Chương 2 Biến cố gia đình

Gia đình tôi có sáu người. Tôi là chị cả dưới tôi là hai em gái và một em trai. Em gái sau tôi tên là H.A, em bị bệnh Down bẩm sinh. Tôi phải tự lập từ rất sớm, hết ở với ông bà ngoại rồi hè về ông bà nội hoặc nhà cô dì chú bác vì bố mẹ còn bận chăm em. Tôi nhớ mẹ bảo, nuôi em rất vất vả, 4 tuổi mới bước được bước chân đầu tiên. Nhưng bố mẹ tôi vẫn kiên trì đưa em đi châm cứu, chữa bệnh khắp nơi, nhất quyết không bỏ cuộc dù chỉ là hy vọng mong manh rằng em chỉ chậm phát triển hơn so với những đứa trẻ bình thường. Tôi sinh năm 1987, em tôi sinh cuối năm 1988, đây là những năm tháng sau Đổi mới với rất nhiều khó khăn về kinh tế trong bối cảnh chung ở Việt Nam. Khi đó bố tôi làm trong ngành ngoại thương còn mẹ tôi làm trong ngân hàng, đều là cán bộ viên chức nhà nước, nên gia đình tôi có điều kiện hơn so với nhiều gia đình khác. Cả bố và mẹ đều là những người thuộc số ít trong gia đình theo đuổi sự nghiệp học hành và đều rất kiên cường vượt khó để đi học đại học. Trong con mắt của tôi, bố là người tài giỏi và thông minh. Ông có khả năng ngoại ngữ rất tốt và có lẽ tôi may mắn được thừa hưởng năng khiếu ấy từ ông. Năm 29 tuổi ông đã được đề bạt làm giám đốc. Ông sống nhiệt huyết, chăm chỉ và không nề hà bất kỳ nhiệm vụ nào được giao phó. Ngoài xã hội ông có thể là lãnh đạo, là sếp nhưng về nhà ông lại là người chồng, người cha mẫu mực hiếm có. Kinh tế khó khăn, mẹ tôi nuôi thêm lợn gà ở sau nhà và cứ sau mỗi chiều tan sở là ông lại về phụ mẹ việc chăn nuôi.

Mẹ tôi làm việc trong ngân hàng và ấp ủ nhiều ước mơ hoài bão nhưng sau khi sinh em tôi mẹ đã quyết định gác lại tất cả để ở nhà chăm sóc con cái. Mẹ là người nuôi dưỡng những ước mơ cho tôi và truyền cho tôi rất nhiều nghị lực sống khiến tôi tin rằng chẳng gì là không thể nếu mình cố gắng. Tôi nghĩ rằng phản ứng của bất kỳ người làm mẹ nào có con bị Down cũng sẽ thất vọng, đau khổ, khóc lóc vật vã và than trách số phận bất công với mình. Có thể mẹ tôi cũng trải qua những năm tháng như vậy nhưng kỳ lạ thay trong ký ức của tôi, tôi chẳng thấy hình ảnh một người mẹ buồn đau sầu khổ như vậy. Trái lại mẹ vẫn rất kiên cường, luôn lạc quan và vui vẻ đón nhận những gì cuộc đời trao tặng. Khi tất cả mọi người buông xuôi tuyệt vọng mẹ tôi vẫn giữ riêng cho mình một ngọn lửa hy vọng rằng em tôi có thể sống khỏe mạnh bình thường và bà kiên trì chiến đấu cho niềm tin mãnh liệt ấy. Bà là người cầm tay em tôi nắn nót tô những chữ cái đầu tiên. Nếu đứa trẻ bình thường dạy một lần thì em tôi phải dạy 10 lần, 20 lần mới nhớ được mặt chữ. Và bà sẵn sàng thuê cô giáo về dạy em tập đọc, tập viết, làm toán… Rồi mẹ lại đến trường học để xin cho em tôi đi học. Thời điểm đó làm gì đã có trường dành cho trẻ khuyết tật. Rất nhiều người cười nhạo, chế giễu mẹ tôi, thậm chí bảo mẹ có vấn đề khi cho em tôi đi học chẳng để làm gì. Nhưng bà không bỏ cuộc. Bà dạy em tôi đi bộ từ trường về nhà, cách sang đường thế nào… và nhờ hàng xóm, bạn bè trên đường em tôi đi bộ để ý giúp. Em đi học đến hết lớp 9, lúc đó em đã đọc viết thành thạo, biết làm thơ, viết thư cho tôi. Sau lớp 9 thì em ở nhà với mẹ, mẹ tìm sách cho em đọc, dạy em nhặt rau, nấu cơm… dạy cách tự chăm sóc bản thân.

