào. Phòng công tố còn chưa đưa ra hồi đáp. Làm sao ta tiến hành được?”

“Nếu tôi yêu cầu thì anh phải tiến hành. Phòng công tố đã có hai tháng để hồi đáp, sao lại phải để lâu đến vậy? Sự trì hoãn này là phi lý và phi đạo đức. Mời anh ngồi.” Cô gật đầu về phía Rosenberg, và luật sư cả hai bên đều ngồi. Ai cũng hồi hộp, hít thở thật sâu.

Thẩm phán hắng giọng rồi nói, “Vấn đề ở đây chỉ đơn giản là bên bị cáo yêu cầu xét nghiệm ADN toàn bộ bảy sợi lông lấy được từ hiện trường vụ án. Bên bị cáo sẵn sàng chịu chi phí phụ trội cho việc xét nghiệm. Thời nay, ADN được dùng để loại trừ hoặc xác định nghi phạm và bị cáo. Thế nhưng, theo tôi biết, phòng công tố của anh, anh Falwright, lại không chấp nhận xét nghiệm. Tại sao lại thế? Anh sợ điều gì? Nếu kết quả xét nghiệm không phải của Duke Russell, thế thì đây là bản án oan sai. Nếu kết quả xác định chúng là của Russell, anh sẽ có thêm nhiều căn cứ để quả quyết anh ta đã được xét xử hoàn toàn công bằng. Anh Falwright, tôi đã đọc hồ sơ, toàn bộ 1,400 trang giấy biên bản phiên tòa và tất cả mọi thứ khác. Phán quyết dành cho anh Russell được dựa trên vết cắn và phân tích mẫu lông, những phương pháp đã rất nhiều lần bị chứng minh là cực kỳ thiếu tính xác thực. Tôi nghi ngờ về phán quyết này, anh Falwright, và tôi ra lệnh xét nghiệm ADN cả bảy sợi lông đó.”

“Tôi sẽ kháng cáo đối với lệnh này,” Chad nói mà không buồn đứng dậy.

“Xin lỗi. Anh đang nói chuyện với thẩm phán sao?”

Chad đứng lên và nói lại, “Tôi sẽ kháng cáo lệnh đó.”

“Hẳn rồi. Tại sao anh lại cố chấp phản đối xét nghiệm ADN thế, anh Falwright?”

Tôi và Rosenberg nhìn nhau, không thể tin nổi. Trong ngành này, chúng tôi hiếm khi ở thế cửa trên, và hầu như lúc nào cũng phải chứng kiến thẩm phán vỗ về công tố viên. Chuyện như thế này thật quá đỗi kinh ngạc, đến mức chúng tôi chẳng kìm nén được.

Chad, vẫn đang đứng, cố gắng gỡ gạc, “Chỉ là việc này không cần thiết, thưa quý tòa. Duke Russell đã bị kết tội trong phiên tòa công bằng, bởi các bồi thẩm công tâm ngay tại phòng xử án này. Chúng ta chỉ đang phí thời gian thôi.”

“Tôi không phí thời gian, anh Falwright. Nhưng tôi tin là anh đang làm thế. Anh đang cố trì hoãn và tránh né chuyện không thể tránh được. Cáo buộc can thiệp chứng cứ này càng chứng minh rõ điều đó. Tôi đã ra lệnh tiến hành xét nghiệm, và nếu anh cố kháng cáo lệnh của tôi, anh chỉ phí phạm thêm thời gian thôi. Tôi đề nghị anh nên hợp tác và thực hiện phận sự của mình.”

Cô nhìn Chad với ánh mắt nảy lửa khiến anh ta phải run rẩy. Khi Chad không nghĩ được gì để nói, cô chốt lại phiên điều trần, “Tôi muốn bảy sợi lông trên bàn này trong vòng một tiếng. Nếu đột nhiên chúng biến mất, thì quá tiện cho ai đó rồi.”

“Thẩm phán, thôi mà,” Chad cố cự cãi. Marlowe liền đập búa, “Tòa tạm hoãn.”

Chad, dĩ nhiên, chẳng chịu hợp tác. Anh ta chờ đến tận phút cuối cùng của hạn chót mới kháng cáo lệnh của thẩm phán, thế là vụ này được chuyển lên tòa thượng thẩm bang và chắc phải mất một năm hoặc hơn mới xong. Ở tòa thượng thầm làm gì có hạn chót buộc họ phải xử lý mấy vụ này, hơn nữa họ khét tiếng là chậm chạp, nhất là mấy vụ xét xử hậu tuyên án. Nhiều năm trước, họ đã phê chuẩn phán quyết dành cho Duke và chốt ngày hành hình, sau đó lại bác bỏ khi anh cố đệ đơn xét xử hậu tuyên án đầu tiên. Hầu hết thẩm phán thượng thẩm, cả tiểu bang và liên bang, đều ghét mấy vụ kiểu này vì chúng thường kéo dài hàng chục năm. Và khi họ quyết định bị cáo nào có tội thì hiếm khi đổi ý, kể cả khi có chứng cứ mới.

Thế nên chúng tôi đành chờ. Tôi và Rosenberg thảo luận chiến thuật để làm sao có được một phiên điều trần với thẩm phán Marlowe. Chúng tôi lo thẩm phán già Raney sẽ bình phục và giành lại tòa, dù chuyện này có vẻ cũng khó xảy ra. Ông ta đã ngoài tám mươi tuổi, độ tuổi vàng cho mọi thẩm phán liên bang, nhưng lại không ổn lắm với một thẩm phán dân cử. Tuy nhiên, sự thật khá phũ phàng rằng không có kết quả xét nghiệm ADN, chúng tôi không thể nào thắng kiện.

Tôi quay lại dãy buồng tử tù ở Holman để gặp Duke. Đã ba tháng kể từ lần cuối tôi gặp anh và báo tin đã tìm được hung thủ thực sự. Thời khắc ngất ngây đó đã qua từ lâu. Hiện tại, anh không còn giận dữ nữa mà chuyển sang khủng hoảng trầm trọng. Mỗi lần chúng tôi gọi điện, đều không được êm ái cho lắm.

Nhà tù là cơn ác mộng với ai đáng phải vào đó. Còn với những người không như thế, thì đây là đấu tranh mỗi ngày để cố giữ sự tỉnh táo. Còn với người đột ngột biết tin có chứng cứ chứng minh mình vô tội mà vẫn đang phải ở trong tù, thì đúng là chuyện khiến người ta phát điên.