Chương 21

Ngày ấy, Mã Đán đang sửa dọn ngôi nhà. Ngôi nhà không còn đủ sức để chống chọi với mưa gió nữa. Bỗng nhiên có hai người xuất hiện, nói cần phải thu hồi thanh đại đao mà Mã Đán đang giữ trong nhà.

- Lò luyện gan thép của thị trấn Thượng Tân đã đốt mẻ thép đầu tiên nhưng mấy ngày nay không thể luyện được thanh thép nào cả. Hôm qua, bên thị trấn Liên Hoa người ta đã cho ra lò những thanh thép đầu tiên, thị trấn Thượng Tân trở thành địa phương đi sau cùng trong toàn huyện trong công cuộc công nghiệp hóa. Mao Chủ nhiệm đã lo lắng đến độ đỏ mặt rồi. Vừa rồi, chúng tôi đã họp và đã nghiên cứu ra vấn đề, lò luyện gang thép mà không cho ra thành phẩm là do gặp phải tà khí, không còn tà khí nữa thì thép sẽ ra lò thôi. Mao Chủ nhiệm nói thanh đại đao đã từng chặt không biết bao nhiêu cái đầu, đã từng nhuộm bằng máu của ông có thể là vật trừ tà.

- Những đồ vật gì bằng đồng bằng sắt bằng thép trong nhà, ngay cả cái nồi nấu cơm cũng bị các ông bà thu hết để luyện gang thép rồi, chỉ còn lại thanh đại đao đã theo tôi mấy chục năm nay, là lá gan của tôi, tôi không thể đưa cho các ông được – Mã Đán nói.

- Ông giữ đao trong nhà, vậy ông định làm gì?

- Làm lá gan!

- Lúc này đã là xã hội mới, ông cần gan để làm gì? Ông không cần đến gan nữa! Xem ra thì sắp tới ông sẽ tạo phản đây!

- Tôi không tạo phản.

- Không tạo phản thì đưa ngay thanh đao ra đây cho chúng tôi. Nếu vì chuyện ông không chịu giao nộp thanh đao làm chậm trễ công cuộc luyện thép của Thượng Tân, cấp trên sẽ luận tội ông, lúc ấy ông có thể đảm nhận nổi không?

Mã Đán còn muốn tranh luận nhưng Khang Khu đã cầm thanh đao ra, nói:

- Tôi đã từng nghĩ là đem thanh đại đao này đổi một ít gạo, nhưng luyện gang luyện thép quan trọng hơn nhiều so với gạo, các ông mang đi nhanh lên kẻo không kịp.

Thanh đại đao tuy đã hoen gỉ nhưng vẫn sắc bén vô cùng và hình như nó vẫn ánh lên một màu máu. Hai người mới đến không dám đưa tay ra nhận lấy nó, Khang Khu nói:

- Các ông sợ gì chứ?

Cả hai đều ấp úng không nói ra lời, đùn đẩy nhau nhận thanh đao. Khang Khu nhặt lấy một miếng vải bố gói lưỡi đao lại, những ánh sáng lấp lóa màu máu biến mất, lúc này cả hai mới đưa tay ra nhận lấy, cầm thanh đao như đang cầm một vật gì nóng lắm trên tay rời khỏi nhà. Mã Đán lên tiếng trách móc Khang Khu, cô ta nói:

- Thanh đao ấy chẳng còn dùng vào việc gì nữa, chi bằng cứ để cho bọn chúng mang đi. May mà bọn chúng vẫn chưa lấy con dao cạo của anh. Con dao ấy đã cạo vô số cái đầu nên nó có thể trừ tà, nếu mà bọn chúng lấy đi mất thì chúng ta không còn đường sống nữa.

Mã Đán không nghĩ như vậy, nhưng không nói gì thêm.

