Phần 2 HÀNH TRÌNH TẠI Ý Chương 1 Con đường đến Ý

Sơ lược về hệ thống giáo dục tại Ý

Hệ thống giáo dục Ý được xây dựng theo mô hình và tiêu chuẩn do hai cơ quan Chính phủ quy định đó là Bộ Giáo dục và Hội đồng Giáo dục quốc gia. Mục đích của việc tiêu chuẩn hóa mô hình giáo dục là để đảm bảo tất cả trẻ em đều nhận được sự giáo dục đồng đều. Học sinh phải học tập chăm chỉ để vượt qua các kỳ kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 14 bắt buộc phải đến trường và học phí do Chính phủ tài trợ.

1. Mẫu giáo: Trẻ em từ 3 đến 5 tuổi (không bắt buộc) nhưng hiện tại ở Ý có khoảng 96% trẻ em từ độ tuổi 3-5 đang học tại các trường mẫu giáo công lập và dân lập. Trong thời gian này, giáo viên có nhiệm vụ cải thiện các kỹ năng cho trẻ em về tính sáng tạo, giao tiếp xã hội, tính tự lập và phương pháp học tập. Trẻ em học trong trường mẫu giáo được chia làm ba nhóm, các em ở cùng độ tuổi sẽ được học cùng một nhóm và mỗi nhóm không được quá 25 em.

2. Bậc tiểu học (bắt buộc): Từ 6 đến 10 tuổi. Các môn học được dạy trong trường tiểu học là: tiếng Ý, ngoại ngữ, toán, khoa học, lịch sử, địa lý, các môn xã hội, mỹ thuật, nhạc, thể dục, tôn giáo (đây là môn lựa chọn). Học sinh tiểu học không phải thi vượt cấp mà sẽ dựa trên đánh giá của giáo viên trong quá trình học.

3. Bậc trung học cơ sở (bắt buộc): Từ 11 đến 13 tuổi. Trung bình thời gian giảng dạy cho học sinh ở đây là 30 giờ một tuần. Vào lớp cuối cấp trung học cơ sở, học sinh sẽ tham dự kỳ thi tốt nghiệp bao gồm ba môn thi viết: tiếng Ý, toán, một ngoại ngữ và một bài thi vấn đáp về nhiều môn học khác.

4. Bậc trung học phổ thông: Từ 14 tuổi đến 19 tuổi. Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, học sinh sẽ vào học bậc trung học phổ thông. Học sinh có thể tham dự chương trình học kéo dài 3, 4 hoặc 5 năm tùy theo ngành học phù hợp với ý thích và khả năng của bản thân. Chương trình học của bậc trung học phổ thông được chia thành bốn nhóm ngành chính: Khoa học xã hội và nhân văn (học về luật, kinh tế, tâm lý học, du lịch…); Toán học tự nhiên & Công nghệ (học về nông nghiệp, công nghệ sinh học, hóa học, vật lý, điện-điện tử, toán học tự nhiên, cơ khí, công nghệ thông tin, vận tải...); Ngôn ngữ học (học về lịch sử, triết học, văn học cổ điển và hiện đại…); Nghệ thuật (các môn liên quan đến nghệ thuật và âm nhạc) cộng thêm Tiếng Anh là ngoại ngữ bắt buộc ngoài ra học sinh còn có thể chọn học ngoại ngữ khác như: tiếng Pháp, Đức, Tây Ban Nha… Những năm gần đây một số vùng dạy thêm tiếng Trung. Trong quá trình học nếu, cảm thấy không phù hợp học sinh có thể đổi sang ban ngành khác.

Ngoài ra, học sinh còn được chọn học nghề tương đương với hệ trung cấp ở Việt Nam để có thể đi làm ngay sau khi tốt nghiệp. Giáo viên thường tư vấn cho từng học sinh các ngành học phù hợp với khả năng của các em khi lên bậc đại học hoặc học nghề chuyên sâu. Ví dụ nếu các bạn học theo nhóm ngành Toán học tự nhiên & Công nghệ thì sẽ được tư vấn để nộp đơn vào các trường đại học thuộc ngành y hoặc xây dựng, kiến trúc… Tuy nhiên, ở bậc trung học phổ thông, chỉ có năm thứ nhất là bắt buộc đối với mọi học sinh. Học sinh được coi là hoàn thành chương trình phổ thông bắt buộc nếu học sinh đó đủ 15 tuổi và đã đi học được ít nhất 9 năm phổ thông. Sau khi vượt qua kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông mang tên Esame di stato bao gồm 3 bài thi viết và 1 bài thi vấn đáp, tất cả học sinh sẽ được nhận bằng tốt nghiệp.

Sau khi hoàn thành bậc trung học phổ thông, học sinh có thể lựa chọn các con đường sau:

5. Tham dự các khóa học nghề: Các địa phương trong cả nước đều tổ chức các khóa học nghề cho học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông với mục đích giúp học sinh ứng dụng những gì đã học vào thực tế, theo yêu cầu của thị trường lao động. Kết thúc các khóa học, học sinh cũng phải vượt qua các bài kiểm tra về những kỹ năng đã đạt được và nhận chứng chỉ để xin việc.

6. Theo học tại các trường kỹ thuật: Các trường này tiếp nhận cả học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông và những người đang đi làm với mục đích đào tạo nghề một cách chuyên sâu, đáp ứng yêu cầu của các ngành sản xuất, cung cấp nguồn nhân lực cho các công ty vừa và nhỏ. Sau khi hoàn thành chương trình học, học viên được nhận các tín chỉ có giá trị trên toàn quốc.

7. Vào đại học hoặc học viện: Hệ thống giáo dục đại học của Ý bao gồm hai loại hình là trường đại học và học viện. Hiện tại, có 89 trường đại học tại Ý, trong đó 60 trường là trường công lập, 17 trường ngoài công lập được nhà nước công nhận và một số học viện. 5 Các học viện đào tạo các lĩnh vực thiết kế, mỹ thuật, âm nhạc, ngoại ngữ, kỹ thuật và ứng dụng và các lĩnh vực ứng dụng chuyên biệt khác. Môi trường giáo dục bậc cao của Ý rất chuyên nghiệp, đào tạo bài bản và được đánh giá cao trên toàn thế giới. Phổ biến nhất là chương trình cử nhân đại học, sinh viên phải hoàn thành 180 tín chỉ trong 3 năm. Sau khi hoàn tất chương trình cử nhân, sinh viên muốn tiếp tục lấy bằng thạc sĩ phải hoàn thành 120 tín chỉ trong thời gian 2 năm. Các trường đại học lớn của Ý như: Đại học Milan, Đại học Trento, Đại học Verona,… tập trung chủ yếu ở các thành phố Bologna, Turin, Rome, Florence, Ferrara, Naples, Modena… Nghiên cứu chuyên sâu hơn ở bất kỳ lĩnh vực nào có thể thực hiện thông qua chương trình nghiên cứu tiến sĩ trong vòng 3 đến 4 năm. Ngành học tại các trường đại học ở Ý rất đa dạng bao gồm: thiết kế, nghệ thuật, thời trang, văn học, luật, y, nông nghiệp, kinh tế, thương mại, kỹ sư và công nghệ, môi trường, du lịch, dược, truyền thông, ngôn ngữ, toán học... Các lĩnh vực là thế mạnh đào tạo của Ý đều là những lĩnh vực đang có nhu cầu nhân lực cao trên thị trường như kỹ thuật, công nghệ chế tạo, thiết kế công nghiệp, thiết kế thời trang, nội thất và kiến trúc. Bên cạnh các khóa học bằng tiếng Ý có rất nhiều khóa học bằng tiếng Anh dành cho sinh viên quốc tế theo xu hướng quốc tế hóa giáo dục. Bằng cấp của Ý tuân theo hệ thống chuyển đổi tín chỉ châu Âu ECTS (European Credit Transfer System), sinh viên hoàn tất tín chỉ tại Ý có thể chuyển đổi qua bất kỳ trường đại học nào ở châu Âu và được công nhận tại rất nhiều nước trên thế giới.

