- VI - Thành phố New York-Ngày 10 tháng 3 năm 2014

Có một giai điệu riêng khi đi khắp thế giới một mình.

Bạn sẽ khám phá ra điều mình có thể và không thể sống thiếu, những thứ thiết yếu giản dị và những niềm vui nhỏ bé tạo nên định nghĩa cho một cuộc đời. Không phải thức ăn, không phải nơi ở, không phải những thứ cơ bản mà cơ thể cần - đối với cô, đó là nhu cầu xa xỉ - mà là những thứ gìữ cho bạn tỉnh trí. Thứ mang đến cho bạn niềm vui. Thứ khiến cuộc đời này đáng sống.

Addie nghĩ về cha và những món đồ chạm giũa của ông, cách ông bào vỏ cây, đục lớp gỗ để tìm ra hình hài sống bên trong chúng. Michelangelo gọi chúng là thiên thần sống trong đá hoa, dù ngày còn nhỏ cô không biết điều đó. Cha cô thì gọi chúng là bí mật trong thớ gỗ. Cha biết cách thu nhỏ khối gỗ lại từng mảnh, từng miếng cho tới khi tìm thấy tinh túy bên trong; và ông cũng biết khi nào thì mình đã quá tay. Một nhát đục quá mạnh, thế là khối gỗ vốn mỏng manh trở nên giòn nát trong bàn tay ông.

Addie đã dành ba trăm năm để luyện tập môn nghệ thuật của cha, đẽo gọt bản thân để tìm được vài sự thật cốt lõi, để nhận ra có những điều mà cô không thể thiếu được.

Cô đã đi đến những kết luận như sau: cô có thể không cần thực phẩm (vì sẽ không gầy yếu). Cô có thể không cần hơi ấm (cái lạnh không thể giết chết cô). Nhưng một cuộc sống thiếu nghệ thuật, thiếu những điều kỳ diệu, những điều đẹp đẽ sẽ khiến cô phát điên. Và cô từng như thế.

Cái cô cần là những câu chuyện.

Đó là cách để gìn giữ một bản thể. Để được nhớ. Và để quên.

Những câu chuyện hiển hiện trong muôn vạn hình hài: trong nét than chì, trong những bài hát, trong những bức tranh, vần thơ và phim ảnh. Và sách.

Cô nhận ra sách là cách để người ta sống cả ngàn cuộc đời - hoặc để tìm thấy nguồn sức mạnh trong một kiếp sống quá dài.

Cách Flatbush hai dãy nhà, cô nhìn thấy cái bàn gập màu xanh quen thuộc trên vỉa hè đang bị một đống sách bìa mềm phủ kín. Fred cong lưng trên chiếc ghế ọp ẹp ở phía sau, chiếc mũi đỏ bị chôn vùi trong cuốn M của Ma mãnh. Đã có lần ông giải thích với cô, từ hồi đọc K của Kết liễu*, rằng ông quyết định đọc hết bộ sách theo bảng chữ cái của Grafton trước khi chết. Hy vọng ông làm được điều đó. Ông cứ húng hắng ho suốt, hơn nữa ngoài trời lại lạnh thế này, nhưng ông vẫn ở đây mỗi khi Addie ghé qua.

Fred không hay cười, cũng không thích trò chuyện. Những điều cô biết về ông là do cô góp nhặt từng từ một trong suốt hai năm mới có, một quá trình càng ngày càng chậm lại và hiện đang tạm dừng.

Cô biết ông góa vợ, sống ở lầu trên, biết những cuốn sách vốn thuộc về vợ ông, Candace, biết rằng khi bà mất, ông đã dọn toàn bộ sách của bà và mang xuống dưới này để bán, coi như một cách để bà ấy ra đi chậm rãi, từng chút một. Chậm rãi bán đi nỗi đau thương. Addie biết ông ngồi dưới này vì ông sợ mình sẽ chết trong căn hộ, chẳng được tìm thấy - chẳng được nhớ thương.

“Nếu tôi ngã vật ra đây,” ông nói, “ít nhất sẽ có người chú ý.”

Ông là một lão già cộc cằn, nhưng Addie thích ông. Cô thấy được nỗi buồn ẩn sâu trong sự cáu bẳn, thấy được sự cố chấp ôm ấp nỗi tiếc thương trong ông.

Addie ngờ rằng ông thật ra chẳng muốn bán sách đâu.

Ông không gán giá cho chúng, ông mới chỉ đọc vài cuốn và đôi lúc khi tâm trạng không được dễ chịu lắm, giọng ông lạnh tanh, khiến khách hàng sợ mất mật và bỏ chạy. Tuy nhiên, họ vẫn đến, vẫn mua, nhưng mỗi lần, sự chọn lựa chỉ bo gọn trong những hộp sách mới được dỡ ra để lấp đầy khoảng trống. Mấy tuần gần đây, Addie bắt đầu để ý thấy có những cuốn sách mới xen lẫn những cuốn cũ, những cuốn sách có bìa mới coóng và gáy còn phẳng phiu xen kẽ với những cuốn sách có bìa mềm dập nát. Cô tự hỏi ông là người mua chúng hay những người khác bắt đầu đóng góp vào bộ sưu tập kỳ lạ này của ông.

Addie chậm bước, lướt những ngón tay trên các lớp gáy bìa.

Các sự lựa chọn luôn là một tập hợp hỗn tạp các cuốn sách không giống nhau. Giật gân, tiểu sử, lãng mạn, hầu hết là bản phổ thông cũ nát, chỉ có vài cuốn bìa cứng bóng bẩy xen giữa. Cô đã dừng lại để nghiên cứu chúng cả trăm lần, nhưng hôm nay cô chỉ móc cuốn sách ở cuối bàn vào tay, cử chỉ nhẹ nhàng và nhanh nhẹn như ảo thuật. Một trò xảo thủ. Tập luyện cho tới khi điêu luyện. Addie kẹp cuốn sách vào dưới cánh tay rồi bước tiếp.

Người đàn ông lớn tuổi chẳng bao giờ nhìn lên.