Nạn đói đến đột ngột. Ban đầu chỉ là những dự cảm vu vơ mà người ta rỉ tai nhau thôi, nhưng rất nhanh sau đó, nạn đói như một thứ dịch bệnh kinh hoàng thì bốn phương tám hướng ập tới như lửa cháy lan, Thượng Tân nguy khốn cùng cực. Cửa hàng gạo quốc doanh không có gạo để bán cho dân chúng nên đã đóng cửa, kho lương thực được nhiều dân quân cầm súng cầm đao canh giữ nghiêm ngặt, đầu đường cuối phố càng ngày càng khó kiếm được cái gì có thể bỏ vô miệng. Đến lúc này người ta mới nhận ra rằng lâu nay nhà mình không hề có ý định tích trữ lương thực, khó lòng qua được nạn đói này. Ban đầu chính quyền vẫn có thể phân phối cứu đói được một ít lương thực, nhưng sau đó thì ít dần và sau một thời gian ngắn thì dừng hẳn. Các loài động vật biết bay lẫn bò trên đất, kể cả chuột, châu chấu, giun đất… cũng bị bắt sạch ăn sạch. Đến khi không còn gì để mà đào mà bắt nữa thì cái đói đã thực sự giáng xuống, người ta thở than: Thực vật sao lại nói không có thì tức khắc không có là sao nhỉ? Chúng ta ăn cái gì đây?

Mã Đán đem những gì có thể bán được ra bán tất. Khang Khu cũng mang chiếc vòng ngọc đeo tay ra đổi cơm ăn, đáng thương là những gì cô ta mang về kể cả gạo, khoai lang… không đủ cho cô ta ăn hai ngày. Khổ nỗi, người ở dưới quê cũng đói, họ kéo thành từng đàn tiến về thị trấn với hy vọng nương nhờ người thân thích họ hàng, thậm chí có thể đi ăn xin hoặc lang thang kiếm ăn, gặp cái gì ăn cái nấy. Ban đầu, người thị trấn cũng mở lòng cưu mang, nhưng sau đó thì ngay cả bản thân họ cũng đói, cũng phải lục rương lục tủ để tìm cái ăn, một số người bỏ nhà đi nơi khác để tìm người thân với hy vọng có cái ăn qua ngày. Có điều, ngoài những người chết đói trên đường tìm kiếm cái ăn ra, phần lớn họ đều quay trở lại, những hành lý mang theo, thậm chí là quần áo mặc trên người đã bị cướp sạch. Mã Đán đi khắp nơi để kiếm lương thực nhưng thường trở về với hai bàn tay trắng. Tin tức về người chết đói ở các địa phương khác không ngừng lan truyền về Thượng Tân. Kinh hoàng hơn là bắt đầu xuất hiện tin đồn là ở địa phương X xã Y nào đó người ta đã bắt đầu ăn thịt lẫn nhau. Tình hình càng lúc càng nghiêm trọng, tử khí đã bắt đầu thoang thoảng trong thị trấn. Đầu tiên là Mã Đán phát hiện ra cái xác chết đã thối của thằng Giang mù ở bến đò. Cái xác của thằng Giang còm nhom, co quắp, chứng tỏ lúc còn sống nó đã gầy như một que củi, chỉ còn da bọc xương. Sau đó, một tin tức khiến người ta bàng hoàng và khó tin nữa là: Lão Tô, nguyên là chủ cửa hàng gạo Phong Dụ đã chết đói ngoài đường. Nghe nói có một loại đất trắng có thể ăn được, người ta đổ xô nhau ra phía bờ sông. Bờ sông toang hoác nham nhở vì bị người ta đào đất để ăn…

Trong nhà không còn bất kỳ một cái gì để cho thể cho vào miệng nữa, Khang Khu cảm nhận được là cái chết đã đến với mình mỗi lúc một gần. Trong cơn đói, hình như tóc của mọi người cũng không dài ra nữa nên cũng chẳng có ai có nhu cầu cạo đầu. Vả lại, thợ cạo Mã Đán đã đói đến độ không còn chút sức lực nào để cầm con dao cạo nữa. Mã Đán ngồi lỳ trong tiệm cạo đầu, chẳng buồn về nhà nữa, bởi về nhà mà không có cái gì để cho Khang Khu ăn thì tàn nhẫn lắm!

Không biết tin tức lấy từ đâu mà Trương Khuông biết được rằng, có mấy chiếc xe xuất phát từ kho lương thực của chính quyền thị trấn bí mật vận chuyển lương thực đi đâu đó, có lẽ là chuyển về các thành phố lớn. Gã đem tin tức này nói với Mã Đán, đề xuất là sẽ bí mật cướp lương thực. Mã Đán trợn trừng mắt, nói:

- Tội cướp lương thực của chính phủ là bị chém đầu đấy!

- Không cướp lương thực thì lẽ nào chúng ta ngồi chờ chết sao?

