Chương XXV PHÉP THỬ THỨ HAI

“… Đánh phá thành lũy là việc bất đắc dĩ mà thôi. Để đánh thành phải sửa soạn thuẫn to, xe cộ, chuẩn bị khí giới ba tháng mới xong, đắp gò, đắp mỏ ba tháng mới hoàn tất. Các tướng không kiềm chế nổi cơn phẫn nộ, xua quân đông như kiến, làm lính thuơng vong một phần ba, mà thành không đánh nổi. Đó là tai hại của sự phá thành”.

Tôn Tử

❖ 1 ❖

Khi địch mới nhảy dù xuống cánh đồng Mường Thanh, Điện Biên Phủ đã được giải phóng trước đó một năm, trung đoàn độc lập 148 của ta đã đóng quân tại đây, nhưng Bộ tổng tham mưu của ta hoàn toàn chưa biết gì về địa hình của vùng núi cực tây này. Cục phó cục 2 Cao Pha đã đến trại tù binh Âu Phi tìm được một người đã từng đóng quân tại Điện Biên Phủ. Viên sỹ quan Pháp này vẽ cho ta một bản đồ theo trí nhớ, rồi nói: nếu cho y một binh đoàn nhảy xuống Điện Biên Phủ, y sẽ đóng quân trên những quả đồi ở phía đông cánh đồng Mường Thanh. Chỉ huy trưởng chú ý chi tiết này. Khi có mặt ở chiến dịch, đã quan sát địa hình Điện Biên Phủ trên bản đồ mới và trên thực địa, anh mới thấy quả là sỹ quan của Pháp đều được đào tạo cơ bản, và y đã nói đúng.

Trong phương án “đánh nhanh thắng nhanh”, ta chỉ mới chú ý đến mũi thọc sâu từ trên cánh đồng phía tây vào sở chỉ huy của tập đoàn cứ điểm và chỉ tính đến việc kiềm chế địch ở phía đông trong đó có dãy cao điểm. Khi chuyển sang phương án “đánh chắc tiến chắc”, ta mới thấy những cao điểm phía đông giữ vai trò quyết định đến sự bảo vệ khu Trung tâm và cũng góp phần quyết định số phận của cả con nhím Điện Biên Phủ.

Dãy đồi phía đông gồm nhiều ngọn đồi cao thấp kế tiếp nhau nằm hai bên đường 41 từ Tuần Giáo chạy vào ở tả ngạn sông Nậm Rốm, là khu phòng ngự then chốt để bảo vệ cho phần lớn các cứ điểm của tập đoàn cứ điểm nằm trên cánh đồng, trong đó có sở chỉ huy, sân bay và những trận địa pháo. Nếu ta làm chỉ được những cao điểm này thì toàn bộ những cứ điểm nằm trên cánh đồng, kể cả sở chỉ huy Castries, sẽ bị đe dọa không chỉ bởi pháo binh, súng cối mà bằng tất cả những hỏa lực bắn thẳng của bộ binh ta.

Trong đợt đầu, vì những cứ điểm ngoại vi của Điện Biên Phủ nằm tương đối xa khu Trung tâm nên có thể tiến hành tiêu diệt từng đêm với kế hoạch khống chế hỏa lực pháo binh địch và ngăn chặn lực lượng phản kích. Lần này, ta đánh vào khu trung tâm, các vị trí địch được bố trí sát nhau, nếu chỉ tiến công vào một vài cứ điểm, địch sẽ có điều kiện tập trung toàn bộ sức mạnh để đối phó với những cuộc tiến công. Từ đầu chiến dịch, các bạn Trung Quốc đã nhắc nhở ta kinh nghiệm này trong khi nghiên cứu tập đoàn cứ điểm Nà Sản.

Các cao điểm ở phía đông nằm trong hai trung tâm đề kháng của địch được đặt tên là Eliane và Dominique. Mỗi trung tâm đề kháng này không chỉ có những cao điểm mà có những cứ điểm khác nằm dưới chân các quả đồi chạy dài đến bờ sông Nậm Rốm, kết nói với những cứ điểm nằm bên kia sông bằng hai chiếc cầu.

Đảng ủy Mặt trận chủ trương mở đầu đợt 2 bằng việc tiêu diệt toàn bộ các cao điểm của địch ở khu Đông. Những trung tâm đề kháng ở khu Đông về cấu trúc cũng như lực lượng phòng vệ không mạnh hơn Him Lam, Đồi Độc Lập. Nhưng cái khác là chúng nằm trong kết cấu chặt chẽ của khu trung tâm tập đoàn cứ điểm. Và trước đây ta mới chỉ đánh từng trung tâm đề kháng, từng tiểu đoàn đóng riêng lẻ, lần này ta đánh vào một khu vực gồm nhiều trung tâm đề kháng với nhiều tiểu đoàn.

Ta rất chú ý nhận xét của bạn về những trận đánh không thành công ở Nà Sản. Để làm phân tán sức mạnh hỏa lực và lực lượng tăng viện của tập đoàn cứ điểm, ta chủ trương tập trung toàn bộ lực lượng binh hỏa lực gây sức ép trên toàn mặt trận cả ở phía đông, phía tây và phía nam, Tại phân khu Nam, trung đoàn ở tại chỗ được tăng cường hỏa lực pháo binh sẽ tích cực kiềm chế pháo địch và cắt đứt con đường tăng viện tới Phân khu Trung tâm. Đại đoàn bao vây phía tây sẽ uy hiếp và tiêu diệt một số cứ điểm trực tiếp bảo vệ sân bay Điện Biên Phủ. Trong khi đó, hai đại đoàn ở phía đông tập trung toàn bộ sức mạnh, dùng những trung đoàn công kiên giỏi tiến công cùng một lúc những cao điểm ở phía đông là đồi A1, đồi C1, phát triển xuống đồi C2, đồi D1, phát triển xuống đồi D2, và đồi E ( [1] ) .

Tận dụng những kinh nghiệm ở Hòa Bình trước đây, ta sẽ tổ chức những mũi thọc sâu vào những cứ điểm địch nằm dưới chân các cao điểm trong tung thâm khu Đông, nơi có những trận địa pháo và những đơn vị cơ động, đặt quân địch trân các cao điểm vào thế bị uy hiếp ở cả trước mặt và sau lưng. Và cũng như đợt mở đầu, các trận địa pháo địch ở Mường Thanh sẽ bị kiềm chế chặt.

Suốt mười ngày qua, trận đánh đã được sở chỉ huy và các đơn vị chuẩn bị rất kỹ lưỡng, cân nhắc mọi tình huống có thể xảy ra, trong không khí hào hứng, phấn khởi, tin tưởng sau những chiến thắng đợt 1. Tuy nhiên, Chỉ huy trưởng vẫn không quên trong trận đánh Him Lam, trung đoàn 141 chỉ chút nữa bỏ quên điều tra cứ điểm số 1, và mũi tiến công của trung đoàn 88 đã suýt không vào được tung thâm đồi Độc Lập vì mở cửa lệch hướng. Anh biết rõ mình còn phải tiếp tục đón đợi nhiều điều chưa biết.

Mười ngày sau khi về dự hội nghị sơ kết thắng lợi đợt 1, ngày 27 tháng 3, các cán bộ từ trung đoàn trở lên lại quay về sở chỉ huy Mường Phăng, nhận nhiệm vụ tác chiến đợt 2.

Nhiệm vụ của Đảng ủy Mặt trận đề ra cho đợt tiến công thứ hai là: đánh chiếm các cao điểm phòng ngự phía đông của phân khu Trung tâm, trong đó có 5 cao điểm quan trọng là: A1, C1, C2, D1 và E, thắt chặt trận địa tiến công và bao vây, khống chế đi đến đánh chiếm sân bay, hạn chế đi tới triệt hẳn đường tiếp tế, tiếp viện của địch, tích cực tiêu diệt và tiêu hao sinh lực địch, thu hẹp phạm vi chiếm đóng và vùng trời của chúng, tạo điều kiện chuyển sang tổng công kích. Nếu tình hình phát triển thuận lợi, ta sẽ chiếm đại bộ phận khu Đông của địch.

Hội nghị trao nhiệm vụ diễn ra trong không khí hào hùng.

❖ 2 ❖

Trước khi ra về, theo thường lệ, các đơn vị làm nhiệm vụ chủ yếu lần lượt lên gặp Đại tướng. Mỗi lần gặp trực tiếp chỉ huy chiến dịch, Đại tướng bao giờ cũng kiểm tra lần cuối cùng và dặn dò dặn dò chỉ huy các đơn vị trước khi bước vào trận đánh.

