Chương 6

Khi Matthieu và Libero đến làng với tấm bằng cử nhân trong tay, vào đầu tháng Bảy, Bernard Gratas chưa bắt đầu thay đổi ngoại hình, sự thay đổi chóng trở thành dấu hiệu của sự xáo trộn lớn lao khó bề vãn hồi trong lòng. Anh ta đứng sau quầy, vẻ nghiêm nghị và thẳng thắn, tay cầm giẻ lau, bên cạnh người vợ đang giữ két tiền, và có vẻ tránh được mọi sự xáo trộn, cái vẻ mà Libero thâu tóm được chỉ bằng một câu nói cô đọng,

– Lão này trông ngu thật.

Nhưng anh ta cũng như Matthieu không định kết thân với Gratas, họ rất thích kỳ nghỉ và chẳng hơi đâu quan tâm nhiều hơn đến vấn đề đó. Tối nào họ cũng đi chơi. Họ gặp gỡ các cô gái. Họ đưa các cô đi tắm đêm, thỉnh thoảng đưa về làng. Trước bình minh, họ đưa các cô về rồi tranh thủ uống cà phê trên bến cảng. Tàu chở khách đang trút một chuyến hàng thịt người khổng lồ lên bờ. Ở đâu cũng có người, quần soóc, dép tông, có những tiếng trầm trồ và những lời nhận xét ngớ ngẩn. Ở đâu cũng ngập tràn sự sống, quá nhiều sự sống. Và họ nhìn cuộc sống lúc nhúc đó với cảm giác thắng thế và nhẹ nhõm khó tả, như thể cuộc sống đó không có cùng bản chất với cuộc sống của họ, bởi vì họ đang ở nhà mình, cho dù tháng Chín họ cũng phải ra đi. Matthieu bao giờ cũng chỉ biết đi đi về về suốt như thế nhưng đó là lần đầu tiên Libero trở lại đảo sau một thời gian rất dài vắng mặt. Bố mẹ anh ta đã nhập cư trong những năm 1960 từ vùng Barbaggia* như rất nhiều người khác nhưng bản thân anh ta lại chưa bao giờ đặt chân đến Sardaigne*. Anh ta chỉ biết Sardaigne qua những kỷ niệm của mẹ, một vùng đất nghèo khổ với những người phụ nữ già nua thắt mạng che mặt kỹ càng dưới môi dưới, những người đàn ông mang ghệt da mà những thế hệ các nhà tội phạm học người Ý đã đo tứ chi, lồng ngực và hộp sọ, ghi chép cẩn thận những khiếm khuyết của bộ xương để giải mã ngôn ngữ bí ẩn của họ và xác định vết tích hiển nhiên liên quan đến thiên hướng tàn ác, dã man tự nhiên của họ. Một vùng đất biến mất. Vùng đất không còn liên quan đến anh ta nữa. Libero là đứa em út trong tổng số mười một anh chị em trong đó có Sauveur, người anh cả hơn anh ta gần hai mươi lăm tuổi. Anh ta chưa bao giờ biết đến những lời chửi rủa và lòng thù hận chờ đợi những người Sardaigne nhập cư ở đây, chưa bao giờ biết lao động rẻ mạt hay sự khinh bỉ, chưa bao giờ biết người lái xe chở học sinh dở say dở tỉnh, cứ thấy bọn trẻ đi qua là đánh,

•

Một xã thuộc vùng Haute-Corse ở đảo Corse, thuộc Pháp.

•

Tiếng Ý gọi là Sardegna, tên một hòn đảo của Ý ngoài biển Địa Trung Hải, nằm ở phía Bắc Tunisie và phía Nam đảo Corse.

– Ở cái xứ này chỉ còn bọn người Sardaigne và người Ả Rập thôi!

