- II -

Có thể họ không độc ác mà chỉ nhìn đời dưới một góc khác chăng? Cũng có thể chỉ là vấn đề nghề nghiệp chăng và cái không khí vừa cứng nhắc vừa phiền hà mà Jeantet thấy phi thực và làm cho gã hụt hẫng phải chăng là cái không khí ngày nào cũng như ngày nào của họ?

Họ cũng vậy, cũng như tất cả những đơn vị hành nghề khác, họ phải có tiếng lóng nghề nghiệp, những từ chỉ có nghĩa với riêng họ hoặc mang một ý nghĩa khác, cũng như trong Nhà in Delabourse, những tiếng như mắt to và mắt bé, viên ngọc và Cicero,... chẳng hạn. Chẳng phải có những người với họ, những mảng đá in, những mảng nặng nề, chữ chì mà ở đó người ta sắp xếp bằng những ngón tay xám ngắt, đều hiện ra những vật vô vị, hoặc ghê tởm, đáng sợ hay sao? Gã không ghen với ai, và, cũng chẳng giống như cái người ngoại quốc ngồi trên ghế dài, gã chỉ cố gắng để tự hiểu, để tiếp cận, thoắt một cái, gã có cảm giác đang nói với hư vô và rồi môi hẳn đã có thể mấp máy mà không phát ra âm thanh nào.

— Thưa ông thanh tra, xin ông hãy nghe đây...

Cái thanh chắn ngang mà hàng chục nghìn những ý nghĩ tốt đẹp đã vấp phải, ngăn hắn lại, thế là con mắt của ba nhân viên ngồi câm lặng tựa như đang đóng những vai kịch câm trong một màn kịch quen thuộc.

—... Tôi tin chắc cô ấy gặp tai nạn. Tai nạn có lẽ không xảy ra ở quận Hai.

— Ông đã hỏi ở quận Ba rồi ư?

Nhà của họ hầu như ở vùng giáp ranh giữa hai quận.

— Không... Tôi đã hy vọng, ở đây, người ta có thể điều tra, gọi điện...

Ông thanh tra hẳn có phòng làm việc riêng. Tại sao ông ta không mời Jeantet theo ông ta tới đó? Bởi vì lúc này là giờ nghỉ, và những người khác, vẫn đội mũ trên đầu, thiếu tiền tiêu chăng?

Khi gã quen Gordes, tám năm trước đây, ông ta là một người gầy gò và gã đã tưởng ông ta là một phóng viên hay một người chào hàng. Ông ta nay đã xồ xề ra, tự tin, loại người thường thấy ngồi hàng giờ trong quán cà phê và chắc hẳn do ăn uống quá mức, nhất là uống, ông ta đã phát phì ra.

— Cornu, gọi cho tôi Cảnh sát cứu trợ.

Từ miệng ông ta, những điều lẽ ra có thể là một sự thanh lịch trở thành một sự thách đố và ông ta ngồi bằng một bên mông lên bàn làm việc của viên cảnh sát mặc đồng phục, giật lấy máy trong tay người này.

— Cảnh sát cứu trợ hả?... Cậu đấy à, Manie? Hình như mình không nhận ra tiếng nói của cậu đấy. Nóng, ừ... Đây cũng thế... Tốt chứ?... Bọn trẻ ra sao?... Đứa bé nhà mình đi nghỉ hè với mẹ nó từ cuối tuần rồi... Ở nhà bà nó, như mọi khi... Cho biết đi, trong những vụ tai nạn giao thông chiều nay, cậu không có một phụ nữ trạc ba mươi đấy chứ?

Viên thanh tra vẫn không rời mắt khỏi Jeantet, và hỏi gã:

— Cô ấy mặc thế nào?

— Một áo dài đen đã khá cũ.

— Áo dài đen... Đặc điểm nhận dạng: vết rạch ở má ư?

— Vết rạch ở má, ừ... Đúng thế đấy...

Một lần nữa, với Jeantet:

— Má phải hay má trái?

— Má trái.

— Má trái, lâu rồi... Một kỷ niệm, theo cách nói của cậu... Ông ta không hài lòng... Cậu không thấy gì à?... Ổn phải không?... Không, mình chỉ làm theo trách nhiệm thôi... Cảm ơn... ừ. Mình sẽ nói hết với ông ta.

Viên thanh tra dập máy, vừa lắc đầu vừa rít tẩu thuốc. Jeantet cố thử nữa:

— Có thể người qua đường đưa thẳng cô ấy vào bệnh viện chăng?

— Trường hợp tai nạn, bắt buộc phải lập biên bản. Không thể vào bệnh viện như vào rạp chiếu phim được.

