- 6 - Oliver

“Anh Bond,” thẩm phán gọi. “Lại gặp anh rồi.”

“Như con đỉa ấy,” tôi cười trả lời ông.

Tôi và Jacob lại đến tòa, nhưng lần này không có Emma đi cùng. Tối muộn hôm qua, bà đã gọi và để lại tin nhắn nói rằng bà và Theo sẽ bay về trong hôm nay. Tôi hy vọng sẽ có tin tốt khi bà về nhà, và cầu Chúa cho tôi cũng có tin tốt để báo với bà.

Thẩm phán ngước mắt nhìn qua cặp kính bán nguyệt. “Ta có đơn yêu cầu các hình thức tạo sự thoải mái trong phiên tòa cho Jacob Hunt. Luật sư, anh muốn cụ thể điều gì?”

Sự đồng cảm với một thân chủ không thể tỏ rõ đồng cảm… nhưng tôi không nói thế được. Sau lần Jacob làm náo loạn phòng xử án, tôi đã nghĩ đến chuyện xin thẩm phán cho cậu ấy được xem tiến trình phiên xử từ một phòng riêng, nhưng tôi lại cần cậu ấy trong tầm mắt của bồi thẩm đoàn để phù hợp với chiến lược biện hộ của mình. Nếu tôi dùng chiêu bài biện hộ mất trí thì họ phải thấy chứng Asperger bộc lộ hết ra. “Thưa thẩm phán,” tôi nói, “thứ nhất, Jacob cần các khoảng nghỉ giác quan. Ngài đã thấy cậu ấy có thể bị kích động do tiến trình phiên xử. Nên cậu ấy cần được phép đứng dậy và rời phòng xử án những lúc thấy cần phải làm thế. Thứ hai, mẹ cậu ấy cần được ngồi trong bàn bị đơn, bên cạnh cậu ấy. Thứ ba, do Jacob dễ bị kích động, nên chúng tôi xin ngài không dùng búa trong phiên xử, cũng như giảm bớt ánh sáng trong phòng. Thứ tư, bên công tố cần hỏi các câu hỏi một cách trực tiếp và bám sát nghĩa đen…”

“Chúa ơi,” Helen Sharp thở dài.

Tôi liếc nhìn cô ta, nhưng vẫn nói tiếp. “Thứ năm, chúng tôi yêu cầu rút ngắn thời lượng phiên tòa trong ngày.”

Thẩm phán lắc đầu. “Cô Sharp, tôi khá chắc là cô có những phản đối với các yêu cầu này?”

“Vâng, thưa ngài. Tôi không có vấn đề gì với các yêu cầu số một, ba, và năm. Nhưng những yêu cầu còn lại là hoàn toàn có hại.”

“Anh Bond,” thẩm phán quay qua tôi, “sao anh lại yêu cầu cho mẹ của thân chủ ngồi ở bàn bị đơn.”

“Thưa thẩm phán, ngài đã thấy những cơn kích động của Jacob rồi đấy. Emma Hunt sẽ là một cơ chế xoa dịu cho cậu ấy. Tôi nghĩ rằng, với sự căng thẳng của phiên tòa, việc để mẹ ngồi cạnh cậu ấy sẽ có lợi cho tất cả mọi người.”

“Nhưng bà Hunt lại không hiện diện ở đây hôm nay,” thẩm phán chỉ ra điểm yếu của tôi. “Nhưng bị cáo có vẻ vẫn ổn cả.”

“Bà Hunt muốn ở đây, nhưng có một… chuyện khẩn cấp của gia đình,” tôi nói. “Và nói về sự căng thẳng, hẳn ngài cũng thấy rõ sự khác biệt giữa một phiên trình bày và một phiên xử tội giết người.”

“Cô Sharp,” thẩm phán hỏi, “cô lấy căn cứ nào để phản đối việc cho mẹ bị cáo ngồi ở bàn bị đơn?”

“Quan ngại gấp đôi, thưa thẩm phán. Tôi không biết phải làm sao giải thích với bồi thẩm đoàn khi để mẹ của bị cáo ngồi ở đó. Bà ta sẽ ra làm chứng, nếu mọi người trong phiên tòa sẽ biết rõ đó là mẹ của bị cáo. Và thật không đúng quy trình khi để bất kỳ người nào ngoài lượt sư ngồi cùng bị cáo ở bàn bị đơn. Ngồi ở bàn bị đơn sẽ giúp cho bà ta có vị thế hơn trong mắt bồi thẩm đoàn, và như thế sẽ có những tác động gây hại không thể giải thích được đối với công tố bang. Hơn nữa, chúng tôi nghe biết là mẹ của bị cáo rất thường xuyên can thiệp cho cậu ta. Bà ta can thiệp với các giáo viên, với người lạ, với các cảnh sát thay cho cậu ta. Bà là người lao đến đồn và bảo thám tử là bà phải có mặt trong buổi thẩm vấn. Thưa thẩm phán, để ngăn bà ta viết nguyên một đoạn lên giấy và chuyền cho Jacob, hay thì thầm vào tai cậu ta trong phiên xử để xui khiến cậu ta nói hay làm gì không thích đáng, thì còn cách nào nữa đây?”

