- 2 - Jacob
Tôi và mẹ đang lái xe đến văn phòng bác sĩ tâm lý của bang và ông lại đang trong giờ làm ở bệnh viện. Tôi bồn chồn, bởi tôi không thích bệnh viện. Tôi từng đến bệnh viện hai lần. Một là lúc tôi bị ngã gãy tay vì trèo cây, và một lần vì Theo bị thương sau khi tôi đánh ngã nó rơi từ trên ghế cao xuống. Ký ức của tôi về bệnh viện là cái mùi khai nhàn nhạt, đèn quá sáng, và mỗi lần đến đó tôi đều bị đau hoặc xấu hổ, hoặc cả hai.
Nghĩ thế khiến tay tôi bắt đầu gõ gõ trên đùi, và tôi trừng trừng nhìn chúng như thể chúng không còn là một phần thân thể tôi nữa vậy. Ba ngày qua, tôi đã khá hơn. Tôi đã được uống thuốc và thực phẩm chức năng. Tôi cũng không còn có cảm giác như thể mình đang bơi trong những bong bóng nước ngăn cách không cho tôi hiểu người ta đang nói gì.
Tin tôi đi, tôi biết là cái kiểu đập tay, đi theo vòng tròn, hoặc cứ lặp đi lặp lại mãi một từ là những hành động không bình thường, nhưng chúng là cách dễ nhất để tôi thấy khá hơn. Chúng như hơi nước cho cỗ máy vậy, thật đấy. Gõ ngón tay lên mặt hay lên đùi là một cách để tôi trút bớt buồn bực, và dù việc đó có vẻ lập dị, nhưng cứ thử so sánh tôi với những gã mượn rượu hay phim heo để giải sầu thì biết.
Từ khi được thả về, tôi chưa từng ra khỏi nhà. Tôi cũng chẳng được đến trường, nên mẹ tôi đã tìm sách giáo khoa và dạy học cho cả tôi và Theo. Thật ra thế cũng hay, bởi tôi không phải lo lắng xem lần tới đứa nào sẽ đến hỏi chuyện và tôi phải nói qua nói lại với nó, cũng không phải lo thầy giáo sẽ nói điều gì đó mà tôi không hiểu, hay lo tôi sẽ phải xin đặc cách ra khỏi lớp trước ánh mắt khinh khỉnh của lũ bạn. Tôi tự hỏi vì sao chúng tôi chưa từng nghĩ đến chuyện này: học mà không cần xã hội. Đấy đúng là giấc mơ của mọi đứa trẻ tự kỷ.
Suốt quãng đường mẹ cứ nhìn tôi qua kính chiếu hậu. “Con nhớ tiếp theo sẽ thế nào chứ?” mẹ hỏi. “Bác sĩ Cohn sẽ hỏi con vài câu hỏi. Tất cả những gì con phải làm là nói sự thật thôi.”
Đây lại là một lý do nữa khiến tôi lo lắng. Lần cuối cùng tôi trả lời những câu hỏi lúc không có mẹ bên cạnh, tôi đã phải vào tù.
“Jacob,” mẹ nói, “con đang bị kích động đấy.”
Nghe thế, tôi liền lấy tay kia đè lên bàn tay đang gõ trên đùi.
Vào bệnh viện, tôi đi mà đầu cúi gằm để khỏi phải thấy những người bệnh. Từ năm sáu tuổi đến giờ, tôi vẫn chưa nôn lần nào, nên cứ nghĩ đến chuyện đó là tôi sợ đẫm mồ hôi. Có lần Theo bị cúm, và tôi phải lấy chăn mền cùng túi ngủ ra nằm ngoài nhà xe, bởi tôi sợ bị lây. Nếu như đến đây vì một cuộc phỏng vấn năng lực hình sự vớ vẩn, lại dẫn đến một chuyện tệ hơn nữa mà không ai lường nổi thì sao?
“Con không hiểu vì sao ông bác sĩ không thể đến nhà chúng ta,” tôi hỏi khẽ.
“Bởi ông ta không đứng về phía con,” mẹ tôi nói.
Kiểm tra năng lực hình sự là thế này:
1. Tiểu bang Vermont thuê một bác sĩ tâm lý phỏng vấn tôi, rồi ông này trình bày cho thẩm phán mọi điều bên công tố muốn nghe.