5 Tham khảo thêm thông tin chi tiết tại: www.unict.it/en/education/italian-higher-education-system.

Các ngành học nổi tiếng nhất tại Ý có thể kể đến như: kỹ thuật, công nghệ chế tạo, thiết kế công nghiệp, thiết kế thời trang và kiến trúc, tiếp đến là các ngành kinh tế, truyền thông, du lịch, y, dược, luật… Hiện tại ở Ý, số lượng sinh viên Việt Nam du học không nhiều bằng các nước ở châu Âu khác như Pháp, Anh hay Đức, họ chủ yếu học bằng tiếng Anh và tiếng Ý. Sinh viên Việt Nam tập trung chủ yếu ở miền Bắc (Milan, Turin, Genova…), ở Roma, những năm gần đây bắt đầu tăng mạnh ở miền Trung (Nam Lazio hay Napoli) và cả khu vực miền Nam tại Palermo đảo Sicily.

Các chương trình học bổng

Học bổng IYTI (Invest your talent in Italy)

Chương trình học bổng lớn nhất của Chính phủ Ý có tên là IYTI. Đây là một chương trình học bổng được phát triển bởi Bộ Ngoại giao và Thương vụ Ý, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Ý, Uni-Italia (Trung tâm Xúc tiến học tập và Định hướng nghiên cứu ở Ý), Unioncamere (Phòng Thương mại Ý) và Confindustria (Liên đoàn Công nghiệp Ý). Học bổng này dành cho các khóa đào tạo sau đại học tại Ý và những chương trình đào tạo thực tế tại các công ty hàng đầu của Ý với dịch vụ hỗ trợ dành cho học sinh. Chương trình học bổng này dành cho các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam bao gồm các ngành: kỹ thuật, công nghệ, kinh tế, quản lý, thiết kế và kiến trúc. Các bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin cụ thể của chương trình học bổng này tại website: investyourtalentapplication.esteri.it

Dưới đây cung cấp thông tin về học bổng năm 2017:

Giá trị học bổng: Miễn giảm học phí 8.000 Euro; các khóa đào tạo tiếng Ý miễn phí; chương trình đào tạo thực tế: 3 tháng thực tập tại các công ty hàng đầu của Ý; các hỗ trợ khác dành cho sinh viên.

Điều kiện nhận học bổng: Đã có bằng cử nhân 3-4 năm; được nhận vào chương trình thạc sĩ tại một trong các trường đại học của Ý.

Cách thức tham gia: Nhận được thư mời nhập học; chuẩn bị hồ sơ học bổng bao gồm:

+ Bảng điểm đại học;

+ Video về bài luận xin học bổng (không quá 1 phút/1,5 Mbps) nói về bản thân và lý do tại sao bạn muốn nhận học bổng;

+ Có ít nhất một thư giới thiệu.

Hạn nộp hồ sơ học bổng: 30/4/2017.

Lộ trình chung cho chương trình học bổng này là khoảng tháng Mười một, các bạn gửi hồ sơ đến trường có ngành học mà mình quan tâm để đăng ký. Mỗi trường sẽ có một khung thời gian riêng. nếu đáp ứng yêu cầu tuyển sinh thì tầm khoảng tháng Ba, tháng Tư năm sau các bạn sẽ nhận được thư chấp nhận của trường đại học tại Ý. Sau đó các bạn sẽ gửi thư chấp nhận của trường cùng với hồ sơ học bổng IYTI bao gồm: bảng điểm tại Việt Nam, video giới thiệu bản thân, thư giới thiệu từ giáo viên hoặc cấp trên của bạn và thư bày tỏ nguyện vọng của bạn đối với học bổng này. Thời hạn nộp học bổng IYTI là khoảng cuối tháng Tư và đến cuối tháng Năm các bạn sẽ biết kết quả mình có được nhận học bổng này hay không. Nếu được nhận thì các bạn sẽ bắt đầu làm thủ tục để nhập học vào kỳ học tháng Chín. Giá trị học bổng của chương trình này có thể không lớn bằng các học bổng chính phủ danh tiếng khác như MEXT của Nhật, Chevening của Anh hay Erasmus Mundus của Liên minh châu Âu… nhưng nó chỉ dành cho một số quốc gia đang phát triển trong đó có Việt Nam nên sẽ ít cạnh tranh. Chính vì vậy sẽ có nhiều cơ hội hơn cho các ứng viên. Thêm vào đó, Ý vốn là một đất nước nổi tiếng về kiến trúc, văn hóa, thời trang, ẩm thực và du lịch, chi phí sinh hoạt cũng rẻ hơn nhiều so với các nước Bắc Âu, thời tiết quanh năm nắng ấm, con người cởi mở và thân thiện… thực sự là một nơi thú vị để sinh sống và trải nghiệm môi trường học tập.

Học bổng MAECI (Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale)

Một học bổng khác của Chính phủ dành cho sinh viên quốc tế là học bổng của Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Ý hay còn gọi là học bổng MAECI. Mục đích của các học bổng này là bồi dưỡng văn hóa quốc tế, hợp tác, mở rộng kiến thức về ngôn ngữ, văn hóa và khoa học Ý, thúc đẩy kinh tế và công nghệ của Ý trên toàn thế giới. Giá trị học bổng: Ứng viên chỉ được ứng tuyển các suất học bổng 3 tháng, 6 tháng hoặc 9 tháng. Giá trị và số lượng học bổng này thay đổi tùy theo từng năm đối với từng nước. Chính phủ Ý cấp 45 tháng học bổng cho công dân Việt Nam đối với các khóa học, đào tạo và nghiên cứu tại các trường đại học công lập Ý hoặc các trường đại học ngoài công lập được nhà nước công nhận, danh sách đăng trên trang web của Bộ Giáo dục, Đại học và Nghiên cứu (MIUR): www.istruzione.it/web/universita/home. Học bổng dành cho các khóa đại học, master cấp độ 1 và 2, nghiên cứu sinh tiến sĩ, trường dạy nghề (không thuộc lĩnh vực y tế), dự án đồng bảo trợ, khóa học AFAM, khóa học nâng cao về tiếng và văn hóa Ý (3 tháng) và các khóa học đào tạo cho giáo viên tiếng Ý (1 tháng). Lưu ý: Không có học bổng cho các khóa học Đại học cấp độ 1, có nghĩa là những khóa học để lấy bằng đại học cơ bản (bachelor degree). Mức học bổng hằng tháng là 820 Euro gồm các chi phí ăn ở, miễn phí bảo hiểm y tế và rủi ro. Tuy nhiên, học bổng này không bao gồm vé máy bay khứ hồi Việt Nam – Ý, do vậy người nhận học bổng tự túc vé máy bay. Các bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin chi tiết về học bổng tại:www.esteri.it

Lưu ý: Thời gian sử dụng học bổng từ 01/10/2016 đến 31/9/2017. Có thể gia hạn để hoàn thành những khóa học đã bắt đầu (cho những người đã nhận học bổng). Các trường hợp này phải nộp cho Đại sứ quán chứng chỉ do trường đại học cấp, xác nhận các môn đã học và tình trạng hiện tại.

Điều kiện được tham gia xét học bổng:

- Ứng viên phải có kiến thức về ngôn ngữ Ý, có chứng chỉ trình độ trung cấp hoặc B2 (ví dụ CILS B2, CELI 3, PLIDA B2 hoặc INT.IT Roma Tre) hoặc có chứng nhận trình độ tiếng Ý tương đương do một trường đại học giảng dạy tiếng Ý tại Việt Nam xác nhận;

- Đối với việc ghi danh vào các khóa học đại học được dạy bằng tiếng Anh, không yêu cầu phải biết tiếng Ý;

- Dưới 35 tuổi (gia hạn độ tuổi đến 45 tuổi đối với các ứng viên là giáo viên dạy tiếng Ý muốn theo học các khóa học bồi đưỡng/đào tạo);

- Có bằng cấp cho phép đăng ký vào các trường đã chọn.

Học bổng MAECI khá phù hợp với các bạn học ngành ngoại ngữ, thiết kế hay kiến trúc để tham gia các khóa học ngắn hạn 3 tháng, 6 tháng hoặc 9 tháng tại Ý.

