- 3 - Oliver

Trên báo cáo tôi vừa nhận, Jacob Hunt không chỉ có vẻ đủ năng lực hình sự để đứng trước tòa, mà còn có vẻ như một sinh viên dự bị trường luật xuất sắc đến chết tiệt, đáng ra nên để cậu ta tự biện hộ cho mình thay vì cần đến tôi.

Chỉ có kẻ nói dối, mới biết hắn đang nói dối.

Đây là lần thứ ba tôi đọc câu trả lời của Jacob với bác sĩ Cohn, bác sĩ tâm lý của bang, và lần nào tôi cũng thấy choáng váng. Jacob Hunt thông minh thật thế sao, với khả năng ghi nhớ hình ảnh mà tôi đã không có được khi ở trường luật? Hay cậu ta chỉ đang đeo mặt nạ với mẹ mình… và với tất cả mọi người?

Dù gì, trong lần cuối đọc lại báo cáo này, tôi đã nhận ra là mình chẳng có chút cơ hội nào để bác bỏ năng lực hình sự của Jacob, nhất là ở một nơi như Vermont này. Nếu có ai đó thấy mình không đủ năng lực, thì chính là tôi đây, bởi tôi sẽ phải nói với Emma rằng tôi sẽ không định đương đầu với Tiểu bang vì chuyện này.

Tôi lái xe đến nhà Hunt. Bởi Emma và Jacob không được phép ra khỏi nhà, nên tôi không thể nào bảo họ gặp tôi ở văn phòng được. Thor đang ngồi trên đùi tôi, ngỏng đầu lên tay lái.

Tôi rẽ xe vào nhà và tắt máy nhưng vẫn ngồi yên trong xe. “Nếu bà ấy nổi điên,” tôi thủ thỉ với Thor, “thì mày bảo vệ tao nhé.”

Bởi hôm nay trời rất lạnh, khoảng 2 hay 3 độ, nên tôi cho Thor vào trong áo khoác và tiến đến cửa, Emma mở cửa ngay trước khi tôi kịp gõ. “Chào,” bà nói. “Rất vui được gặp anh.” Bà thậm chí còn hơi mỉm cười, khiến tôi thấy bà như trẻ hơn nhiều tuổi. “Nói thật là, khi anh bị giam chân cả ngày trong nhà, thì dù gặp ông thu tiền điện cũng là một chuyện đáng nhớ trong ngày.”

“Vậy mà tôi tưởng bà bắt đầu thấy thích tôi rồi.” Qua mấy khoảng nút hở trên áo khoác của tôi, Thor ló đầu ra. “Tôi đưa nó vào cùng được chứ? Trong xe lạnh lắm.”

Bà thận trọng nhìn chú chó nhỏ của tôi. “Nó có tè lên thảm của tôi không?”

“Chỉ khi bà cứ nhìn nó như thế thôi.”

Tôi thả Thor lên sàn gian tiền sảnh, và nhìn nó lúc túc rảo đi. “Tôi không thích lông chó đâu,” Emma nói khẽ.

“Vậy chẳng phải thật may mắn khi bà không phải sinh ra làm chó xù sao?” Tôi cởi áo khoác và gấp lại cầm trên tay. “Tôi đã có kết quả kiểm tra năng lực hình sự.”

“Và?” Emma liền tập trung căng thẳng ngay lập tức.

“Jacob đủ năng lực để ra trước tòa.”

Bà lắc đầu, như thể chưa nghe rõ. “Anh đã thấy chuyện xảy ra trong phiên khởi tố rồi đấy!”

“Có thấy, nhưng đấy không phải là cách để xác định năng lực hình sự theo pháp luật, và theo bác sĩ tâm lý của bang…”

“Tôi không quan tâm đến bác sĩ tâm lý của bang. Tất nhiên là họ sẽ tìm ai nói những chuyện có lợi cho bên công tố. Ít nhất anh sẽ kháng cáo chứ?”

“Bà không hiểu rồi,” tôi nói. “Ở Vermont, dù cho bà là Charlie Manson thì vẫn đủ năng lực hình sự để ra trước tòa.” Tôi ngồi xuống một ghế băng trong tiền sảnh. “Bà từng nghe đến cái tên John Bean chưa?”

“Chưa.”

