THI ĐẤU LÊN ĐAI

Bẩy em cùng với tôi và ông Tầm chiếm trọn hai băng ghế chiếc xe lam. Vì không muốn bị chậm trễ nên ông Tầm bao luôn cả chuyến xe; do đó, tương đối xe chở nhẹ và cũng rộng rãi cho chín người. Các em lộ rõ tràn đầy hưng phấn qua nét mặt và thái độ cũng như cử điệu. Tôi bàn với ông Tầm hãy để về nhà, và sẽ cho các em lên đai xanh tối thứ sáu như một khích lệ và tiện thể quảng bá tinh thần thượng võ cho dân chúng. Các em thuộc dân tỉnh lẻ, lại đã phải trình diễn đấu luyện mười mấy lần trước công chúng nên thái độ rất điềm tĩnh. Võ đường Gò Vấp có hơn kém 50 người, và lớp đai vàng gần hai chục. Sau khi sắp xếp những cặp đối thủ, võ sư trưởng có đôi lời chào đón khách và ra lệnh cho 7 cặp song đấu cùng một lúc; thời gian tỷ đấu là 5 phút, thay vì đấu từng đôi mất nhiều thời giờ. Chưa hết 5 phút thì đội bẩy người của võ đường đã bị quật ngã. Võ sư trưởng của võ đường không tiếc lời ca ngợi các em đội khách. Dẫu thế, có lẽ vì quá quen với đấm đá biểu diễn, các em đội khách nét mặt vẫn thản nhiên trở về đứng hàng ngang cạnh tôi. Ông Tầm nói đôi lời cảm ơn và chúng tôi leo lên xe lam trở về. Trên đường trở lại, tôi hỏi mấy em cảm thấy thế nào với trận đấu thì được các em cho biết đối thủ ra đòn quá chậm và thiếu ứng biến. Tôi hiểu lý do nhưng không giải thích, để khi nào về nhà phân tích cho các em rành rẽ hơn. Các em còn quá trẻ để có thể phân biệt võ kỹ và võ đạo. Võ đạo không lệ thuộc phương pháp, thế đánh nào, mà chính là phản ứng tự nhiên hợp thế không cần suy nghĩ bởi đã thành thói quen. Có lẽ tôi cần nhấn mạnh về sự trầm tĩnh, khiêm nhu, vì coi chừng vô tình giơ chân, động tay của người mang năng lực cao rất có thể hại người. Sự việc này không khác chi con trâu cui bước vô cửa hàng với những tủ kiếng. Cái vẫy đuôi nhẹ nhàng của nó đụng phải những tấm kiếng nơi quầy hàng thì phỏng còn chi. Xe chưa ra khỏi Gò Vấp, ông Tầm nói bác tài xế ghé vô một quán cơm bên đường, đoạn gọi cho mỗi người một tô phở tính luôn cả bác tài xế. Bác tài ngồi riêng một bàn, 7 em, tôi, và ông Tầm ngồi chung quanh hai chiếc bàn kê liền nhau, ông Tầm một đầu, tôi một đầu, và bẩy em chia thành hai, một bên bốn, bên kia ba ngồi dọc theo chiều dài của hai bàn kê lại. Bẩy em đều là dân nhà quê nên không biết chọn loại phở nào, ông Tầm kêu cho các em cùng một loại, tái, gầu, gân, sách, nạm. Trong lúc chờ đợi, tôi lên tiếng, - Các em hôm nay đáng được khen ngợi về tư cách của một võ sinh, thái độ điềm đạm, kiên nhẫn và ổn định. Đấu thắng rồi mà không tỏ vẻ huênh hoang, chỉ bình thường trở về sắp hàng như đợi chỉ thị. Điều đáng khen nhất là biết ngừng tay ngay khi đối thủ đã rơi vào thế hạ phong mà không tấn công tiếp. Đó là biểu hiệu của con người độ lượng, biết tôn trọng đối thủ, giữ thể diện cho họ. Chính thái độ này đã khiến võ sư trưởng vô cùng khen ngợi các em. Giả sử các em không dừng tay khi các đối thủ đã rơi vào thế hạ phong mà cố đánh cho đối phương gục tại chỗ, chắc chắn chúng ta sẽ trở thành kẻ thù của họ. Thế