2. Luật sư của tôi sẽ biện hộ ngược lại, bằng cách nhờ bác sĩ Moon, bác sĩ tâm lý riêng của tôi trình bày cho thẩm phán mọi điều luật sư biện hộ muốn nghe.
Rõ ràng, tôi thấy chuyện này thật vô nghĩa lý, bởi ta đều biết dù gì rồi nó cũng chẳng đến đâu.
Văn phòng của bác sĩ Cohn không đẹp như của bác sĩ Moon. Phòng của bác sĩ Moon trang trí màu xanh dương, một màu đã được chứng minh là có tác dụng giúp giảm căng thẳng. Còn phòng của bác sĩ Cohn lại phủ một màu xám hệt như những nhà máy. Bàn thư ký của ông trông hệt như chiếc bàn của thầy giáo môn toán ở trường tôi vậy. “Tôi giúp gì được cho cậu?” cô thư ký hỏi.
Mẹ tôi bước tới. “Jacob Hunt đến đây để gặp bác sĩ Cohn.”
“Bà có thể vào ngay.” Cô ấy chỉ về phía một cái cửa khác.
Bác sĩ Moon cũng có cái này. Bạn vào văn phòng theo cửa này, và ra bằng cửa kia, để những người đang ngồi chờ sẽ không nhìn thấy bạn. Tôi biết họ làm thế là vì sự riêng tư của khách hàng, nhưng nếu bạn hỏi thì tôi thưa, tôi thấy như thể các bác sĩ tâm lý đang có một niềm tin ngu ngốc rằng trị liệu là một thứ phải giấu giếm.
Tôi đặt tay lên nắm đấm cửa và hít một hơi thật sâu. Lần này xong chuyện mày sẽ về nhà, tôi tự hứa với mình.
Tôi kể một chuyện cười đã nhé:
Có một ông đang bay trên khinh khí cầu và bị lạc đường. Ông hạ khinh khí cầu xuống một cánh đồng bắp và hét gọi một bà đang đứng đó. “Bà có thể cho tôi biết, tôi đang ở đâu và đang đi về đâu không?”
“Được chứ,” bà này nói. “Ông đang ở 41 độ, 2 phút, 14 giây kinh độ bắc, 144 độ, 4 phút, 19 giây vĩ độ đông, và ông đang trên độ cao 762 mét cách mặt nước biển. Ngay lúc này ông đang lơ lửng, nhưng ông đang bay theo vector 234 độ với tốc độ 12m một giây.”
“Thật phi thường! Cảm ơn bà. Nhân tiện, bà có mắc hội chứng Asperger không?”
“Có!” bà này đáp. “Sao ông biết?”
“Bởi mọi thứ bà nói đều đúng, thậm chí còn nhiều chi tiết hơn tôi cần biết, và kiểu nói của bà tôi chưa từng nghe bao giờ.”
Bà này cau mày. “Hừ. Ông là bác sĩ tâm lý phải không?”
“Phải,” ông ta nói. “Nhưng làm sao bà biết?”
“Ông chẳng biết mình đang ở đâu. Chẳng biết mình đi về đâu. Ông đến đây bằng cách phun khí nóng, ông quy kết người ta sau vài câu hỏi, và ông vẫn đứng yên chỗ ông đứng cách đây năm phút, nhưng chuyện đó phần nào là lỗi của tôi!”
Bác sĩ Martin Cohn nhỏ người hơn tôi, và ông để râu. Ông đeo kính không gọng, và ngay khi tôi vừa bước vào phòng, ông đã tiến về phía tôi. “Xin chào,” ông nói. “Tôi là bác sĩ Cohn. Mời dùng ghế.”
Những chiếc ghế ở đây làm bằng khung sắt với nệm giả da. Có một chiếc màu cam, và tôi tuyệt đối làm ngơ nó. Chiếc kia màu xám và có một vòng tròn trũng ở chính giữa, như thể nệm đang cố tuôn xuống đất vậy.
Hồi nhỏ, lúc người ta bảo tôi dùng ghế, tôi chẳng biết phải làm gì. Giờ tôi biết thế nghĩa là tôi phải ngồi xuống. Có rất nhiều câu nói không ngụ ý theo câu chữ. Buôn chuyện. Vật lộn. Đợi một giây. Trời sập.