Học bổng phổ biến thứ ba mà rất nhiều bạn sinh viên nộp có tên gọi là học bổng vùng. Ở Ý có 20 vùng thì ở mỗi vùng đều có các cơ quan cấp học bổng cho sinh viên đăng ký tại các trường đại học trong vùng đó, được gọi là EDISU – Ente Regionale per il Diritto allo Studio Universitario (Cơ quan vì quyền lợi học tập của sinh viên). Vùng nào cũng có cơ quan này với các tên gọi khác nhau như: ERSU, ADISU, LAZIODISU… Học bổng thường bao gồm: miễn học phí, được miễn phí ăn uống, ưu đãi giá ăn uống trong mensa (nhà ăn) hoặc quầy bar, nhà hàng trong thành phố và một khoản tiền để chi tiêu và trả tiền nhà. Sau đó họ sẽ trả lại học viên khoản học phí đã đóng lúc đăng ký đầu năm (nhưng thường không trả lại 100% mà khoảng 70-80%). Điều kiện để xét học bổng là dựa vào điều kiện kinh tế gia đình cùng với số điểm tín chỉ các bạn đạt được trong các năm tiếp theo. Học bổng này chỉ có thời hạn trong vòng 1 năm, nên sau mỗi năm các bạn phải nộp đơn xin lại (đồng nghĩa với việc vào đầu năm học các năm tiếp theo vẫn đóng tiền học như bình thường trong thời gian nộp đơn xin học bổng). Tùy vào mỗi vùng và mỗi trường mà chính sách học bổng có thể khác nhau nhưng nhìn chung cách thức đều khá giống nhau.

Ví dụ ở vùng Lombardia, các cơ quan cấp học bổng cho các trường bao gồm:

CIDIS: Cấp học bổng cho UNIMI (Universita’ degli studi di Milano), Bicocca và Insubria (tham khảo thông tin trên website: web.consorziocidis.it).

DSU: Cấp học bổng cho POLIMI (Politecnico di Milano) (tham khảo thông tin trên website: http://www.polimi.it/en/students/financial-aid/diritto-allo-studio universitario-dsu/).

ISU: Cấp học bổng cho Bocconi (tham khảo thông tin trên website: http://www.unibocconi.eu/wps/wcm/connect/Bocconi/SitoPubblico_EN/Navigation+Tree/Home/Services/ISU+Bocconi/).

Ngoài học bổng vùng còn có một dạng nữa là ưu đãi học phí theo mức thu nhập. Ở Ý, trong các trường đại học công lập, tùy vào mức thu nhập của từng sinh viên sẽ có các mức đóng học phí khác nhau. Thường học phí được chia ra làm 2-3 đợt/năm và sinh viên nào có mức thu nhập theo diện thấp nhất chỉ cần đóng học phí đợt một và một ít của đợt hai là xong.

Cả học bổng vùng và đóng học phí theo mức thu nhập đều dựa vào một chỉ số gọi là ISEEU (L’ Indicatore della Situazione Economica Equivalente per l’Università) 6 . Để có được ISEEU, các bạn cần giấy chứng nhận thu nhập gia đình và một số giấy tờ khác như hộ khẩu, giấy chủ quyền nhà đã được hợp pháp hóa lãnh sự, dịch ra tiếng Ý và Đại sứ quán Ý đóng dấu xác nhận. Khi sang Ý các bạn cần đến các văn phòng CAAF(Centro Autorizzato di Assistenza Fiscale) 7 trong thành phố để làm ISEEU (địa chỉ các văn phòng này các bạn có thể tìm trên website của trường). Nếu các bạn không kịp hạn nộp đơn xin học bổng vùng thì nên chuẩn bị giấy tờ để làm ISEEU để được đóng mức học phí thấp nhất. Hạn nộp ISEEU thường trễ hơn hạn nộp đơn xin học bổng. Nếu không có ISEEU các bạn sẽ phải đóng đầy đủ các mức học phí đủ ba đợt. (Theo thông tin tổng hợp về học bổng vùng của bạn Yen Bui tạihttps://svmilanovn.wordpress.com.)

6 Chỉ số kinh tế tương đương cho trường đại học là một công cụ để đo tình trạng kinh tế của các hộ gia đình dành cho sinh viên ở Ý. Chỉ số này dựa vào thu nhập tài khoản, tài sản (động sản và bất động sản) cộng với các tiêu chí đánh giá khác để có thể đánh giá tình hình tài chính của sinh viên nhằm đưa ra các mức hỗ trợ thích hợp.

7 Trung tâm trợ giúp thuế ủy quyền được thành lập với mục đích hỗ trợ cho các đối tượng tìm kiếm sự trợ giúp về thuế, kê khai thuế và các vấn đề về tài chính.

Ngoài, ra tại các trường đại học cũng đều có các học bổng tùy theo chương trình và tiêu chí của từng trường. Ví dụ như Đại học Bocconi Milan có chương trình học bổng dành cho sinh viên quốc tế chi trả chi phí cho một năm học vào khoảng 11.000 Euro và có thể xin cấp lại hằng năm trong suốt chương trình học của bạn. Tuy nhiên điều kiện để được cấp lại tương đối khó vì dựa trên đánh giá kết quả học tập rất cao. Để duy trì được học bổng thì đòi hỏi rất nhiều nỗ lực và liên tục cố gắng của người học.

Nhìn chung, thông tin về các chương trình học bổng tại Ý chưa thực sự đầy đủ và rõ ràng như các học bổng quốc tế khác nên các bạn sinh viên hầu như đều gặp không ít khó khăn trong quá trình làm hồ sơ. Ví dụ như website về học bổng vùng thường bằng tiếng Ý chứ không có tiếng Anh. Vậy nên các bạn sinh viên trước hết cần phải xác định ngành học cho mình, tìm hiểu các khóa học tại các trường và sau đó tìm các học bổng tương ứng với ngành mình muốn học để nộp. Nhưng trước hết bạn phải nhận được thư chấp nhận của trường thì mới nhận được học bổng. Trong quá trình tìm hiểu học bổng các bạn có thể xin tham gia các group của sinh viên tại Ý như: ASVI – Hội sinh viên Việt Nam tại Ý, MilanoVn cho các bạn sinh viên tại Milan, Vietnamese Bocconian cho các bạn học tại Đại học Bocconi... Quá trình làm thủ tục, hồ sơ thường mất rất nhiều thời gian vì thế các bạn nên hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước để chuẩn bị thật kỹ lưỡng. Những năm gần đây, quan hệ Việt Nam và Ý đã có nhiều bước phát triển nên bắt đầu có nhiều chương trình học bổng dành cho sinh viên Việt Nam sang du học tại Ý và đã có sự hỗ trợ một cách tích cực đối với các chương trình học bổng này.

Thời điểm tôi bắt đầu tìm hiểu về học bổng du học châu Âu là khoảng tháng Ba năm 2015. Tôi muốn nộp hồ sơ học bổng năm 2015 đăng ký cho khóa học thạc sĩ năm 2016. Nước Ý không phải là lựa chọn đầu tiên của tôi. Tôi vẫn cho rằng nước Ý nổi tiếng với ngành thiết kế, kiến trúc, mỹ thuật trong khi tôi muốn học kinh tế. Chủ yếu tôi tìm thông tin qua các diễn đàn chia sẻ về học bổng, kinh nghiệm săn học bổng... Giai đoạn này tôi đọc và tự tổng hợp thông tin để biết mình sẽ phải làm gì và cần làm gì.

Qua Facebook tôi tình cờ thấy thầy giáo tiếng Ý chia sẻ thông tin về học bổng Chính phủ Ý MAECI. Tôi tò mò click vào website học bổng để tìm hiểu thêm thì thấy khả năng của mình hoàn toàn có thể đạt được học bổng này. Tiêu chí của học bổng lúc đó là phải có chứng chỉ tiếng Ý ít nhất ở trình độ A2 và giá trị học bổng chỉ có ba mức là 3 tháng, 6 tháng và 9 tháng, mỗi tháng là 700 Euro. Lúc đó tôi đã học tiếng Ý ở trình độ B1. Tôi thấy tiêu chí để đạt học bổng không khó vì thực ra có ít người học tiếng Ý và cũng rất ít người biết đến học bổng này. Bản thân tiếng Ý không phải là ngoại ngữ phổ biến nên tiêu chí ít nhất có bằng A2 tiếng Ý đã khiến nhiều người bỏ cuộc. Chưa kể mức học bổng năm tương đối thấp, nếu theo học thạc sĩ 2 năm thì kể cả tôi có đạt học bổng 9 tháng cũng chỉ như muối bỏ bể so với tiền học và chi phí sinh hoạt ở Ý trong suốt thời gian học. Kinh nghiệm làm việc, ngoại ngữ và các chứng chỉ khác tôi đều không lo. Cái khó là học bổng chỉ được chấp nhận khi tôi nhận được thư thông báo trúng tuyển của chương trình thạc sĩ mà tôi đăng ký. Vậy nên nếu tôi tìm được khóa học thạc sĩ 1 năm tại các trường đại học đăng ký theo chương trình học bổng MAECI và được trường chấp nhận cùng với mức học bổng 9 tháng thì tôi có thể thu xếp tài chính để theo đuổi con đường này.