nên, từ nay các em nhớ, không những khi đấu giao hữu hoặc nơi trường hợp nào khác, và ngay cả lối ăn nói cũng như thái độ, cho dù nơi hoàn cảnh nào chăng nữa, nên giữ chẳng những cho mình mà còn cho đối thủ một lối lui và cố tránh để không trở thành kẻ thù của bất cứ ai. - Các em có biết tại sao các em thấy đối thủ ra chiêu chậm chạp không? Thứ nhất, các em đã luyện vận nghịch hành khí huyết gần chín tuần; sự vận khí nghịch hành kiến tạo nội công căn bản cho võ nghệ. Sở dĩ tôi khuyến khích các em vận khí liên miên ngay cả khi ngủ vì nếu đánh võ mà không có nội lực thì chẳng khác gì múa võ vườn hoang, múa cho đẹp mắt người xem mà thôi. Thêm nữa, sự luyện tập không theo bất cứ khuôn khổ nào sẽ tạo nên cho các em những phản ứng tùy theo hoàn cảnh được gọi là võ đạo. Có phải khi luyện bài quyền ngược lại từ cuối lên khởi đầu rất ngượng và khó không; thế rồi lại phân chia bài quyền thành từng thế võ riêng biệt sẽ khiến các em tạo nên những phản ứng tự do, bất chợt, cộng thêm sáng kiến sao cho thuận phản ứng giúp các em không lệ thuộc bài quyền bất cứ phương diện nào. Thế nên, từ nay, tất cả sự thăng tiến đều tùy thuộc sự vận khí và thao luyện tại nhà của các em. Các em cũng nên biết rõ, lớp đai vàng của võ đường đã được thăng đai từ năm tháng trước và vì ít tập luyện tại nhà, chỉ tập luyện nơi võ đường nên năng lực chỉ được như thế. Lần này, chúng ta sẽ đấu lên đai vào ngày thứ sáu. Tuy nhiên, bốn tháng nữa, nếu em nào không thắng được đai đỏ của võ đường, sẽ không được lên đai mà còn bị loại. Tôi sẽ thẳng tay loại. Tất cả đều tùy thuộc vào sự cố gắng luyện tập và sự vận khí luyện công của các em. Phở được bưng ra, mỗi em một tô, em nào cũng như em nấy lóng ngóng không biết giải quyết ra sao. Tôi biết ‎ý, lau muỗm và đũa, đoạn múc tương ớt, giá, rau thơm cho vô bát phở của mình để các em học theo. Thì nào tôi có hơn gì cho cam, từ nhỏ cho tới hết năm tú tài 1, tôi có bao giờ được ra phố vô tiệm phở, nên lần đầu đi theo bố vô quán ăn, tôi cũng lóng ngóng như thế,và đó cũng là lý do tại sao tôi phải vội làm trước. Cỡ 9 giờ đêm, xe lam dừng tại chợ cho các em xuống; ông Tầm nói muốn cùng tôi đi bộ về nhà hưởng không khí mát mẻ ban đêm cho giãn gân cốt. Làng xóm ngủ yên như âm thầm chịu đựng bầu khí lắng đọng do áp lực khó khăn cuộc đời luôn đè nặng trên đám dân cần cù chất phác. Thỉnh thoảng có ánh đèn nhỏ nhoi nào đó le lói chiếu qua cặp mắt như khắc khoải gióng lên nỗi thống hận khó được cảm thông chẳng khác chi ánh mắt van lơn của người tử tù trước giờ bị hành quyết. Con dân tôi đó, một tương lai bi thảm đang dần ập xuống chẳng khác gì dân chúng nơi Bắc Hàn, Venezuela, Cuba. Đi được chừng hơn nửa cây số, ông Tầm bỗng hỏi, - Anh có thấy nội trong hai năm ép các em tập luyện hầu đạt tới đệ nhất đẳng huyền đai là quá sức chịu đựng không? - Cháu đã suy tính nhiều về điểm này. Mục đích chính là giúp các em nhận thức được năng lực bẩm sinh nơi bản thân sẽ không có giới hạn nếu thực sự bền chí theo đuổi. Hơn