Trương Khuông không nói được câu này: Cướp lương thực cũng là tự tìm lấy cái chết, nhưng Mã Đán biết là gã ta hiểu rõ được điều này. Mã Đán nói:

- Chúng ta cướp lương thực thì có khác nào chúng ta là thổ phỉ? Huống hồ lương thực mà chúng ta cướp là của chính quyền, của quan trên?

- Đó là lương thực của toàn thể bà con Thượng Tân chúng ta, dựa vào cái gì mà chúng tại cung cấp cho bọn người ở thành phố ăn? Chết đói đều là người ở nông thôn chúng ta, không nghe nói người thành phố chết đói bao giờ. - Giọng Trương Khuông vô cùng bất bình – Vợ tôi, con tôi đều thoi thóp hết rồi, họ đều cần có cái ăn. Muốn ăn được miếng cơm thì phải liều mạng thôi, không thể chờ cái bánh từ trên trời rơi xuống được.

Mã Đán thấy lời Trương Khuông có lý, nhưng làm thì quá nguy hiểm.

- Đàn ông chết đói thì không có vấn đề gì, nhưng đàn ông chúng ta chưa kịp chết mà để cho vợ con chết trước, đàn ông chỉ là một quả trứng thối! – Trương Khuông nói một cách phẫn uất.

Trong lòng Mã Đán đã muốn liều, có điều không dám khinh suất vọng động thôi. Trương Khuông thấy Mã Đán mềm yếu thiếu quyết đoán thì cảm thấy thất vọng, nói:

- Nói với ông chỉ mất công thôi… Ông vốn là… Hồng Xung không giống như ông. Lão ta có thể làm mà không cần phải tính toán hơn thiệt… Nếu Hồng Xung còn sống thì tốt biết bao…

Mã Đán đã bị khích tướng, lại nghĩ đến đôi mắt đã bắt đầu dại đi vì đói của Khang Khu nên cắn môi nói:

- Được! Cướp lần này!

Về nhà, Mã Đán lục lọi tất cả các xó xỉnh trong nhà để tìm thanh đại đao đã từng chém không biết bao nhiêu đầu lâu của lính Nhật, Khang Khu nói:

- Anh quên rồi sao? Bọn chúng đã lấy thanh đao của anh để làm vật trừ tà khi luyện gan luyện thép.

Mã Đán đưa tay đập đập lên trán, nhận ra rằng đầu óc của mình đã có vấn đề.

- Thế còn con dao cạo?

- Con dao cạo tôi đã giấu cho anh rồi, chờ đến khi hữu dụng tôi sẽ đưa cho.

- Có phải là em đang đề phòng?

- Tôi cũng chỉ vì những ngày còn lại của chúng ta là giữ một con đường sống…

- Trong nhà chắc còn có một cái gì đó sắc bén chứ… - Mã Đán vừa ngao ngán vừa buồn rầu hỏi.

- Anh cần cái sắc bén để làm gì?

- Chỉ là để… luyện gan thôi.

- Những ngày này thì anh cần gan để làm gì, có ích lợi gì! Có phải là anh muốn làm thổ phỉ?

- Không phải, anh muốn đi đây đi đó với Trương Khuông thôi.

Bao nhiêu năm rồi Mã Đán với Trương Khuông không hề qua lại gì với nhau, lúc này lại muốn cùng gã đi đâu nhỉ? Chuyện bất thường này khiến Khang Khu hoài nghi, trong mơ hồ cô ta nhận ra rằng, Mã Đán đang tính làm chuyện gì đó, hỏi:

- Anh định làm gì?

Mã Đán tránh né câu hỏi, nhưng Khang Khu đã nhận ra vấn đề.

- Anh muốn cướp lương thực, đúng không? Cướp lương thực của ai?

Mã Đán không trả lời. Khang Khu nói tiếp:

- Lúc này chỉ còn có lương thực của nhà nước thôi, có phải là anh muốn cướp lương thực của nhà nước?

Dù sao thì Khang Khu cũng đã đoán ra, Mã Đán nói:

- Chúng ta cần phải sống. Đó chính là lương thực của bà con Thượng Tân ta!

Khang Khu nói như chém đinh chặt sắt:

- Anh dám cướp lương thực của chính quyền sao? Tôi treo cổ ngay để anh thấy!

Mã Đán biết Khang Khu dám nói là dám làm.

- Đã là người thì sống phải có sự tôn nghiêm, chúng ta đã sống tạm được gọi là tôn nghiêm quá hai phần ba đời người rồi, sao anh lại nghĩ đến chuyện cuối đời lại đi làm thổ phỉ hả Mã Đán?

