Chương 10 Ông Povondra tự trách mình

Ai ngờ thời gian thấm thoắt trôi, bao nhiêu nước chảy qua cầu? Bây giờ, ông Povondra của chúng ta không còn làm người gác cổng ở tư gia G.H. Bondy nữa; lúc này có thể nói ông đã là một bậc trưởng thượng có quyền bình an tận hưởng kết quả một đời cần cù dưới hình thức một khoản hưu trí nho nhỏ; mặc dù món tiền ấy cũng chẳng trang trải được mấy trong thời buổi chiến tranh gạo châu củi quế này! Cũng còn may là lâu lâu ông câu được vài con cá; ông thường ngồi trên xuồng con, cần câu trong tay, mắt nhìn dòng nước - bao nhiêu nước đã chảy qua trong một ngày, và tất cả từ đâu tới? Có lúc ông câu được con cá chép, có lúc con cá rô, không hiểu sạo mấy loại cá này ngày càng nhiều hơn, có lẽ vì các dòng sông đã ngắn hơn trước nhiều. Được con cá rô cũng tốt, đúng là cá này lắm xương nhưng thịt thì ăn ngon, vị giống như hạnh nhân. Mẹ thằng Frantik giỏi nấu nướng ra trò. Chỉ có điều ông Povondra không hề biết rằng sở dĩ bà vợ ông giữ được lửa cho cái bếp dưới chảo cá cháy đều là nhờ vào mớ bài báo ông đã cất công sưu tầm. Thực tình là lúc đến tuổi hưu, ông đã bỏ luôn cái thú sưu tầm ấy; thay cho báo chí ông mua một bể cá kiểng; bên cạnh mấy con cá vàng ông cũng nuôi vài con sa giông loại tí hon; và ông thường ngồi hàng giờ ngắm nghía đám sa giông nằm bất động trong nước rồi bò lên bờ sỏi mà ông đã đắp sẵn cho chúng; rồi ông quay sang nói với bà vợ: “Ai mà ngờ được chứ, mẹ nó nhỉ?”. Nhưng chỉ nhìn ngắm mãi cũng chán nên ông Povondra đâm ra thích đi câu. Ông đừng có ngồi không, phải kiếm chuyện gì làm cho bận rộn đi, bà Povondra hài lòng trong bụng, vậy còn hay hơn là ổng sa vào chuyện rượu chè hay dính dáng tới chính trị.

Đúng; biết bao nhiêu nước đã chảy qua cầu. Ngay cả thằng nhóc Frantik cũng đâu còn là chú học trò ngày nào ngồi học bài địa lý nữa, thậm chí nó cũng không còn là chàng trai chạy mòn hết vớ khi đuổi theo bao thứ phù phiếm trên đời. Cái thằng Frantik ấy giờ đã là một quý ông trưởng thành rồi; đã tìm được chỗ làm tốt ở bưu điện - hóa ra chịu khó học địa lý cũng không đến nỗi vô dụng. Nó đã bắt đầu chín chắn, ông Povondra nghĩ thầm trong lúc cho chiếc xuồng đi xa hơn một chút về phía dưới cầu Legií. Hôm nay nó sẽ về thăm mình, hôm nay chủ nhật nó không đi làm. Mình sẽ đón nó bằng chiếc xuồng này rồi hai bố con đi ngược dòng lên đầu mũi đảo Střelecký; trên đó nhiều cá hơn; và thằng Frantik sẽ nói cho mình nghe những tin tức trên báo chí. Sau đó hai bố con sẽ về nhà ở Vyšehrad và vợ nó sẽ đưa hai đứa cháu nội đến thăm… Ông Povondra tận hưởng niềm hạnh phúc bình an được làm ông nội suốt một hồi lâu. - Năm nay con bé Mařenka tới tuổi đi mẫu giáo rồi; nó thích đi học lắm mà; còn cái thằng Frantik con đã cân được ba mươi ký rồi đó! - Ông Povondra cảm nhận sâu sắc và chắc chắn rằng mọi chuyện vẫn tốt đẹp, vẫn đâu vào đấy.

Và kìa, trên bờ sông, cậu con trai đang vẫy tay ra hiệu, chờ ông; ông Povondra chèo xuồng vào bờ.

- Rất cuộc mày cũng tới, - ông nói giọng trách móc. - Coi chừng té xuống nước bây giờ.