nữa, nơi thời điểm cơ thể đang phát triển chính là cơ hội uốn nắn chẳng những thể xác mà cả tâm trí. Thời nhỏ cháu được cưng chiều trong gia đình, thân xác ốm yếu, nhưng vì áp lực bất công của những bạn học bất chính và cả từ anh em họ nơi trường học, nên vì quyết chí chống lại bằng cách luyện võ do đó mọi sự thay đổi. Đàng khác, phương pháp vận khi nghịch hành tương đối mang lại kết quả khả quan. Theo như các em nhận thấy võ sinh nơi võ đường phản ứng chậm chạp, cũng như cháu thấy các em ra đòn chậm, mà bác nói đôi khi không nên tin vào những gì mình thấy, cháu nhận ra sự tiến bộ do luyện tập đều bị ảnh hưởng của vận hành khí huyết. Thêm vào đó, cháu cố gây áp lực để các em luôn thực hành vận khí bất cứ lúc nào hầu trở thành thói quen liên tục, tất nhiên không gì có thể trở nên quá sức. - Thực ra, cháu nhận thấy muốn cuộc sống dân chúng vươn lên, cần cải thiện kinh tế. Mà muốn cải thiện kinh tế lại cần kiến tạo cơ hội, hay phương tiện, công việc, một cách bền vững cho người ta. Ý chí, cố gắng, là một chuyện, nhưng không có cơ hội, phương tiện thì tất cả cũng chỉ là viễn vông mơ ước; mà mơ ước suông chẳng thể nào khiến người ta ăn củ khoai có thể ngon hơn miếng thịt. Bác cảm thấy thế nào với câu nói, “Ăn cơm thì phải ăn rau, chớ ăn thịt cá mà đau dạ dày?” Quả đúng là bôi bác, lừa đảo, nhưng biết nói sao lúc này. Cháu muốn ép để các em cố gắng đến mức tối đa hầu nhận ra mình có thể thực hiện những gì bình thường bị mọi người coi là không thể. Chính sự nhận biết này sẽ thúc đẩy các em nhận ra những phương cách mới may ra thay đổi cuộc sống. Từ sự quan sát, nhận định, rồi thử mới có thể phát sinh điều mới. Bác không thấy sao, bởi lười đi bộ người ta mới nghĩ ra xe đạp, rồi xe máy, rồi xe hơi, và đến ngay cả phi cơ. Nếu không lầm, ngày xưa, người nghĩ ra chiếc xe cho bò kéo để chở nông phẩm bị những người cùng thời cho là rách việc, và những bao năm sau mới được chấp nhận. - Cháu rất tức giận khi thấy tên xã trưởng và mấy đứa băng đỏ đến vòi tiền bồi dưỡng. Nếu không sợ liên quan đến chủ tiệm thuốc bắc, cháu đã cho chúng đo ván rồi đến đâu thì đến. - Thế rồi sao? Ông Tầm nhẹ hỏi. Rồi anh định cao bay xa chạy ư? Và rồi dân chúng sẽ bị lãnh những hậu quả gì phỏng anh có thể dự đoán được không? Mấy lời nhẹ nhàng của ông Tầm khiến tôi giật mình nên chợt nghĩ lại. Mình náo động lúc này không nên, cần phải có những người khác tiếp tay, tôi thầm dự tính. Cứ đào tạo 7 em cho tới đệ nhất đẳng huyền đai, trong khi các em tự luyện cho tiến triển hơn, mỗi em mở một võ đường quanh vùng phụ cận, sẽ có ít nhất 70 người nội trong 4 năm nữa, và thêm 4 năm nữa sẽ được bao nhiêu người. Nếu tụi xã trưởng và băng đỏ làm quá, sẽ có người trị chúng. Chỉ một vài lần xem còn đứa nào dám ho he chăng. Nghĩ như thế, nhưng tôi chỉ im lặng không nói chi. Dục tốc bất đạt, tôi âm thầm tự nhủ. “Thiên địa bất nhân, dĩ vạn vật vi sư cẩu,” câu nói nơi Lão học nhắc tâm trí tôi liên tưởng đến câu, “Đất có tuần, dân có vận,” nên lại tự lý