Và luôn liếc nhìn bọn trẻ qua gương chiếu hậu với ánh mắt của kẻ giết người. Mọi thứ trôi đi, những đứa trẻ khiếp sợ rụt cổ khép nép sau xe đã trở thành người lớn còn lão tài xế đã chết mà không phải không ai nghĩ đến việc tưởng nhớ lão ta bằng cách khạc nhổ lên mộ lão. Libero cảm thấy mình như đang ở nhà. Anh ta đã học hành không những đầy đủ mà còn cực kỳ xuất sắc, và sau khi đậu tú tài, tất cả đơn xin vào lớp dự bị đại học của anh ta đều được chấp nhận khiến mẹ anh ta suýt ngạt thở vì quá đỗi vui mừng cho dù chả biết tí gì về cái gọi là lớp dự bị đại học, và cùng lúc làm cho Libero ngạt thở khi ôm chặt anh ta vào bộ ngực đẫy đà nẩy lên vì xúc động và hãnh diện. Libero quyết định đi Bastia*, và trong vòng hai năm, sáng thứ Hai nào cũng vậy, hoặc anh hoặc chị của anh ta phải thức dậy lúc nửa đêm để đưa anh ta đến Porto-Vecchio nơi anh ta bắt xe khách đi. Ở Paris, Matthieu cũng xin bố mẹ cho đăng ký học tại Bastia. Bố mẹ Matthieu có lẽ cũng sẽ đồng ý nhưng kết quả học tập không cho phép anh thực hiện ý định đó, bản thân anh cũng công nhận như vậy. Thế là anh đăng ký học trường Paris IV, cử nhân triết, ngành học duy nhất anh có chút thành công rồi chấp nhận sáng nào cũng đi tàu điện ngầm đến những tòa nhà gớm ghiếc ở cửa ô Clignancourt. Niềm tin của anh, là tạm thời ẩn cư trong một thế giới xa lạ chỉ tồn tại một cách ngẫu nhiên, không giúp anh kết bạn với nhiều người. Anh tưởng như mình đang sát cánh cùng những con ma, những con ma không có chung trải nghiệm với anh, hơn nữa là những con ma mà anh thấy kiểu ngạo không thể nào chấp nhận nổi, như thể việc học triết ban cho họ cái đặc quyền được hiểu bản chất

•

Thuộc Haute-Corse, Pháp.