— Tuy nhiên, đối với trường hợp khẩn cấp thì sao?... Ví dụ cô ấy bị ngã, những người không quen biết gặp chuyện đó...

Gã cảm thấy điều này không đứng vững được, và không phải là điều nên nói, nhất là ở đây.

— Thôi được! Cornu, gọi cho tôi Khách sạn Chúa Trời...

Rồi lần lượt đến Bệnh viện Saint-Antoine, Bệnh viện Saint-Louis.

— Giờ thì tin chưa?

Viên thanh tra không làm thế để giúp đỡ gã do lòng từ thiện nhưng để chứng tỏ với gã ông ta có lý. Còn có những bệnh viện khác ở Paris nữa. Có thật Jeanne với kiểu cách ăn mặc như thế, đã ở khá xa khu phố của mình chăng?

Gã không dám nài xin nữa. Gordes nghĩ đây là một ca nghiệp vụ nên hỏi gã:

— Ngày xưa, khi ông nhặt cô ta về, bọn chúng không bắt cô ấy phải trả tiền à?

Tất cả câu chữ ấy đều là vờ vịt và chỉ gợi ra một vết sẹo của thực tế. Jeantet lắc đầu ý bảo không.

— Tuy nhiên tôi đã bảo trước với ông là cô ấy nên trả. Người ta không buông cô gái đang làm việc cho người ta mà không được gì đâu. Trong môi trường ấy, hắn ta sẽ bị mất danh dự.

Gã không có gì để trả lời. Gã đang vội bỏ đi. Hầu như chắc chắn, bất thình lình Jeanne đã trở về và gã tức giận, đã hôn nóng, đã đưa vết nhơ ấy lên mặt.

— Cô ta không hỏi xin tiền ông à? Đại khái độ một phần tư hoặc nửa triệu

— Không.

— Vậy chắc chắn cô ấy đã kiếm khoản tiền đó ở ngoài rồi. Cô ấy có ra khỏi nhà nhiều không?

— Không bao giờ.

Một lần nữa, gã lại đỏ mặt, khẳng định không hiểu lắm điều ông ta vừa nói.

— Ông có bạn bè chứ? Những người bạn giàu ấy?

— Có khi cô ấy đã về trong khi tôi đang ở đây hoặc có khi cô ấy gặp chuyện chẳng lành.

— Tùy ông thôi. Mai đến nói lại với tôi.

Một chiếc xe đỗ lại trước sở Cảnh sát. Cánh cổng kêu ken két. Cổng đột ngột mở ra và hai viên cảnh sát mặc đồng phục đẩy vào giữa phòng hai người đàn ông, một người bị còng tay, người kia máu đầy mặt. Cả hai tóc đều rất đen, loại người nước ngoài, Tây Ban Nha hoặc Italia, Jeantet cũng không biết nữa, vì gã không có thì giờ nghe họ nói. Đối với gã, đó chỉ là một bức tranh, những viên cảnh sát trẻ, đồng phục chỉnh tề, rất khỏe mạnh, khiến người ta nghĩ tới những lực sĩ trên bục đấu, còn những kẻ kia, xấp xỉ tuổi họ, người bám đầy bụi, áo toạc ra, mắt nhìn gân guốc và khép lại. Người bị chảy máu hình như không nhận ra được điều đó và cứ để máu chảy xuống cằm, chiếc áo sơ mi hoen ố.

Lúc Jeantet đi ra, một viên cảnh sát để một con dao đã mở lên quầy, và con người ngồi ở chiếc ghế dài rời mắt khỏi mớ giấy lộn, ngẩng đầu, ngắm nhìn những kẻ mới tới vẫn luôn luôn với vẻ cố hiểu đầu đuôi.

Hiểu chuyện gì? Tại sao con người lại làm hại nhau?

Trên ngưỡng cửa, Jeantet ngạc nhiên vẫn thấy ánh vàng mặt trời, và gã dán mắt một lúc lâu vào một con bồ câu đang mổ cạnh vỉa hè. Gã cố tình không rảo bước, cứ để thời gian trôi đi bao lâu càng tốt, để cho Jeanne thêm một cơ may để trở về.

Phố phường yên tĩnh hơn, trông vắng hơn, những âm thanh tắt dần. Chủ cửa hàng giải khát đại lộ Saint-Denis, đang canh giữ quán bia vỉa hè của mình. Đó là một người đàn ông bé nhỏ, đầu hói, điềm đạm, lâu rồi đã từng bồi bàn cà phê ở Straatsburg, hoặc ở Mulhouse. Có phải ông ta đang nhìn ra ngã tư, hay đang nhìn những bàn tròn một chân, những cốc bia uống dở, và cả bầu trời đang bắt đầu khép lại, bằng vẫn con mắt mà khách hàng được hưởng sự tươi mát trong đó.