luận, không làm gì thì sao có thể nói tuần với vận? Tôi thở dài, thầm nhớ mấy câu vè dân gian ngâm nga nơi những quán cà phê hè phố. Mới chỉ mấy năm mà đã lắm lời than ngậm ngùi, Ai về qua tỉnh Nam Hà Xem lũ đầy tớ xây nhà bê tông; Tớ ơi mày có biết không, Chúng ông là chủ mà không bằng mày. Nơi văn học lớp đệ nhị, ai cũng nực cười khi đọc thơ Nguyễn Công Trứ viết nơi bài “Hàn Nho Phong Vị Phú,” “Ngày ba bữa vỗ bụng rau bình bịch; người quân tử ăn chẳng cầu no.” Ngày nay, tiểu nhân mang danh đầy tớ khiến ngàn dân nhắc nhở, Ai sinh ra củ khoai mì? Hỏi: Để làm gì? Đáp: Để mà ăn! Nước nhà còn mãi khó khăn Dân mình còn phải chịu ăn củ mì Làm việc hợp tác xã nào khác chi cảnh “Cha chung không ai khóc” phát sinh lắm mối nực cười, Thi đua làm việc bằng hai Để cho cán bộ mua đài, mua xe Thi đua làm việc bằng ba Để cho cán bộ xây nhà lát sân Công nhân, vợ ốm, con côi Lãnh đạo nhà gác, xe hơi bộn bề Bao giờ cho hết trò hề? Để rồi biết sao mà nói nơi cảnh cá chậu chim lồng. Mang danh Dân Chủ Cộng Hòa Đi ra khỏi tỉnh phải qua cửa quyền Xuất trình giấy phép liên miên Chứng từ thị thực ở miền nào qua Trăm năm trong cõi người ta Ở đâu cũng được đi ra đi vào Xa xôi như xứ Bồ Đào Người ta cũng được đi vào đi ra Đen đủi như Ăng Gô La Người ta cũng được đi ra đi vào Chậm tiến như ở nước Lào Người ta cũng được đi vào đi ra Chỉ riêng có ở nước ta Người ta không được đi ra đi vào Dẫu chỉ nhớ thoáng qua, tôi muốn ứa nước mắt. Dân chúng nước tôi, vận nào khiến con dân Việt phải đối diện với muôn nỗi khó khăn chẳng kể xiết. Ôi dân Việt, ôi con người. Nỗi đau nào âm thầm đay nghiến lòng tôi mỗi khi nghĩ đến những con người lầm than vất vả ngày ngày bán mặt cho đất, bán lưng cho trời vẫn trầm luân trong thiếu thốn, làm lụng cực khổ mà vẫn không đủ ăn, phương chi nói tới tương lai, ngày mai. Nồi cơm nở hoa với khoai khô, sắn trấp, thấp thoáng vài con cá lẹp nơi tô canh, hoặc cá khô nướng lỏng chỏng trên đĩa. Thịt mỡ giá mắc ngang bằng với thịt nạc, thịt thăn, ít khi được bày nơi bữa ăn ngoại trừ những ngày tết, lễ. Về tới nhà, ông Tầm lấy đồ tắm rửa, tôi lặng ngồi gậm nhấm nỗi ưu tư, cảm thấy bất lực vì cánh tay quá ngắn. Cảnh vòi tiền bồi dưỡng trở lại khuấy động tâm tư như muốn thúc đẩy tôi phải làm gì. Hình ảnh những làn mía vươn cao gần đầu người xào xạc trong gió chiều báo hiệu ít nhiều hy vọng. Ông Tầm nói định thiết lập máy ép mía làm đường nơi nhà chùa nào đó; vì mục đích để giúp người ta có thêm công ăn, việc làm chứ không phải kiếm tiền riêng cho mình. Nhớ lại trên đường đi, tôi đã hỏi, - Vậy tiền đâu bác trang trải cuộc sống. - Không sao, hiện giờ chưa cần, có chăng, nếu có được chương trình gì giúp người ta kiếm thêm được chút ít cho cuộc sống dễ thở hơn thì đó mới là điều quan trọng. Riêng anh, nếu chương trình dạy võ được thực hiện đúng theo dự tính, anh bắt đầu chuẩn bị học tiếng Anh là vừa. Tuy nhiên, cũng chưa cần học nói lúc này, mà chỉ cần đọc sách trau dồi thêm từ ngữ, và nếu có thể được, đọc loại sách liên hệ về