Khang Khu vỗ đùi bành bạch nói. Mã Đán phân trần:

- Anh làm việc này là vì không muốn em chết đói.

- Chết thì có gì đáng sợ hả? Chúng ta đã từng sợ chết sao? Khang Khu tôi chỉ sợ chuyện mất mặt, sợ bị người ta chê cười, sợ đến lúc gặp bố anh thì không dám ngước mặt lên, sợ sau này khi viết về Thượng Tân, người ta sẽ viết rằng Mã Đán anh là một tên cướp, một tên thổ phỉ đáng phỉ nhổ thôi.

Mã Đán không nói gì được nữa. Khang Khu trói tay Mã Đán thật chặt vào tay mình. Nếu Khang Khu không rời khỏi nhà thì Mã Đán cũng chẳng có cách nào để ra khỏi cửa cả.

Mã Đán đành từ bỏ ý định cướp lương thực.

Những chiếc xe chở lương thực của chính quyền xuất phát từ lúc nửa đêm, khi đi ngang qua sườn núi Mai Tử thì bị phục kích. Nhưng có nhiều dân binh mang súng đi theo áp tải lương thực nên lương thực không bị sứt mẻ chút nào. Những chiếc xe tiếp tục đi, bỏ lại phía sau lưng ba cái xác của bọn cướp. Sáng sớm, người trong thị trấn mới thấy trên quảng trường có ba cái xác. Mã Đán giãy giụa thoát khỏi tay Khang Khu, chen lấn về phía trước và qua khoảng hở giữa thân hình hai người đứng trước mặt, Mã Đán nhận ra một trong ba cái xác ấy chính là Trương Khuông!

- To gan lớn mật! Chết chưa hết tội!

Mao Tuyết Hoa đang đứng trước ba cái xác, dùng hai câu thành ngữ rất chính xác, rất đẹp nói to để mọi người nghe thấy. Quả thật là cô ta cũng có gầy đi đôi chút nhưng so với những gương mặt xanh bủng một màu lá chung quanh, gương mặt cô ta vẫn còn mỡ màng lắm.

Mao Tuyết Hoa đã trông thấy Mã Đán, lên tiếng một cách ý vị thâm sâu:

- Mã Đán à, dám cướp cả lương thực hiến tặng cho Mao Chủ tịch, lá gan của bọn chúng so ra còn to hơn cả anh… Sự việc trước mắt có thể chứng minh, gan bé một tí có khi lại tốt đấy!

Mã Đán có cảm giác một cơn ớn lạnh đang chạy dọc theo sống lưng mình, nhìn Mao Tuyết Hoa nhếch mép cười nhạt rồi loáng một cái đã mất hút giữa đám đông.

Đêm đã khuya nhưng tiệm cắt tóc Nhân dân vẫn còn đang mở cửa. Mã Đán đang ngủ ngon lành trên chiếc ghế, tiếng ngáy nho nhỏ đều đặn phát ra. Trong giấc mơ, Mã Đán ngửi thấy mùi cơm, mở mắt ra thì nhận ra Khang Khu đang đứng bên cạnh mình, trong tay đang có một bát cơm nóng bốc khói nghi ngút.

- Ăn đi. – Khang Khu nói với giọng hết sức nhẹ nhàng, giọng của một người mẹ - Đêm hôm khuya khoắt thế này không ai trông thấy đâu.

Mắt Mã Đán sáng lên, đưa tay nhận bát cơm, nhưng vừa vươn tay ra, Mã Đán đã rụt tay lại.

- Em ăn đi vậy.

- Tôi ăn rồi. – Nét mặt Khang Khu thoáng một nét cười, có điều giọng nói của cô ta không giống với thường ngày, nó nhẹ và thoảng, lại rất chậm.

- Anh không tin. Để anh thử sờ bụng em xem nào. – Mã Đán vươn tay sờ bụng Khang Khu, lòng đau như xát muối – Bụng em lép kẹp, chỉ có da thôi, chứng tỏ em chưa ăn gì cả. Em không ăn mấy ngày rồi nhỉ?