Gã cũng vậy, gã phải có tiếng nói riêng của mình, cách nhìn đời, nhìn người của riêng mình. Và mỗi khách uống, ngồi vào bàn trong lúc hoàng hôn, trong thực tế đều sống trong cái vũ trụ của riêng mình, không ai trong những vị ngồi cạnh có thể lọt vào. Gã đã hiểu điều đó từ lâu. Chính bởi gã hiểu điều đó rất rõ nên gã đã hết sức cố gắng phá bỏ ranh giới vương quốc riêng của gã và rào quanh nó những hàng rào bảo vệ. Gã đã chọn việc đó càng khiêm tốn, càng giản dị bao nhiêu càng tốt, sao cho gã ít bị đe dọa và thế là, đúng một cái, từ giờ này sang giờ khác, thậm chí phút này sang phút khác, tất cả đã lung lay.

Gã bước hai bậc một đi lên, xô mạnh cửa như thể đang chơi trò xấp ngửa.

Vẫn trống rỗng.

Gã buông mình xuống ghế bành và đôi mắt mở to, chẳng hề biết mình đang chăm chú nhìn vào đâu nữa. Gã ngồi bất động. Gã không đói, không khát, không lạnh, không nóng. Gã không mệt mỏi và nói đúng ra cũng không đau đớn.

Tuy nhiên, dần dần, từng tí một, điều đó trở nên không chịu được: một sự lo âu âm ỉ, biểu lộ ra bằng những cơn co thắt, bằng những động tác bí ẩn trong khắp cơ thể gã.

— Không nên.

Gã không nhận ra mình đã nói to điều đó trong căn hộ trống rỗng mà tiếng ồn bên ngoài vẫn luôn lọt vào qua các cửa sổ. Không nên chạy rong khắp các phố tìm Jeanne. Linh tính xui gã vậy. Gã buộc phải đem hết nghị lực ra để vẫn tụt mình trong chiếc ghế bành, với dáng vẻ yếu hèn hơn, mà trước đây gã không hề bị như vậy.

Nếu đó không phải là một tai nạn, thì là một tội phạm rồi. Thanh tra Gordes chẳng cũng đã nghĩ tới điều đó sao? Jeantet đã không nói ra nổi với ông ta như thế. Điều đã ngăn cản gã, chính là những câu chữ, với gã, với ông ta, mang một nghĩa quá khác nhau. Những lời của Gordes làm nhơ bẩn đi tất cả.

Hồi ấy Jeanne đã không trả, bởi vì chính gã, Jeantet, đã bảo nàng đừng làm như thế, và thêm nữa, gã có lẽ cũng không thể cho nàng từng ấy tiền. Vào thời kỳ đó, tám năm trước đây, gã mới xấp xỉ ba mươi hai tuổi; gã còn chưa mua chiếc ghế bành, cũng chưa mua hai bàn vẽ, cái buồng tối, thứ trước đây phục vụ cho một gã chụp ảnh rong, chưa biến thành buồng tắm.

Đúng ra, điều đó cũng đã diễn ra vào thứ Tư, bởi vì gã đã chọn cái ngày đó để làm cái điều mà gã gọi là đi dạo. Gã đã ăn tối một mình trong phòng ăn, đồ đạc sơ sài và gã nhớ rằng khi trở về nhà, gã đã dừng lại chỗ cửa hàng bà Dorin mua pho mát và rau chín.

Cũng là mùa hè, muộn hơn bây giờ, cuối tháng tám, và hầu hết dân Paris, nhất là người khu phố này đã đi nghỉ hè về. Những cửa sổ mở toang, và tiếng ồn ào cũng gần như hôm nay. Vào thời điểm đó, gã cũng ngồi trong chiếc ghế bành bằng gỗ liễu gai để ngốn ngấu tất cả các tác phẩm về những cuộc thám hiểm lớn mà gã moi được ở Thư viện và tại các hiệu sách nhỏ.

Gã đọc muộn, tới khoảng một giờ sáng, rồi tắt đèn, gã tựa người vào chiếc cửa sổ trông xuống phố Sainte-Apolline.

Họ chỉ có hai người ở trước cửa một nhà chứa mà ánh sáng vẽ thành một hình chữ nhật trên vỉa hè. Cái quán bar nhỏ ở xa hơn một chút đã đóng cửa, một trong hai người đàn bà ấy tóc rất hung, mặc màu xanh nhạt, còn người kia mặc váy áo dài đen.