của thế giới trong đó những kẻ trần thế chấp nhận sống một cách ngu ngốc. Dẫu vậy anh cũng kết thân với một cô bạn học tên là Judith Haller. Anh thường học chung với cô và thỉnh thoảng đưa cô đi xem phim hoặc đi uống rượu vào buổi tối. Cô bé rất thông minh, vui tính và sắc đẹp tầm thường của cô có lẽ không đủ làm cho Matthieu khó chịu nhưng anh không thể quan hệ yêu đương với bất cứ ai, ít ra là ở Paris bởi anh không có ý định ở thành phố này và không muốn lừa dối ai. Và chính vì vậy mà nhân danh một tương lai mù mờ, anh đoạn tuyệt với hiện tại như điều đó vẫn thường xảy ra với cánh đàn ông. Một buổi tối, họ uống rượu và chuyện trò trong một quán bar ở Bastille, vì thế mà Matthieu lỡ mất chuyến tàu điện ngầm cuối cùng. Judith mời anh đến nhà cô, anh đi bộ theo cô bé về nhà sau khi gửi tin nhắn cho mẹ. Judith sống trong một căn phòng áp mái kinh khủng ở tầng bảy một khu chung cư thuộc quận mười hai. Cô để đèn tắt như vậy, mở nhạc nhẹ rồi nằm lên giường, mặc áo T-shirt và quần đùi, mặt hướng về cửa sổ. Khi Matthieu vẫn mặc quần áo đến nằm bên cô, cô lẳng lặng quay lại phía anh, anh thấy mắt cô bé sáng lên trong bóng đêm, anh thấy dường như cô bé đang mỉm cười run rẩy, anh nghe thấy hơi thở nặng sâu của cô và anh mủi lòng, anh biết chỉ cần chìa tay ra và vuốt nhẹ cô là có chuyện xảy ra, nhưng anh không thể, cứ như thể anh đã từng ruồng rẫy và phản bội cô, cảm giác tội lỗi khiến anh tê liệt và anh nằm không nhúc nhích, chỉ nhìn thẳng vào đôi mắt cô bé cho đến khi nụ cười tan biến trên gương mặt cô rồi hai đứa ngủ thiếp đi. Anh thiết tha với cô như thiết tha với khả năng mù mờ nhất trong chính mình. Một đôi lần, khi họ uống cà phê với nhau, anh tưởng tượng mình giơ tay lên vuốt má cô bé, dường như anh thấy bàn tay khả dĩ đó từ từ giơ lên trong không khí trong suốt, vuốt nhẹ mớ tóc của Judith rồi đặt lên mặt cô, anh cảm thấy hơi ấm của làn da trong lòng bàn tay mình trong khi cô nhẹ nhàng buông mình để mặc anh làm, chợt nhiên cô hết mức nặng nề và yên lặng, và anh biết, biết rõ đến mức tim bắt đầu đập thình thịch, rằng anh sẽ không nhảy qua vực thẳm đang ngăn cách anh với thế giới khả thể ấy bởi khi gặp, anh sẽ phá tan thế giới đó. Thế giới đó sẽ chỉ có thể tổn tại như thế, ở giữa tồn tại và hư vô, Matthieu cẩn thận cất giữ thế giới đó ở đây, trong hệ thống phức tạp của những hành động dở dang, của dục vọng, của sự ghê tởm, của xác thịt đê mê mà không biết rằng nhiều năm sau, sự sụp đổ của cái thế giới mà tới đây anh sẽ lựa chọn để cho nó được tồn tại sẽ đưa anh đến với Judith như đến với một tổ ấm đã đánh mất, và rằng khi đó anh sẽ tự trách mình đã nhầm lẫn số phận một cách nghiệt ngã. Nhưng vào lúc này, Judith chưa phải là số phận của anh, và anh không muốn Judith trở thành số phận của mình, cô bé chỉ là một khoảnh khắc mộng mơ, vô hại và hiền lành, nhờ khoảnh khắc này, cuộc chạy đua vô hình với thời gian đang bóp nghẹt anh, đang từ từ kéo lê anh đôi lúc trở nên nhanh hơn, nhẹ nhàng hơn, và khi hai năm đã trôi qua, khi chưa biết Libero sẽ đăng ký học đại học ở đâu, Matthieu cảm thấy biết ơn Judith, như thể cô bé đã giúp anh thoát khỏi vòng kim hãm đê hèn của sự vĩnh cửu. Không có cô, hẳn anh đã bị cầm tù trong đổ. Matthieu hy vọng Libero sẽ tiếp tục học ở Paris, hy vọng đến nỗi không thể hình dung nổi việc này có thể khác, bởi vì tất yếu thực tại phải mang hình hài của niềm hy vọng, ít nhất một đôi lần. Chính vì thế mà anh bị tác động kinh khủng khi biết tin Libero sẽ đi học cử nhân văn chương tại Corte*, không phải tự mình lựa chọn mà vì nhà Pintus không có điều kiện cho anh vào lục địa học. Đối với anh, không nghi ngờ gì nữa, một vị thần linh tác oai tác quái nào đó đang bóp nặn cuộc vần xoay của thế giới để biến cuộc đời anh thành một chuỗi những bất hạnh và thất vọng không đáng có, và hẳn là anh sẽ còn nghĩ như thế trong thời gian khá lâu, nếu sáng kiến của mẹ anh đã không khiến cho anh suy nghĩ lại về giả thiết đáng sợ này. Claudie đến ngồi bên cạnh anh, khi đó anh đang buồn bã đứng giữa phòng khách để ai cũng có thể chứng kiến nỗi khổ sở của mình, và mẹ anh nhìn anh với một sự cảm thương giả tạo khiến anh chút nữa đã cảm thấy bị tổn thương. Nhưng anh không có thời gian. Trước tiên mẹ mỉm cười với anh,

•

Thuộc Haute-Corse, Pháp.

– Ta sẽ mời Libero đến đây ở. Trong phòng Aurélie. Con thấy thế nào?

Thế là mùa hè đó, như hồi tám tuổi, anh lại theo mẹ đến nhà Pintus. Gavina Pintus vẫn ngồi trên chiếc ghế xếp ngay giữa một đống vôi gạch vụn mới. Bà mời hai mẹ con vào nhà uống cà phê, và thế là họ lại ngồi bên cái bàn rất lớn giờ đây đã trở nên rất đỗi quen thuộc với Matthieu. Libero đến gặp họ. Claudie nói còn Matthieu nghe mẹ mình nói bằng thứ ngôn ngữ mà anh không hiểu nhưng anh biết đó là ngôn ngữ của anh, mẹ Matthieu cầm tay Gavina Pintus. Bà ta lắc đầu tỏ ý không chịu thế là Claudie cúi về phía bà và tiếp tục nói. Matthieu không biết làm gì khác ngoài việc tưởng tượng mẹ mình đang nói gì,

– Bà đã đón tiếp con trai tôi như thể đó chính là con trai bà và bây giờ đến lượt chúng tôi, khổng ai ban ơn cho bà cả, đến lượt chúng tôi mà,

rồi Claudie tiếp tục nói với một niềm tin sắt đá cho đến khi Matthieu hiểu ra, khi thấy gương mặt Libero sáng lên một nụ cười, rằng mẹ anh đã đạt được những gì mình muốn.