“Năm 1993, ông ta trói mẹ mình và chặt đồ gỗ trong nhà để dựng một dàn hỏa thiêu cho bà. Ông ta đổ thuốc tẩy vào mắt bà, nhưng bà ấy đã tìm được cách thoát thân. Lần đầu xuất hiện trước tòa, Bean nói với thẩm phán rằng mình là hóa thân của Chúa Jesus Kitô. Thẩm phán nói rằng Bean có những lời lẽ kỳ quái, và ngụ ý ông ta không có khả năng nhận thức. Khi bị khởi tố hành động bắt cóc vì vụ này, ông ta từ chối luật sư biện hộ. Ông ta muốn nhận là có tội, nhưng tòa không chấp nhận, nên đã cắt cử cho ông ta một luật sư công. Bean nói với giám định viên rằng ông ta tin rằng con của bà luật sư công mang dòng máu của ông ta, và bà luật sư đó là tác giả một truyện tranh hài trên báo, là một sự kết hợp giữa Janet Reno và Janet Jackson. Trong quá trình xét xử kéo dài suốt tám năm, ông ta chưa từng nói chuyện với luật sư của mình. Bà này đã đệ đơn xem xét năng lực hình sự cho ông ta…”

“Tôi không thấy chuyện này có liên quan..”

“Tôi vẫn chưa nói xong mà. Bác sĩ tâm lý của bên biện hộ cho biết Bean nói rằng trong người mình có một con chip, và ông ta đã bị lập trình hành động. Bác sĩ tâm lý của bang xác nhận ông ta bị tâm thần. Trong phiên tòa, Bean giật máy sưởi trên tường xuống, phá tivi của phòng xử án, và giật súng của một cảnh sát. Ông ta bảo luật sư rằng mình thấy rắn độc ngoi ra từ đầu những người hiện diện trong phòng xử án, thấy thiên thần điều khiển các nhân chứng. Ông ta bị tuyên án là có tội, và trước giờ tuyên án, ông ta nói với tòa án rằng ở Công viên Riverside, họ đã đặt một tảng đá tưởng niệm với nhà tài trợ là Tổ chức Freddie Mercury, lấy theo tên của Freddie Mercury, người đã giết một linh mục Công giáo. Sau đó, ông nói rằng Tony Curtis đã nhận là cha của ông, và sẽ dùng quyền năng của Simon the Pig, cái quyền năng đã tạo nên Đức Quốc xã, để cho ông ta được thả và được ăn thịt người. Ôi trời, còn chuyện một con mèo nói chuyện với ông ta bằng suy nghĩ nữa chứ.”

Emma nhìn tôi. “Mấy chuyện này chẳng liên quan gì đến Jacob cả.”

“Có đấy,” tôi nói, “bởi ở bang Vermont, bất chấp mọi chuyện tôi đã kể với bà, John Bean vẫn được xác định là đủ năng lực hình sự để ra trước tòa. Và đấy là tiền lệ pháp lý.”

Emma lặng người ngồi xuống cạnh tôi. “Trời,” bà khẽ kêu lên. “Vậy giờ ta làm gì đây?”

“Tôi… nghĩ là ta cần đệ đơn xác nhận mất trí.”

Bà ấy bật lên ngay lập tức. “Cái gì? Anh đang nói gì thế? Jacob không điên…”

“Bà vừa bảo tôi là cậu ấy không đủ năng lực để ra trước tòa, và giờ bà lại bảo tôi là cậu ta không thể nào bị điên. Bà không thể tiền hậu bất nhất như thế được!” Tôi lập luận cho Emma hiểu. “Chúng ta có thể xem các tài liệu khởi tố… Nhưng theo những gì tôi biết, vụ này Jacob rất khó thoát tội. Còn có một lời thú nhận của cậu ấy nữa. Tôi thật sự tin rằng, xác nhận cậu ấy bị điên là cách duy nhất để Jacob không phải vào tù.”

Emma bắt đầu đi lui đi tới trong tiền sảnh. Ánh mặt trời chiếu trên mái tóc, đôi má của bà, và tôi bỗng nhớ lại lớp lịch sử nghệ thuật hồi ở đại học. Trong bức Mẹ Sầu bi của Michel Angelo, bức Đức Mẹ và Hài Nhi của Raphael, bức Đức Mẹ trên Đá của Da Vinci, Đức Mẹ không bao giờ cười. Có phải là bởi Đức Mẹ biết chuyện đau thương sắp xảy đến không?

“Nếu có thể xác nhận là Jacob bị mất trí,” Emma hỏi, “nó có được về nhà không?”

“Còn tùy. Thẩm phán có quyền cho cậu ấy vào một cơ sở điều trị an ninh cho đến khi chắc chắn Jacob sẽ không làm hại ai nữa.”