Một người đàn ông ngoặt theo góc phố, dáng đi ngập ngừng, đột ngột quyết định đổi qua hè đường để tới nhìn tận mắt hai cô gái. Hắn ta đi vượt qua họ. Cô mặc áo xanh rảo bước đi theo, và sau một thời gian cò kè khá lâu, cô ta đã đạt được việc dẫn người đàn ông này vào nhà chứa, mà một chiếc cửa sổ nhà chứa vẫn còn sáng đèn.

Không khó khăn gì mới hiểu được gã đang nghĩ gì, và, tất nhiên đã sai lầm. Phố Sainte-Apolline, nhà chứa, việc đi đi, đến đến của các cô gái điếm và khách hàng của họ, tất cả, đều ngoài lề thế giới của gã. Điều đó hầu như chỉ là một phần, nhưng sáng ra, gã nhìn vẫn theo cách đó, ở khía cạnh khác là những chú bé hầu bàn đang sắp xếp quán giải khát, những thùng bia người ta đang vần trên hè đường qua chiếc cửa nhỏ xuống hầm.

Phần còn lại xảy ra rất nhanh. Người đàn ông nấp trong một góc, hắn đang rình rập, phố vắng bóng người và Jeantet không nhìn thấy hắn đi đến. Bất chợt gã nhận ra hắn, lẹ làng, lặng lẽ cách mấy bước cô gái mặc đồ đen, và cô ta, sau động tác định chạy trốn đành đứng im.

Cảnh đó, câm lặng, và chỉ kéo dài trong vài giây, và tuy nhiên mỗi động tác đều tự phân giải trong ký ức của Jeantet: người đàn ông đứng chặn trước mặt cô gái, dừng lại một lúc rồi, tát lấy tát để vào hai má cô, trước khi cô ta có thể làm được động tác tự bảo vệ. Liền đó, tay trái hắn nắm tóc bằng một cử chỉ hết sức tàn bạo, và rút tay phải từ trong túi áo ra từ từ đánh vào mặt cô ta.

Cuối cùng, đẩy mạnh nạn nhân ngã lăn trên vỉa hè, và thoả mãn với tư cách một người đàn ông đã hoàn thành việc mình phải làm, gã bỏ đi về phía phố Boulevard Saint-Denis, nhanh chóng biến mất ở chỗ rẽ. Chỉ là một cái bóng trong bóng tối. Không nghe thấy tiếng bước chân hắn.

Không có chút gì động đậy nữa trong lòng phố và chỉ có bàn chân cô gái, cẳng chân cô ta còn phơi ra dưới ánh đèn của ngôi nhà chứa.

Biết đâu, nếu như gã đã có điện thoại vào thời gian đó, có lẽ gã sẽ hài lòng với việc báo cho cảnh sát chăng? Đáng lẽ làm như vậy, gã đã bỏ qua cả quần dài, áo khoác, không cà vạt, chân đi đôi giày trong nhà đi xuống.

Khi gã xuống tới cái hè đường trước mặt, người đàn bà đang cố đứng lên, từ từ, không rên rỉ, không than vãn. Nàng vẫn quỳ, một tay chống đất, nhìn từ dưới lên trên, hãi hùng, cái bóng người bất ngờ này. Máu chảy kín nửa mặt và cổ, nhưng, cũng giống như người của Sở Cảnh sát, lát sau, cô ta hầu như không nhận ra điều ấy.

Gã chìa hai tay ra để giúp cô ta. Nghi ngờ, cô ta tự đứng lên và khi đã đứng được rồi trước khi nghĩ tới cái túi của mình văng ra khỏi đấy, cô ta hỏi:

— Ông, ông muốn gì?

— Cô bị thương.

— Thế thì sao? Liên quan gì đến ông?

Như những người khác, thế thôi! Tuy nhiên, lần này gã không bị mất can đảm.

— Phải chăm sóc cho cô...

— Tôi sẽ tự chăm sóc.

Nhặt chiếc túi, gã đưa nó cho cô ta. Cô ta lấy ra một chiếc khăn tay, đưa lên má, và chỉ đến lúc này, nhìn thấy bao nhiêu máu, cô ta mới bị choáng. Hai mắt trợn tròn và giương giương nhìn. Gã cũng chỉ vừa đủ kịp giữ hai vai cô ta chốc lát trong khi cô ta mềm nhũn ra.

Ý nghĩ đầu tiên của gã là kéo cô ta vào hành lang nhà chứa, gọi người gác đêm, bất kỳ là ai. Trong khi gã bắt đầu làm việc đó, cô ta đã đủ sức tỉnh lại để phản đối, để chống cự lại:

— Không phải ở đó!

— Tại sao?

— Họ sẽ báo cảnh sát.

— Vậy cô muốn tôi đưa cô đi đâu?

— Không đi đâu cả.

— Cô sống ở khu phố này à?