Cuộc gặp cán bộ đại đoàn 312 diễn ra không lâu. Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn, các trung đoàn trưởng Hoàng Cầm, Quang Tuyến, Lê Thùy đều tỏ ra tin tưởng sẽ hoàn thành nhiệm vụ.

Chỉ huy trưởng dành nhiều thời gia cho đại đoàn 316. Đại đoàn này sau khi truy kích tiêu diệt quân địch từ Lai Châu rút về Điện Biên Phủ đã có một thời gian củng cố lực lượng và chuẩn bị cho những trận đánh mới.

Đại đoàn trưởng 316 Lê Quảng Ba khẩn trương bước vào căn lán bên sườn đồi nói nhỏ với Chỉ huy trưởng:

- Vũ Lăng đề nghị được đánh A1, nhưng anh Mân và tôi đã trao nhiệm vụ này cho Nguyễn Hữu An, vì trung đoàn 174 là đơn vị chủ công.

Chỉ huy trưởng hiểu ý gật đầu. Anh đã biết Lê Quảng Ba từ thời gian đầu Bác về Pác Bó năm 1941. Lê Quảng Ba đã từng là người phụ trách tiểu đội vũ trang đầu tiên ở khu căn cứ. Bao năm qua, Lê Quảng Ba vẫn giữ nguyên cách nói chất phác và giọng nói của người miền núi. A1 được đánh giá là vị trí quan trọng nhất trong đợt tiến công này nên đơn vị nào của 316 cũng muốn được trao nhiệm vụ.

Nguyễn Hữu An và Vũ Lăng đi vào. An dỏng cao, trắng trẻo, mới 27 tuổi, còn ít nhiều dáng dấp của một học sinh thành phố. Lăng thấp nhỏ, hơn An mấy tuổi, trước khi tham gia hoạt động các mạng đã làm y tá. Mấy ngày trước, An đến hội nghị với bộ mặt đầy râu đã được các anh nhắc phải cạo râu trước khi vào họp. Bộ râu quai nón mới cạo qua vài ngày đã bắt đầu xanh. Anh biết Lăng từ khi ở Liên khu 1 ra đầu năm 1947. Lăng là trung đoàn phó của trung đoàn Thủ đô thuộc 308, mới được điều sang làm trung đoàn trưởng trung đoàn 98 thuộc 316. Anh biết Nguyễn Hữu An từ chiến dịch Biên Giới năm 1950. Anh đã gặp hai người trong nhiều chiến dịch. Cả hai đều cán bộ chỉ huy công kiên giỏi, dũng cảm và biết tính toán trước mỗi trận đánh.

Chỉ huy trưởng nói với Nguyễn Hữu An:

- Đồng chí báo cáo quyết tâm của đơn vị đi!

An không cần giở sổ tay, báo cáo lưu loát, ngắn gọn về kế hoạch đánh A1, biết làm rõ và nhấn mạnh những điều anh cần nghe.

Chỉ huy trưởng hỏi:

- Cán bộ 174 đã đi trinh sát A1 mấy đêm?

- Thưa anh, đơn vị đào trận địa tiến công trước đồn địch, cứ cảm thấy còn gì chưa rõ, chúng tôi lại bò vào xem. Có lần vấp phải pháo sáng địch cài lại, chúng bắn súng cối suýt nữa có người bị thương.

- Cần rút kinh nghiệm trận Đồi Độc Lập, trung đoàn 88 đánh công kiên rất giỏi nhưng mất mấy giờ không mở xong đột phá khẩu! Đã có ai chui vào hàng rào thứ nhất chưa?

- Chúng tôi đã cho các đại đội trưởng chủ công và tất cả các trung đội trưởng chỉ huy bộc phá đều phải sờ hàng rào và phải chọn những mục tiêu trên đồn địch để xác định rõ hướng mở cửa.

- Nếu đơn vị chủ công vượt qua cửa mở rồi, bị địch phản kích bật ra thì sao?

- Cán bộ đại đôi sẽ trực tiếp chỉ huy hỏa lực trợ chiến đánh rập quân phản kích để bộ đội tiếp tục xung phong.

- Nếu đánh đêm chưa xong, ban ngày địch đưa lực lượng có xe tăng tới phản kích vào sau lưng?

- Chúng tôi đã có kế hoạch cho đơn vị phòng ngự ban ngày và đối phó với quan phản kích có cả xe tăng. Ngoài việc tiêu diệt địch bằng DKZ, anh em bộ đội đã chuẩn bị đánh xe tăng địch bằng thủ pháo và bộc phá.

Chỉ huy trưởng im lặng, rồi hỏi tiếp:

- Đồng chí có gì đề nghị với Bộ chỉ huy chiến dịch không?

- A1 là vị trí rất cứng mà trên chi viện có 100 viên đạn pháo 105, như vậy ít quá.

- Được…, cho cậu thêm 5 viên nữa!

Nói xong, Chỉ uy trưởng mỉm cười.

Anh quay sang Vũ Lăng:

- C1 cũng rất quan trọng. Tiêu diệt được cứ điểm này, trung đoàn 98 sẽ tiến một bước dài trong chiến đấu công kiên. Đồng chí còn điều gì băn khoăn không? Có tin tưởng sẽ thắng không?

Vũ Lăng nhanh nhảu nói ngay:

- Báo cáo anh, tin tưởng nhất định làm được.

- Đánh C1 trong bao lâu?

- Xin anh 45 phút.

- Có thể để hẳn cho đồng chí một tiếng.

Chỉ huy trưởng lại quay sang Nguyễn Hữu An:

- Pháo của ta vẫn còn nguyên vẹn, nhưng đạn thì bắt đầu khó khăn. Nếu 174 tiêu diệt địch nhanh thì sẽ đủ pháo chi viên. Trận Him Lam, bộ đội thương vong nhiều khi tiếp cận đồn địch. Trận địa xuất phát xung phong của các đồng chí thế nào?

- Đường hào chỉ rộng nửa mét, sâu ngập đầu người, cách hai chục mét lại có nhánh tránh, anh em đã đào được một số hàm ếch.

- Đồng chí cần bao nhiêu thời gian để tiêu diệt A1?

Mức thời gian Vũ Lăng đặt cho đơn vị mình làm cho Nguyễn Hữu An hơi lúng túng.

- A1 khó hơn, hai tiếng, đồng chí có làm được không?

Nguyễn Hữu An vui vẻ đáp:

- Báo cáo: làm được.

Anh quay sang hỏi Vũ Lăng:

- Cậu có điều gì đề nghị không?

Vũ Lăng đỏ mặt rồi nói:

- Kể ra, Bộ cho được “tí pháo” thì tốt.

Lần này đánh nhiều cứ điểm một lúc, trong kế hoạch đánh C1, đơn vị Vũ Lăng không có pháo yểm hộ.

Chỉ huy trưởng mỉm cười vỗ vai Vũ Lăng:

- Đơn vị cậu sẽ có 2 khẩu 75 đi cùng, và 30 phát pháo 105 yểm hộ.

Vũ Lăng vui sướng:

- Thế thì xin cam đoan giữ đúng lời hứa với anh.

Khi ra về, cả Nguyễn Hữu An và Vũ Lăng đều nhận thấy Chỉ huy trưởng có vẻ trầm ngâm và nắm tay mình lâu hơn. Họ sẽ nghĩ mình sẽ làm bất cứ điều gì để chiến thắng trong trận đánh sắp tới.

❖ 3 ❖

Địch đã thấy rõ một đợt tiến công mới của ta đang nhắm vào những cứ điểm Huguette ở bắc sân bay và đặc biệt là toàn bộ dãy đồi phía đông qua những mũi chiến hào.

Sáng này ngày 30 tháng 3, chỉ huy phó tập đoàn cứ điểm Langlais cùng với Leumeunier tới kiểm tra lần cuối cùng khu Đông bên tả ngạn sông Nậm Rốm. Tại đây có hai trung tâm đề kháng Dominique và Eliane.

Langlais tới thăm trung tâm đề kháng Dominique. Trung tâm này gồm sáu cứ điểm mang số: 1, 2, 3, 4, 5, 6, lúc này trừ Dominique 4 nằm ở hữu ngạn sông Nậm Rốm vẫn mang số hiệu cũ nhưng đã được sáp nhập vào trung tâm đề kháng Epervier, năm cứ điểm còn lại đều nằm tại tả ngạn.

