Chương 6

Nguyễn Chế Nghĩa được lệnh lên đánh trận phục kích ở ven sông Sách. Nhưng ông phải đánh ở mé tả ngạn sông mà bây giờ quân Nguyên đang ùn ùn bỏ chạy về hữu ngạn. Chúng đang cho những cánh quân nhỏ đi ngược đi xuôi ở hữu ngạn để kiếm thuyền bè sang sông. Như vậy Nguyễn Chế Nghĩa phải vòng sau lưng của chúng, lên vùng đồi trung du để tìm lối sang sông. Đi như thế này ông không thể mang quân đông được mà ông chỉ có một đội tùy tùng ba chục người hộ vệ. Trước khi đi Trần Quốc Tuấn còn giao cho ông một việc: trên đường đi ra trận sông Sách, Nguyễn Chế Nghĩa sẽ ghé vào Phù Úng vấn an mẹ của Phạm Ngũ Lão. Nguyễn Chế Nghĩa thay mặt Trần Quốc Tuấn đưa tặng bà lão mười lạng bạc, một bộ chày cối giã trầu bằng ngà. Nhưng cái điều chủ yếu mà Nguyễn Chế Nghĩa phải nói với bà lão là cô Tầm bị thương và đã lập công lớn. Trần Quốc Tuấn biết cô Tầm mồ côi cha mẹ không người thân thích, ông muốn bà lão nhận Tầm làm con nuôi. Tầm trở thành em nuôi của Phạm Ngũ Lão. Khi Nguyễn Chế Nghĩa nói ý định của Trần Quốc Tuấn ra thì bà lão rất mừng, bà nói:

– Tôi rất muốn có một cô con gái như vậy. Quốc công đã ra lệnh, tôi vui lòng tuân theo. Cô Tầm hiện chẳng có ai là thân thích. Tôi sẽ đảm nhận việc dựng vợ gả chồng của nó. Kì này tướng quân về qua đây thật thỏa lòng tôi lắm.

Bà lão ngắm nhìn Nguyễn Chế Nghĩa, nghĩ thầm nếu ông tướng này chưa có vợ thì hay biết mấy. Quốc công sai ông ấy đến làm cái việc bảo ta nhận Tầm làm con nuôi chắc Người cũng có chủ ý. Bà biết Nguyễn Chế Nghĩa mang họ Nguyễn như vậy có khả năng ông trước họ Lý phải đổi sang họ Nguyễn. Nhưng dưới triều Trần, trong quân đội nhà Trần ông tướng họ Nguyễn này lập công rất lớn, nếu Tầm được người chồng thế này thật là hạnh phúc. Bà nói với Nguyễn Chế Nghĩa: “Từ đây ra đường cái quan phải đi tắt một cánh đồng rộng. Bây giờ đang ban ngày nên chưa đi. Tướng quân hãy ở đây, cho quân nghỉ ngơi, chiều tối ăn cơm rồi ra đi, chỉ đến canh tư là đến bờ sông Sách ở thượng lưu thì đúng lúc qua sông. Như vậy việc ra đi an toàn. Già sẽ xếp người thuộc đường đưa cho quân đội đi. Người này cũng biết nghề sông nước, và cũng có thể đưa được quân đội qua sông. Cô này là cũng là đội nữ binh với em Tầm trước khi em nó đi hầu công chúa An Tư.”

Nguyễn Chế Nghĩa ở Phù Úng được trẻ con trong làng quây lấy nghe ông kể chuyện đánh giặc. Đội nữ binh ở trong làng giết gà làm cơm cho đội quân của Nguyễn Chế Nghĩa. Đám tùy tùng của Nguyễn Chế Nghĩa được chiều hết mức. Một tướng tùy tùng của Nguyễn Chế Nghĩa ba tợn ba tạo nói với họ: “Giá có cô nào lên mời ông tướng của chúng tôi uống rượu thì vui biết mấy.” Bọn họ cũng tợn tạo không kém: “Ông tướng của các anh đã có chị Tầm chúng tôi, còn bây giờ việc của chúng tôi là chăm lo cho các anh một bữa rượu thật vui trên đường ra trận.”