Câu nói đó chẳng phải đã gây ra cùng một hậu quả đối với người đàn bà này như một số câu nào đó gây ra đối với gã hay sao? Chẳng phải gã đã vừa với nói cô ta bằng một thứ ngôn ngữ xa lạ ư?

Cô ta lặp lại, khôi hài hơn là cay đắng:

—... sống ở...

Còn gã vụng về:

— Cô không thể tiếp tục chảy máu như thế này... Có một hiệu thuốc thường trực trên đại lộ...

— Và một cớm ngay trước mặt, phải!

Gã ngẩng đầu về phía cửa sổ nhà gã:

— Đến chỗ tôi. Tôi sẽ xem xem liệu có nặng không và có phải gọi thầy thuốc.

Gã chỉ nhà gã.

— Kia kìa... ở tầng hai... cô đừng sợ.

— Sợ cái gì?

Gã tự hỏi liệu cô ta có say không. Cô ta nhìn gã như thể gã thuộc một loài người khác với loài cô ta. Trong cầu thang, cô ta trượt chân. Và khi đã ở trong nhà gã, cô ta nhìn gã trong ánh đèn, gã tưởng như cô ta sắp phá lên cười.

— Cô cứ ở đây... Tôi đi lấy nước và bông.

Đôi mày nheo lại, cô ta kiểm tra những chỗ quanh mình:

— Không có gương ư?

Chỉ có một chiếc nhỏ, bọc bằng kim loại, treo ở cái chốt trong phòng tắm, dùng để gã cạo râu.

— Đừng động đậy... Tôi không làm đau cô đâu.

Gã đã trải qua quân dịch với chức vụ trợ lý y tá. Gã dễ dàng nhận ra, nếu vết thương hơi sâu, má sẽ không bị thủng ở nhiều chỗ. Quả thực, có hai vết thương liền làm một, lưỡi dao đã rạch một hình chữ thập khoảng năm centimét.

— Tôi chỉ có cồn i-ốt trong tay thôi... Sẽ làm cô xót đấy... Sau đó, cần phải có thầy thuốc khâu lại...

— Để rồi ông ta báo cho cảnh sát!

— Nếu cô yêu cầu ông ta đừng nói gì...

— Họ buộc phải làm thế mà! Tôi biết họ.

Cô ta khoảng hai mươi tuổi. Da nâu, bé nhỏ, không đẹp không xấu, sự suồng sã của cô ta có cái gì đấy giả tạo, cũng như sự tự tin của cô ta.

— Cô biết kẻ nào đã làm thế với cô chứ?

Gã hơn cô mười hai tuổi, tự coi mình là người chín chắn, chính vì cô ta đã coi gã như là một anh cả cái đêm đó.

— Thôi mặc xác! Dẫu sao cũng cảm ơn đã chăm sóc.

— Cô không định bỏ đi như thế chứ?

— Tôi còn làm gì khác được?

— Cô không sợ đấy chứ?

Ồ có chứ, cô sợ chứ, có thể bởi vì bất ngờ cô ta vừa nhận ra, qua khung cửa sổ, phố Sainte-Apolline, và trên hè đường trước mặt, cô gái tóc hung mặc đồ xanh đã gặp phải đội tuần tiễu. Ở góc phố, hai người đàn ông, thuốc lá lập loè trong bóng tối như những con đom đóm hình như đang canh gác khu vực đó.

— Họ đang tìm cô à?

— Tôi không biết.

— Cô có tin cô ở lại đây đêm nay thì hơn không?

Gã nhớ lại cái nhìn ấy, cái nhìn hoang mang nghi ngờ, không hiểu, còn nặng nề hơn tất cả những câu nói vụng về.

Gã vội nói thêm:

— Có một phòng khác, sau cánh cửa... tôi sẽ ngủ trong chiếc ghế bành...

— Tôi không buồn ngủ.

— Cô sẽ buồn ngủ ngay thôi. Má cô không đau chứ?

— Bắt đầu đau rồi.

— Tôi sẽ cho cô hai viên Aspirin.

— Tôi cũng có ở trong túi.

Gã kéo chiếc ghế bành bằng gỗ liễu gai vào trong cái phòng từ đó đã trở thành phòng ăn, và vào khoảng ba giờ sáng cuối cùng gã cũng thiu thiu ngủ. Đấy là lần đầu tiên một người đàn bà ngủ trong nơi ở của gã và gã đã lạc sang đường khác bởi vì gã vẫn luôn luôn nghĩ rằng gã sẽ sống đơn độc suốt đời.

Sáng hôm sau, cô gái lên cơn sốt. Gã không hỏi họ tên cô ta. Chiếc áo dài đen, bui bặm, nằm dưới đất gần đôi giày đã thay gót, bên trong đen cáu mồ hôi, và đôi chân bẩn thò ra ngoài chăn, máu bết vào tóc thành mảng, một mắt viền quanh một viền thâm.