Khang Khu đưa tay sờ đầu Mã Đán. Cái đầu vốn khá to của Mã Đán chỉ có thể sờ thấy xương sọ mà không cảm nhận được da đầu. Khang Khu nói:

- Tôi ăn không được nữa rồi. Mấy ngày trước, bệnh thèm ăn của tôi đột nhiên thay đổi thành bệnh chán ăn giống như Mao Tuyết Hoa ngày xưa vậy… Anh vẫn còn nhớ chứng chán ăn của Mao Tuyết Hoa chứ? Chẳng muốn ăn gì cả, cứ cho là sơn hảo hải vị nuốt cũng chẳng xuống. So với cô ta, bệnh chán ăn của tôi còn nghiêm trọng hơn. Ngày trước, Mao Tuyết Hoa ăn còn ít hơn cả mèo, bây giờ tôi nhìn thấy cơm là buồn nôn, nhưng dù sao thì tôi cũng đã cố gắng ăn được mấy miếng rồi…

Mã Đán nửa tin nửa ngờ nhưng đói lắm rồi, đói đến độ đầu choáng mắt hoa rồi, không thèm nghĩ ngợi gì thêm nữa, cầm lấy bát cơm trên tay Khang Khu cho vào miệng nhai lấy như để, ăn xong mới chạnh nhớ: Gạo lấy ở đâu ra?

- Tôi sớm biết là sẽ có ngày này nên năm ấy, tôi đã bí mật đào một chiếc hố trong nhà, giấu một ít lương thực xuống đó, không nhiều lắm đâu nhưng cũng có thể giúp chúng ta qua được những ngày đen tối này. Số lương thực này chính là tính mạng của chúng ta, anh nhất thiết không được để cho Mao Tuyết Hoa biết.

Mã Đán gật đầu hứa là sẽ không nói với bất kỳ ai. Để chắc ăn hơn, Khang Khu đợi đến nửa đêm mới nổi lửa nấu cơm, tất cả đều diễn ra trong bóng tối, không phát ra một tiếng động đáng ngờ nào, cơm chín thì lặng lẽ mang đến tận giường cho Mã Đán.

Đêm ấy, mặc dù vẫn còn ngái ngủ nhưng cái đói và bản năng được ăn đã khiến Mã Đán há miệng một cách vô thức. Ăn được vài miếng thì Mã Đán tỉnh hẳn, đẩy bát cơm trên tay Khang Khu về phía cô ta, nói:

- Em ăn trước đi.

- Tôi ăn rồi, không đói.

Mã Đán bê bát cơm lặng lẽ ăn. Chỉ không được ăn có một ngày mà Mã Đán có cảm giác như mình đã bị bỏ đói đến cả năm.

- Anh đói lắm, đói đến độ tay chân đều phát run lên… Thật sự là em không đói à?

- Không đói. Nếu đói thì tay chân tôi cũng run, còn nếu đói đến cực điểm thì ruột non ruột già hình như gắn chặt vào nhau và vo lại như một quả cầu, quả cầu ấy cứ co bóp, càng co bóp thì nó càng nhỏ lại, có khi rất đau, đâu đến độ thở không nổi nữa. – Khang Khu nói - Anh sờ thử bụng tôi xem, vẫn tốt đấy chứ, nó đang im lặng, đang ngủ, không gây náo loạn, điều đó chứng tỏ là tôi không đói.

- Anh nghĩ đến mấy ngày mà nghĩ vẫn chưa ra, tại sao bệnh của em nói biến chuyển là chuyển ngay vậy, từ một thái cực này chuyển hẳn sang thái cực kia. Có phải là em đang lừa anh không?

- Không phải là bệnh của Mao Tuyết Hoa cũng biến chuyển một cách đột ngột sao? Ban đầu thì cô ta chán ăn, sau đó thì ăn thi với tôi và từ đó, từ một que củi biết đi cô ta đã biến thành một ả đàn bà đẫy đà, trắng bóc như anh đã thấy, sao anh không tin tôi nhỉ?

- Chuyện của Mao Tuyết Hoa thì anh tin, còn chuyện của em thì anh không tin lắm…

Khang Khu thở dài, nói:

- Bệnh của tôi cũng thay đổi rất kịp thời, đúng không? Chúng ta có gạo để duy trì mạng sống nhưng không nhiều, nếu tôi ăn như xưa thì cũng chỉ được một thời gian ngắn thôi. Xem ra thì bố anh, mẹ anh đã hiển linh làm cho bệnh của tôi thay đổi rồi. Mã Đán, anh ăn đi. Tôi đã ăn nhiều quá rồi. Kiếp này không những tôi đã ăn đủ mà còn ăn bù cho kiếp trước, thậm chí là ăn tạm ứng trước cho kiếp sau. Ăn thế đủ rồi, không thể tiếp tục tham ăn được nữa. Để kiếp này của tôi - nói chính xác hơn là cả ba kiếp của tôi được đầy bụng, anh đã phải buộc mình luyện gan, đi lính vào sinh ra tử, chịu không biết bao nhiêu là khổ, nhận không biết bao nhiêu là những điều sỉ nhục… Đã đến lúc tôi phải trả lại cho anh thôi.