hệ thống điện thoại sẽ ích lợi hơn. Tôi nghĩ, những ngôn từ đàm thoại thông thường có lẽ anh đã quá quen thuộc vì anh đã theo học ban C. - Tôi có người em rể, là người Mỹ, làm giám đốc một chi nhánh của hãng điện thoại AT&T. Khi anh vượt biên ra khỏi Việt Nam, tôi sẽ liên lạc để chú ấy bảo lãnh anh sang Hoa Kỳ và đi làm trong hãng điện thoại. Nhưng nói chuyện bây giờ chỉ mong anh để ý chuẩn bị. Tôi cũng đã liên hệ được với một chi nhánh của hãng lọc dầu Mobileđể mua nguyên liệu làm xà phòng, nhưng cần phải nghiên cứu thêm sao có thể điều chế với giá thấp nhất. Anh cũng biết, người dân Việt quá nghèo không có tiền mua đồ chất lượng và cao cấp, nên nếu biến chế theo công thức chất lượng cao sẽ không thể tiêu thụ nơi đất nước này. Có điều, rất nhiều sản phẩm cần thiết có thể chế tạo nơi đây chẳng hạn gầu múc nước, thùng đựng nước bằng nylon thay vì bằng nhôm. Hoặc rổ rá bằng nhựa, giá bán chỉ bằng một nửa loại đan bằng tre; tuy nhiên, vì không có luật lệ bảo vệ chủ quyền phát minh nên coi chừng chưa lấy lại được vốn, sản phẩm nhái, giá rẻ hơn đã tràn lan thì quả là tai hại. - Tôi đang suy nghĩ có nên kết hợp với chủ doanh thương nào đó, nhưng lại chán ghét liên hệ với chính quyền, nên chưa có quyết định. Tóm lại, anh không cần phải suy nghĩ gì về vấn đề sinh sống, mà nên lo chuẩn bị trau dồi khả năng kỹ thuật nơi hệ thống điện thoại cho thời gian sắp tới. Tôi muốn nhấn mạnh, anh nên tự học về ngành kỹ sư viễn thông dẫu cũng cần biết phần nào về kỹ năng của chuyên viên kỹ thuật. Xét về bằng cấp, ở Mỹ, chỉ cần vượt qua được những bài thi là có chứng chỉ chứ không lệ thuộc thời gian đến trường lớp. Nếu đã có đủ năng lực, cùng lắm là theo học một hoặc hai năm về toán, điện toán, và vật lý nơi những lớp tối để nhận văn bằng. Hệ thống trường lớp ở Mỹ khác xa ở đây; bởi người ta giám định theo khả năng và năng lực chứ không đặt nặng vấn đề bằng cấp. Bằng cấp chỉ nói lên khả năng đã được huấn luyện mà thôi. - Có điều, anh cũng thừa hiểu được, mọi sự đều có giá phải trả. Trên đời này làm gì có miếng bánh nào tự trên trời rơi xuống. Hơn nữa, cẩn thận tính toán cả đời không thừa, mà sai lầm thì coi chừng một lần cũng quá đủ. Dẫu cuộc đời bao gồm những cơ hội nhưng sự học hỏi, quan sát, và nhận định thực tại phần nào tránh khỏi phải trả giá quá mắc mỏ. Tôi tin rằng, với nhận thức rộng mở của anh mang đầy sáng kiến, đôi khi có vẻ liều lĩnh và dám thực chứng sẽ đem lại kết quả chẳng ngờ. Và tôi đã liên lạc với nhóm xuất ngoại của người Hoa chuẩn bị cho những chuyến đi Hồng Kông ở Minh Hải để lo giấy tờ cho anh thay vì vượt biên. - Thưa bác, sách vở viết về ngành viễn thông hiện đại đâu có thể tìm được ở Việt Nam. Sao… - Cỡ chừng một tháng nữa sẽ có sách bằng tiếng Anh được gửi về cho anh. Bởi anh theo ban C nên cũng cần thêm sách toán và điện toán căn bản cho ngành kỹ sư. Vấn đề chính yếu tùy thuộc khả năng hấp thụ nơi anh. Tôi nghĩ, khi sang tới Mỹ, vừa đi làm, vừa ghi học thêm, và nếu có được kiến thức lý thuyết về