— Không có ai đến à?

— Không.

— Ông hãy nhìn qua cửa sổ xem sao. Tôi không chịu để ai thấy tôi đâu. Có một người đàn ông nào dạo trên vỉa hè không?

Cô đã không còn tự tin như đêm trước nữa. Lo âu, mỗi lần tiếng bước chân ở cầu thang, cô đều giật mình.

— Có dấu hiệu đấy.

— Cái gì?

— Việc hắn hại tôi ấy.

— Cô biết hắn à?

Mười lăm ngày đã trôi qua. Ngày thứ ba, gã đi mua về một chiếc giường gấp tại một cửa hàng đồ cũ ở phố Đền Thánh, buổi tối, dựng trong phòng ăn. Gã phải gác hai chân lên ghế vì chiếc giường quá ngắn.

Cô đã cứ sống như thế trong ngôi nhà, trong chiếc áo ngủ của gã mà cô đã phải lấy ghim vén lên, với đôi chân trần. Một buổi sáng, khoảng mười một giờ, có người gõ cửa. Sau khi đưa một ngón tay lên miệng và nhìn Jeantet bằng vẻ van xin cô chạy nấp kín trong phòng tắm.

Khách đến thăm là Gordes, thanh mảnh hơn, ít mồ hôi bóng nhẫy hơn, vì hôm đó trời mưa mát lạnh. Ông ta tới tận chiếc cửa sổ, quan sát bằng vẻ thông hiểu ngôi nhà trước mặt nháy mắt ra hiệu với Jeantet. Trước khi nói, ông ta nhìn đồ đạc khắp phòng. Chỉ cửa phòng ăn, ông ta hỏi:

— Cô ta ở trong đó?

— Ông đang nói ai vậy?

Ông ta khinh khỉnh đưa thẻ của mình ra.

— Cô gái Moussu, Jeanne Moussu. Cô gái đã bị tên ma cô rạch mặt hai tuần trước. Ông định làm gì đây?

Gã không trả lời, vì gã không thể trả lời bất cứ câu gì vào lúc này.

— Hôm nay là thứ Sáu và đây là lần thứ hai, hôm qua cô ta không đi khám…

Jeantet ngây thơ hỏi:

— Khám gì?

Con người kia nhìn gã như thể chưa bao giờ gặp một hiện tượng tương tự:

— Khám sức khỏe. Chẳng nhẽ tôi phải vẽ ra ông mới hiểu sao? Khi một người đàn bà mang thẻ...

Jeantet tin chắc là Jeanne đang chú ý nghe bên sau cánh cửa, và điều đó làm gã lúng túng.

— Nếu như cô ta không muốn mang thẻ nữa thì sao?

— Trong trường hợp ấy, mọi việc sẽ không liên quan gì tới tôi. Cô ta phải đến trình bày với Sở Văn hóa ở đường Thợ Kim Hoàn, cô ta phải có một người bảo lãnh đứng đắn, những phương tiện sống và phải hoàn tất một số thủ tục...

— Có thể thế được không?

— Ồ có chứ! Có chứ! Tất cả đều có thể, cả chuyện này, như ông nói đấy. Ông có công việc ổn định chứ?

Viên thanh tra quan sát với nụ cười giễu cợt những mẫu chữ in ti-pô trang trí trên các bức tường.

— Đấy là những mẫu chữ tự ông làm à?

— Tôi là thợ vẽ.

— Thu nhập thế nào?

— Đủ sống.

Viên thanh tra đi đi lại lại, mũ trên đầu, biết thừa Jeanne ở bên sau cánh cửa. Ông ta cứ đi như thế, thỉnh thoảng lại đến rất gần rồi lại dừng lại lúc định mở cửa.

Cuối cùng ông ta thở dài:

— Thôi được, tùy ông.

Trong khi đó, ông ta cúi xuống nhìn qua chiếc cửa sổ phía phố Sainte-Apolline rồi lần lượt nhìn ngôi nhà chứa trước mặt và khuôn mặt đang đỏ ửng của Jeantet.

— Về phía tôi, đó không phải là công việc của tôi... Cái trò này, nó chỉ thành công được một phần nghìn, và ông có quyền, như tất cả mọi người, thử vận may... Cô ta phải đến gặp ông cảnh sát trưởng Depreux, và sẽ tốt hơn, nếu ông đi theo cô ta và mang theo giấy tờ của ông, kể cả những giấy chứng nhận của những nơi thuê ông làm việc... Đừng quên một bản tóm tắt lý lịch... Sau đó, khi tên nhãi nhóc quay lại ông còn phải tìm cách để trả...