Langlais đi thăm những cao điểm nằm ở phía ngoài tiếp giáp với trận địa chiến hào của đối phương. Cao điểm Dominique 2 do tiểu đoàn 3 của trung đoàn bộ binh Angêri số 3 (3/3 R.T.A) trấn giữ. Ông ta thấy một đại đội của tiểu đoàn Thái số 2 được bố trí bên sườn của Dominique 2. Langlais chỉ thị cho đại úy Jean Grandeau, chỉ huy cứ điểm, phải thay ngay đại đội này bằng một đại đội Angêri đang bố trí tại Dominique 1. Nhưng những người lính Angêri dáng điệu ủ rũ cũng không làm ông ta yên tâm.

Langlais đến thăm tiếp trung tâm đề kháng Aliane, nơi những ngọn đồi nằm rất gần với sở chỉ huy của tập đoàn cứ điểm và trực tiếp kiểm soát hai chiếc cầu nối liền tả ngạn với hữu ngạn.

Trung tâm đề kháng Eliane gồm 7 cứ điểm. Những cứ điểm mang số hiệu 1, 2, 3, 4 nằm trên những quả dồi, gọi chung là Eliane haut (Êlian cao). Ba cứ điểm Eliane 10, 11, 12 gọi chung là Eliane bas (Êlian thấp), nằm dưới những quả đồi, bên kia đường 41, gần sông Nậm Rốm. Ở đây có quân Marốc và quân dù dưới sự chỉ huy của ba tiểu đoàn trưởng, trong đó có Bigeard là người được Langlais đặc biệt tin tưởng.

Langlais lên cao điểm Eliane 2 (đồi A1), được coi là chiếc chìa khóa của toàn bộ tổ chức phòng thủ của trung tâm Điện Biên Phủ. Nicolas, chỉ huy tiểu đoàn 1 trung đoàn bộ binh Marốc số 4 (1/4 R.T.M) đặt sở chỉ huy của mình tại đây, trong căn hầm xi măng của dinh viên công sứ Pháp ngày xưa. Những tảng đá xây dinh đã được dùng để xây dựng một số công trình phòng thủ của Eliane 2. Sườn đồi hướng về phía nam nơi quân địch có thể tiến công, dựng đứng và hiểm trở cho Langlais cảm giác cứ điểm này không thể công phá. Langlais chỉ hơi lo ngại về quả đồi trụi nằm phía đông – nam quá gần có thể bị Việt Minh lợi dụng đặt pháo bắn vào cứ điểm. Nicolas giải thích là Việt Minh không thể đặt pháo trên quả đồi này vì nó sẽ lập tức bị pháo của tập đoàn cứ điểm tiêu diệt. Để cho yên tâm hơn, Langlais quyết định tăng cường thêm cho tiểu đoàn 1 Maroc của đại úy Nicolas tại đây một đại đội của tiểu đoàn dù lê dương số 1 (1er B.E.P).

Để chuẩn bị cho khu Đông, ngoài những bộ phận lực lượng tinh nhuệ có mặt tại các cứ điểm, Langlais đã bố trí phần lớn lực lượng dù ngay ở tả ngạn để can thiệp ngay khi cần, tránh phải vượt qua cầu dưới hỏa lực pháo binh của đối phương, và chỉ thị cho Ney sẵn sàng cho những chiến xa tiếp ứng. Riêng hai khẩu trọng liên bốn nòng đặt tại Junon đã được định vị xạ kích cho tám luồng đạn 12 ly 7 bảo vệ mặt nam của Eliane cách đó 1000 mét. Langlais ra lệnh phải cho toàn bộ binh lính đặt tại khu Đông một bữa cơm nóng trước 18 giờ, rồi ra về.

Hai ngày nay, địch không dám đưa quân lên những trái đồi nằm rất gần, nơi bộ đội ta có thể đặt pháo không giật bắn trực tiếp vào A1. Ngay từ sáng, các đơn vị trợ chiến đã ra chiếm lĩnh trận địa, củng cố công sự, chỉnh súng nhắm vào các ụ súng trên đồn địch kiểm soát những hướng các đơn vị sẽ mở cửa đột phá. Buổi trưa, bộ binh xuất phát. Những chiến hào của ta lúc này đã chứng tỏ giá trị. Trên toàn bộ mặt trận, các mũi xung kích của ba đại đoàn tiến vào vị trí xuất phát xung phong giữa ban ngày mà quân địch không hề hay biết.

18 giờ ngày 30 tháng 3 năm 1954, đại bác của ta dồn dập nổ súng báo hiệu đợt tiến công thứ hai của chiến dịch Điện Biên Phủ bắt đầu.

Một lần nữa tập đoàn cứ điểm của địch lại chìm trong khói xám và những ánh chớp giần giật. Toàn thung lũng chìm trong bóng đêm sôi lên vì tiếng nổ của súng đạn, và những chớp lửa của đại bác liên tiếp lóe lên trên dãy đồi phía đông, những luồng đạn lửa đan nhau.

Tại trung tâm đề kháng Dominique, cuộc tiến công của ta diễn ra khá thuận lợi.

Trên cao điểm Dominique 2, cơn mưa đại bác của ta bất thần dội xuống giữa lúc nhiều binh lính địch còn chưa kết thúc bữa cơm chiều, và cuộc thay quân giữa đại đội 4 của tiểu đoàn 5 dù BPVN và một đại đội 4 của tiểu đoàn 3 Angiêri đang diễn ra, binh lính của hai đại đội này với trang bị chiến đấu đang đứng chặt trân những đường hào. Đại đội 2 súng cối hạng nặng của quân lê dương, do đại úy Reboul chỉ huy, nằm giữa cứ điểm đã bị thiệt hại nặng khi chưa bắn được loạt đạn nào.

Tiếng đại bác vừa dứt, hai mũi tiến công của trung đoàn 141 đại đoàn 312, do trung đoàn trưởng Quang Tuyến chỉ huy, đã vượt qua hàng rào dây thép gai và bãi mìn lao lên cứ điểm nhanh đến mức những loạt đại bác bắn chặn của địch được tính toán từ trước đều rơi về phía sau. Binh lính Angiêri và binh lính Thái chưa kịp định thần qua trận mưa pháo, thấy bóng áo xanh của bộ đội ta vội vàng tháo chạy. Trung úy Martinez, chỉ huy đại đội của tiểu đoàn dù 5, ra lệnh bắn vào những kẻ đang chuồn khỏi cứ điểm. Nhưng cả việc này cũng không ngăn được họ. Đại đội quân dù của Martinez cùng với số quân còn lại của hai ba đại đội Angiêri, Thái và đại đội súng cối hạng nặng đã chiến đấu một các tuyệt vọng trước những đợt tiến công mãnh liệt của hai tiểu đoàn xung kích của trung đoàn 141.

19 giờ 45 phút, trung đoàn trưởng Quang Tuyến báo cáo hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt đồi E.

19 giờ, Bigeard gọi điện cho Langlais báo cáo quân Angiêri đang nối theo nhau tháo chạy khỏi Dominique 2. Langlais vẫn hi vọng ở lời hứa của Garandeau, chỉ huy cứ điểm, và sự vững chắc của Dominique 2, không biết lúc này viên đại úy đã bị đại bác của ta vùi sâu trong sở chỉ huy của mình.

20 giờ, trung đoàn trưởng Hoàng Cầm báo cáo hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt đồi D1.

Những binh lính Bắc Phi, Thái sống sót từ đồi E (Dominique 1) và D1 hỗn loạn lao về phía sông Nậm Rốm.

Thừa thắng, đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn ra lệnh cho lực lượng dự bị của 209, tiểu đoàn 130, đánh xuống cao điểm D2 ( Dominique 6 ).

Langlais như ngồi trên lửa. Cả Dominique 1 và 2 đều nhanh chóng bị tiêu diệt. Dominique 6 đang bị tiến công. Ở hướng này chỉ còn lại Dominique 5 và 3. Cứ điểm Dominique 5 (D3) nhỏ bé, nơi chỉ có một đại đội Thái, sẽ nhanh chóng bị Việt Minh tràn ngập. Nếu Việt Minh đánh tiếp vào Dominique 3 (ta gọi là 505, 505A) và chiếm được cứ điểm này thì Elianesex vỡ trận và xung kích Việt Minh sẽ tới bờ sông Nậm Rốm, tiến vào khu vực sở chỉ huy không có lực lượng bố trí.

