Chương 2 TRUYỀN THUYẾT CỦA ÔNG TÔI

Tiếng nước nóng chảy vào chén trà tràn ngập không gian se lạnh của phòng bếp. Tôi ngó ra ngoài cửa sổ hướng tới chân núi Andes, sừng sững dưới bầu trời mùa đông xám xịt của Lima. Mùa đông ở Lima luôn có sự tĩnh lặng nhất định và tháng Tám này cũng không là ngoại lệ. Lúc đó, tôi 12 tuổi, đang ngồi trong bếp nhà cô, nóng lòng đợi ông đến.

Trong lúc tôi sốt ruột nhìn đồng hồ chằm chằm, Dioni, bà bếp của cô tôi, đang đứng ở bồn rửa, gọt những củ cà rốt Peru mập mạp. Bà giống như bà tôi vậy. “Thật vui là con đã đến đây chơi,” bà nói, vẫn không rời mắt khỏi công việc của mình. Bà Dioni nói tiếng Tây Ban Nha đặc sệt giọng Quechua, thứ ngôn ngữ của người Inca, được nói theo kiểu sít miệng, thận trọng – người ta thường nói cái lạnh ở vùng núi cao Andes đã tạo nên đặc điểm này. Giọng của bà Dioni nhắc nhở tôi rằng hơn bốn trăm năm sau cuộc chinh phạt của Tây Ban Nha, ngôn ngữ của người Inca vẫn còn rất sống động.

Bà tiếp tục: “Cô con kể bố và các chú, các bác đã đưa con lên Marcahuasi một tuần. Ở đó quá cao, mà con lại nhỏ quá!”

Tôi ngồi trên ghế bar ở cuối bếp và tự pha mate de coca (trà từ lá côca), trút những chiếc lá xanh nhỏ tơi vào nước nóng cho tới khi nó chuyển sang màu vàng nhạt.

“Con mang chúng từ Marcahuasi về à?” bà Dioni hỏi. Tôi gật đầu. “Đó mới là những lá côca núi thực sự – chúng có vị ngon hơn nhiều so với thứ chúng ta mua trong siêu thị”.

Tôi nhấp ngụm trà đầu tiên, thưởng thức vị thảo mộc đậm đà. Chỉ mới tuần trước thôi, trên vùng cao nguyên Marcahuasi lạnh giá, tôi đã bị suy nhược vì say độ cao. Uống mate de coca là điều duy nhất khiến tôi thấy đỡ hơn.

Cuối cùng, ông tôi cũng bước qua cánh cửa với hai tay dang rộng. Tôi chạy tới ôm chầm lấy ông và cười ngặt nghẽo khi ông làm mặt xấu với tôi. Một số người luôn bộc lộ cảm xúc thật của mình, ông luôn thể hiện cảm xúc của mình trên gương mặt.

Cô Lydia cũng đi cùng với ông. “Bố uống gì ạ?” cô hỏi. “Chúng con có trà”. Ông lắc đầu. “Cà phê?”Ông vẫn lắc đầu. “Kola Inca? Nước trái cây? Nước?” Cuối cùng: “Pisco?”

Giờ thì cả người ông duỗi thẳng và một nụ cười tinh quái hiện ra trên mặt ông. “Tuuyyệt, nếu con có...”

Cô mang ra chiếc khay bạc tuyệt đẹp có khăn ăn bằng vải gấp gọn gàng, một chai pisco tuyệt hảo với cái nút được đậy nhẹ vào miệng chai, cùng ly thủy tinh hình hoa tuylip. Ông rót ra và chúng tôi nâng ly, ông dùng pisco, tôi uống trà coca.

Ông bắt đầu kể lể về chuyến đi Marcahuasi và tất cả những cách ông có thể đã làm tốt hơn, thông minh hơn, hiệu quả hơn nếu ông có mặt ở đó. Tôi lơ đễnh, giọng nói của ông trở nên xa xôi.

Bốp! Cuốn tạp chí cuộn tròn đánh vào đầu đã kéo sự chú ý của tôi trở lại. “Guanaco*! Nghe này! Ông đang nói với con những điều quan trọng đấy!” ông mắng, khiến tôi cau có. Tôi bất ngờ khi thấy vẻ mặt thiếu kiên nhẫn của ông dịu lại thành một nụ cười hãnh diện.

1 Con lạc đà Guanaco

“Mặt con cũng sinh động y như mặt ông!” ông nói. “Ông rất vui vì con không đánh mất gien của ông”. Tôi vẫn cau có.

“Thôi được, cangrejo*, để ông kể cho con một câu chuyện làm con vui nhé”. Tôi ngẩng lên chờ đợi. Tôi yêu những câu chuyện của ông.

1 Con cua.

“Đây là một câu chuyện phiêu lưu. Câu chuyện về cuộc chinh phục Peru của người Tây Ban Nha, lời nguyền của người Inca và một thành phố mất tích ẩn sâu trong lòng Amazon – làm toàn bằng vàng”. Tôi chằm chằm nhìn ông, say mê, trong lúc ông nhấp thêm một ngụm pisco. “Đây là truyền thuyết về Paititi”.