Với suy nghĩ con gái rồi sẽ phải lấy chồng về làm dâu nhà khác sẽ không thể chăm sóc cho em vậy nên nếu có con trai sẽ tốt hơn, sẽ thay bố mẹ chăm chị, cộng thêm sức ép từ họ hàng rằng, nhà toàn con gái chẳng được tích sự gì, bố mẹ tôi mới quyết định sinh thêm con. Em gái N.A rồi em trai Q.A lần lượt ra đời. Những năm ấy chính sách kế hoạch hóa gia đình thắt chặt và việc cán bộ Nhà nước vi phạm là điều không thể chấp nhận được. Bố tôi vì việc sinh ra em trai mà phải đánh đổi bằng cả sự nghiệp của mình. Ông bị cách chức giám đốc và phải chuyển sang làm công việc khác. Nhưng ông không bao giờ hối hận vì với bố mẹ tôi sự nghiệp lớn lao nhất vẫn là những đứa con. Cũng từ đó đánh dấu những biến cố liên tiếp của gia đình tôi.

Mẹ rất nghiêm khắc với tôi, có lẽ vì tôi là chị cả và việc tôi phải làm gương cho em, có trách nhiệm dạy dỗ các em đã trở thành một điều hiển nhiên.

Biến cố bắt đầu dồn dập đến từ năm tôi học lớp 12. Tôi vẫn nhớ lúc ấy lần đầu tiên tôi nghe thấy bố mẹ to tiếng với nhau. Bố tôi trong những lần đi công tác nước ngoài do quá tin tưởng cấp dưới nên đã không kiểm soát chặt chẽ và để xảy ra thất thoát và thua lỗ cho công ty. Đúng đợt thanh tra nhà nước đi kiểm tra rất chặt và bố tôi bị kết tội làm thất thoát tài sản của Nhà nước, buộc phải đền bù cho công ty rất nhiều tiền. Một số tiền vô cùng lớn mà lương cả đời làm cán bộ viên chức nhà nước như bố mẹ tôi cũng không trả nổi. Thậm chí bố tôi còn có nguy cơ phải đi tù nếu bên thanh tra tìm ra thêm được bất kỳ khoản thua lỗ nào mà bố không giải trình được. Chưa bao giờ tôi thấy bố suy sụp đến thế.