Đại đội bộ binh Angiêri bảo vệ Dominique 6 (D2) vừa tận mắt chứng kiến cuộc tháo chạy của các đơn vị bố trí ở Dominique 1 và 2, đang hoang mang cực độ. Trung úy Bunbrouck đã ra lệnh cho những pháo thủ người Pháp và người Phi cụm số 4 tiểu đoàn 2 chúc nòng pháo xuống đất, đặt thước ngắm ở điểm không, nã vào những người lính mặc quần áo xanh đang xung phong. Hai khẩu trọng liên 4 nòng ở Epervier xả súng bắn như đổ đạn vào sườn điểm tựa. Chính Bunbouck cũng bị bất ngờ khi thấy cuộc tiến công của đối phương dừng lại phía trước, những bóng áo xanh lùi dần về phía đằng sau Dominique 6.

Trong hoàn cảnh thuận lợi, cả trung tâm đề kháng Dominique đều khủng hoảng, đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn không bỏ lỡ thời cơ đã cho tiểu đoàn 130, dự bị của trung đoàn 209 phát triển xuống D2, nhưng tại đây cuộc tiến quân của ta vấp phải những loạt đại bác bắn thẳng và những luống đạn của hai khẩu trọng liên bốn nòng nên phải dừng lại.

❖ 4 ❖

Tại trung tâm đề kháng Eliane cuộc chiến đấu diễn ra phức tạp hơn nhiều.

Tại Eliane 1 (cao điểm C1), do trung đoàn 98 của Vũ Lăng phụ trách, lần đầu ta mở rào bằng đạn phóng bộc lôi. Không cần phải chờ đợt pháo hỏa chuẩn bị kết thúc, các pháo thủ của ta đã đồng thời bắn vào hàng rào. Những khối bộc lôi rất trúng mục tiêu, phá tung từng đoạn hàng rào. Khi dứt tiếng phóng bộc lôi, các chiến sĩ bộc phá của tiểu đoàn 215 đã lập tức giải quyết nốt những đoạn dây thép gai còn sót lại. Chỉ sau năm phút, họ đã dọn xong cửa mở qua bảy lần hàng rào. Lúc này đường dây điện thoại với trung đoàn bị cắt đứt. Chớp thời cơ hỏa lực địch đang còn tê liệt, tiểu đoàn trưởng Bùi Hữu Quán hạ lệnh xung phong.

Tại sở chỉ huy trung đoàn 98, Vũ Lăng theo dõi tận đánh C1 qua tiếng súng, chợt nghe những loạt tiểu liên và lựu đạn nổ trên cứ điểm, anh phán đoán bộ binh đã xung phong. Trường hợp này cũng đã được bàn bạc tới trong kế hoạch, trung đoàn trưởng lập tức ra lệnh cho pháo ta đang bắn vào cứ điểm chuyển làn. Mới chỉ 10 phút, quân địch chưa kịp định thần thì đại đội 38 của tiểu đoàn 215 đã chiếm được lô cốt nằm trên mỏm cao nhất của đỉnh đồi, được bộ đội gọi là “mỏm Cột cờ”. Tiểu đội trưởng mũi nhọn Nguyễn Thiện cải cắm lá cờ Quyết chiến Quyết thắng lên nóc nhà chỉ huy của địch. Quân địch đổ xô nhau chạy về khu vực lô cốt phía tây, gọi pháo bắn vào trận địa ta. Các chiến sĩ xung kích lao lên như cơn lốc, dùng lưỡi lê, lựu đạn xông vào quân địch đánh sáp lá cà. Toàn bộ một đại đội 140 tên địch thuộc tiểu đoàn 1 trung đoàn 4 Marốc bị tiêu diệt hoặc bắt sống. Số thương vong của ta là 10 người.

Sau 45 phút, trung đoàn trưởng Vũ Lăng là đơn vị đầu tiên báo cáo về sở chỉ huy chiến dịch: “98 đã chiếm hoàn toàn C1”. Đây chính là lời hứa của anh với chỉ huy trưởng. Tổng tư lệnh lập tức gửi điện khen trung đoàn 98 và tặng thưởng huân chương Quân công hạng ba cho tiểu đoàn 215.

Tại Eliane 2, (A1) trước giờ hỏa pháo chuẩn bị, trung đoàn trưởng 174 Nguyễn Hữu An đã có mặt bên máy điện thoại tại sở chỉ huy trung đoàn.

Mệnh lệnh tiến công cho bộ binh do đại đoàn phụ trách.

18 giờ, đại bác của ta bắt đầu nổ. An nhìn thấy chiếc máy điện thoại chờ tiếng chuông réo. Tiếng đại bác ngày càng dồn dập. Anh chộp lấy máy điện thoại áp chặt vào tai. Sao lanh tanh? Anh hoảng hồn với ý nghĩ giờ G của đợt tiến công đã bắt đầu mà mình chưa nhận được lệnh! Anh đặt ống nghe xuống, quay liền mấy vòng. Tay quay nhẹ bỗng. Đường dây điện thoại đứt rồi! An ra lệnh mở máy bộ đàm. Một lát, chiến sĩ thông tin trả lời không liên lạc được. Đã nghe tiếng sung tiểu liên và tiếng lựu đạn trên đồi C1. Làm gì bây giờ? Đường dây liên lạc với trên do thông tin đại đoàn chịu trách nhiệm. Bây giờ phải trực tiếp xuống đơn vị để ra lệnh nổ súng! Từ đây đến thê đội 1 khoảng 1 cây số. An nói với chính ủy và các trợ lý:

- Chúng ta phải chủ động nổ súng!

Anh chạy một mạch ra đường hào trục. Trời mưa nặng hạt, đường dốc trơn nhầy nhụa, anh ngã không biết bao nhiêu lần.

Cũng lúc đó, tại mũi chủ công của trung đoàn 174 bên đồi A1. Sở chỉ huy tiểu đoàn là một cái hầm hàm ếch khoét vào sườn núi cạnh giao thông hào. Tiểu đoàn trưởng chủ công Vũ Đình Hòe nhìn lên A1, thấy rõ đạn 105 của ta nổ tung trên đỉnh đồi. Cả tiểu đoàn đã vào vị trí xuất phát xung phong. Lúc này đánh bộc phá vào hàng rào là lý tưởng nhất. Hòe hỏi Bích, trung đoàn phó, được cử đi cùng mũi chủ công:

- Đánh nhé!

- Chưa có lệnh.

Pháo hỏa ta đã giảm dần mật độ. Bắt đầu nghe tiếng bộc phá, thủ pháo, trung liên, tiểu liên từ các đồi C, và các đồi D, E vọng lại. Tiểu đoàn phó Lê Sơn và các đại đội trưởng chạy tới cửa hầm, thét lên:

- Đánh chưa? Hết thời cơ rồi!

Hòe lòng như lửa đốt, cố giữ bình tĩnh nói:

- Về vị trí, sắp sửa rồi đấy.

30 phút trôi qua. Bích nói:

- Ra lệnh đánh thôi!

Hòe lao ra khỏi hầm, thét to:

- Đánh đi!

Hai quả bộc phá đầu tiên nổ liên tiếp ròn rã. Có lẽ địch cho là ta nghi binh ở A1, nên chỉ dùng hỏa lực tại chỗ đối phó. Hai khẩu đại liên của đại đội trợ chiến áp chế mạnh mấy ụ súng tiền tiêu của địch. Nhưng chỉ lát sau, từng loạt đạn súng cối 81 và 120 của địch liên tiếp bắn chùm lên cửa đột phá. Số thương vong mỗi lúc càng nhiều. Cuối cùng, đội bộc phá của đại đội 317 cũng phá hết bốn lượt hàng rào dây thép gai, mỗi hàng cách nhau khoảng 6 – 7 mét. Đại đội trưởng Bế Văn Cư đưa đại đội chủ công luồn qua những loạt đạn cầu vồng của pháo 155, 105, cối 120, và đạn thẳng từ trong cứ điểm bắn ra chặn đường tiến của họ. Tiểu đoàn phó Lê Sơn theo sát đại đội trưởng. Khi đại đội vào trong đồn, lực lượng đã tiêu hao một nửa.

Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt trong tung thâm. Hệ thống phòng thủ trong đồi A1 chia làm ba tuyến từ thấp lên cao. Mỗi tuyến có nhiều ụ chiến đấu có mái dày chống được pháo của ta. Các ụ chiến đấu và các tuyến nối với nhau bằng giao thông hào sâu ngập đầu người. Địch bố trí trong từng ụ súng và những ngách hào trước mặt bộ đội ta, ngăn chặn họ bằng lựu đạn, và những loạt đạn liên thanh rất trúng đích.