- Câu được nhiều chưa bố? - Cậu con hỏi.

- Không nhiều lắm, - ông già càu nhàu. - Mình nên đi ngược dòng một chút nhé?

Một buổi chiều Chủ nhật thư thái; vẫn chưa tới giờ bọn điên khùng và lũ vô công rỗi nghề từ sân bóng đá và những chỗ tào lao khác phóng về nhà. Praha trông vắng và bình lặng; dọc bờ sông và trên cầu chỉ có vài người tản bộ thong dong và chững chạc. Họ đúng là những con người đàng hoàng, hiểu biết, chứ không phải cái đám chen lấn hay túm năm tụm ba chế nhạo những người câu cá trên dòng Vltava. Một lần nữa, ông bố Povondra lại cảm nhận sắc sắc rằng mọi chuyện vẫn tốt đẹp đâu vào đấy.

- Báo chí có tin gì không con? - Ông hỏi với giọng nghiêm nghị của người cha.

- Chẳng có gì, bố ạ, - cậu con đáp. - Nhưng con mới đọc được tin là lũ sa giông ấy đã lần mò tới tận Dresden rồi.

- Vậy thì tụi Đức sẽ lãnh đủ, - ông Povondra quả quyết. - Bọn Đức ấy, con biết mà, Frantik, một dân tộc kỳ cục. Họ có học thức nhưng rất buồn cười. Ngày xưa bố có quen một người Đức; hắn lái xe tải cho một nhà máy và thô lỗ khỏi nói, cái tên Đức ấy. Nhưng xe của hắn thì lúc nào cũng chạy hoàn hảo; phải công nhận là thế. Giờ thì sao? Nước Đức cũng biến mất khỏi bản đồ thế giới, - ông Povondra trầm ngâm. - Họ từng bù lu bù loa thấy ghê! Nghe mà khiếp đảm: quân đội là trên hết; binh nghiệp là quan trọng nhất. Nhưng ngay cả Đức cũng không địch nổi sa giông. Gì chứ sa giông thì bố quá rành, con biết mà. Còn nhớ bố từng dắt con đi xem sa giông khi con còn bé tí không?

- Coi chừng, bố, - cậu con nói, - cá đớp mồi kìa.

- Chỉ là một con cá nhép, - ông già càu nhàu khi nhấc cần lên. Thấy chưa, cả Đức nữa đấy, ông nghĩ thầm. Giờ thì chuyện này không làm ai ngạc nhiên nữa. Cái thời sa giông mới nhận chìm một quốc gia thì cả thiên hạ cứ nhao nhao loạn cả lên! Hình như lúc đó là Mesopotamia hay Trung Hoa, và báo chí tràn ngập tin tức về vụ đó. Chẳng bù cho bây giờ, ông Povondra ủ rũ trầm tư, mắt đăm đăm nhìn chiếc cần câu. Riết rồi chuyện gì cũng quen, chứ biết làm sao. Ít ra chúng vẫn chưa tới đây, lo làm chi, nhưng phải chi giá cả đừng đắt đỏ như vậy! Cứ xem cái giá cắt cổ của cà phê ngoài tiệm đi! Đúng, Brazil cũng chìm dưới biển rồi thì phải vậy thôi. Nếu một phần thế giới đã chìm dưới nước thì giá cả bắt buộc phải ảnh hưởng theo.

Chiếc phao trên dây câu của ông Povondra nhún nhảy xoay tròn trên những gợn sóng nhỏ. Lũ sa giông bây giờ đã đánh chìm xuống biển bao nhiều phần đất của thế giới rồi nhỉ, ông già cố nhớ. Ai Cập, Ấn Độ và Trung Hoa xong rồi… Cả Nga chúng cũng đâu có ngán; mà nước Nga mới rộng lớn làm sao! Nghĩ mà coi, biển Đen bây giờ thông đến tận Vòng Bắc cực… Ôi chao, biết bao là nước! Chắc chắn là chúng đã lấy mất rất nhiều phần lục địa của ta! Chúng cứ từ từ lấy hết…

- Này con, - ông già hỏi lại, - mày nói là tới tận Dresden rồi, phải vậy không?

- Cách Dresden mười sáu cây số. Như vậy là toàn bộ vùng Saxony chẳng mấy chốc sẽ chìm xuống nước.