Quả thật bữa rượu tiên chân quân đội ra trận thật chân tình. Các cô gái làng Phù Úng nổi tiếng đẹp và cũng là những chiến binh lừng lẫy ở vùng đồng ruộng này. Các chiến binh vì sắp lên đường không dám uống nhiều, họ chỉ uống ba chén và hứa là khi chiến trận xong sẽ trở về và bữa rượu ấy không từ một chén nào cả. Trong khi đó, Nguyễn Chế Nghĩa ngồi hầu rượu bà cụ mẹ Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Chế Nghĩa cũng hứa sau chiến tranh sẽ về Phù Úng thăm mẹ. Bà mẹ Phạm Ngũ Lão bảo:

– Tướng quân đã có vợ chưa? Già nói thật gái làng này đảm đang hết mực, xinh đẹp cũng hết mực. Chưa có vợ về đây già chọn một đứa cho. Tướng quân có muốn làm rể làng này không?

Đầu canh một đoàn quân lên đường. Dẫn đường cho đội quân là một nữ chiến binh thông thạo đồng ruộng đất đai vùng này. Chính xác là một cô gái đồng đội cũ của Tầm.

Sang đến bên kia sông, Nguyễn Chế Nghĩa và đoàn tùy tùng gặp một toán quân nhộn nhạo gồm toàn những chiến binh người thiểu số vùng sông Cà Lồ và sông Đà. Ông chưa nghỉ ngơi lại sức thì viên tướng chỉ huy quân Đà giang và Trịnh Mác đã đến. Trịnh Mác nói với Nguyễn Chế Nghĩa:

– Chiêu Văn vương đã có lệnh cho tôi là theo lệnh chit huy của tướng quân. Quân Đà giang là quân thiện chiến, quân vùng sông Thao và Cà Lồ cũng là quân thiện chiến. Bây giờ toàn bộ số quân ấy sẽ theo lệnh của tướng quân. Đây là thư của đức ông Quốc Tảng để lại.

Anh ta đưa lá thư cho Nguyễn Chế Nghĩa. Thư viết rằng Quốc Tảng và Hoàng Mãnh đã đi xuyên từng lên đón trên địa đầu Lạng Giang. Còn ở đây Nguyễn Chế Nghĩa sẽ thống lĩnh tất cả số dân binh, quân gia đồng các phủ đánh phục kích đánh chặn quân địch rút lui, dễ đánh thì đánh, khó đánh thì lùi, không bức quân mình phải hi sinh vô ích và cũng không buộc địch phải chó cùng dứt dậu.

Nguyễn Chế Nghĩa kinh ngạc là đã có người tiến lên phía trước mình:

Trịnh Mác nói:

– Đấy là vì vương tử Quốc Tảng muốn mau chóng cứu được người bạn chí cốt của mình.

Nguyễn Chế Nghĩa nói:

– Vậy là ai thế?

– Đó là Đỗ Vĩ mà tôi cũng coi như bậc đàn anh.

Tối hôm ấy dân làng quanh vùng giết bò khao quân. Hình như dân với quân hễ gặp nhau là phải mở tiệc rượu, nửa đêm tiệc tàn, hành quân ngay. Mờ sáng Nguyễn Chế Nghĩa bắt gặp một toán giặc đang bị nghẽn sông chờ thuyền sang ngang. Đấy là một toán không đông cho nên trận đánh diễn ra dễ dàng. Trịnh Mác bảo dễ như ăn gỏi cá, nhưng quan trọng là bắt một viên tướng khai báo rằng đoàn hộ tống Thoát Hoan mới sang sông lúc chiều. Đây là một tin quan trọng. Nguyễn Chế Nghĩa ra lệnh cho một đơn vị thiện chiến quân không đông: đuổi thật nhanh không ăn không nghỉ, đuổi kịp, chỉ cần đánh giữ chân chúng lại, không cẩn tiêu diệt tiêu hao gì cả. Nguyễn Chế Nghĩa chọn đơn vị cùa Trịnh Mác và dặn:

– Tướng quân không được ham đánh. Giữ chân chúng là chủ yếu.

Chiều tối đạo quân mới của Nguyễn Chế Nghĩa đã áp sát hậu quân của địch. Chúng bị ứ lại bên bờ sông Sách. Những toán quân giặc từ đây tỏa ra chiếm cứ một số vị trí chung quanh để tọa thế an ninh cho toàn quân. Nguyễn Chế Nghĩa bàn với Trịnh Mác:

– Bọn chúng sẽ phải tìm cách để sang sông. Trong ngày nay, ngày mai chúng cũng không có cách đem quân qua sông được. Phải ít nhất ba ngày chúng mới có thể đóng đủ bè qua sông. Nhưng chúng ta sẽ không cho chúng rảnh tay làm việc này.