Tahiti, 1767

Tôi vốn phải châm lửa đốt ngôi làng.

“Đốt đi!” Wallis gầm lên. “Còn muốn về nhà thì cậu sẽ phải đốt lều của kẻ mọi rợ này, Frears! Rồi đốt những cái khác nữa!”

Tôi cầm ngọn đuốc cháy, cánh tay như muốn rã ra vì nặng, toàn thân bủn rủn vì chỉ đứng thẳng. Cứ thả nó xuống thì dễ thôi, nhưng tôi không thể đốt túp lều được. Tôi cứ đứng đó, trên nền cát đen, trước cái nhìn chằm chằm của cư dân đảo. Người đàn ông trẻ không nói gì. Anh không làm gì. Anh chỉ đứng trước túp lều và nhìn tôi chằm chằm. Đôi mắt anh mở to và anh nhìn tôi bằng ánh mắt kinh hoảng xen lẫn thách thức. Anh có mái tóc dài lòa xòa, rủ xuống ngực, và đeo nhiều đồ trang sức hơn hầu hết những cư dân đảo khác. Những chiếc vòng tay làm bằng xương. Cả vòng cổ nữa. Tôi đoán anh chừng hai mươi tuổi. Nhưng tôi cũng biết, rõ hơn hầu hết mọi người, rằng khi nói đến tuổi tác, ngoại hình có thể đánh lừa người khác.

Nhiều thế kỷ sau, xem người đàn ông năm xưa bước lên từ đại dương trong một video trên YouTube, tôi lại bắt gặp ánh nhìn chằm chằm đó với biểu cảm tương tự. Đâu đó giữa thách thức và hoang mang.

Tôi không phải thánh. Tôi không thấy hổ thẹn khi khám phá những vùng đất mới hay tôi luyện đế chế. Tôi đơn thuần là một người đàn ông của thời đại khác, ngay cả với cái thời mà tôi sống hồi đó. Ấy thế nhưng, tôi không thể đốt nhà của người đàn ông này. Là vì đôi mắt ấy, hay vì tôi có thể nhận ra ở anh bóng dáng một kẻ ngoài cuộc, hay bởi tôi biết tâm hồn bị tổn thương thế nào bởi tội lỗi chất chồng trong cuộc đời dài đằng đẵng.

Mặc cho Wallis quát lác, tôi vẫn bỏ đi. Tôi mang ngọn đuốc ra bãi cát ướt mịn và để biển khơi nuốt chửng nó. Tôi quay lại chỗ người đàn ông với túp lều vẫn đứng vững và rút từ thắt lưng ra khẩu súng lục - vốn được một thuyền phó mắc bệnh scobut [1] đưa cho trước khi lên bờ - rồi đặt nó lên cát. Tôi nghĩ người đàn ông này không biết súng lục, hoặc biết nó dùng để làm gì, nhưng dao thì anh biết, vì thế tôi cũng đặt dao xuống đất.

Tôi có một chiếc gương nhỏ trong túi bèn đưa cho anh xem và anh liền dán chặt mắt vào gương, vào khuôn mặt mình, vẻ ngập tràn thích thú.

Wallis giờ đã ra sát chỗ tôi.

“Cậu đang làm cái quỷ gì vậy, Frears?” Tôi cố gắng nhìn Wallis chằm chằm với phẩm giá trầm lặng như trong ánh mắt người dân đảo vừa nhìn tôi.

May thay, Furneaux cũng ở đó. “Nếu ta phá hủy nhà của họ, ta sẽ không đời nào được chào đón ở đây. Ta cần phải dụ họ chứ không phải xua họ ra xa thêm nữa. Đôi khi con thú chỉ cần gầm thôi.”

Wallis chỉ lầm bầm và nhìn tôi nói, “Đừng làm tôi hối hận vì đã đưa cậu theo,” và dù sao đi nữa những túp lều vẫn bị thiêu rụi. Và đó là lần đầu tiên người châu Âu tận mắt thấy hòn đảo mà sau này được biết đến với tên gọi Tahiti. Chỉ hai năm sau đó, nó sẽ được thuyền trưởng James Cook, trong chuyến hải trình đầu tiên của ông, dùng làm địa điểm để ông cùng một nhà thiên văn học quan sát Kim Tinh đi qua mặt trời. Chính lý do này - vị trí quan sát đắc địa của hòn đảo - đã thúc đẩy sự phát triển của không chỉ kiến thức khoa học mà còn cả việc tính toán kinh độ.

Trong khi ngôi làng bốc cháy, hai nhà tự nhiên học duy nhất sống sót qua hải trình, cùng họa sĩ Joe Webber, bắt đầu khám phá rừng nhiệt đới. Chúng tôi không ở đó để chiếm quyền kiểm soát nó mà trong tư duy của mình, chúng tôi ở đó là để khám phá.

Vậy nhưng, chúng tôi đã làm cái điều vốn thường xảy ra trong lịch sử phát kiến địa lý lẫy lừng. Chúng tôi đã tìm thấy thiên đường. Và rồi chúng tôi thiêu rụi nó.

[1]

Một loại bệnh do thiếu hụt vitamin C gây ra, thường gặp ở thủy thủ.