ngành viễn thông, nội trong hai năm, hoặc tối đa ba năm anh sẽ lấy xong bằng kỹ sư. - Sao bác biết rành rẽ về hệ thống học hành ở Mỹ thế? - Tôi không tiện trả lời anh về câu anh hỏi lúc này. Hiện giờ, tôi chỉ có thể nói khái quát những gì anh cần biết để chuẩn bị cho những gì sắp tới giúp anh an tâm, bớt phần nào lo lắng, ưu tư; vì cơ hội chỉ đến với những ai đã chuẩn bị và chủ động và sẵn sàng chờ đợi nó. Có điều, những người ngu thường tự cho mình thông minh nên dù cơ hội ngay trước mắt vẫn không thể nắm bắt. 0 – 0 – 0 Hơn một năm sau, tôi đã sang tới Hồng Kông ngay khi bẩy em võ sinh đã hoàn thành cấp bậc võ sư đệ nhất đẳng huyền đai được một tháng. Phải mất ba tháng chờ đợi tôi mới sang tới Mỹ theo diện bảo lãnh của giám đốc hãng điện thoại AT&T, người em rể của ông Tầm tại tiểu bang Oklahoma. Bởi theo học ban C, khả năng đọc sách, học hỏi của tôi cũng không đến nỗi tệ. Hơn nữa, tuổi cũng đã lớn, cộng thêm khả năng luận lý, cũng như sắp xếp, dàn trãi định luật, định đề, định lý thành hệ thống cho dễ nhớ, các môn toán học, điện toán, vật lý dành cho ngành viễn thông đã không làm khó dễ được tôi; và chỉ hai năm rưỡi, vừa đi làm nơi hãng điện thoại, vừa ghi học những lớp tối, tôi đã hoàn thành chương trình kỹ sư viễn thông. Người Mỹ, em rể của ông Tầm khuyên tôi nên lấy thêm mấy tín chỉ về tâm lý cũng như điều hành và lãnh đạo. Ông không giải thích gì nhưng khi hãng điện thoại mở thêm chi nhánh, tôi đã được chọn làm giám đốc hai năm sau. Và qua mười năm làm việc, khi hệ thống “Electronic micro systems phone” phát triển sau khi máy vi tính (computer) được sử dụng rộng rãi thời tổng thống Bill Clinton, hãng AT&T đóng cửa chi nhánh tôi đang làm việc. Tôi được chọn một trong hai chương trình, tiếp tục học thêm một năm để làm giám đốc nơi một cơ sở với hệ thống viễn thông mới, hoặc nghỉ với lương hưu bao gồm tiền an sinh xã hội và chương trình 401k của hãng bởi đã có đủ 40 tín chỉ làm việc. Tôi chọn nghỉ hưu và trở lại Việt Nam cuối năm 1993. Mười hai năm hòa mình theo sự thăng trầm cuộc sống, nhàm tai với những tuyên truyền đổi mới theo đà triền dốc giật lùi về vực thẳm dân sinh, tôi âm thầm tự hỏi phỏng chồi sinh mới nào đã và đang được chuẩn bị với đống đổ nát như thành quả của sự tàn phá luân lý, đạo đức con người của chế độ xã hội này. Nhìn vào lịch sử dân tộc, những bao lần dân ta bị chìm đắm trong vòng nô lệ ngoại bang vẫn có thể vượt qua để bùng lên sức sống mới. Có lẽ với nhận thức của một người đang ở thời điểm đối diện với mùa thu cuộc đời, tôi không thể tưởng tượng được sự biến chuyển của dân tộc sẽ thế nào; chẳng khác gì trí tưởng tượng của điều mộng tưởng thời trẻ về thần giao cách cảm; nay, kỹ thuật viễn thông đã minh chứng điều không thể đã trở thành hiện thực. “Đất có tuần, dân có vận,” đất nước Việt sẽ thế nào; dân Việt sẽ ra sao; điều mơ ước đơn giản của tôi chỉ là sao cho người người có được những bữa ăn đầy đủ hằng ngày, phỏng chỉ là mộng tưởng! Ngày 01 tháng 9 năm 2023 Lã Mộng Thường.