Dưới sự chỉ huy của tiểu đoàn phó Lê Sơn, đại đội trưởng Bế Văn Cư cho một số súng máy kiềm chế hỏa điểm địch, rồi đưa bộ binh dũng mãnh xông lên dùng lựu đạn, thủ pháo tiêu diệt từng ụ súng, đánh chiếm từng đường hào. Sau những trận đánh quyết liệt, bộ đội vượt qua một dải đồi tương đối bằng phẳng, tiến dần lên đỉnh đồi.

Tiểu đoàn trưởng Hòe đi cùng đại đội thứ hai 316, sau lưng anh, là đại đội 315. Lúc này, tại những cao điểm khác, cuộc chiến đấu đã diễn ra trong tung thâm, nên hỏa lực đại bác địch dồn về A1 cố ngăn chặn quân ta tiến vào đồn. Những cơn mưa đại bác và các loạt đạn bắn thẳng từ trong cứ tuôn về phía mở cửa. Người trước ngã, người sau tiến lên, mặc dù lực lượng bị tiêu hao nhiều, nhưng đại đội 316, nối sau là 315 vẫn tiếp tục lao qua cửa đột phá.

Hòe thúc đại đội 316 phát triển nhanh để tiếp sức cho 317 vì cho rằng tiểu đoàn phó Lê Sơn và đại đội trưởng Cư ở phía này đang cần chi viện. Anh ra lệnh cho đại đội 315 theo kế hoạch phát triển sang phía Tây Bắc.

Cuộc chiến đấu trên những cao điểm khác đã kết thúc. Ngoài hỏa lực súng cối của bản thân cứ điểm, A1 còn được hỏa lực của các trận địa súng cối 81 ly, 120 ly của Eliane 3, Eliane 4 và lựu đạn pháo của tập đoàn cứ điểm dồn vào chi viện. Bộ đội ta không thể phát triển trên mặt đồi, phải đi thành hàng dọc theo giao thông hào. Quân địch ẩn náu trong những ụ súng và những ngách hào chống cự rất quyết liệt. Tốc độ phát triển của bộ đội ta rất chậm. Khi lên đến gần đỉnh đồi, lực lượng của 317 đã bị tiêu hao nhiều. Họ bị quân địch chặn lại trước một tuyến chiến hào nằm ngang. Có thêm lực lượng tăng viện của đại đội 316, Lê Sơn ra lệnh đánh chiếm tuyến ngang của địch. Sau cả giờ kịch chiến, bộ đội ta chiếm được một đoạn tuyến ngang. Quân địch chạy lui về phía đỉnh đồi và biến đi sau một gò đất cao. Pháo địch bắn chặn dữ dội không cho bộ đội ta lại gần gò đất này. Người đoàn nó là hầm ngàm, người cho rằng đó là lô cốt cố thủ. Lê Sơn sử dụng một số bộc phá viên bí mật đưa bộc phá lên đánh vào gò đất cao. Nhưng thành đất quá dày, ụ đất vẫn không suy xuyển. Một số phân đội của ta đã vượt qua đỉnh đồi sang phía tây. Nhưng lực lượng ta bị thương vong khá nhiều.

Trên khoảng đất bằng gần cửa đột phá, sau này ta mới biết địch gọi là Quảng trường “Champs Elysées”, không còn một ụ súng, một đường hào.

22 giờ 10, đại đội dù lê dương mới được bổ sung trưa nay, trấn giữ phía nam của Eliane 2 đã bị tiêu diệt. Những người lính Marốc sống sót chiến đầu trong đống đổ nát để bảo vệ đỉnh đồi.

Tại sở chỉ huy phân khu Trung tâm, Langlais mệt mỏi đến kiệt sức và bấn tinh lên vì những lời kêu gọi ứng cứu của 5 tiểu đoàn ở các cao điểm phía đông và những cứ điểm Huguette ở phía tây. Langlais cho rằng tiến hành phản kích trong đêm để chiếm lại những vị trí đã mất là điều rồ dại. Đó là công việc của ngày hôm sau, nếu còn có ngày hôm sau, khi trời đã sáng, với sự yểm trợ của máy bay. Tin dữ đến liên tiếp. Dominique 1, 2, Elian 1 bị tiêu diệt. Một quả đạn pháo 75 lọt qua lỗ thông hơi làm chết thiếu úy Thélot và viên trung sĩ đang ngồi trong hầm ở Huguette 7. Langlais kiên quyết từ chối Clémencon xin một đại đội để phản kích ở Huguette 7. Trận đánh trên năm quả đồi đang đòi hỏi tất cả sự chú ý của ông ta. Nếu đêm nay Eliane rụng thì chuyện gì đến với Huguette cũng trở thành vô nghĩa.

Vào lúc 23 giờ, điện đài của thiếu tá Nicolas tại Éliane 2 ngừng trả lời những câu hỏi của sở chỉ huy. Langlais tự hỏi: phải chăng tiểu đoàn Maroc 1/4 RTM và đại đội dù lê dương tăng viện đã bị tiêu diệt? Ông ta lệnh cho pháo binh tập trung tất cả bắn vào đỉnh đồi Éliane 2. Bỗng trên làn sóng vô tuyến điện có tiếng Bigeard: “Khoan đã! Bruno đây. Nicolas vẫn đang giữ vững. Anh không nghe thấy anh ta trả lời thì điện đài của anh có trục trặc đấy! Nhưng Nicolas không thể một mình giữ vững được đến sáng đâu! Tôi sẽ gửi sang cho anh ta một đại đội tăng viện ngay bây giờ.” Sau này, Langlais viết lại trong hồi ký của mình: “Nếu Điện Biên Phủ đã không bị mất đêm đó là do kẻ thù bị bất ngờ vì giành được những mục tiêu chỉ định quá nhanh chóng nên không đủ khả năng khai thác những thắng lợi ban đầu”. (2)

Thực ra vào lúc đó, lực lượng của ta không chỉ bị tiêu hao nhiều, mà hỏa lực đã cạn. Lê Sơn cho bộ đội ngừng tiến công củng cố lại đơn vị, vừa đi tìm súng đạn trong đồn địch vừa đưa thương binh nặng ra ngoài.

Nửa đêm, thiếu tá Nicolas, chỉ huy Éliane 2, bỗng thấy cuộc tiến công của ta ngưng lại. Dưới ánh sáng xanh lợt của những quả pháo sáng, quân Pháp nhìn thấy trên vùng đất không người giữa Éliane và đồi Chauve, bộ binh Việt Minh như từ dưới đất chui lên. Nicolas dường như không còn tin vào mắt mình. Những người tiến công đang đưa những thương binh ra ngoài.

Quá nửa đêm, số quân Pháp, quân Maroc còn lại ở Éliane 2, được tăng cường thêm một đại đội dù lê dương do Fournier chỉ huy, cùng với hai chiếc xe tăng bắt đầu phản kích.

Bên mũi dương công, tiểu đoàn 1 do Dũng Chi phụ trách, mở cửa đột phá khi pháo binh địch đã tập trung vào việc bắn cản xung kích của ta ở A1. Sau khi mở xong sáu lần hàng rào, lọt vào đồn địch, lực lượng của tiểu đoàn bị tiêu hao nhiều. Dũng Chi cho bộ đội chia làm hai mũi cũng đánh về phía hầm thông tin theo như kế hoạch. Dũng Chi cùng đi với một mũi. Đồn địch tối đen. Họ nhảy lên khỏi hàng rào quan sát phía trước rồi lại nhảy xuống hào hướng dấn mục tiêu cho bộ đội bắn, ném lựu đạn rồi xung phong chiếm mục tiêu. Khi chiếm được hầm thông tin của địch thì tiểu đoàn trưởng thấy chung quanh mình không còn ai.

Theo lời chính anh kể lại: “Sao im ắng lạ thường… một nỗi sợ hãi ùa vào tôi. Tôi chạy vụt ra khỏi hầm thông tin, mắt nhìn phía trước đen ngòm, sặc sụa hơi cối còn lại. Chẳng lẽ không còn ai xung quanh. Căng mắt nhìn kỹ, chỉ còn chính trị viên đại đội Đỗ Thân với hai, ba liên lạc, cùng trung đội trưởng Di và vài chiến sĩ nữa. Tôi hỏi:

- Hồng Tân đâu? Còn ai không?

- Thương vong cả rồi!...

Tôi bối rối thật sự. Không biết đã hạ được a1 chưa? Chẳng có ai chỉ huy. Tôi bảo cậu liên lạc viên 2 oát vẫn bám sát:

- Liên lạc với trung đoàn đi!

- Sóc Trang đâu? Sóc Trang đâu, trả lời!

Vẫn im lặng hoàn toàn.