Công việc của tôi lúc này ở SC rất tốt, nhiều cơ hội thăng tiến, lương thưởng và chế độ đãi ngộ đều không có gì để phàn nàn. Nếu tôi nộp hồ sơ đi du học Nhật, cơ hội giành được học bổng sẽ rất cao. Nhưng sau gần 10 năm với tiếng Nhật tôi muốn thử thách mình với một nền văn hóa khác. Tôi không muốn mình bị vướng vào lối mòn tư duy và rồi dễ hài lòng với những gì mình đạt được. Tôi muốn thoát ra khỏi văn hóa châu Á để tự trải nghiệm ở một nền văn hóa hoàn toàn khác. Lúc này tôi thấy tiếng Ý mình học lâu nay bắt đầu có giá trị sử dụng và tôi có thể tận dụng nó để đi con đường mình lựa chọn. Tôi lục tung danh sách các trường đại học nằm trong chương trình MAECI để xem từng trường có khóa học nào phù hợp với tôi không. Lúc đó tôi đã 28 tuổi, đã đi làm 6 năm. Sự lựa chọn cho bước tiếp theo của tôi sẽ thực sự là bước ngoặt lớn mà tôi phải suy xét thật kỹ. Tôi tự thấy hồ sơ của mình: Đại học Ngoại thương, 1 năm làm tại Thành phố Hồ Chí Minh cho công ty thương mại Việt Nam, 1 năm làm cho công ty thương mại Thái Lan và gần 4 năm cho công ty thương mại của Nhật ở Hà Nội tương đối nhất quán về ngành ngoại thương với các hoạt động xuất nhập khẩu có yếu tố nước ngoài. Thêm vào đấy gần bốn năm ở SC, tôi làm tại phòng khoáng sản và năng lượng phụ trách công việc là xuất khẩu than sang Nhật, nhập than từ Indonesia, Úc... về Việt Nam, dự án về khí gas thiên nhiên... Đó chính là động lực và cũng là lý do để tôi lựa chọn ngành năng lượng mà cụ thể hơn là năng lượng tái tạo và phát triển bền vững.

Tôi muốn học thạc sĩ để tăng thêm kiến thức và không nơi nào phù hợp hơn châu Âu với sự phát triển cân bằng giữa kinh tế và môi trường tốt nhất thế giới. Trong quá trình tìm kiếm tôi thấy rất ít thông tin về ngành tôi muốn học. Chủ yếu vẫn là các khóa học quản trị kinh doanh, tài chính hay marketing, luật kinh tế... Ngành của tôi khá hẹp và vẫn chưa thực sự được chú trọng trong bối cảnh các quốc gia vẫn đang chạy theo cuộc đua và cạnh tranh về kinh tế. Đúng lúc ấy tôi tìm thấy khóa học thạc sĩ 1 năm bằng tiếng Anh tại trường Đại học Bocconi ở Milan có tên là Master in Green Management, Energy and Corporate Social Responsibility gọi tắt là MAGER (Năng lượng tái tạo, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững). Các bạn có thể tham khảo chương trình này tại website:www.unibocconi.eu. Trường Đại học Bocconi nổi tiếng là trường kinh tế hàng đầu nước Ý, đứng thứ năm ở châu Âu năm 2017 với đánh giá về chất lượng giáo dục rất tốt. Năm 2015, Chương trình MAGER được xếp thứ nhất trong lĩnh vực Phát triển bền vững và quản lý môi trường trên cả Đại học Stanford của Mỹ (theo www.best-masters.com/ranking-master-sustainable-development-and-environmental-management.html).

Tôi đọc kỹ các thông tin giới thiệu về chương trình học và quyết định đây chính là khóa học mình sẽ theo đuổi. Tuy nhiên chương trình học này yêu cầu khá cao và tiền học phí cũng không hề rẻ: 13.500 Euro/năm. Một mức học phí gấp ba, bốn lần so với học phí các trường công khác tại Ý. Khóa học này không bắt đầu như các khóa học thông thường vào kỳ học tháng Chín mà bắt đầu từ tháng Một đến hết tháng Mười hai nên khung thời gian để nộp đơn và xét tuyển vào trường cũng khác biệt là từ tháng Mười cho đến tháng Mười một. Trong khi đấy học bổng MAECI hay IYTI đều ở khoảng thời gian tháng Tư, tháng Năm và bạn phải có thư chấp nhận của trường mới được nộp. Cánh cửa dường như lại đóng sập trước mặt tôi khi thấy mọi thứ gần như là không thể. Nếu không có học bổng tôi hoàn toàn không đủ tài chính để trang trải cho cả tiền học và sinh hoạt phí cho 1 năm ở Milan.

Tôi suy nghĩ rất nhiều và tìm hiểu trên internet. Các thông tin về học bổng này rất ít và hầu như tôi không tìm thêm được gì ngoài những cái mình đã biết. Tôi vẫn quyết định nộp hồ sơ cho học bổng MAECI. Trong thư trình bày lý do ứng tuyển cho học bổng này tôi viết rõ tên chương trình mình đăng ký học, lý do mình muốn đi học, tại sao tôi cần học bổng này và dự định của tôi sau khi hoàn thành chương trình học tại Ý. Tôi viết một cách rõ ràng, ngắn gọn để bày tỏ nguyện vọng, ý chí và sự quyết tâm của mình. Ngày 13 tháng 5, tôi nộp hồ sơ học bổng MAECI. Ngày 22 tháng 6, Đại sứ quán Ý tại Hà Nội gửi e-mail hỏi lại tôi về chương trình tôi đăng ký và thời gian nộp hồ sơ tại trường Đại học Bocconi. Có lẽ vì tôi là trường hợp đặc biệt khi vẫn chưa có thư chấp nhận của trường nhưng vẫn nộp đơn xin học bổng. Đến ngày 29 tháng 6 thì tôi nhận được thông báo qua e-mail: Tôi đã được đồng ý cấp học bổng 9 tháng, mỗi tháng là 700 Euro cho năm 2016 với điều kiện là tôi phải được trường Bocconi chấp nhận cho học chương trình thạc sĩ MAGER.

Trong thời gian đợi kết quả học bổng tôi bắt đầu tìm hiểu các yêu cầu từ trường Bocconi cho khóa học này. Để nộp hồ sơ cho chương trình MAGER cần phải có: bằng đại học, bảng điểm bằng tiếng Anh, chứng chỉ tiếng Anh (TOEFL IBT 100 hoặc IELTS 7/9), CV 8 , GMAT 9 hoặc phải thi qua Bocconi Test, thư trình bày cá nhân (Personal Statement hoặc Motivation Letter), hai thư giới thiệu (một từ giảng viên đã dạy mình, một từ cấp trên nơi mình làm việc), một đoạn video 5 phút tự giới thiệu bản thân, lý do tham gia khóa học và một buổi phỏng vấn từ Bocconi. Thời hạn để hoàn thành cho toàn bộ yêu cầu này là ngày 22 tháng 10. Chương trình này có trao học bổng bằng học phí của trường dành cho các ứng viên xuất sắc nhưng số lượng học bổng rất ít. Tôi đã cố gắng hết sức để giành được học bổng của trường. Lúc đó là đầu tháng Sáu và tôi có gần 4 tháng để chuẩn bị.

8 CV (Curriculum Vitae) có nghĩa là sơ yếu lý lịch. Tuy vậy, CV không phải là bản khai lý lịch cá nhân trên phương diện nhân thân, gia đình. Mà đó là một tờ quảng cáo bạn tự nói về các kỹ năng, khả năng cũng như kinh nghiệm làm việc.