Do kinh tế khó khăn bố mẹ tôi phải bán hết đất đai chỉ giữ lại ngôi nhà của ông ngoại để lại. Rồi bố mẹ vay mượn bạn bè hàng xóm đền bù hết cho công ty, để bố không phải đi tù. Sau đấy là những tháng ngày triền miên bố mẹ làm lụng vất vả để trả nợ và nuôi chúng tôi ăn học. Tôi đi học đại học vào đúng những năm tháng thiếu thốn như vậy nên tôi biết mình không thể xin tiền bố mẹ hay là gánh nặng cho gia đình được. Tôi còn những ba đứa em và đều đang tuổi ăn tuổi lớn, rất nhiều thứ phải chi tiêu. Tôi lăn vào đi làm thêm, làm phục vụ bàn, đi gia sư, biên dịch, phiên dịch, đi làm hội chợ, dẫn tour, dạy tiếng Việt cho người nước ngoài… làm bất cứ việc gì có thể để trang trải cuộc sống sinh viên. Tôi không xin tiền nhưng bố mẹ vẫn cố gắng lo cho tôi đủ đầy như các bạn. Rồi bố xin ra khỏi Nhà nước và nhận làm giám đốc điều hành cho công ty tư nhân của bạn ở tận Đồng Nai. Gia đình tôi chia làm ba nẻo: Tôi ở miền Bắc, mẹ ở miền Trung và bố ở miền Nam. Mẹ tôi quay lại nghề tư vấn bảo hiểm, nghề mà bà vốn rất thành công khi còn trẻ. Những ai gặp mẹ đều bảo bà có duyên ăn nói và giao tiếp rất khéo cộng thêm nụ cười rạng rỡ nên bà rất thành công trong nghề. Đỉnh cao của sự nghiệp là lúc mẹ đạt danh hiệu nhân viên xuất sắc của công ty, lên chức trưởng phòng và được thưởng một chuyến đi châu Âu nhưng mẹ từ chối và lấy tiền thưởng trả nợ cho bố tôi. Sự hy sinh vất vả của bà với gia đình tôi chẳng thể nào kể hết. Đến bây giờ với tôi, mẹ vẫn là người phụ nữ mạnh mẽ và dũng cảm nhất mà tôi từng được biết trong cuộc đời này.

Khoảng thời gian sau đó thì đến lượt em gái thứ hai H.A, cô em gái bị Down của tôi phát bệnh. Em trở nên cáu bẳn, khó chiều, trái tính, trái nết và thậm chí còn tự làm mình đau. Khi đó tôi đang làm cho công ty của Nhật, em gái thứ ba đang học đại học năm nhất thì tôi nhận được điện thoại của bố: “Em H.A bị ốm phải vào viện, con về ngay đi”. Tôi về vào viện ngay với em. Em nằm bất động với rất nhiều dây dợ quấn quanh. Hơi thở phập phồng yếu ớt. Em không nói được chỉ lặng lẽ nhìn tôi, ánh mắt như khẽ nói: “Chị T.A về đấy à?” Rồi em chảy nước mắt. Hình ảnh ấy mãi mãi tôi chẳng bao giờ quên được. Ngày hôm sau em mất. Sau sự ra đi đột ngột của em khiến sức khỏe bố tôi ngày càng suy sụp.

Cùng năm ấy em trai Q.A bắt đầu dậy thì và trở nên bướng bỉnh, nghịch ngợm. Vốn là con trai út nên từ nhỏ em biết mình có nhiều đặc quyền hơn các chị. Dù bố mẹ tôi rất nghiêm khắc và công bằng trong việc nuôi dạy con nhưng họ hàng, làng xóm thì luôn có thái độ trọng nam khinh nữ. Quãng thời gian ấy bố ốm nằm viện, rồi ông ngoại mất, H.A mất, tôi và N.A thì đều ở Hà Nội… cả nhà đã lơi lỏng chẳng ai kèm cặp nên Q.A bắt đầu hư hỏng, nghiện game, đua đòi và bị bạn xấu rủ rê ăntrộm tiền của bố mẹ, bỏ học đi chơi. Nhà tôi dùng đủ mọi cách từ nặng đến nhẹ để dạy dỗ em mà không thể thay đổi được. Ma lực của game online quá mạnh mẽ và đầy cám dỗ, chẳng có cái gì khiến em có thể từ bỏ được. Hè năm ấy Q.A vừa đủ điểm vào lớp 10. Kỳ học đầu tiên, em bắt đầu bỏ học đi chơi. Sau rất nhiều lần chán nản và mất niềm tin vào đứa con trai của mình, bố mẹ tôi đã phải đưa ra một quyết định vô cùng lớn: Bắt Q.A nghỉ học. Mẹ quyết định gửi em vào một ngôi chùa trên núi ở Đà Lạt đúng 1 năm trời và tuyệt nhiên không hề thông báo với họ hàng. Trong 1 năm ấy, Q.A sống trong rừng đúng nghĩa, không có ti vi, không internet, không máy tính hay game. Em sống cùng các chú tiểu và được sư trụ trì chùa bảo ban. Nhân một chuyến đi công tác vào Nam tôi tranh thủ ghé thăm em và vô cùng bất ngờ trước sự thay đổi của em. Từ một đứa trẻ chỉ biết sống hưởng thụ, ích kỷ, không biết quan tâm đến người khác thì em đã hoàn toàn lột xác thành một chàng trai rắn rỏi. Lúc này Q.A 16 tuổi và đã trở thành một người đàn ông thực thụ. Em biết chào hỏi mọi người rất lễ phép, chừng mực, biết nấu nướng dọn dẹp, nhanh nhẹn, gọn gàng, biết tự giặt quần áo, thời gian rảnh thì lấy sách vở ra học. Sau đó em về nhà và đi học lại lớp 10.