“Paititi?”

“Đừng để ai nói với con rằng cuộc chinh phục đó là vì Chúa”, ông tiếp tục. “Chắc chắn, những kẻ đi chinh phục cũng mang theo một vài giáo sĩ, nhưng thứ họ thực sự muốn là vàng và vinh quang”. Bắt chéo chân trên sàn, tôi ngồi yên lặng tuyệt đối khi ông nội bắt đầu.

Năm 1532, Francisco Pizarro cùng tùy tùng đổ bộ vào Peru, tại biên giới phía bắc của Đế chế Inca. Inca đang vướng vào một cuộc nội chiến đẫm máu và có gián điệp ở khắp nơi. Từ lúc đó, những người Tây Ban Nha đã bị người Inca bí mật theo dõi – mọi động tĩnh và thói quen của chúng đều bị theo dõi và tố giác.

Người Inca biết những kẻ chinh phục kia không phải là Chúa, nhưng có một điều đặc biệt họ không thể hiểu được – nỗi ám ảnh với vàng của những kẻ đó. Người Inca kể những câu chuyện về đám người Tây Ban Nha tràn vào các ngôi làng, chẳng thèm chào hỏi mà chỉ có câu: Vàng đâu? Chúng khủng bố dân làng cho tới khi đạt được mục đích. Nỗi thèm khát vàng của chúng vô độ đến mức nhiều người Inca tin chúng phải ăn vàng để sống. Với người Inca, những người coi vàng là sự hiển hiện của thánh thần, lòng tham kia thật khó hiểu.

Atahualpa, vua của người Inca, băn khoăn làm sao đối phó với những kẻ ngoại quốc đang sách nhiễu thần dân của ngài. Một cận thần mong ngài bắt và thiêu sống chúng. Nhưng Atahualpa tò mò nhiều hơn là sợ hãi. Một trăm bảy mươi gã đàn ông da trắng trộm cắp này có thể gây ra đe dọa gì chứ? Ngài là Atahualpa, chúa tể của triệu người, lãnh đạo một đội quân hùng mạnh hơn 25 vạn người. Ngài là vị á thần quyền năng nhất trái đất, con trai của mặt trời, chủ nhân của những cơn gió kì diệu.

Atahualpa cử sứ giả tới mời những người ngoại quốc đến Cajamarca gặp ngài. Những kẻ xâm lược đồng ý. Rồi sau đó chúng phục kích Atahualpa trong cuộc họp hòa bình. Người Tây Ban Nha – quân số ít hơn rất nhiều nhưng được trang bị tốt hơn – đã tàn phá Inca.

Atahualpa, giờ là một tù nhân, trừng trừng nhìn vào mắt những kẻ bắt cóc ngài. Không kẻ nào có thể nhìn vào mắt ngài, người ta nói nhìn vào đó như nhìn mặt trời. Ngài trịnh trọng bước tới bức tường gần nhất, với tay lên cao nhất có thể và vạch một nét ngang. Ngài gọi một tùy tùng, người này cúi sát xuống khi Atahualpa thì thầm vào tai anh ta. Viên tùy tùng đứng dậy và nói với người Tây Ban Nha: “Đức vua nói ngài sẽ trả các ngươi vàng bạc đầy tới vạch này, một lần bằng vàng và hai lần bằng bạc, nếu các người bảo toàn tính mạng cho ngài và để ngài đi.”

Người Tây Ban Nha bàn bạc với nhau. Vàng bạc nhiều thế kia sẽ khiến chúng giàu có hơn cả chúng từng mơ. Bọn chúng đồng ý. Atahualpa bắt chúng thề độc trước vị thần của chúng, người đã khiến Atahualpa rơi vào tay những người Tây Ban Nha.

Trong hai tháng tiếp theo, những kẻ xâm lược Tây Ban Nha chứng kiến vàng bạc, đá quý đổ về từ khắp vương quốc để đáp ứng tiền chuộc Atahualpa. Cuối cùng, Atahualpa cũng hoàn tất phần thỏa thuận của mình. Ngài sẽ được thả ra, bị hạ nhục nhưng còn sống.

Nhiều tháng trôi qua, những kẻ bắt Atahualpa không giết ngài mà giam giữ ngài ở một nơi tương đối thoải mái và ngài vẫn là một tù nhân. “Họ sẽ không bội ước lời thề với vị thần của mình,” ngài tự nhủ.

Một đêm, viên tùy tùng tới gặp Atahualpa và thì thầm với ngài: “Thuộc hạ tình cờ nghe người Tây Ban Nha nói rằng để đức vua sống thì quá nguy hiểm. Những kẻ bắt cóc sẽ phá vỡ lời thề của chúng và xét xử đức vua vào ngày mai”. Một tên lính gác Tây Ban Nha đi ngang qua và yêu cầu viên tùy tùng cho biết mình đang làm gì. “Tôi chỉ đưa cho đức vua một ít lá coca tươi để ngài uống trà vào buổi sáng”, anh ta trả lời, trao cho Atahualpa một chiếc túi vải nhỏ đựng lá coca tươi. Tên lính gác nhìn thấy những chiếc lá và đuổi viên tùy tùng đi. Atahualpa chuẩn bị cho buổi sáng.