- Em nói gì thế? Em không được nói như vậy. Hạnh phúc nhất trong đời anh làm thế nào để cho em được ăn no, cho em được sống thật tốt. Anh thà chết chứ không để cho em phải chết đói. Chúng ta đã cùng nhau trải qua rất nhiều giai đoạn khó khăn nhưng cuối cùng đều tốt cả, em có thể sống đến trăm tuổi, anh cũng phải sống đến trăm tuổi…

- Bố tôi là người đóng quan tài cho người ta, ông ấy thường nói, trong đời một con người, số gạo có thể ăn đã được định lượng sẵn rồi, ăn hết số gạo ấy thì không thể ăn tiếp được nữa, tức là phải chết. Đó là quy định,, làm người phải biết được những quy định giành cho mình… Mã Hổ còn trẻ quá cho nên không hiểu được những quy định, ăn chưa hết gạo mà đã ra đi, đi quá nhanh, quá gấp, tôi phải tốn bao nhiêu sức lực mới có thể đuổi kịp nó đây. – Khang Khu cười rưng rức trong bóng tối – Mã Đán à, nếu tôi chết đi thì anh vẫn phải sống đấy nhé, cho dù phải ăn thịt tôi, gặm xương tôi, anh cũng phải sống, chỉ có sống mới có thể thấy được tận cùng, anh có biết không?

- Em nói nhăng nói cuội gì thế, có sống thì chúng ta cùng sống, có chết thì cùng chết…

Hình như Khang Khu có vẻ tức giận đẩy Mã Đán ra nhưng sau đó thì chủ động nằm sát vào Mã Đán, nói:

- Nếu Mã Hổ còn sống thì bố con anh, một người nằm bên trái, một đứa nằm bên phải của tôi, vĩnh viễn không bao giờ rời xa nhau nữa. Như thế quá tốt, đúng không?

Hai thân hình áp sát vào nhau khiến Mã Đán cảm thấy cuộc sống này vẫn rất ngọt ngào, vẫn rất thực tế. Trong lòng rất vui nên Mã Đán kể cho Khang Khu nghe về những ngày luyện gan trước đây, về những gì đã trải qua trên chiến trường, về những ngày đến gõ cửa nhà người ta mượn gạo, về đêm nào cũng nằm mơ thấy Khang Khu... Hình như Khang Khu đã ngủ, nhưng Mã Đán vẫn cứ kể, kể cho đến khi chìm vào giấc ngủ mê man.

Nửa đêm, Mã Đán có một giấc mơ đáng sợ, tuy là đang mơ nhưng mọi tình tiết diễn ra đều rất rõ ràng, hợp lý như cuộc sống thật: Mã Đán và bố - Mã Cạo Đầu cửu biệt trùng phùng. Mã Đán vừa mừng vừa sợ, kêu lớn: “Bố!”, có điều Mã Cạo Đầu không biểu lộ bất kỳ một nét vui mừng nào trên nét mặt, hùng hổ bước đến gần và giang tay tát mạnh vào mặt Mã Đán. Mã Đán choáng váng, mắt nảy đom đóm, kêu lớn: Bố làm sao thế? Mã Đán nghĩ là bố vẫn đang cho là mình nhu nhược, bé gan nên định lên tiếng phân trần, Mã Cạo Đầu đã chửi: Khang Khu đã chết đói. Nó vừa đến đây gặp tao khóc lóc bảo là chết vì đói, lại còn nói là không có sức để đi tìm Mã Hổ nữa. Thế mà mày vẫn cứ nằm đó mà mơ mà mộng sao!

Mã Đán giật mình tỉnh dậy, cảm thấy má trái của mình vẫn còn đang đau rát, đưa tay sờ Khang Khu đang nằm bên cạnh thì thấy cơ thể cô ta đã lạnh, lại sờ lên mũi, quả nhiên không còn thở nữa.