Lúc này cô em gái thứ ba của tôi N.A đã là sinh viên năm thứ hai Đại học Ngoại thương. Em chịu khá nhiều áp lực bởi những biến động của gia đình nên thường hay buồn bã và sống khép mình. Một thời gian sau công việc của tôi đã ổn định và hầu như không có gì phải lo nghĩ, lúc này tôi mới có thời gian ở bên bảo ban em nhiều hơn. N.A cũng dần tập trung học hành và năng nổ tham gia các hoạt động ở trường chứ không còn là cô bé ít nói, lập dị như ngày nào. Q.A cũng đã quay lại trường lớp và mọi thứ đã vào guồng của nó. Tôi đã tưởng gia đình mình đã vượt bão thành công và giờ mọi thứ sẽ bình yên trở lại thì cơn bão khác lại đến. Cơn bão lần này có sức tàn phá đến dữ dội.

Hôm ấy vào lúc gần nửa đêm tôi nhận được điện thoại của người nhà báo tin bố tôi bị đột quỵ phải vào viện, trong tình trạng hôn mê và rất nguy kịch. Tôi cùng N.A về quê ngay trong đêm. Ba tiếng chạy xe về đến Thanh Hóa là ba tiếng dài nhất trong cuộc đời tôi. Tôi và N.A ngồi xe chỉ biết im lặng và cầu nguyện. Chúng tôi đi thẳng vào viện với bố. Tất cả đều đang ngồi đợi ngoài phòng cấp cứu. Bố vẫn hôn mê. Bác sĩ bảo do lượng đường của bố tăng cao dẫn đến suy tim và đột quỵ, tình trạng rất khó lường. Nếu ngày mai bố không tỉnh lại thì cả gia đình cũng phải chuẩn bị dần. Mẹ tôi chẳng nói gì lặng lẽ ngồi thiền và cầu nguyện. Chị em chúng tôi ngồi ngoài hành lang thao thức đến sáng. Sau đó gia đình tôi phải ký cam kết để bác sĩ làm thông tĩnh mạch, biện pháp cuối cùng để làm bố tôi tỉnh lại. Khi đặt bút ký tôi biết rằng khi làm thủ thuật đó, chỉ sơ sẩy một giây phút thôi cũng có thể khiến chúng tôi mất bố vĩnh viễn. Thật may thủ thuật thành công, bố đã tỉnh lại. Khi bố nhìn thấy tôi và bảo: “T.A về đấy à con?” Tôi vỡ òa vì hạnh phúc, vì ít nhất bố vẫn còn nhận ra tôi và bố vẫn đang ở bên cạnh chúng tôi. Tôi và N.A ở nhà thêm ba ngày nữa rồi lại trở ra Hà Nội. Sau đấy bố tôi cũng phục hồi dần, đi lại được dù vẫn còn yếu.