- Bố có tới đó một lần với ông Bondy, - ông bố Povondra bảo con trai. - cái xứ gì mà giàu có chưa từng thấy, Frantik, tưởng đâu ở đó sẽ được ăn ngon, vậy mà không phải. Nhưng dân chúng thì dễ thương. Hơn dân Phổ nhiều. Ồ, không gì sánh bằng.

- Phổ giờ cũng tiêu rồi bố.

- Không có gì lạ, - giọng ông già đầy hối tiếc. - Bố không thích bọn Phổ. Nhưng Đức gặp rắc rối thì người Pháp ăn mừng. Giờ họ được an tâm rồi.

- Con không nghĩ thế, bố à, - Frantik phản đối. - Mấy hôm trước báo đã đăng tin là hơn một phần ba nước Pháp cũng chìm dưới biển rồi.

- Ôi chao, - ông Povondra thở dài. - Có một người Pháp từng làm ở chỗ ông Bondy, một người hầu tên là Jean. Một tay tán gái hết chỗ nói, thật đáng xấu hổ. Thấy chưa, gieo gió thì gặt bão mà thôi.

- Nhưng báo nói là còn cách Paris mười cây số thì sa giông thua trận, - cậu con Frantik nói thêm. - Người ta đào hầm khắp nơi đặt mìn cho nổ tung. Hai sư đoàn sa giông đã tan xác ở đó, người ta nói vậy.

- Người Pháp cũng giỏi đánh nhau lắm, - ông Povondra ra vẻ sành sỏi. - Tên Jean đó có bao giờ chịu thua ai đâu. Bố không biết hắn ăn cái giống gì mà lì lắm. Người cứ thơm phức như tiệm nước hoa nhưng đã đánh nhau thì hắn đấm ra trò. Nhưng hai sư đoàn sa giông thì chẳng đáng kể. Giờ nghĩ lại mới thấy, - ông già trầm tư, - con người giỏi đánh nhau với con người hơn. Và chẳng mất công đánh lâu lắc như vậy! Cuộc chiến với lũ sa giông này đã kéo dài mười hai năm rồi mà chẳng ăn thua, lúc nào cũng thấy sẵn sàng chiếm thế thượng phong mà không thấy ngã ngũ. Hay ho gì? Thời của bố thì đã dàn trận là đánh ra trò đó nghe! Ba triệu người bên này, ba triệu người bên kia, - ông già vung tay làm chiếc xuồng chòng chành, - rồi xông vào xáp lá cà mới dữ. Còn bây giờ đâu phải đánh nhau đúng nghĩa. Cứ toàn là xây đập chắn bê-tông, chẳng hề tấn cồng bằng lưỡi lê gì hết. Chẳng có gì ghê gớm!

- Nhưng người với sa giông đâu có đánh nhau kiểu đó được, bố, - cậu con Povondra biện hộ cho chiến tranh hiện đại. - Ta đâu có thể tấn công bằng lưỡi lê ở dưới nước được.

- Mày nói đúng đó, - ông Povondra lầm bầm khinh thường. - Hai bên không thể tấn công nhau được. Nhưng cứ để cho con người tấn công con người đi, rồi mày sẽ thấy họ có thể làm tới đâu. Nhưng mày thì làm sao hiểu được chiến tranh chớ?

- Con chỉ mong chúng đừng mò tới đây, - Frantik nói không chút hăng hái. - Bố biết mà, khi đã có con cái thì…

- Cái gì, tới đây à? - ông Povondra có phần bực mình. - Ý mày nói là tới Praha này đó hả?

- Bất kỳ đâu ở xứ Bohemia này, - giọng cậu con Povondra lo lắng. - Nếu như lũ sa giông đã tới được tận Dresden thì con nghĩ có lẽ…

- Mày nói mới hay dữ, - ông Povondra trách móc. - Làm sao chúng nó tới đây được? Băng qua hết những dãy núi bao quanh xứ này à?

- Chúng có thể đi ngược sông Elbe… rồi theo sông Vltava.