Ông bác sĩ tâm lý rút trong bọc ra một cây bút. Ông cũng ngồi xuống và đặt tập giấy vàng lên đùi. “Tên cậu là gì?”
“Jacob Thomas Hunt,” tôi trả lời.
“Cậu mấy tuổi rồi, Jacob?”
“Mười tám.”
“Cậu biết vì sao mình ở đây chứ?”
“Ông không biết sao?”
Ông bác sĩ viết thứ gì đó vào giấy. “Cậu biết mình bị khởi tố chứ?”
“Có. Chương 13, điều 2301. Giết người bằng cách dùng chất độc, hoặc ám sát, hoặc giết người có chủ tâm suy tính cân nhắc kỹ, hoặc giết người bằng cách gây ra hay cố gắng gây ra hỏa hoạn, tấn công tình dục, tấn công tình dục nghiêm trọng, cướp hoặc trộm, sẽ là tội giết người cấp độ một. Mọi loại giết người khác sẽ là giết người cấp độ hai.”
Tôi đã nghĩ trích nguyên văn cả đạo luật sẽ khiến bác sĩ Cohn ấn tượng, nhưng ông ta chẳng có chút biểu hiện nào cả.
Có lẽ ông ta cũng mắc Asperger rồi.
“Cậu hiểu đó là tội nặng hay tội nhẹ chứ, Jacob?”
“Đấy là một tội với mức án tối thiểu là ba mươi lăm năm tù cho đến tù chung thân.”
Bác sĩ Cohn nheo mắt nhìn tôi. “Còn về thời gian thử thách?” ông hỏi tiếp. “Cậu biết đó là gì không?”
“Là lúc ông phải gặp một viên chức tòa án cho đến khi đủ một thời gian nhất định,” tôi nói. “Ông phải tuân theo các qui định và phải báo cáo với họ, ông phải có công việc, phải báo địa chỉ sinh sống, phải tránh xa rắc rối, không được uống rượu…”
“Đúng,” bác sĩ Cohn nói. “Cho tôi biết, luật sư của cậu tập trung vào điểm nào để biện hộ cho cậu?”
Tôi nhún vai. “Sự vô tội của tôi.”
“Cậu có hiểu nhận có tội và nhận không có tội nghĩa là gì không?”
“Có. Có tội nghĩa là ông thừa nhận đã phạm tội ác đó và ông phải bị trừng phạt vì tội đó. Còn không có tội nghĩa là ông không thừa nhận đã phạm tội ác và không nghĩ mình phải bị trừng phạt vì chuyện đó… Nhưng nó không giống với vô tội, bởi trong hệ thống pháp lý của nước ta, chỉ có thể là có tội hoặc không có tội thôi, ông không được tuyên bố là vô tội, dù cho ông thích thế, như tôi vậy.”
Bác sĩ Cohn chăm chăm nhìn tôi. “Thỏa thuận điều đình là gì?”
“Khi công tố viên nói chuyện với luật sư và cùng đồng ý một bản án, rồi cả hai đến gặp thẩm phán để xem ông có chấp nhận bản án đó không. Thế nghĩa là không cần phải ra tòa, bởi khi chấp nhận thỏa thuận điều đình nghĩa là ông đã thú nhận mình phạm tội đó rồi.”
Đây đều là những câu hỏi dễ, bởi mọi tập phim CrimeBusters đều kết bằng hình ảnh ở tòa án, nơi các bằng chứng được đặt ra trước mặt thẩm phán và bồi thẩm đoàn. Nếu biết toàn câu hỏi đơn giản thế này, thì tôi đã chẳng lo lắng thế làm gì. Thật ra tôi đã hy vọng bác sĩ Cohn sẽ hỏi tôi về Jess, về chuyện xảy ra chiều hôm đó.
Và tất nhiên, tôi không thể kể cho ông ấy, và thế nghĩa là tôi phải nói dối, nghĩa là tôi phá vỡ luật nhà.
“Nhận mình mất trí nghĩa là gì?” Bác sĩ Cohn hỏi.
“Khi ông tuyên bố mình không có tội bởi vào thời điểm phạm tội ông bị tách lìa khỏi thực tế và không thể bắt ông chịu trách nhiệm pháp lý cho những hành động ông làm. Như Edward Norton trong phim Tột cùng Sợ hãi vậy.”