— Trả cái gì?

— Trong cái môi trường đó, khi một kẻ đem người đàn bà của mình cho một người khác, có nghĩa là người ta đã lấy mất miếng cơm của hắn, dĩ nhiên người ta phải bồi thường...

— Thôi đi, anh Bernard... Ông thanh tra có lý...

Được đúng ba ngày họ xưng anh em với nhau. Lần đầu tiên điều đó xảy ra, gã đã phải mất hàng giờ lang thang trên các đường phố để suy nghĩ.

Trong tám năm gã đã nhiều lần chạm trán với viên thanh tra trên cái vỉa hè ấy, và lần nào cũng vậy, nếu có thể, gã đều lẩn tránh con mắt ông ta.

Trong nhiều tháng trời, Jeanne và gã đã sống với nhau, có thể nói, như khép kín như trong một pháo đài, và cuối cùng khi nàng ra ngoài đường với gã, nàng vẫn chưa đủ tự tin. Mãi môt năm rưỡi sau, hôn nhân của họ mới được tiến hành ở Ban Hành chính quận Hai với người làm chứng là hai người không quen biết mà Jeantet đã kiếm được ở một quán nhậu gần đó, theo lời khuyên của một viên chức ủy ban, họ thạo nghề chứng thực việc khai sinh cũng như kết hôn và khai tử mà ông quận trưởng và phụ tá của ông đều giả vờ không nhận ra họ.

Biển hiệu đèn néon nhấp nháy, những xe buýt chốc chốc lại vụt qua, những chiếc xe hơi, trên đường vòng hầu như vắng tanh, lăn bánh nhanh hơn, thế nhưng trong tĩnh mịch của màn đêm vẫn nổi lên giọng nói thô lỗ của người qua lại.

Chắc chắn là mấy người đàn bà trước mặt, hai hay ba người mới hay cũ, ở trước cửa ngôi nhà chứa đôi khi một khung cửa sổ vẫn sáng đèn.

Gã không thiu thiu ngủ, không nhắm mắt, vẫn đang theo dõi như trên một bản kế hoạch, hoặc trên một bàn giải phẫu, những cơn co giật cân não gã, sự chuyển động của máu gã trong các huyết quản.

Không đúng vậy! Tất cả trong con người gã đều phản đối! Không thể sau tám năm trời viên thanh tra Gordes lại có lý chống lại gã. Đó không phải là một công chuyện giữa hai người. Không phải là vấn đề những ý kiến đối lập nhau. Vấn đề này vượt qua những điều đó, vượt qua cả Jeanne, và trong tư tưởng của Jeantet đã trở thành vấn đề vũ trụ. Thế giới bị đặt thành vấn đề, cả cuộc sống nữa, không phải cuộc sống của một người đàn ông và một người đàn bà, mà cuộc sống ngắn ngủi.

Trong tám năm, họ đã nuôi dưỡng bằng thể chất họ cái không gian trong những bức tường này, họ đã tạo nơi sinh sống của họ tương tự như một thế giới riêng biệt, mà mỗi chi tiết, mỗi phân tử đều mang dấu ấn của họ và cho riêng họ.

Không cho gã, không cho nàng, cho hai người họ.

Nhịp điệu những ngày sống của họ không phụ thuộc những chiếc đồng hồ, cũng không phụ thuộc mặt trời mọc hay lặn. Đó là thứ thân thiết nhất của chính họ, nhịp điệu riêng của họ, tóm lại, thứ đã tạo ra một thời gian biểu thoát ra khỏi mọi quy tắc và mọi ảnh hưởng.

Như thế, giây phút này, đáng lẽ gã phải được chuyên tâm đọc sách, nghe Jeanne mải mê tắm rửa, và rồi nàng sắp tới ôm hôn gã, hầu như vẫn thẹn thùng như tháng đầu tiên, vừa hôn vừa thầm thì: “Anh đừng đi ngủ muộn quá thế.”

Viên thanh tra lúc vừa rồi, hình như không bóng gió rằng điều đó sẽ không đến nữa, do gã có lỗi với nàng, bởi vì nàng không muốn điều đó đến nữa chăng?

Cô gái già Couvert đang ngủ, ngay phía trên đầu gã, cùng căn phòng với Pierre mà người ta nghe được cả tiếng bước chân trần trên sàn nhà, những đêm gã bị mộng du. Những người thuê nhà khác, bên trên nữa, mà gã chỉ quen sơ sơ, chắc cũng đang ngủ, những bàn làm việc của người quản lý cũng trống vắng, vì ông ta có nhà riêng ở ngoại ô.