“Anh nói ‘cơ sở điều trị an ninh’ nghĩa là sao? Anh đang nói đến bệnh viện tâm thần sao?”

“Cũng gần như thế,” tôi thừa nhận.

“Vậy là con trai tôi chỉ còn cách vào tù hoặc bệnh viện tâm thần sao? Còn chọn lựa thứ ba thì sao?”

“Chọn lựa thứ ba nào chứ?”

“Nó được tự do,” Emma nói. “Nó được tuyên bố trắng án.”

Tôi mở miệng định nói với bà ấy làm thế là một trò may rủi, nói rằng dạy cho Thor đan len còn dễ hơn, nhưng rồi tôi lại hít một hơi thật sâu. “Sao ta không hỏi Jacob xem?”

“Không đời nào,” Emma trả lời.

“Đáng tiếc là, đấy không phải chuyện bà quyết định.” Tôi đứng dậy và bước vào bếp.

Jacob đang ngồi ăn một bát việt quất, và đút cho Thor những quả nhỏ.

“Anh có biết nó thích trái cây không?” Jacob hỏi.

“Nó ăn bất kỳ thứ gì không bị đóng đinh vào nền,” tôi nói. “Mẹ cậu và tôi đã bàn về vụ của cậu, anh bạn à.”

“Anh bạn?” Emma đã vào bếp, đứng khoanh tay sau lưng tôi.

Tôi mặc kệ bà ấy và tiến lại gần Jacob. “Cậu đã qua được bài kiểm tra năng lực hình sự.”

“Thật sao?” cậu ấy nói, mặt rạng rỡ lên hẳn. “Tôi làm tốt thật sao?”

Emma bước tới một bước. “Con làm tốt lắm, con yêu.”

“Ta cần bắt đầu nghĩ chuyện biện hộ cho cậu,” tôi nói.

Jacob đặt bát việt quất xuống. “Tôi có vài ý tưởng được lắm. Có lần trên CrimeBusters…”

“Jacob, đây không phải là chương trình truyền hình,” tôi nói. “Chuyện này vô cùng hệ trọng. Là cuộc đời cậu đấy.”

Jacob ngồi xuống ghế và nhấc Thor đặt lên đùi. “Anh có biết người phát minh khóa Velcro đã này ra ý tưởng khi đưa chú chó của mình đi dạo ở dãy Alps không? Khi những mảnh giấy ráp mắc trên lông chú chó, ông đã nghĩ về một thứ gì đó có móc sẽ gắn chặt vào bất kỳ thứ gì có vòng tròn.”

Tôi ngồi đối diện Jacob. “Cậu biết hành vi có thể bào chữa là gì không?”

Jacob gật đầu và tuôn ra cái định nghĩa pháp lý; “Đấy là một nguyên do để xét thấy bị cáo không có tội, chẳng hạn như tự vệ, bảo vệ người khác, hay không có tội vì bị mất trí. Bị cáo phải đệ trình biện hộ bằng hành vi có thể bào chữa trước khi khai mạc phiên tòa một thời gian, thường là bằng đơn viết tay.”

“Tôi đang nghĩ thế đấy. Jacob, lợi thế khả dĩ nhất của cậu trong phiên tòa này là biện hộ bằng hành vi có thể bào chữa.”

Mặt Jacob sáng lên. “Phải! Tất nhiên là thế rồi! Bảo vệ cho một người khác…”

“Cậu đang bảo vệ ai thế?”Tôi cắt lời.

Jacob cụp mắt nhìn xuống Thor, và mân mê cổ áo. “Chắc anh không nghiêm túc rồi,” cậu ấy nói. “Tôi đang nghiêm túc… và anh đừng có gọi tôi là Chắc.”

“Cậu nghĩ với tình thế của cậu, mà vẫn còn pha trò được sao?”

“Đó là lời thoại trong phim Airplane!” Jacob nói.

“Vậy thì nó chẳng hài hước gì cả. Cậu đang đối mặt với một án khó thoát đấy, Jacob, vì thế tôi nghĩ ta cần dùng đến biện hộ bằng cách xác nhận bị mất trí.”

Jacob ngẩng lên ngay lập tức. “Tôi không điên!”

“Tôi không có ý đó.”