Tôi không có tài như tác giả của Cây bạch dương để đặc tả nỗi lo sợ rùng rợn của Ozerov giữa cái im lặng của chiến trường. Chỉ nhớ lúc đó, tôi loay hoay không biết làm gì với cái A1 này khi chỉ còn mười, mười lăm người. Không biết tiểu đoàn 9 của cậu Hòe bên phải tiến đến đâu? Nếu tiểu đoàn 9 đã diệt hết A1, thì nay mai mặt mũi mình sẽ ra sao? Phải tiếp tục đánh thôi. Tôi thét:

- Tất cả lên!

Tay súng lục, tay K50 lấy từ chiến sĩ đã hy sinh dưới chân, tôi mò mẫm chẳng ai yểm hộ, tôi đâm sầm vào một cái hầm khác. Bấm đèn pin, tôi vội lùi ra ngoài… Có một đôi chân mang giầy săng đá thò ra dưới đống balô, điện đài. Tôi bắn đại một tràng tiểu liên rồi nhảy vào. Một tên lính lê dương da trắng cựa quậy thò đầu ra, nó nộp ngay một khẩu tiểu liên. Thật hoàn hồn sau giây phút bất ngờ.

Tôi ra lệnh giữ lô cốt này vì biết rằng có còn ai nữa đâu để thực hiện nhiệm vụ, nhìn quanh vẫn chỉ có chính trị viên Đỗ Thân và số anh em sống sót theo tôi. Dù sao cũng thấy an tâm vì sau lưng mình vẫn còn đồng đội.

Tôi gần như kiệt sức. Phía tiểu đoàn 9 sao yên bặt vậy? Không biết có nên tiến nữa hay không…?

Một loạt lựu đạn nổ tới tấp, điếc hết tai. Có vật gì rơi xuống chân, tôi chống tay vọt lên giao thông hào theo bản năng rồi lại tụt xuống giao thông hào, biết mình đã bị mảnh đạn dính vào mông, vào bẹn. Mặc! Có tiếng Tây hô: “ A la contre-attaque! ” lẫn cả tiếng đạn nổ. Tự nhiên tôi buột mồm: “ Merde, cochon ” rồi trả lời chúng bằng một loạt tiểu liên trên giao thông hào. Bắn để dọa địch nhưng cũng để tự trấn tĩnh. Một mình giữ lô cốt, trước mặt không rõ là cái gì, tối mịt mùng, chỉ có tiếng lựu đạn, tiểu liên chát chúa. Rồi tiếng súng im bặt, sự căng thẳng đến tột độ, có cái gì đó như cái chết, như mối đe dọa lơ lửng sắp đến. Thà có tiếng súng và lựu đạn nổ, nguy hiểm đấy, nhưng còn hơn, nghĩa là còn có sự sống xung quanh.

Bống đánh huỵch một cái, trước mặt tôi đại đội trưởng Hồng Tân xuất hiện, tiếng nói quen thân ấm lòng.

- Ban chỉ huy à, hai thùng lựu đạn Tây mở sẵn rồi đấy! Ban chỉ huy giữ bên này, tôi giữ bên kia.

Nói xong, Hồng Tân lại biến đi. Chính trị viên Đỗ Thân chẳng biết đến sau lưng tôi tự lúc nào, nói:

- Tôi cũng ở phía bên kia nhé!

Hóa ra tôi đang giữ lô cốt phía trước, hai bên là đồng đội. Cái sống và cái chết kéo người ta lại gần bên nhau một các tự nhiên, nhưng đầy ý nghĩa. Còn đâu những đố kỵ tranh chấp thường ngày. Tay tôi sờ từng loại lựu đạn, tai lắng nghe phía trước, ngực đập thình thịch trong ức chế mà nghĩ đến câu “vinatas vinatatum, omna vanitas” (hư danh, hư danh, tất cả chỉ là hư danh)… Tiếng lựu đạn, cả đạn bazooka 90 và cối 81 nổ ù cả tai, hoa cả mắt. Giận điên người, tôi ném hết quả lựu đạn này đế quả lựu đạn khác, thầm nghĩ: Hồng Tân, nhất định phải đề nghị thưởng huân chương cho cậu!

Một loại cối lại nổ tung tóe, tiếng đanh và đặc, cổ họng đắng ngắt, mắt tôi giương lên đón một cuộc phản kích mới của bọn Tây, tôi cố hét to tiếp “tiếp tục đánh”, nhưng tiếng nói đã bị đạn cối có hóa chết làm mất hẳn, nói không thành lời. Đồng hồ chỉ bốn rưỡi sáng. Đã qua hơn mười tiếng chiến đấu, người rã rời không còn ý nghĩ gì rõ rệt. Chỉ còn biết chịu trận cho tới cùng. Lúc này thì tôi thấy rõ một điều: Đã thất bại không lấy được A1! A1 không phải là “ngon ăn”, giỏi lắm thì ta cũng chỉ lấy được hai phần ba đồn. Rồi sẽ ăn nói sao đây? Hết quân rồi, rút hay không?... Mình đã chiếm hầm thông tin theo mục tiêu quy định rồi, mình không có lỗi. Nhưng mình biết đâu có lệnh giữ mà lệnh đó không đến được mình thì sao? Đầu óc tôi quay cuồng trong khi mắt vẫn xoáy về phía trước xám xịt…”. (3)

Tại mũi chủ công, thấy tình hình khó khăn ngoài dự kiến, Hòe hạ lệnh cho đồng chí liên lạc duy nhất còn lại quay ra báo cáo với trung ương đoàn phó Bích xin đưa đội dự bị vào.

Cũng lúc này, các loại pháo của tập đoàn cứ điểm bắn như mưa vào trận địa ta. Số thương binh tăng càng nhiều. Trận mưa pháo kéo dài mấy giờ liên tục khiến nhiều đoạn hào bị sạt lở. Một số chiến sĩ tử thương bị pháo vùi lấp ngay trong giao thông hào.

Khoảng 2 giờ sáng, ngoài đạn pháo cầu vồng, Hòe nhận ra tiếng đạn pháo bắn thẳng cỡ 40 hay 75 ly từ phía chân đồi A3 bắn lên, có thể là xe tăng địch. Anh nghĩ không có mũi chia cắt, chặn viện thì chắc chắn quân phản kích địch sắp tới. Rất muốn liên lạc với Lê Sơn và các đại đội trưởng trong tiểu đoàn, và tiểu đoàn 1 của Dũng Chi, rất muốn liên lạc với trung đoàn xin pháo cấp trên chi viện, nhưng không có phương tiện thông tin nào, trong tay Hòe lúc này chỉ còn một tổ chiến đấu của đại đội 316. Biết không thể trụ lâu trước hỏa lực địch, anh đành phải lùi dần về phía cửa mở.

3 giờ sáng, Hòe gặp Hùng Tân, tiểu đoàn phó 255, và Hồng Giang, chính trị viên đại đội trợ chiến D9 và mấy chiến sĩ. Anh được biết, trung đoàn phó Bích nhận được báo cảo của mình đã lệnh cho đại đội 924 của tiểu đoàn 255 tăng viện từ 1 giờ 30 sáng. Đại đội này phát triển theo hướng của đại đội 315 nên không gặp anh. Hướng tây - bắc là nơi địch bắn phá ác liệt nhất nên cả đại đội 315 của tiểu đoàn 9 và đại đội tăng viện của tiểu đoàn 255 đều bị thương vong nhiều, mất sức chiến đấu, số còn lại cũng phải lui về chiến đấu ở đây.

Giữa lúc ấy, có tiếng hỏi:

- Hòe đâu?

Anh nhận ra tiếng Dũng Chi, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 1.

- Mình đây.

Dũng Chi hiện ra trước mặt anh, hỏi:

- Bên này thế nào? Tao hết quân rồi!

Hòe nhìn Dũng Chi lo lắng. Theo kế hoạch, tiểu đoàn Dũng Chi đánh theo hướng Tây Bắc, nhưng có lẽ vì trời tối và pháo địch ngăn cản, tiểu đoàn này đã đánh sang hướng chính bắc, nên hai mũi đột phá của ta gần như nhập vào một trong đồn địch. Anh nghĩ: “Gay rồi, không có lực lượng chia cắt địch, đánh theo kiểu vỗ mặt, khó có thể diệt được đồn địch”.

