Big Top Nhỏ Nhất Thế Giới

Các bạn hàng xóm của tôi ở Trung tâm mua sắm Big Top biết rất nhiều trò. Bọn nó đã học hành đến nơi đến chốn, hơn hẳn tôi.

Một đứa biết chơi bóng chày, dù nó là một con gà mái. Một đứa khác biết lái xe cứu hỏa, dù nó là một con thỏ.

Tôi từng ở cạnh một cô hải cẩu da trơn láng tính tình thận trọng, có biệt tài giữ quả bóng thăng bằng trên mũi suốt từ rạng sáng cho đến chiều tà. Giọng cô nghe chẳng khác gì tiếng sủa khản đặc của một con chó bị xích ngoài trời trong một đêm lạnh lẽo.

Bọn trẻ con thường tung vào hồ nước bằng nhựa của cô bạn tôi những đồng xu mang theo điều ước của chúng. Đống xu lấp lánh dưới đáy hồ như những viên đá mắt mèo.

Một ngày nọ, cô lên cơn đói bụng, hoặc có thể vì đang chán nên cô đã nuốt hết cả một trăm đồng xu.

Mack nói rồi cô sẽ ổn thôi.

Nhưng Mack đã nhầm.

Mack gọi chương trình biểu diễn của chúng tôi là "Big Top nhỏ bé nhất thế giới." Vào lúc hai giờ, bốn giờ và bảy giờ mỗi ngày, con người phe phẩy quạt, uống soda và vỗ tay. Mấy đứa bé sơ sinh khóc toáng lên. Mack, mặc bộ đồ chú hề, đạp một chiếc xe bé tí. Một chú chó tên Snickers cưỡi trên lưng Stella. Stella ngồi trên một cái ghế đẩu.

Đó là một cái ghế đẩu rất chắc chắn.

Tôi chẳng làm trò gì cả. Mack nói tôi chỉ cần là chính mình đã đủ rồi.

Stella kể rằng có những đoàn xiếc thường xuyên di chuyển từ thị trấn này sang thị trấn khác. Khi biểu diễn, họ đu qua đu lại bằng các sợi dây thừng thòng xuống từ nóc rạp. Họ còn có cả những con sư tử gầm gừ với bộ răng lóe sáng, và cả mộ đoàn dài ngoằn ngoèo những con voi, con đứng sau chộp lấy cái đuôi ủ rũ của con đứng trước. Đoàn voi đưa mắt nhìn ra xa để không phải thấy những người muốn thấy chúng.

Đoàn xiếc của chúng tôi không di chuyển đi đâu. Chúng tôi bám trụ lại nơi này, như một con mãnh thú già cả đã quá mệt mỏi để tiếp tục lang thang.

Khi chương trình biểu diễn kết thúc, con người sẽ lùng sục các cửa hàng. Đó là nơi con người mua những món đồ giúp họ tồn tại. Tại Trung tâm mua sắm Big Top, có những cửa hàng bán đồ mới, ví dụ như bóng, áo thun, và mũ lưỡi trai để che đi cái đầu bóng loáng của con người. Cũng có cả những cửa hàng bán đồ cũ, những món đồ bám mùi ẩm mốc, bụi bặm và đã bị lãng quên từ lâu.

Từ sáng đến tối, tôi nhìn con người hối hả đi từ cửa hàng này sang cửa hàng khác. Họ đưa nhau những tờ giấy màu xanh lá(1), khô kiệt như lá già và ám mùi của cả nghìn bàn tay khác nhau, họ đưa qua, đưa lại, rồi lại đưa qua, đưa lại.

(1): Tiền đô la của Mỹ có màu xanh lá

Họ ráo riết lục lọi, săn đuổi, chen lấn và gầm gừ. Rồi họ ra về, tay xách những cái túi ngập đồ - những món đồ lấp lánh, những món đồ mềm mại, những món đồ kềnh càng - nhưng dù trong tay có nhiều đồ đến mức nào, họ vẫn sẽ quay lại để lấy thêm.

Con người quả là thông minh. Họ quay máy và tạo ra những đám mây hồng để ăn. Rồi họ xây những lãnh thổ có thác nước phẳng lì.

Nhưng khi đi săn thì họ lại cực kì vớ vẩn.

biến mất

Có những con thú sống một cuộc đời ẩn dật, không ai để mắt đến, nhưng cuộc đời tôi không như vậy.

Cuộc đời tôi là những chớp đèn máy ảnh, những ngón tay chỉ chỏ cùng những vị khách không mời mà đến. Chỉ cách tôi vài phân thôi, con người áp bàn tay nhỏ bé của họ lên bức tường kính ngăn cách họ và tôi.

Tấm kính chỉ rõ rằng tôi ở đây, họ ở đó, và chuyện ấy sẽ chẳng bao giờ thay đổi.

Con người để lại dấu vân tay của họ, nhớp nháp mồ hôi, dinh dính kẹo. Hằng đêm sẽ có một người đàn ông mệt mỏi ghé qua lau sạch tất cả.