Thật vô lý. Thật sai lầm. Gã vừa tìm được câu đó và gã tin chắc mình không nhầm: có một cái gì đấy sai lầm về cơ bản, không thể chấp nhận được rằng Gordes có lý, bất chấp vẻ bề ngoài.

Jeanne không bỏ đi. Nàng không thể tách rời khỏi gã một cách tự nguyện, chủ ý. Đúng là họ chưa hề trả món tiền phạt hậu hĩnh đó, nhưng trái với điều viên thanh tra nghĩ, đã có ai đến đòi họ bao giờ đâu.

Họ đã sống khá lâu được chăng hay chớ, luôn chờ đợi nghe tiếng gõ cửa. Thế mà có bao giờ cái tên đàn ông mà Jeantet còn không muốn biết đến tên của hắn nữa, ló mặt ra đâu. Nếu như hắn gặp cản trở, chẳng hạn bị phạt tù, và nếu như đến hạn hắn được thả, viên thanh tra lại không nói cho gã biết ư?

Sai! Phải tìm ra điều gì sai về cơ bản. Jeanne không thể đâu đó trong một phòng chứa, với một gã đàn ông, hoặc một mình. Nàng cũng không thể lang thang trên đường phố. Nàng cũng không thể trên tàu hỏa, trong chiếc áo dài đen hàng ngày và đôi giày cũ kỹ.

Gordes đã gọi điện thoại đến ba bệnh viện gần nhất. Còn có những bệnh viện khác ở Paris và Jeantet đứng lên, nặng nề, vụng về, như một kẻ say rượu, bật đèn lên, rồi, đôi mắt lóe sáng lật trang danh bạ điện thoại.

— Alô!.... Bệnh viện Beaujon phải không?... Xin lỗi, thưa cô... Tôi muốn hỏi...

— Cấp cứu à?

— Không... có thể cho tôi biết liệu chiều nay người ta có đưa đến đây một thiếu phụ tên là Jeanne Jeantet không...

— Để phẫu thuật ư?

— Tôi không biết.

— Ông đánh vần tên xem thế nào?

— J. như của Joseph... E như của Emile...

Rồi Bệnh viện Bichat, Bệnh viện Boucicaut.

Điều đó làm gã mất tinh thần, gã kiên nhẫn nhắc lại:

— Không, thưa cô... Tôi không biết... như Joseph... E như Emile.

Mỗi lần gã xin lỗi, gã lại nói cảm ơn.

— Alô... Bệnh viện Bronneau?... Không, thưa cô không phải trường hợp cấp cứu... Tôi chỉ muốn biết...

Mắt gã dán vào ô phím bấm và mờ đi.

— Cảm ơn cô...

Gã quên không hút hai điếu thuốc trong ngày.

— Alô... Bệnh viện Broca?...

Rồi Bệnh viện Broussais… Chauchard... Claude-Bernard, Cochin, Chữ thập đỏ... Dubois... Enfants-Assistès...

Một luồng gió làm rung chiếc cửa trước mặt gã và có lẽ gã đã không bị ngạc nhiên thấy bước vào một con ma.

Laennec... La Pitié... Lariboisière...Hàng trăm, hàng ngàn chiếc giường, với các bệnh nhân, những người chết, những người bị tai nạn, những thi thể người ta mở ra và những tử thi người ta hạ huyệt bằng máy...

Em gái gã, cô Blanch, không làm việc ở bệnh viện mà ở nhà hộ sinh, đại lộ cảng Hoàng Gia. Cô ấy là nữ hộ sinh, kém gã ba tuổi. Cô ấy sống một mình trong một ngôi nhà ở công viên Montsouris và từ khi gã lấy Jeanne, họ không gặp nhau nữa.

Gã cũng có một người anh, anh cả, một vợ ba con, trong một nhà bạt ở Alfortville. Mập mạp hơn, rắn chắc hơn gã, anh ta là thợ máy ở S.N.C F (Liên hiệp đường sắt).

Gã cũng có một bà mẹ, ở Roubaix, lúc tái hôn đã thực hiện mơ ước của đời bà, bởi vì người chồng mới có một tửu quán cạnh sông đào.

Những con người đó chẳng có gì giống với gã, không cả với nơi cư trú ở đại lộ Saint-Denis, và chẳng ai đặt chân tới.

... Saint-Joseph... Saint-Louis... Không! Viên thanh tra đã điện thoại đến Bệnh viện Saint-Louis... Salpétrière... Tenon... Trousseau...

Bệnh viện cuối cùng: Vaugirard.

— J như Joseph... E như Emile...

Lần này khi hắn mở miệng để nói cảm ơn, lại là một tiếng thổn thức bật ra và gã gục đầu xuống, đôi tay khoanh lại.