Ông bố Povondra khịt mũi bực tức:

- Ngược sông Elbe hả? Chúng nó giỏi lắm đi tới được Podmokel là cùng. Toàn là núi đá chắn ngang. Bố đã tới đó rồi. Không, lũ sa giông không bao giờ tới đây được, mình sẽ không sao cả. Thụy Sĩ cũng vậy. Thật may là chúng ta không hề có bờ biển nào, con thấy không? Nước nào nằm bên bờ biển là tới số rồi.

- Nhưng biển bây giờ mở rộng đến tận Dresden…

- Thì có người Đức ở đó, - ông già nói bừa. - Đó là chuyện của họ. Nhưng bọn sa giông không thể nào tới tận đây. Muốn tới thì trước hết chúng nó phải dời đi hết mấy ngọn núi đá; mày có biết là làm thế tốn công tốn sức biết bao nhiêu mà kể không!

- Chẳng sá gì đối với chúng, - cậu con Povondra ủ rũ phản đối. - Chúng làm hoài đó thôi! Bố không biết là ở Guatemala chúng đã nhận chìm cả một dãy núi à?

- Ở đó khác, ở đây khác, - ông già vẫn khăng khăng. - Đừng nói bá láp nữa, Frantik! Guatemala không phải là châu Âu. Tình hình ở đây không giống như vậy.

Cậu con Povondra thở dài:

- Tùy bố vậy. Nhưng khi nghĩ tới việc lũ kinh khủng đó đã làm ngập hết một phần năm các lục địa…

- Chỉ chỗ nào gần biển thôi, đồ ngốc, còn những chỗ khác thì không. Mày không hiểu gì về chính trị hết. Chính các nước nằm ngay biển mới là các nước đang có chiến tranh với sa giông, chứ không phải nước mình. Chúng ta trung lập, cho nên chúng đâu thể tấn công chúng ta được. Tình hình là vậy đó. Còn bây giờ im mồm chút coi, nói mãi làm tao không câu được cái gì hết.

Bầu không khí tĩnh lặng hao trùm mặt nước. Hàng cây trên đảo Střelecký hắt những chiếc bóng dài thanh mảnh xuống dòng Vltava. Những chiếc tàu điện leng keng qua cầu, mấy bà vú em đẩy xe nôi ven bờ sông, những con người cổ hủ diện đồ ngày chủ nhật dạo bước…

- Bố ơi! - Cậu con Povondra kêu lên, cứ như đứa trẻ.

- Gì đó?

- Có con cá trê kìa?

- Đâu?

Trên sông Vltava, ngay trước Nhà hát Quốc gia, một cái đầu to đen đen nhô lên, đang chầm chậm lội ngược dòng.

- Có phải cá trê không, bố? - Cậu con Povondra lại hỏi.

Ông già buông cần câu xuống.

- Kia hả? - Ông kêu lên, ngón tay run rẩy chỉ theo hướng đó. - Kia hả? - Cái đầu đen kia đã khuất dưới mặt nước. - Đó không phải cá trê đâu, Frantik, - ông già giải thích nhưng giọng lạc hẳn đi. - Giờ mình về nhà thôi, con. Thế là hết.

- Hết gì bố?

- Sa giông. Đó là sa giông, chúng tới đây rồi. Mình về thôi, - ông nhắc lại rồi luống cuống thu xếp cần câu. - Thế là hết.

- Bố run lập cập kìa, - Frantik lo lắng. - Sao thế bố?

- Cứ về nhà đi, - ông già lắp bắp cuống quít trong lúc hai hàm răng đánh bò cạp. - Bố ớn lạnh. Bố ớn lạnh. Chạy trời không khỏi nắng! Tới số rồi. Chúng đã tới đây. Ôi chúa, lạnh quá! Bố muốn về nhà.

Cậu con Povondra nhìn bố với ánh mắt dò hỏi và tay giành lấy cặp mái chèo.

- Để con đưa bố về, - giọng cậu đầy lo lắng và sau vài cú chèo mạnh mẽ chiếc xuống đã tấp vào đảo. - Cứ lên bờ đi bố, để con buộc xuồng đã.

- Sao lạnh thế nhỉ? - Ông già tự hỏi trong khi hai hàm răng va lập cập.

- Con sẽ dìu bố đi. Cứ theo con nghe, bố, - cậu con nắm cánh tay bố thúc giục. - Chắc bố nhiễm lạnh trên sông rồi. Đó chỉ là khúc gỗ thôi mà.

Ông già run bần bật toàn thân.