9 GMAT (Graduate Management Admission Test) là kỳ thi nhằm đánh giá trình độ và khả năng của sinh viên để nộp đơn vào chương trình học thạc sĩ, tiến sĩ quản trị kinh doanh. Cụ thể chứng chỉ GMAT đánh giá các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, toán định lượng, viết luận phân tích mà bạn có được trong quá trình học tập và làm việc.

Trong lúc đợi kết quả học bổng MAECI tôi bắt đầu về trường xin công chứng bảng điểm và bằng tốt nghiệp dịch sang tiếng Anh, xin thư giới thiệu từ giảng viên đã dạy tôi. Tôi ra trường đã 6 năm nên hầu như không còn giữ liên lạc với các thầy cô giáo dạy chuyên ngành. Tôi được giới thiệu đến cô Hoàng Ánh, giảng viên tại Đại học Ngoại thương. Cô là người rất nhiệt tình và cởi mở, luôn sẵn lòng giúp đỡ sinh viên. Tôi gửi e-mail cho cô rồi kể cho cô quãng đường tôi đã đi qua. Cô rất hiểu và thông cảm với những khó khăn của tôi và đồng ý ký thư giới thiệu cho tôi. Bức thư giới thiệu thứ hai tôi nhờ chị T ký. Chị hiểu cả chặng đường dài tôi đã cố gắng như thế nào và động viên tôi không ngừng để theo đuổi ước mơ của mình. Chị bảo tôi hãy sống cả cho ước mơ của chị nữa.

Tôi bắt tay vào viết bài luận chia sẻ hoài bão, ước mơ của mình, chia sẻ lý do tại sao tôi chọn khóa học này và tại sao khóa học nên chọn tôi. Rằng tôi sẽ đem đến rất nhiều câu chuyện, kinh nghiệm thú vị về chính đất nước tôi, về khu vực Đông Nam Á đang từng bước phát triển thần kỳ và nhu cầu năng lượng đang bắt đầu bùng nổ. Châu Á chứ không phải châu Âu sẽ là nơi tiếp theo để thu hút đầu tư về phát triển năng lượng tái tạo do nhu cầu ngày càng lớn của các quốc gia. Và cả những dự định của tôi sau khóa học để đóng góp cho sự phát triển bền vững trong lĩnh vực này. Tôi viết một cách rất chân thực bằng cả trái tim. Tôi tin sự tử tế và chân thành là điều sẽ chạm đến trái tim. Viết xong tôi lại nhờ đồng nghiệp góp ý và sửa giúp.

Viết rồi sửa, sửa rồi viết cứ vậy mãi tôi mới hoàn thành được bài luận (personal statement) của mình. Video thì tôi dựa trên bài luận để làm. Chủ yếu là nói ngắn gọn, rõ ràng, rành mạch và đủ ý. Tôi phải viết ra giấy rồi tập trước gương rất nhiều lần trước khi có thể quay xong đoạn video 5 phút tạm chấp nhận được. Tôi đã có chứng chỉ TOEFL IBT 90 thi cách đây 2 năm nhưng tôi phải ôn thi lại. Tôi không thể đến Milan để làm bài kiểm tra của Bocconi được nên tôi phải có chứng chỉ GMAT ít nhất là 600. Đây là hai chứng chỉ tôi lo lắng nhất vì công việc của tôi đang rất bận. Tôi được giao thêm dự án mới nên phải đi công tác thường xuyên, hầu như không thể tham gia vào khóa luyện thi nào. Tôi quyết định tự học online. Tôi xác định rằng kể cả không được Bocconi chấp nhận thì chứng chỉ TOEFL IBT và GMAT vẫn là yêu cầu bắt buộc cho bất kỳ học bổng nào nên trước hay sau tôi cũng phải làm. Tôi kiểm tra lịch thi GMAT và TOEFL IBT rồi đăng ký thi. Lệ phí thi GMAT là 250 đô-la còn TOEFL IBT là 160 đô-la. Thời gian này nhiều sức ép đến với tôi cùng một lúc, vừa đi làm vừa tự học ôn thi vừa chuẩn bị hồ sơ chưa kể những ngày đi công tác triền miên.

Đúng giai đoạn này tôi cũng phải thi lại chứng chỉ tiếng Nhật.

Khung thời gian của tôi lúc đó như sau:

13/5: Nộp hồ sơ học bổng MAECI

29/6: Có kết quả được nhận học bổng 9 tháng

5/7: Thi 2kyu tiếng Nhật

17/9: Đăng ký thi GMAT

18/9: Đi công tác Hà Nội – Tokyo

27/9: Đi công tác Osaka – Hà Nội

10/10: Thi TOEFL IBT

29/10: Nộp hồ sơ Đại học Bocconi

6/12: Thi 1kyu tiếng Nhật

Sau đó, tôi tập trung vào tự luyện GMAT. Đây là chứng chỉ đánh giá các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, toán định lượng, viết luận phân tích mà bạn có được trong quá trình học tập và làm việc. Bài thi GMAT có bốn phần với tổng thời gian là 3 giờ 30 phút, bao gồm:

- Phần Analytical Writing Assessment: 30 phút, gồm một topic đánh giá khả năng phân tích phê bình;

- Phần Intergrated Reasoning: 30 phút, gồm 12 câu hỏi về: lý luận đa nguồn, giải thích đồ họa, phân tích hai phần, phân tích bảng;

- Phần Quantitative: 75 phút, gồm 37 câu hỏi: đánh giá khả năng tính toán, kỹ năng lý luận định lượng, giải lượng tính và số liệu ký đồ;

- Phần Verbal: 75 phút, gồm 41 câu hỏi: đánh giá kỹ năng đọc hiểu tài liệu, đánh giá và sửa lỗi văn bản cho đúng với tiêu chuẩn Anh ngữ và ý nghĩa của bài viết.

Tôi đăng ký chương trình tự học 60 ngày Beat The GMAT qua website www.beatthegmat.com. Mỗi ngày, tôi sẽ được nhận một e-mail thông báo hôm nay tôi sẽ phải học phần nào, làm bài tập phần nào và chú ý cách giải cho từng phần. Học GMAT đòi hỏi sự tập trung cao độ. Theo tôi, đây là một chứng chỉ khó nhưng rất thú vị vì đầu óc bạn phải vận động không ngừng nghỉ. Vậy nên thi xong GMAT tôi vô cùng ngưỡng mộ những ai thi điểm ở mức 650, 700 thậm chí là 800 để xin học bổng các trường ở Mỹ. Thời gian đó tôi từ chối hết các cuộc hẹn hò, gặp gỡ. Hằng ngày tôi đi làm đến 7, 8 giờ tối mới về phòng. Hôm nào phải đi ăn với khách hàng thì phải 9, 10 giờ tối mới về đến phòng. Bữa nào có uống chút rượu thì tôi phải làm đủ cách để không bị buồn ngủ. Để chạy kịp tiến độ, hầu như tối nào tôi cũng làm bài đến 1, 2 giờ sáng. Cuối tuần, tôi phải học bù cho những hôm đi công tác. Tôi thường vác sách vở ra quán cà phê ngồi học vì ở nhà rất ngột ngạt. Chẳng hiểu sao càng ở nơi đông người sức tập trung của tôi càng tốt. Mỗi lần chán nản tôi lại ngồi viết nhật ký để tự động viên mình không được bỏ cuộc. Quả thật sức bền của năm bạn 28 tuổi rất khác với khi bạn 22 tuổi vậy nên các bạn hãy thực hiện ước mơ của mình khi có thể nhé vì càng nhiều tuổi thì cơ hội càng trở nên ít ỏi. Dưới đây trích một vài trang nhật ký của tôi trong giai đoạn này:

“13/7: GMAT và TOEFL, 2 tháng nữa thôi. Mình làm được không? Đã đi được nửa đường rồi ước mơ của mình vẫn đang đợi mình phía trước mà. Công việc ngày càng nhiều và dồn dập. Sức ép về thời gian ngày một lớn hơn. Nhưng con người ta càng bị ép thì sẽ càng cố gắng nhiều hơn nữa.

20/7: Hôm qua đã làm thử đề, 310, không đến nỗi là không thể như mình vẫn nghĩ. Mục tiêu là 650. Về nói chuyện với mẹ, mẹ vẫn ủng hộ ước mơ của mình kể cả khi mình không đạt học bổng. Nhưng mình thực sự muốn cố gắng và nỗ lực hết mình cho cơ hội lần này. Không thử sao biết được nhỉ? 3 tháng để thực hiện ước mơ của mình. Cố lên nào tôi ơi!