Thi thoảng tôi ép mũi mình lên tấm kính. Dấu mũi của tôi, cũng giống như dấu vân tay của bạn, là những thứ có một không hai.

Người đàn ông ấy lau tấm kính và tôi cũng biến mất.

họa sĩ

Ở trong lãnh thổ chẳng có nhiều việc để làm. Ném bóng-tôi vào con người mãi rồi bạn cũng sẽ thấy chán.

Để làm bóng-tôi, bạn sẽ phải vo tròn phân cho đến khi được một khối cỡ bằng quả táo nhỏ, rồi để mặc cho nó khô đi. Lúc nào bên tôi cũng phải có sẵn một vài cục.

Những vị khách ghé qua chỗ tôi, vì một vài lý do nào đó, chẳng bao giờ mang theo bóng-tôi.

Trong lãnh thổ, tôi có một chiếc xích đu lốp, một quả bóng chày, một cái hồ nhựa bé tí bên trong toàn nước bẩn, cùng một cái ti vi cũ.

Tôi cũng có một con khỉ đột nhồi bông. Julia, con gái người đàn ông mệt mỏi lau dọn trung tâm mua sắm hằng đêm đó, đã tặng nó cho tôi.

Con khỉ đột có đôi mắt trống rỗng, chân tay mềm rũ, nhưng tôi ngủ cạnh nó hằng đêm. Không-Bám-Đuổi, đó là tên tôi đặt cho nó.

Bám-Đuổi là tên em gái song sinh của tôi.

Julia năm nay mười tuổi. Cô bé có mái tóc làm tôi nghĩ đến một tấm kính đen bóng và nụ cười toe toét trông như vầng trăng khuyết. Cô bé và tôi có rất nhiều điểm chung. Cả hai chúng tôi đều thuộc họ khỉ dạng người loại lớn, và cũng đều là họa sĩ.

Cây bút sáp đầu tiên mà tôi có là do Julia tặng, nó màu xanh lam, mũm mĩm và ngắn tủn, được tuồn vào trong lãnh thổ của tôi qua lỗ thủng trên bức tường kính cùng với một tờ giấy được gấp nhỏ.

Tôi biết mình cần phải làm gì. Tôi đã quan sát Julia vẽ. Tôi vạch cây bút sáp qua tờ giấy, để lại một hình thù trông tựa như một con rắn màu xanh lam đang trườn đi.

Tranh của Julia luôn sống động với sắc màu rực rỡ cùng những chuyển động. Cô bé vẽ những thứ không có thật: những đám mây mỉm cười, những chiếc xe hơi biết bơi. Cô bé vẽ cho đến khi mấy cây bút sáp trong tay vỡ vụn và tờ giấy vẽ rách toạc ra. Những bức tranh của cô bé tựa như những mảnh ghép của một giấc mơ.

Tôi không thể vẽ những bức tranh mơ mộng. Tôi không nhớ được những gì mà tôi mơ, dù đôi khi tỉnh giấc, tôi thấy hai nắm đấm mình đang siết lại còn tim đang đập thình thịch.

So với bức tranh Julia, mấy bức vẽ của tôi trông thật thiếu sức sống và nhạt nhòa. Julia vẽ những ý tưởng nảy ra trong đầu cô bé. Tôi vẽ những gì có trong lồng của mình, những thứ đơn giản, thường nhật của tôi: một cái vỏ chuối, một cái lõi quả táo, rồi một cái giấy gói kẹo. (Tôi thường xơi mất mẫu vật trước khi vẽ chúng.)

Nhưng dẫu chỉ vẽ đi vẽ lại từng ấy thứ, tôi chẳng bao giờ chán cái thú vẽ tranh. Khi tôi vẽ, tôi chỉ nghĩ đến việc vẽ. Tôi không cần đặt câu hỏi về nơi tôi đang sống, hay về ngày hôm qua, rồi ngày mai. Tôi chỉ lướt cây bút sáp trên tờ giấy.

Con người thường không nhận ra tôi vẽ những gì. Họ nheo mắt nhìn, nghiêng đầu, và rì rầm. Nếu tôi vẽ quả chuối, một quả chuối cực kỳ kháu, họ sẽ bảo, "Đó là một cái máy bay màu vàng!" hoặc "Đó là một con vịt không có cánh!"

Chuyện đó cũng chẳng sao. Tôi không vẽ cho họ. Tôi vẽ cho tôi.

Mack nhanh chóng nhận ra rằng người ta sẽ muốn mua tranh của khỉ đột vẽ, kể cả khi họ chẳng biết tôi vẽ gì. Giờ thì ngày nào tôi cũng vẽ. Tranh của tôi được bán với giá hai mươi đô la mỗi bức tại quầy bán đồ lưu niệm ở gần lãnh thổ của tôi, và nếu muốn có cả khung tranh, bạn sẽ phải mất thêm năm đô la nữa.

Những khi mệt và muốn nghỉ ngơi, tôi sẽ gặm mấy cây bút sáp...