Hai người trao đổi thấy tình hình rất khó khăn. Với lực lượng còn lại không thể giữ trận địa, cần báo cáo với trung đoàn để xin ý kiến xem sao. Nhưng máy thông tin không có. Cứ liên lạc về sợ báo cáo không rõ tình hình…

Không biết địch đã bắn bao nhiêu tấn đạn vào đồi A1, nhưng đến 5 giờ 30 sáng thì cả tiều đoàn của Hòe cũng như tiểu đoàn Dũng Chi đều bị bật ra phía cửa mở. Ở phía cửa đột phá đêm qua không còn sợi dây thép gai nào, thậm chí không còn chiếc cọc nào nhô lên khỏi mặt đất quá gang tay, trên mặt đất dày đặc vết đạn, vết nọ đè lên vết kia, nham nhở cả một mảnh đồi.

Từ 6 giờ sáng, địch bắn như mưa vào trận địa đại đội 924 đang bám giữ. 7 giờ sáng 31 tháng 4, xe tăng và bộ binh địch chiếm lại đỉnh đồi. Khoảng 8 giờ sáng, bộ phận cuối cùng của đại đội 316 còn ở phía trước cũng phải lui về phía gần cửa mở. (4)

❖ 5 ❖

Tại sở chỉ huy chiến dịch, Chỉ huy trưởng rất sốt ruột vì những diễn biến phức tạp trên đồi A1. Trước giờ nổ súng, đại đoàn trưởng Lê Quảng Ba báo cáo mất liên lạc với 174 do đường dây điện thoại bị đại bác cắt đứt, đang cho nối lại. Chỉ huy trưởng biết trận đánh mục tiêu chủ yếu đêm nay sẽ gặp khó khăn, nhưng anh vẫn tin 174 đã trải qua nhiều thử thách trong đánh công kiên, với những cán bộ có kinh nghiệm và dũng cảm sẽ tìm được cách khắc phục.

Anh chỉ thị cho Vũ Lăng, sau khi tiêu diệt cao điểm C1 nhanh chóng phát triển xuống đồi C2 ở phía bên dưới, uy hiếp sườn phía bắc của A1 hỗ trợ cho trận đánh của 174. C1, C2 và A1 là ba cao điểm ở gần nhau, hỗ trợ cho nhau. Nhưng tiểu đoàn 215 của 98 sau khi chiếm C1 đã quyết định điều đại đội 35 lên thay thế đại đội 38 vừa hoàn thành nhiệm vụ chuyển về phía sau làm lực lượng dự bị. Giữa lúc ta đang điều chỉnh lực lượng, bộ đội ùn lại khá đông ở giao thông hào thì pháo địch bắn dồn dập, số thương vong lên cao. Mãi gần 21 giờ, tiểu đoàn mới triển khai chiến đấu.

Đồi C2 (Eliane 4), nơi Bigeard đặt sở chỉ huy, có hệ thống chiến hào liên hoàn với nhiều lô cốt, ụ súng khá kiên cố, phía ngoài là nhiều lớp rào dây thép gai và bãi mìn, cách đồi C1 bằng một yên ngựa.

22 giờ, đại đội 35 của tiểu đoàn 215 từ C1 đánh xuống C2. Hỏa lực địch bắn rất mạnh trên đoạn đường yên ngựa bộ đội phải vượt qua. Đội hình xung phòng của đại đội bị cắt làm hai. 23 giờ, trung đội đi đầu đột nhập được vào chiến hào của C2. Họ nhanh chóng phát triển chiếm liên tiếp nhiều lô cốt và ụ súng làm chủ một đoạn chiến hào của địch. Nhưng hai trung đội đi sau, dù thương vong nhiều vẫn không thể vượt qua hỏa lực dày đặc để tiếp ứng cho trung đội đã đột nhập cứ điểm. Tiểu đoàn 215 đề nghị cho bộ đội lui về C1 tiếp tục củng cố lại lực lượng, chuẩn bị tiến công C2 ban ngày.

Quá nửa đêm, đại đoàn trưởng Lê Quảng Ba báo cáo, tiểu đoàn dự bị đã được tung vào trận đánh tại A1, nhưng quân địch phản kích mạnh, lực lượng 174 bị tiêu hao nhiều, không có khả năng giải quyết xong A1. Cuộc chiến đấu của bộ đội ta trên những cao điểm phía đông đã bị chững lại.

Cuộc tiến công đợt 2 ngay trong hai giờ đầu đã tiêu diệt được bốn trong năm cao điểm quan trọng của khu Trung tâm ở phía đông, coi như đã hoàn thành phần lớn nhiệm vụ đặt ra. Nhưng trận đánh tại cao điểm phòng ngự then chốt của địch tại A1 đã không thành công. Qua làn sóng vô tuyến của địch, ta thu thập được những báo cáo Éliane 2 gửi đi, những cuộc trao đổi của viên chỉ huy ở Mường Thanh với Éliane 2, tình hình địch cực kỳ nguy ngập, địch đã phải lấy cả lực lượng từ Éliane 4 đang bị tiến công để tăng cường cho A1. Nhưng báo cáo của chính đơn vị đang đánh A1 thì tình hình không rõ ràng. Có lúc báo cáo đã làm chủ phần lớn đồn địch, quân địch thương vòng rất nhiều. Nhưng rồi sau đó, anh em nói không giải quyết được một ụ đất lớn ở đỉnh đồi, lúc nói đây là một hầm ngầm, lúc nói đây là một lô cốt cố thủ. Nguyễn Hữu An đã từng tiêu diệt một bunker ở đồng bằng Bắc Bộ, tại sao lại không giải quyết được ụ đất này? Chỉ huy trưởng đã biết những trận đánh công kiên của ta nếu kéo dài thường dẫn đến thất bại. Và sau đó là những trận phản kích liên tiếp của địch trên A1 với cả xe tăng.

Tất cả những lực lượng ở phía đông đã được tung vào trận đánh đêm nay. Đại đoàn 312 sau khi tiêu diệt Him Lam và đánh đồi Độc Lập cùng với 308, đã làm tròn nhiệm vụ. Họ phải củng cố lực lượng đề phòng địch phản kích. Cả hai trung đoàn của 316 đã được tung vào trận đánh, lực lượng đều bị tiêu hao. Những giờ đầu anh đợi tin những đơn vị đột kích tung thâm khu Đông sẽ tạo được sự rối loạn từ bên trong, giúp cho bộ đội đánh chiếm các cao điểm hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng hoàn toàn không có tin tức từ những mũi thọc sâu này. Có thể là các đơn vị này đã không hoàn thành nhiệm vụ. Riêng 174 đã báo cáo không còn lực lương để tiếp tục trận đánh tại A1. Nếu không tiêu diệt được A1 thì coi như chưa hoàn thành nhiệm vụ đợt 2 chiến dịch, và sẽ khó tiêu diệt địch trước mùa mưa.

Chỉ huy trưởng hỏi Hoàng Văn Thái:

- Ý anh, nên giải quyết A1 thế nào?

Tham mưu trưởng chiến dịch đã đoán được những băn khoăn của chỉ huy trưởng, nói:

- Tôi đề nghị điều trung đoàn 102 của 308 từ phía tây sang, tiếp tục nhiệm vụ đợt ba, đặc biệt trung đoàn 102, một đơn vị công kiên giỏi, vẫn được để dành cho trận đánh cuối cùng.

Chỉ huy trưởng cân nhắc rồi nói:

- Không chỉ tiếp tục tiến công tiêu diệt địch ở A1 mà phải giúp cả trung đoàn 98 phòng ngự C1. Lực lượng của Vũ Lăng đã bị tiêu hao nhiều. 174 đánh A1 khó khăn, thì 102 đánh cũng sẽ không dễ. 102 cần kết hợp với những lực lượng còn lại của 174 đã quen thuộc đồn địch và có kinh nghiệm, cùng tiêu diệt A1. Trao nhiệm vụ chỉ huy trận đánh cho Vương Thừa Vũ. Các trung đoàn của 312 khẩn trương tổ chức trận địa phòng ngự trên đồi E và đồi D1. Để phối hợp với hướng đông, các trung đoàn 88 và 36 ở hướng tây chuyển từ kế hoạch dương công sang tiêu diệt các cứ điểm 106 và 311 bảo vệ sân bay, và trung đoàn 165 của 312 hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt cứ điểm 106 ở bắc sân bay.

Trước khi ngừng lời, Chỉ huy trưởng nhấn mạnh:

- Trọng tâm là tiêu diệt A1. Tuyệt đối không để địch chiếm lại bất cứ cao điểm nào ta đã làm chủ.

Chánh văn phòng Hiếu nhắc Chỉ huy trưởng đi nằm một lát. Đồng chí anh nuôi mang lên cho Chỉ huy trưởng hai quả trứng gà luộc, khẩu phần ăn thêm những đêm chỉ huy trận đánh.