25/7: Cả tuần đi công tác Quảng Ninh, bận và mệt, bỏ ba buổi không học được rồi. Cứ thế này sao mà thực hiện được ước mơ...

3/8: GMAT ngày thứ 12. Đã ép mình vào chương trình học 60 ngày. Kết quả vẫn còn thấp nhưng không đến nỗi là không thể. Mình làm được, sẽ làm được mà. Khi ép mình vào một guồng quay đầu óc sẽ buộc phải vận động và nhanh nhạy hơn rất nhiều. Đã nghĩ đến những ngày đi học ở châu Âu, có thêm nhiều động lực để tiếp tục cố gắng và cố gắng. Mình đang đọc cuốn One Man’s Review (Ông già nhìn ra thế giới) của Lý Quang Diệu thấy những phân tích của ông về thế giới rất hay. Có lẽ mình thuộc về châu Âu nơi coi trọng chất lượng cuộc sống hơn là mục tiêu tăng trưởng kinh tế như châu Á hay cuộc chạy đua cho sự đổi mới và sáng tạo ở Mỹ. Châu Âu có thể có nhiều bất ổn nhưng với nền tảng lịch sử và văn hóa họ lựa chọn cuộc sống hòa hợp với thiên nhiên với những gì thuộc về đời sống cơ bản nhất. Sống chậm và hài lòng với những gì mình có. Mình vẫn đang tưởng tượng tương lai của mình sẽ là những ngày thong dong như thế dưới bầu trời châu Âu.

9/8: Làm lại GMAT Pre lần hai chỉ được 390 so với lần đầu 310. Toán vẫn dở tệ dù mình đã cố gắng học mỗi tối. Mình không thông minh và giỏi như mình nghĩ nên phải cố gắng và nỗ lực nhiều hơn. Còn có 40 ngày nữa thôi...

14/8: Sân bay Vinh. Cả tuần công tác miệt mài bận rộn hết từ CNG sang than xuất rồi lại than cốc. Những chuyến đi thử thách mình ngày một nhiều nhưng cũng khiến mình thêm gắn bó và yêu thích công việc này. Vì vậy quyết định rời bỏ nó cho một con đường khác ngày càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Đã bỏ bốn buổi tối rồi, không biết cuối tuần có học bù lại được không đây...

11/9: Một tuần bận kinh khủng với dự án CNG. Về nhà mà vẫn chưa hết việc. Học thì hôm có hôm không, còn có một tuần nữa là thi rồi mà có những ngày chán nản đến cùng cực chẳng muốn cố gắng nữa. Nhiều khi tự hỏi không hiểu mình có đang đuổi hình bắt bóng không đây khi mà mọi thứ hiện tại đều rất tốt. Nhưng chỉ vì một ước mơ còn dang dở cứ canh cánh trong lòng nên mình vẫn muốn tiếp tục và cố gắng. Còn mỗi cuối tuần này để cày cuốc thôi. Cố gắng lên tôi ơi...

13/9: Làm thử đề Veritas. 510. Mức 600 vẫn còn quá xa vời nhưng kệ thôi, chỉ biết mình đã cố gắng hết sức thì không có gì phải hối tiếc. Hà Nội bắt đầu trở lạnh. Cô đơn là điều tốt để con người nhìn nhận lại bản thân mình khi mà đôi khi cứ bị cuốn trôi theo cuộc sống. Điều khó nhất là dám buông khi mình đang ở trong vòng tròn an toàn và nhấc mình vào một vòng tròn khác to hơn, xa hơn, vất vả và khó khăn hơn. Chặng đường phía trước không biết như thế nào nhưng mình biết là mình đã và đang cố gắng đến kiệt cùng rồi. Cuộc sống ngắn ngủi mà có gì để phải hối tiếc đâu chứ nhỉ? 4 ngày nữa thôi.

17/9: Thi GMAT, 540. Kết quả không cao nhưng chịu thôi mình đã cố hết sức rồi. Buổi chiều về đi họp với khách Nhật rồi tối bay vào Thành phố Hồ Chí Minh để hôm sau bay sang Tokyo. Đừng bỏ cuộc nhé tôi ơi...”

Điểm GMAT của tôi rất thấp, không đạt ở mức 600/650 như tôi đặt ra. Lúc chưa làm tôi nghĩ mình sẽ làm được tất cả những gì mình muốn nhưng trong quá trình học và làm đề thực tế mới thấy không hề dễ chút nào. GMAT là một chứng chỉ khó nên nếu các bạn học ngành kinh tế thìnên chuẩn bị từ sớm, khi vẫn chưa vướng bận công việc hay gia đình. Tôi có một cô bạn có hai con nhỏ cũng đi làm cho công ty Nhật, tối về ngồi học GMAT còn vất vả hơn tôi nhiều. Giờ thì bạn ấy đang sống cùng với gia đình nhỏ của mình ở Anh sau rất nhiều cố gắng để hoàn thành khóa thạc sĩ. Một người bạn khác thì ngày đi làm cho ngân hàng của Nhật, tối về chăm sóc con nhỏ rồi đêm đợi con ngủ mới ngồi học GMAT. Trong quá trình tôi luyện thi GMAT, do đặc thù công việc nên tôi phải đi công tác liên miên và thời gian học thường xuyên bị gián đoạn. Chưa kể tự học cũng không có ai để chia sẻ, động viên nên nhiều lúc gặp bài khó rất chán nản và không ít lần muốn bỏ cuộc. Tôi nghĩ ai cũng phải trải qua giai đoạn “lửa thử vàng” như vậy trên con đường thực hiện ước mơ của mình. Không có gì là dễ dàng và mọi thứ đều phải đánh đổi và trả giá. Nhưng chỉ cần bạn đủ niềm tin và kiên trì thực hiện thì một ngày nào đấy chắc chắn ước mơ sẽ trở thành hiện thực.

Sau chuyến đi Nhật về, tôi tiếp tục ngồi ôn thi TOEFL IBT. Tôi sử dụng tiếng Anh tương đối tốt nhưng chủ yếu là cho công việc chứ không phải là tiếng Anh học thuật. Chưa kể phát âm Anh – Nhật sau một thời gian dài khiến khả năng nói tiếng Anh – Mỹ của tôi rất tệ. Chủ yếu tôi làm đề theo chương trình Cambridge Preparation for TOEFL IBT Test. Đây là chương trình học mô phỏng theo bài thi thực tế được chia sẻ khá nhiều tại các diễn đàn du học. Mỗi lần làm đề mất gần 4 tiếng đúng như thi thật nên tôi chỉ có thể làm đề vào cuối tuần. Trong tuần thì chủ yếu tôi xem tin tức, học thêm từ vựng và làm một số bài tập đọc – hiểu để luyện kỹ năng đọc cho mình. Sau quá trình luyện thi GMAT tôi gần như kiệt sức nên việc luyện thi TOEFL IBT không được hiệu quả như tôi mong muốn. Kết quả TOEFL IBT của tôi là 88 chia đều 22 điểm cho mỗi kỹ năng. Tôi không có gì bất ngờ hay thất vọng vì kết quả này phản ánh đúng những gì tôi đầu tư cho nó. Không đủ thời gian, không đủ sự tập trung thì không thể kỳ vọng cao hơn được.

Ngày 20 tháng 10 tôi nộp đơn vào Bocconi trình bày rõ hoàn cảnh của mình và nhu cầu được hỗ trợ tài chính. 4 tháng chuẩn bị chỉ cho duy nhất một bộ hồ sơ với các yêu cầu cực cao, tôi đã nghĩ là mình trượt vì điểm GMAT và TOEFL IBT của tôi rất thấp.