Tôi uống ngụm trà lá coca cuối cùng, tưởng tượng ra Atahualpa khi ngài biết mình bị phản bội.

“Ngày hôm sau,” ông tôi tiếp tục, “Atahualpa thức dậy và biết mình sẽ bị đưa ra xét xử dưới sự hộ tống của binh lính có vũ trang”.

Atahualpa không có bất kỳ vũ khí tự vệ nào. Khi những kẻ bắt cóc lại gần hơn, ngài với lấy cái túi vải, hai tay cầm ba chiếc lá và bắt đầu hét lên: “Với những chiếc lá này, ta nguyền rủa các ngươi, những kẻ da trắng! Đức Mẹ Coca, hãy ghi nhớ sự độc ác của chúng. Trời chu đất diệt xứ sở của chúng và trả thù cho ta!” Ông ném những chiếc lá vào người Tây Ban Nha, kết thúc lời nguyền mà những lá coca kia sẽ mang tới bọn chúng.

Atahualpa bị hành quyết nhưng người Inca vẫn chiến đấu. Phải mất bốn mươi năm nữa, người Tây Ban Nha mới hoàn tất cuộc chinh phục của họ. Cuộc đấu tranh cuối cùng kết thúc năm 1572, khi Túpac Amaru, Chúa tể của các loài Rắn, vị vua cuối cùng của Inca, bị treo cổ tại quảng trường chính của Cusco trước mười lăm nghìn thần dân của ông.

Inca bị chinh phục và vàng thiêng của họ – biểu tượng của sự sống – bị nấu chảy để thoả mãn những kẻ xâm chiếm.

Làn sóng những kẻ chinh phục tương lai ùa đến, nóng lòng học noi gương Cortés và Pizarro. Khi họ hỏi người Inca nơi có thể tìm thấy một nền văn minh khác để chinh phục, người Inca trả lời: “Đi về phía Đông, bên kia dãy Andes, trên vùng đất của cây cối. Ở đó, các người sẽ tìm thấy Paititi – thành phố lớn được làm toàn bằng vàng”.

Người Tây Ban Nha bắt đầu những chuyến thám hiểm vào rừng già Amazon, người Inca đứng nhìn với vẻ mặt thờ ơ, biết rằng họ sắp có được điều mình mong muốn nhất – sự trả thù.

Một vài người Tây Ban Nha từ Amazon trở về đã kể những câu chuyện khủng khiếp. Họ gặp những người Inca chạy thoát khỏi cuộc xâm lược trước, bắt người Tây Ban Nha phải uống vàng nóng đun chảy để dập tắt cơn cuồng vàng. Họ cũng gặp những người Amazon: các pháp sư siêu phàm có thể sai khiến được cả khu rừng chiến đấu, những chiến binh mạnh mẽ, tẩm thuốc độc vào những mũi tên để giết người trong tích tắc.

“Họ tiến sâu vào vùng đất cây cối cao lớn che khuất cả mặt trời,” ông tôi thì thầm. “Họ hành quân trong bóng đêm bất tận. Ruồi muỗi hút cạn máu họ. Rừng rậm khiến họ phát điên với màu xanh đơn điệu, chế giễu họ với những âm thanh của trò chơi họ chưa bao giờ gặp và các hồ nước ngọt đầy bệnh tật. Đói khát, điên rồ là bạn đồng hành duy nhất của họ. Họ kể về những con rắn có thể nuốt chửng cả người, những con nhện ăn thịt chim – thậm chí cả một dòng sông sôi sùng sục.”

“Họ không bao giờ tìm thấy Paititi và khu rừng tưởng là ẩn giấu Vườn Địa Đàng, hoá ra lại là địa ngục sống.”

Ông thở ra và lại ngồi thưởng thức pisco. Tôi ngước lên, không thể thốt nên lời, trí tưởng tượng của tôi bay bổng với những suy nghĩ về khu rừng, Paititi huyền bí, hình ảnh các pháp sư siêu phàm, những con rắn khổng lồ và về dòng sông sủi bọt, bốc hơi nghi ngút. Tôi gần như không nhận thấy cô tôi bước vào.

Cô bĩu môi trong lúc nhận xét: “Con thấy bố đã uống đủ rồi đó” và mang đi chai pisco chỉ còn một nửa cùng chiếc khay.

Ông cười lớn khi cô bước khỏi cửa. Ông quay lại phía tôi, vẫn cười và nói: “Ôi, papachito, thế giới thật rộng lớn. Họ vẫn đang tìm kiếm Paititi với tên gọi đó và nhiều tên gọi khác. Nhưng hãy nhớ rằng: rừng giữ bí mật của nó rất tốt và rừng chẳng ngần ngại giữ lại những kẻ theo đuổi bí mật đó đâu.”