“Phim hay đấy,” ông bác sĩ tâm lý nói. “Jacob, nếu luật sư nghĩ cậu không nên lên làm chứng, cậu sẽ đồng ý chứ?”
“Sao tôi lại không muốn lên làm chứng chứ? Tôi muốn nói ra sự thật.”
“Khi nào cậu có thể lên tiếng trong phòng xử án?”
“Tôi không thể. Luật sư bảo tôi đừng nói chuyện với ai cả.”
“Cậu nghĩ khả năng mình được phán quyết không có tội là bao nhiêu?”
“Một trăm phần trăm,” tôi nói, “bởi tôi không làm chuyện đó.”
“Cậu có biết trong vụ này, cậu đang thất thế đến chừng nào không?”
“Rõ ràng là không, bởi tôi chưa thấy tiến trình tìm hiểu.”
“Cậu biết đó là gì không?” Bác sĩ Cohn hỏi, có vẻ ngạc nhiên lắm.
Tôi đưa mắt nhìn ông ngao ngán. “Chiếu theo Luật 16 của Luật Tiến trình Tìm hiểu của Vermont, Luật Quy trình của Tòa Thượng thẩm, công tố viên cần phải trình ra tất cả bằng chứng họ có trong vụ này, bao gồm các tấm ảnh, tài liệu, lời khai, kiểm tra thể lý, và bất kỳ điều gì họ dự định dùng trước tòa, và nếu họ không đưa chúng ra, thì tôi được tự do ra về.”
“Cậu có hiểu sự khác nhau giữa bên biện hộ, bên công tố, thẩm phán, bồi thẩm đoàn, nhân chứng…?”
Tôi gật đầu. “Bên biện hộ là đội của tôi, là luật sư, các nhân chứng của tôi và tôi, bởi chúng tôi đang biện hộ cho tôi trước tội mà bên công tố cáo buộc tôi. Thẩm phán là một người đàn ông hoặc phụ nữ có thẩm quyền trên tất cả mọi người đang ở trong phòng xử án. Người này điều hành phiên tòa, lắng nghe tiếp nhận các chứng cứ, và ra những quyết định về pháp lý. Thẩm phán tôi gặp cách đây mấy ngày không tử tế cho lắm, và đã cho tôi vào tù.” Tôi lấy hơi rồi nói tiếp. “Bồi thẩm đoàn là một nhóm mười hai người lắng nghe những thông tin, bằng chứng, lập luận của các luật sư, rồi họ vào một căn phòng cách ly để không ai nghe được họ bàn chuyện gì, và họ quyết định kết quả của vụ này.” Chợt nhớ ra, tôi nói thêm, “Bồi thẩm đoàn phải có mười hai người, nhưng đúng ra mỗi một người trong bồi thẩm đoàn đều phải mang hội chứng Asperger, bởi như thế họ mới thực sự hiểu được tôi.”
Bác sĩ Cohn lại viết thêm gì đó vào giấy. “Cậu có tin tưởng luật sư của mình không, Jacob?”
“Không,” tôi nói. “Lần đầu tiên gặp anh ta, tôi đã thê thảm trong tù đến ba ngày rồi.”
“Cậu có đồng ý với cách luật sư xử lý vụ này không?”
“Rõ ràng là không. Anh ta cần phải nói ra sự thật để bác bỏ tất cả mọi cáo buộc chống lại tôi.”
“Nhưng thế không được gì đâu,” bác sĩ Cohn nói.
“Trong tập My Cousin Vinny, họ làm thế và đã thành công,” tôi giải thích cho ông ta hiểu. “Lúc Joe Pesci cho tòa biết rằng chiếc xe gây án không phải là chiếc xe mà nhân chứng chỉ ra, bởi chúng dùng hai loại lốp xe khác nhau. Và kiểu này cũng đã thành công trong CrimeBusters, tập 88. Ông muốn tôi kể cho ông vụ này chứ?”
“Không, thế được rồi,” bác sĩ Cohn nói. “Jacob, cậu sẽ làm gì nếu một nhân chứng nói dối trước tòa?”
Tôi thấy mấy ngón tay mình bắt đầu gõ, nên tôi lấy tay kia đè lên chúng.
“Sao tôi biết được?” tôi nói.
“Chỉ có kẻ nói dối, mới biết hắn đang nói dối.”