“Tôi biết thế nghĩa là gì mà,” Jacob nói. “Nghĩa là một người không chịu trách nhiệm cho hành vi phạm tội, nếu như vì mắc bệnh hoặc khiếm khuyết tâm thần mà người đó không đủ năng lực để phân biệt phải trái vào thời điểm gây án.” Jacob đứng dậy, hất Thor xuống sàn. “Tôi không bị bệnh hay khiếm khuyết tâm thần gì hết. Tôi đặc biệt thôi. Phải không, mẹ?”

Tôi nhìn qua Emma. “Cậu đùa tôi đấy à.”

Bà gật đầu. “Chúng tôi luôn nghe người ta bảo rằng, chứng Asperger không phải là khuyết tật… mà chỉ là một năng lực khác biệt thôi.”

“Hay đấy,” tôi nói. “Được rồi Jacob, hoặc tôi biện hộ vô tội vì mất trí cho cậu, hoặc cậu có thể đem cái quyền khác thường đó của mình vào tù đi.”

“Không, ở Bang Vermont này, anh không thể biện hộ vô tội vì mất trí nếu như tôi không cho phép anh làm thế,” Jacob trả lời. “Tất cả đều có trong vụ Tòa án tối cao Vermont xử Bean, nằm trong bài báo 171 của số báo 290 của tờ Vermont Reports, bài 762 của số báo 1259 của tờ Atlantic Reporter Second, năm 2000.”

“Chúa ơi, cậu biết vụ đó sao?”

“Anh không biết à?” Cậu ấy nhíu mày. “Sao anh không thể cứ thế cho họ biết sự thật chứ?”

“Được rồi, Jacob. Sự thật là gì?”

Vừa hỏi xong tôi đã nhận ra sai lầm của mình. Bất kỳ luật sư nào cũng biết là phải cẩn thận lời nói khi biện hộ cho một bị cáo hình sự, bởi bất kỳ lời nào người đó nói sẽ là bằng chứng cáo buộc họ. Nếu bị cáo ra trước tòa và chối bỏ những điều đã nói với anh trước đó, thì anh rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan. Hoặc anh phải rút lui không biện hộ nữa, và như thế là gây hại cho bị cáo, hoặc anh nói với tòa rằng bị cáo không đáng tin, mà như thế thì còn gây hại hơn nữa. Thay vì hỏi xem đã có chuyện gì xảy ra, anh chỉ nên hỏi lấp lửng về sự thật và các tình tiết thôi. Anh hỏi thân chủ xem họ sẽ trả lời một số câu hỏi như thế nào.

Có thể nói, tôi đã tự hại mình rồi. Khi đã yêu cầu Jacob nói ra sự thật, tôi không thể để cậu ấy ra trước tòa mà tự buộc tội mình được.

Vậy nên tôi phải ngăn không cho cậu ấy trả lời.

“Khoan, tôi không muốn nghe chuyện đó,” tôi nói.

“Anh bảo không muốn nghe là sao? Anh là luật sư của tôi mà”.

“Lý do ta không thể nói cho tòa sự thật, là bởi trong tòa xử án, sự thật sẽ bị phóng đại.”

“Anh không chịu nổi sự thật,” Jacob hét lên. “Tôi không có tội. Và chắc chắn tôi không điên!”

Tôi chộp lấy Thor và đi ra tiền sảnh, Emma cũng theo sau. “Nó nói đúng. Tại sao anh phải biện hộ bằng cách nhận thân chủ mình mất trí chứ? Nếu Jacob không có tội, chẳng phải thẩm phán cần lắng nghe điều đó sao?”

Tôi quay người lại quá nhanh khiến bà giật mình suýt ngã. “Tôi muốn bà nghĩ một chuyện. Nếu bà nằm trong bồi thẩm đoàn của vụ này, và bà vừa nghe một loạt danh sách các tình tiết cho thấy Jacob là người sát hại Jess Ogilvy. Rồi bà lại xem Jacob đứng lên giải thích câu chuyện mà cậu ấy nói là sự thật. Bà sẽ tin câu chuyện nào?”

Emma nghẹn lời, im lặng, bởi đến điểm này thì bà không thể tranh luận gì được. Emma biết rất rõ bộ dạng của Jacob, biết rất rõ cảm giác của người khác về cậu ấy dù cho Jacob không tự nhận thức được thế về mình. “Nghe này,” tôi nói tiếp, “Jacob phải chấp nhận biện hộ bằng cách xác nhận mất trí. Đó là cơ hội tốt nhất ta có.”

“Vậy anh định thuyết phục nó như thế nào?”

“Không phải tôi,” tôi đáp, “Mà là bà.”