Ngày 16 tháng 11 tôi đã nhận được kết quả từ MAGER: “Congratulations on your acceptance to the MAGER Master Program” (Chúc mừng bạn đã được tham gia chương trình thạc sĩ MAGER) chỉ tiếc là tôi không được nhận học bổng học phí của trường. Cuối cùng những nỗ lực của tôi đã có kết quả. Tôi nghĩ rằng các bạn trẻ đừng vội từ bỏ ước mơ, từ bỏ hy vọng của mình cho đến phút cuối cùng. Nếu như tôi nghĩ Đại học Ngoại thương là quá cao so với tầm với của mình, Bocconi là nằm ngoài khả năng của tôi thì tôi đã bỏ cuộc ngay từ khi chưa bắt đầu. Điều quan trọng là bạn phải biết rõ bản thân mình, khả năng của mình và không ngừng thử thách rèn luyện nó. Tin tôi đi, khả năng của con người là vô hạn nên đừng tự giới hạn mình trước bất kỳ điều gì gọi là “không thể”.

Tôi đã nhận được học bổng MAECI cho 9 tháng, đã trúng tuyển vào khóa học thạc sĩ 1 năm về ngành năng lượng tái tạo, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững tại trường Đại học Bocconi đúng như tôi mong muốn. Nhưng lúc này là cuộc chiến tâm lý của mình: để đi học tôi cần phải có 13.500 Euro (khoảng 340 triệu đồng) một số tiền quá lớn đối với tôi. 6 năm đi làm tôi hầu như không dành dụm được gì. Phần dư ít ỏi thì tôi dùng đi học ngoại ngữ, tập yoga, mua sách và đi du lịch để cân bằng cuộc sống. Ngoài vấn đề về tài chính, điều khiến tôi phải suy nghĩ là việc đi hay ở. Lúc này cảm xúc trong tôi rất hỗn độn. Em gái tôi đã học năm cuối và bắt đầu đi làm thêm để lo cho bản thân. Ở nhà còn mẹ và em trai. Việc tôi đi du học có thể sẽ giúp tôi rẽ sang một con đường khác nhưng cũng đồng nghĩa với việc tôi không còn ở nhà để đỡ đần mẹ những lúc ốm đau hay để động viên, chia sẻ với mẹ những khi mẹ cô đơn, buồn tủi. Việc có một thời gian dài ổn định nhận lương đều đặn và giờ tôi phải từ bỏ hết để bắt đầu lại từ đầu quả thật không dễ chút nào. Học bổng của tôi chỉ đủ để trang trải sinh hoạt phí chứ không phải là học bổng toàn phần để tôi có thể lựa chọn một cách dễ dàng. Tôi nói chuyện với mẹ và chia sẻ những lo lắng của mình.

Nếu như đa số các bà mẹ khác khi có một cô con gái 28 tuổi vẫn độc thân thì nỗi lo lớn nhất là “ế chồng” hay thành “gái già” và sẽ giục giã con gái kết hôn. Nhưng mẹ hiểu tôi và luôn ủng hộ cho những ước mơ, hoài bão của tôi. Tôi vẫn nhớ câu nói của bố mẹ tôi từ khi tôi còn nhỏ: “Bố mẹ có thể không mua được nhà, được xe, không giàu như người khác nhưng chỉ cần các con muốn học thì bố mẹ sẽ luôn ủng hộ và dốc hết sức mình. Nhà cửa, tài sản có để lại cho con rồi cũng sẽ hết nhưng nếu cho con tri thức và sự hiểu biết thì nó sẽ đi theo con suốt cuộc đời. Và đấy chính là tài sản vô giá con ạ”. Mẹ động viên tôi: “Đi học đi con, đừng bỏ lỡ cơ hội. Chỉ cần con còn muốn học, mẹ sẽ còn lo được. Đừng lo về tài chính, mọi thứ rồi sẽ ổn cả thôi. Cũng không cần phải lo cho mẹ hay các em ở nhà. Đã đến lúc con phải thực hiện ước mơ của mình, để các em tự lập trưởng thành và thay con gánh vác việc nhà. Điều quan trọng nhất là con thực hiện được ước mơ thì các em cũng sẽ có động lực để cố gắng và nỗ lực cho ước mơ của mình. Cố gắng lên con gái!”

Được mẹ tiếp sức và chắp cánh cho ước mơ, tôi quyết định gửi đơn xin nghỉ việc và chuẩn bị hồ sơ làm visa sang Ý bắt đầu kỳ học tháng Một năm 2016. Lúc đó là cuối tháng Mười một, tôi chỉ còn hơn 1 tháng để chuẩn bị trước khi lên đường. Khi nhận được e-mail xin nghỉ việc của tôi bác T.K đã lập tức gọi điện cho tôi. Bác rất bất ngờ trước quyết định của tôi nhưng khi nghe tôi trình bày về ước mơ của mình bác đã rất tôn trọng và ủng hộ. Khi biết tin tôi sắp nghỉ việc, ai cũng nghĩ tôi đi lấy chồng chứ chẳng ai tin tôi đi học, vì sự nghiệp của tôi lúc này bắt đầu khởi sắc, dự án đang chạy bắt đầu cho thấy tiềm năng phát triển và tôi sẽ có rất nhiều cơ hội thăng tiến. Ai cũng lấy làm tiếc khi tôi nghỉ việc, tôi cũng cảm thấy tiếc nuối rất nhiều vì sau một thời gian dài làm việc tôi đã gắn bó và yêu quý SC tự lúc nào.

Đúng lúc này thì tôi lại phải đối diện với việc có khả năng tôi không nhận được visa du học. Điều dở khóc dở cười là học bổng tôi nhận được là từ Chính phủ Ý nhưng Đại sứ quán Ý lại không cấp visa cho tôi vì tôi không chứng minh được khả năng tài chính của mình. Tôi nộp hồ sơ với toàn bộ thông tin hợp đồng lao động, bảng lương, sao kê tài khoản rồi cả thu nhập gia đình, sổ hộ khẩu, sổ hưu của mẹ tôi… Tôi đã giải thích rõ, tôi đi học bằng tiền của mình và nguồn tiền đấy có từ thu nhập của tôi. Đại sứ quán Ý lại cho rằng việc tôi nghỉ làm và gia đình không có khoản thu nhập nào khác vì mẹ tôi đã nghỉ hưu còn các em vẫn đi học thì sẽ không có gì chứng minh tôi đủ khả năng trang trải cho cuộc sống tại Ý. Tôi gần như “chết đứng” trước cánh cửa vừa mở ra lại đóng sập lại trước mắt. Tôi đã tự xác định cho mình khả năng xấu nhất có thể xảy ra, nếu tôi không được cấp visa cũng không sao vì như vậy sẽ đỡ áp lực tài chính cho mẹ. Thời gian thất nghiệp tôi sẽ tập trung tìm kiếm học bổng toàn phần khác để nộp. Nếu tôi không được cấp visa nghĩa là tôi không có duyên với nước Ý và có nghĩa là một đất nước khác đang đợi tôi. Cuộc đời đã dạy tôi rằng khi cánh cửa này đóng lại sẽ có cánh cửa khác mở ra, chỉ cần mình đừng bỏ cuộc.

Về phần Đại sứ quán Ý, tôi vẫn tiếp tục lên nộp bổ sung giấy tờ. Thay vì làm việc với nhân viên nhận hồ sơ thì tôi trực tiếp nói chuyện với bà đại sứ người Ý. Tôi và bà tranh luận rất căng thẳng khi bà liệt kê cho tôi hàng loạt chi phí sinh hoạt tại Ý và cả chi phí sinh hoạt của gia đình tôi. Tôi cũng rất quyết liệt nói rõ về việc thu xếp tài chính của gia đình mình như thế nào và tôi sẽ làm gì để đủ khả năng đi học. Kết thúc buổi hôm ấy bà chỉ bảo sẽ xem xét về trường hợp của tôi. Về nhà, tôi ngồi viết tiếp một bức thư cho bà đại sứ nói rõ mục đích ước mơ, hoài bão của mình, tại sao tôi muốn đi học khóa học này, về những gì tôi luôn trăn trở và muốn đóng góp cho lĩnh vực phát triển bền vững như thế nào. Tôi soạn thảo một công văn nhờ bác sếp người Nhật ký và đóng dấu, nói rõ rằng công ty sẽ để mở cơ hội quay lại làm việc nếu tôi muốn, sau khi tôi hoàn thành khóa học. Tôi đã thể hiện rõ quyết tâm của mình. Những ngày chờ đợi visa, tôi bàn giao công việc cho người kế nhiệm và cố gắng tổng hợp lại các đầu việc một cách đầy đủ chi tiết và còn truyền lại hết các “bí quyết” làm việc. Dù là ngày làm việc cuối cùng cũng phải làm hết sức mình. Thời gian rảnh tôi đọc sách để tĩnh tâm. Và tôi viết nhật ký để giải tỏa những gì chất chứa trong lòng.