Sau khi em gái mất, cả gia đình tôi đều trân trọng từng giây phút bên nhau. Tôi về nhà nhiều hơn để kể cho bố chuyện này chuyện kia, để ít nhất bố tôi vẫn còn chút an ủi là con gái vẫn đang rất vững vàng trên con đường sự nghiệp. Bố tôi có rất nhiều ước mơ vẫn còn dang dở, ông vẫn còn nhiều điều nuối tiếc muốn làm. Bố từng ước ao đi miền Tây để thỏa lòng ngắm cảnh sông nước. Tôi đã dành dụm và gửi tiền để bố đi nhưng rồi bố không đi mà vào Đà Lạt với mẹ. Sau khi em gái mất lại thêm buồn phiền lo nghĩ về em trai Q.A nên mẹ đã có dấu hiệu suy kiệt về cả tinh thần và sức khỏe, mẹ lên chùa một thời gian cho tĩnh tâm. Bố vào Đà Lạt với mẹ, nghỉ hè nên cả Q.A và N.A cũng vào trong đó, vậy là cả nhà trong Nam mình tôi ngoài Bắc. Thi thoảng nghe giọng bố khoe có ít sầu riêng vườn hay quả mít ngon bố gửi ra Bắc cho con nhé hay trêu mẹ là bố mẹ đang đi nghỉ tuần trăng mật là lòng tôi lại tràn ngập niềm hạnh phúc giản đơn. Chỉ sau 1 tháng ra viện, bố lại bắt đầu bị ho ra máu kéo dài và lần này buộc phải chuyển ra bệnh viện Bạch Mai. Mẹ túc trực ở bệnh viện chăm bố. Tôi vừa đi làm vừa vào viện. May mắn có chú M là em họ của bố lên chăm sóc bố và đỡ đần mọi chuyện.

Vì bệnh tình của bố quá nặng nên gia đình tôi buộc phải làm thủ tục đưa bố về quê để bố có thể nghỉ ngơi những ngày cuối cùng tại nhà, bố tôi biết sự thật ông chỉ ngửa mặt lên trần nhà không nói gì, nước mắt chảy dài…

Ngày bố mất, kỳ lạ thay tôi không hề khóc hoặc vì nỗi đau quá lớn đến chai sạn thành sắt đá đến trơ lỳ, khô khốc. Đó là những ký ức buồn khủng khiếp mà tôi chẳng bao giờ muốn nhớ lại.

Biến cố gia đình ngày ấy chính là đòn bẩy to lớn để tôi lại quyết tâm để thực hiện ước mơ của mình. Tôi nghĩ rằng có rất nhiều bạn trẻ hiện tại cũng đang trải qua khó khăn như gia đình tôi, sự thiếu thốn về kinh tế, mất mát người thân, sự đổ vỡ tình cảm… tất cả đều rất đau đớn và khổ sở. Nhưng đừng đổ lỗi cho hoàn cảnh mà hãy dùng chính hoàn cảnh để thử thách và mài giũa bản thân mình. Hãy nhớ rằng không ai có thể giúp bạn ngoài chính bản thân bạn, kêu ca phàn nàn hay chán chường tuyệt vọng chỉ làm mọi thứ tồi tệ hơn. Tôi đã tự động viên mình những ngày ấy rằng cuộc đời đã lựa chọn mình để trao cho mình những khó khăn, vậy nên cứ kiên trì cố gắng mà vượt qua. Giống như cầu vồng không thể có nếu thiếu những cơn mưa. Tôi cũng chẳng còn quá để tâm và bận lòng những gì người khác nói về mình nữa mà cứ thế kiên trì và âm thầm theo đuổi con đường của mình. Những ngày cùng cực nhất tôi đã chọn cách ngồi thiền chỉ để giữ tâm mình tĩnh lặng. Hít một hơi thật sâu căng đầy lồng ngực rồi thở ra thật khẽ để biết rằng mình còn đang được sống và khỏe mạnh đã là một điều hạnh phúc rồi. Chỉ cần bạn giữ niềm tin vào chính bản thân mình, giữ vững ước mơ của mình thì chắc chắn sẽ có ngày bạn thực hiện được nó. Chỉ là ước mơ của bạn có đủ lớn hay không.