- Khúc gỗ nào? Đừng có lừa tao! Tao thừa biết sa giông nó trông ra làm sao chứ! Buông tao ra!

Cậu con Povondra làm một việc mà cậu chưa từng làm trong đời; cậu vẫy một chiếc taxi.

- Về Vyšehrad, - cậu vừa với tài xế vừa đẩy ông bố vào trong xe. - Con đưa bố về cho nhanh. Giờ cũng muộn rồi.

- Đã quá muộn, - ông bố lắp bắp. - Đã quá muộn. Thế là hết rồi, Frantik. Đó không phải khúc gỗ. Chúng nó đó!

Về tới nhà, cậu con Povondra gần như phải bế ông bố lên hết các bậc thang.

- Dọn giường mau đi, mẹ ơi, - cậu nói khẽ thật nhanh ngay cửa. - Phải cho bố nằm nghỉ, đột nhiên bố ngã bệnh rồi.

Thế là bây giờ ông Povondra nằm dưới mấy lớp chăn, sống mũi không hiểu sao lại chĩa ra theo một góc kỳ lạ so với gương mặt và miệng cứ lầm bầm mãi những điều không ai hiểu; trông ông bỗng dưng già nua biết bao, già nua quá!

Rồi dần dần ông bình tĩnh lại…

- Giờ bố thấy đỡ chưa?

Đứng ở chân giường là bà Povondra đứng khóc sụt sùi, chốc chốc lại đưa tạp-dề lên lau nước mắt; con dâu của ông bà đang chăm bếp lò, còn hai đứa Frantik con và Mařenka thì trố mắt nhìn ông nội cứ như không nhận ra người ông quen thuộc.

- Bố có muốn con gọi bác sĩ không?

Ông Povondra nhìn hai đứa trẻ và thầm thì gì đó; rồi đôi mắt ông chợt ứa lệ.

- Bố có cần gì không, bố?

- Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi, - ông già thì thào. - Có chuyện này mọi người phải biết. Tất cả là tại tôi. Nếu tôi đừng bao giờ để cho tay thuyền trưởng ấy gặp ông Bondy, nếu tôi đừng cho lão ta vào, thì tất cả những chuyện này đã không xảy ra…

- Không có chuyện gì cả, bố ạ, - cậu con Povondra cố trấn an ông già.

- Con không hiểu những chuyện này đâu, - ông già thều thào. - Thế là hết, không thấy sao? Tận thế tới nơi rồi. Biển giờ cũng sẽ tràn đến tận đây, một khi bọn sa giông đã tới đây. Tại bố gây ra hết; lẽ ra bố không được cho tay thuyền trưởng đó vào… Rồi có ngày mọi người phải biết ai gây nên tội.

- Vô lý, - cậu con trai gắt lên. - Bố không được nghĩ như thế. Ai cũng gây nên tội. Các chính phủ gây nên tội; giới tài phiệt gây nên tội. Ai cũng ham hố muốn có thật nhiều sa giông. Ai cũng muốn kiếm tiền tối đa từ đám sa giông. Chúng ta đã cung cấp cho chúng vũ khí và đủ thứ… Tất cả chúng ta đều có lỗi.

Ông Povondra bồn chồn không yên.

- Từng có một thời Trái Đất chỉ có toàn biển là biển, và bây giờ sẽ quay lại thời của biển. Ngày tận thế đến rồi. Có người từng bảo bố ngay cả Praha này ngày xưa cũng là đáy biển… bố nghĩ chắc lúc đó cũng là do sa giông tạo ra chứ không ai khác. Lẽ ra bố không nên để cho tay thuyền trưởng ấy vào. Có cái cái gì thúc giục, đừng, đừng,… nhưng rồi bố nghĩ biết đâu lại được tay thuyền trưởng biếu ít tiền trà nước… Không được gì cả, thế đấy. Và người ta phá hủy cả thế giới chẳng vì cái gì cả… - Ông già cố nuốt dòng nước mắt. - Bố biết, bố biết rõ chúng ta đã tận số. Bố biết chính bố đã…

- Ông nội ơi, ông nội uống trà nhé? - cô con dâu Povondra ướm hỏi, giọng đầy thương cảm.

- Bố chỉ muốn, - ông già thở dài, - bố chỉ muốn lũ trẻ con này tha tội cho bố.