“29/11: Vừa đọc xong Bên kia bức tường của Trần Lập thấy sáng tỏ nhiều thứ và nhẹ nhõm hơn nhiều. Những ngày này tâm trạng nặng trĩu vì cảm giác lo sợ khi bị từ chối visa vì lý do tài chính không đủ mạnh. Nhưng nếu làm lại mình vẫn sẽ lựa chọn trung thực và tử tế. Vì đây là con đường mình lựa chọn, cố gắng và nỗ lực vì nó. Nếu không được cũng chẳng sao vì mình cũng đã cố gắng hết sức rồi. Mình sẽ mạnh mẽ đối diện, chấp nhận và rẽ sang một con đường khác. Không được phép nhấn chìm mình trong sự suy diễn, tiêu cực và mệt mỏi. Mình đã đi đến đây rồi thì có gì phải lo lắng hay sợ hãi đâu.

Led by Destiny!

5/12: Lại thêm một cuối tuần chờ đợi. Hà Nội mưa và lạnh nhưng tâm trạng đã khá hơn. Khi đã quyết định thì mọi thứ cũng dễ dàng hơn rất nhiều. Dù có visa hay không mình biết mình vẫn lựa chọn tự do. Sống cuộc đời mình muốn chẳng phải là thú vị và hấp dẫn lắm sao!

6/12: Ngày càng rõ hơn con đường mình muốn đi và lựa chọn. Đọc xong Suối nguồn thấm từng câu chữ. Lựa chọn sống cuộc đời chính trực ngay thẳng và chỉ tin vào những giá trị của chính bản thân mình chứ không phải là kẻ sống thứ sinh: sống dựa vào sự đánh giá của người khác. Đấy sẽ là con người mình muốn hướng đến. Tự do! Sống đúng là mình và với những lựa chọn của mình. Một cuối tuần đầy nắng, cà phê và sách chẳng phải cuộc đời tuyệt vời lắm sao!

23/12: Cuối cùng cửa đã mở. Món quà Giáng sinh không gì tuyệt vời hơn: Visa du học Ý. Mình đã làm được rồi!!!!”

Vậy là tôi nhận được visa sau 1 tháng từ ngày nộp hồ sơ. Tôi làm việc đến ngày cuối cùng của tháng Mười hai và chia tay đồng nghiệp. Một chị đồng nghiệp đã ôm tôi và khóc, tôi nhớ mãi chị bảo tôi rằng: “Em là người có tâm và có tài, hãy cố gắng giữ những điều tốt đẹp này và chúc em may mắn trên chặng đường tiếp theo nhé!” Tôi dọn dẹp căn phòng trọ, chuyển đồ đạc về Thanh Hóa, sắp xếp đồ đạc để mang đi du học rồi về quê ra mộ thắp hương cho bố, cho em, cho ông bà, chào mọi người để lên đường. Tôi dùng số tiền thưởng cuối năm mua vé máy bay, vay một chút tiền của bạn bè và nhờ mẹ vay ngân hàng số tiền còn lại để đi học. Tôi ra sân bay cùng chiếc va li cũ của bố, cảm giác bố luôn dõi theo tôi trên từng bước chân.

Ngày 9/1/2016, tôi bay sang Ý. Hành trình dài cho ước mơ của tôi cuối cùng đã thành hiện thực. Nhìn lại đoạn đường đã qua tôi biết mình đã có thể mỉm cười vì những cố gắng nỗ lực không ngừng nghỉ trong suốt thời gian dài. Nhưng tôi biết mình sẽ không được nghỉ ngơi lâu vì chặng đường tiếp theo chỉ mới bắt đầu. Sẽ có rất nhiều khó khăn, vất vả chờ đợi tôi phía trước nhưng chẳng có gì khiến tôi phải sợ hãi hay gục ngã cả. Đúng như câu nói trong cuốn Nhà giả kim: “Khi bạn thực sự mong muốn một điều gì đó thì cả vũ trụ sẽ hợp sức giúp bạn.”

Chỉ là “mong muốn” của bạn có đủ lớn hay không.

Chia sẻ kinh nghiệm chuẩn bị đồ đạc đi du học

Tôi có 10 ngày để thu xếp và chuẩn bị đồ đạc. Ngày nhập học của tôi là 11/1/2016 và visa chỉ cho phép nhập cảnh từ 10/1/2016. Điều này đồng nghĩa tôi phải tìm được chuyến bay đến Ý vào đúng ngày 10/1 chứ không thể sớm hơn hay muộn hơn. Lần đầu đi xa và đi dài nên tôi không có nhiều kinh nghiệm trong việc đóng gói đồ đạc, thành ra phải mang vác nặng nhưng lại không hữu ích. Tôi nghĩ các bạn cũng nên tham khảo trước để rút kinh nghiệm cho mình.

Đầu tiên các bạn nên liệt kê hết các đồ cần mang và số cân dựa trên vé bay của mình để có thể chuẩn bị tốt nhất. Đơn giản và tiện nhất là nên đóng đồ vừa với một va li kéo to cỡ 30kg và một ba lô xách tay loại nhỏ tầm 7-10kg. Các bạn nên chọn loại va li tốt, có bánh xe xoay 360o và tay cầm chắc chắn vì sẽ còn dùng nhiều lần. Giấy tờ như hộ chiếu, vé bay, tiền bạc nên để riêng một túi, có thể đeo bên người để tiện cho việc lấy ra cất vào khi kiểm tra.

Đồ mang theo thì cơ bản gồm: quần áo, đồ ăn, thuốc men. Quần áo các bạn chỉ nên mang ít và vừa đủ thôi. Bên Ý thường có hai mùa giảm giá là tháng Một và tháng Bảy, giá quần áo vào những tháng này rất rẻ, chỉ khoảng 2-10 Euro/cái cho đủ nhãn hàng từ Zara, H&M… nên các bạn hoàn toàn có thể mua bên này được. Quan trọng nhất là áo đủ ấm, gọn và nhẹ. Mình thấy các kiểu áo khoác lông vũ như của Uniqlo hay Patagonia cực kỳ nhẹ và ấm, khi không dùng có thể gấp gọn lại nên rất tiện. Đồ ăn thì tùy từng người nhưng theo tôi các bạn trẻ trước khi đi du học nên nhờ mẹ hoặc người thân “huấn luyện” cho một khóa nấu ăn cơ bản và tìm hiểu về dinh dưỡng. Điều này quan trọng hơn nhiều việc các bạn mang theo một va li mì tôm, muối vừng hay ruốc để cố gắng “tồn tại”. Ở Ý có nhiều nguyên liệu rau củ quả tươi ngon, chợ địa phương thường mở vào cuối tuần nên giá cả cũng khá rẻ. Các món mì Ý trộn xốt bán sẵn ở siêu thịcũng khá dễ làm và tiện, chưa kể ở căng tin có các món như pizza, sa lát hay cơm, mì Ý cũng rất sẵn, lại có giá hỗ trợ cho sinh viên nên nếu các bạn ăn được đồ Ý thì hoàn toàn không có vấn đề gì. Nếu mang đồ ăn thì chỉ nên mang vừa đủ đồ để ăn 1-2 tuần đầu khi mới sang khi chưa thông thạo đường sá hay chưa ổn định để nấu ăn. Ngoài ra ở Ý cũng có một số cửa hàng châu Á và bạn hoàn toàn có thể mua một số nguyên liệu cơ bản để nấu các món truyền thống như nem, bún, phở…

Ở Ý, đi mua thuốc phải có đơn của bác sĩ mà nhiều bác sĩ không nói tiếng Anh, thành ra bạn sẽ gặp khó khăn khi giải thích tình trạng bệnh của mình bằng tiếng Ý. Vì vậy bạn nên mang theo những loại thuốc cơ bản như: đau đầu, cảm cúm, tiêu chảy, dầu gió... Chưa kể đa số nhà thuốc thường chỉ bán đến 7 giờ tối, chỉ có một số nhà thuốc bán đến nửa đêm nên nhiều khi cần thuốc đau đầu hay tiêu chảy mà đành ch?