❖ 6 ❖

Nửa đêm về sáng ngày 31 tháng 3, đại đoàn trưởng Vương Thừa Vũ ở phía tây, thức giấc vì tiếng chuông điện thoại của Sở chỉ huy Mặt trận. Anh nhận ra tiếng nói khẩn trương nhưng lúc nào cũng nhẹ nhàng của Hoàng Văn Thái ở đầu dây:

- Có việc gấp nên phải đánh thức anh đây!

- Tôi cũng đang không ngủ được vì thấy súng vẫn nổ ở phía đông. Xin anh cho biết tình hình tới đâu rồi?

- Nói chung, các đơn vị đều hoàn thành rất tốt nhiệm vụ. Riêng 174 tới giờ phút này vẫn chưa giải quyết xong A1, mới giải quyết được hai phần ba cứ điểm. Đảng ủy Mặt trận vừa họp quyết định trao nhiệm vụ cho 102 hoàn thành nốt trong đêm mai. Anh Văn muốn anh phụ trách trận đánh này. 102 được chỉ định là lực lượng dự bị cho đợt này, vẫn sẵn sàng chứ?

- Tôi sẽ ra lệnh cho anh em theo đường hào trục, xuất quân ngay trong đêm nay. Tôi sẽ cùng đi với anh em.

- Để phối hợp với việc giải quyết A1 đêm mai, Đảng ủy Mặt trận cũng đã quyết định cho 308 chuyển từ dương công sang tiêu diệt các cứ điểm 106 và 311 bảo vệ sân bay ngay trong tối mai. Chúng tôi theo dõi tin kỹ thuật thấy địch ở 106 đang rất hoang mang…Vẫn còn việc nữa, Vũ Lăng đã tiêu diệt C1, nhưng chưa tiêu diệt được C2, lực lượng bị tiêu hao nhiều, anh chọn một đại đội đánh phòng ngự tốt cho đi trước tới C1 tăng cường cho lực lượng Vũ Lăng phòng ngự tại đây. Đại đội này phải được trang bị đầy đủ DKZ chống tăng. Anh nhắc Hùng Sinh cho anh em mang nhiều bộc phá vì ở A1 có hầm ngầm. Anh Lê Quảng Ba sẽ tổ chức người đón anh và các đơn vị.

- Tôi đã nắm được…

Trên đường hành quân, cán bộ vừa đi vừa phổ biến nhiệm vụ cho các đơn vị và bộ đội. Đại đoàn trưởng Vương Thừa Vũ quấn xắn quá đầu gối, chiếc đèn pin trong tay, cùng với Sở chỉ huy nhẹ bì bõm lội trong đường hào trục ngập nước mưa mấy ngày qua chưa kịp tiêu, giữa tiếng đại bác, bom đêm, pháo sáng. Trời sáng dần, máy bay cường kích của địch xuất hiện, lao xuống đánh phá những cao điểm ta mới chiếm được ở phía đông. Đoàn quân dài dằng dặc tiếp tục vượt từ phía đông sang phía tây giữa ban ngày trên cánh đồng Mường Phăng trống trải luôn luôn bị đại bác và máy bay địch đe dọa.

12 giờ trưa ngày 31 tháng 3, trung đoàn trưởng Hùng Sinh có mặt tại sở chỉ huy của Nguyễn Hữu An gần đồi A1. Hai người đã biết nhau rất rõ. Nguyễn Hữu An lần đầu không hoàn thành nhiệm vụ trong một trận đánh công kiên, với thái độ không vui, chỉ địa hình A1 trên bản đồ và thuật lại vắn tắt diễn biến trận đánh đêm qua, rồi nhường lời cho tiểu đoàn phó Lê Sơn, người chỉ mới rời đồn địch cách đó một giờ. Lê Sơn thuật lại chi tiết trận đánh, tập trung vào việc phải vượt qua cái tuyến ngang, tuyến phòng thủ cuối cùng của địch tại A1, và phải dùng bộc phá với trọng lượng lớn để giải quyết cái ụ đất cố thủ trên đỉnh đồi. Nguyễn Hữu An nói:

- Cửa đột phá không còn dây thép gai, bộ đội có thể lợi dụng những hố đại bác bí mật thâm nhập đồn địch bỏ qua giai đoạn mở cửa.

Trung đoàn 174 đã tổ chức được bốn trung đội, trao cho Tiểu đoàn phó Lê Sơn chỉ huy, để phối hợp với 102 trong trận đánh đêm nay.

Những người có mặt đã quen thuộc với những trận công kiên nên cuộc bàn giao diễn ra khá nhanh. Trung đoàn tiến từ phía tây sang phía đông gần như theo kiểu truy kích, đơn vị nào đi nhanh cứ vượt lên trước. Nhưng cho tới buổi chiều, chỉ mới có năm đại đội của trung đoàn 102 tới được phía đông. Một đại đội của tiểu đoàn 54 tới sớm nhất, đã được đưa lên phòng ngự tại đồi C1. Trước giờ tiến công, chỉ có bốn đại đội của trung đoàn 102 ở vị trí xuất phát. Những đại đội này thuộc hai tiểu đoàn 54 và 18. Một chiến sĩ 102 nhìn thấy quả đồi A1 trơ trụi, lỗ chỗ hố đạn, với vẻ coi thường. Họ thấy cứ điểm này không có gì khác những cứ điểm đã nhiều lần gặp trong chiến tranh.

Những đơn vị đêm trước được giao nhiệm vụ thâm nhập tung thâm khu Đông, đánh vào những đội ứng chiến ngăn không cho chúng cứu viện cho các cao điểm, và tạo sự rối loạn từ bên trong, hầu hết đều gặp khó khăn. Họ chưa nắm được tất cả những đơn vị ở bên trong khu Đông đều được bảo vệ bằng những công trình phòng ngự cẩn mật giống như những cứ điểm ở phía ngoài. Số bộc phá ít ỏi của những đơn vị thọc sâu mang theo đã không đủ để mở đường qua những bãi rào dây thép gai và bãi mìn. Chỉ có trường hợp huy nhất, một đại đội của tiểu đoàn 11, đại đoàn 312, lợi dụng thắng lợi của đơn vị bạn tại đồi E, từ đây tiến xuống đường 41, men theo dọc đường 41, vượt qua tiểu đoàn dù số 5, chia làm hai mũi đánh vào trận địa pháo và tiểu đoàn dù thuộc địa số 1. Địch đối phó quyết liệt. Lực lượng quá nhỏ không cho phép họ nghĩ tới chuyện tiêu diệt những đơn vị này mà chỉ mong tạo cho chúng sự rối loạn trong tung thâm của địch. Họ tiếp tục phát triển ra tới bờ sông Nậm Rốm thì trời sáng. Đại đội trưởng Nọa quyết định cho bộ đội lợi dụng địa hình lau lách bên bờ sông nằm lại đợi khi trời tối sẽ rút ra. Quân địch mải đối phó trên dãy đồi khu Đông, đã không phát hiện ra một lực lượng của ta nằm ngay bên nách chúng.

Chiều ngày 31 tháng 3, trung đoàn trưởng Hùng Sinh chia lực lượng làm hai hướng đột nhập đồn địch. Hướng chính, bốn đại đội của 102, tiến theo đường tiến công của mũi chủ công 174 đêm trước, khi đã chiếm được tuyến phòng ngự thứ hai của địch sẽ chia thành hai mũi, mũi của tiểu đoàn 18 tiến công chính diện, mũi của tiểu đoàn 54 vòng sang phải cùng tiến lên đỉnh đồi tiêu diệt hầm ngầm. Hướng thứ hai, một đại đội hỗn hợp của trung đoàn 174, do tiểu đoàn phó Lê Sơn chỉ huy, tiến theo đường của mũi phụ đêm trước sẽ tiếp cận hầm ngầm từ phía trái chiến đấu phối hợp với các mũi của 102.

18 giờ 30, nhận thấy pháo binh ta kiềm chế chặt chẽ các trận địa pháo địch và rót trúng đỉnh đồi A1, khói trùm kín đỉnh đồi, Hùng Sinh ra lệnh cho hai mũi xung kích nhanh chóng tiến lên đồn địch. Bộ đội ta lợi dụng những hố pháo, từng đợt, từng đợt lao lên đồn địch. Quân địch ở tầng phòng ngự phía dưới đang núp trong công sự chờ đợt pháo hảo chuẩn bị kết thúc, bất ngờ trước sự xuất hiện của bộ đội ta, giơ tay xin hàng, một số hoảng hốt tháo chạy lên trên. Ta diệt một số quân địch và bắt sống 15 tên, và tiếp tục đuổi theo quân địch lên tần