Tôi nhìn Helen một hồi. Cô ta giỏi thật.

“Anh Bond? Anh có phản biện gì không?” thẩm phán hỏi.

“Thưa thẩm phán, sự hiện diện của mẹ Jacob ở bàn bị đơn cũng hệt như dùng chó dẫn đường cho người mù vậy. Bồi thẩm đoàn sẽ hiểu khi được biết rằng, đấy không chỉ là một con vật, mà là một nhu cầu thiết yếu, một sự sắp xếp cần thiết dành cho khuyết tật của bị cáo. Cũng có thể giải thích như thế về mẹ của Jacob, và việc bà ngồi cạnh cậu ấy trong phiên tòa. Thưa thẩm phán, hôm nay ngài đang phân xử xem cần có những sắp xếp nào để bảo đảm cho thân chủ tôi có một phiên tòa công bằng. Quyền đó, và những sự sắp xếp đó đã được quy định cho cậu ấy chiếu theo Đạo luật Người Mỹ Khuyết tật, và quan trọng hơn nữa là chiếu theo Tu chính án Thứ Năm, Thứ Sáu, và Thứ Bảy của Hiến pháp Hoa Kỳ. Làm thế nghĩa là cho Jacob một vài ưu ái nhỏ mà các bị cáo khác không có trước tòa ư? Đúng, bởi các bị cáo khác không gặp vấn đề hạn chế năng lực giao tiếp và tương tác hiệu quả như Jacob. Với họ, một phiên tòa không phải là ngọn núi dựng đứng cao sừng sững ngăn cách họ với tự do, không phải là một ngọn núi mà họ không có những công cụ leo núi căn bản nhất để chinh phục.”

Tôi lén nhìn thẩm phán và quyết định hạ giọng một chút. “Vậy làm sao ta giải thích sự hiện diện của mẹ Jacob trong bàn bị đơn? Quá dễ. Ta nói rằng thẩm phán đã cho bà ấy quyền ngồi ở bàn bị đơn. Ta nói rằng đây không phải là chuyện thường lệ, nhưng trong vụ này, bà ấy có quyền ngồi ở đó. Thưa thẩm phán, với vai trò của bà ấy trong phiên tòa, tôi sẽ bảo bà ấy đồng ý không nói gì với Jacob ngoại trừ giao tiếp bằng giấy viết, và những lời nhắn trên giấy đó có thể trình cho tòa vào cuối ngày hay trong những khoảng thời gian nghỉ, để cô Sharp có thể thấy chính xác hai người đã có trao đổi gì.”

Thẩm phán gỡ kính và đưa tay vuốt mũi. “Đây là một vụ án không bình thường, với những trường hợp không bình thường. Chắc chắn tôi đã nhiều lần gặp những bị cáo có vấn đề về giao tiếp… Nhưng trong vụ này, chúng ta có một thanh niên đang đối mặt với một khởi tố nghiêm trọng về tội giết người và có thể phải ngồi tù suốt phần đời còn lại. Đồng thời chúng ta cũng biết cậu ta đã được chẩn đoán là không có khả năng giao tiếp như chúng ta… nên sẽ là sai sót khi mong cậu ta cư xử trong phòng xử án như chúng ta vậy.” Ông nhìn xuống Jacob, và dù không thấy nhưng tôi nghĩ cậu ấy chẳng nhìn vào mắt ông đâu. “Một phiên tòa công bằng cho bị cáo này, có thể khác với sự công bằng dành cho các bị cáo khác, nhưng đấy là bản chất của nước Mỹ, chúng ta tạo điều kiện cho tất cả mọi người, và chúng ta sẽ làm thế với cậu Hunt đây.” Ông nhìn xuống đơn kiến nghị trước mặt mình. “Được rồi. Tôi sẽ chấp thuận các khoảng nghỉ giác quan. Ta sẽ yêu cầu nhân viên chấp hành tòa sắp xếp một phòng đặc biệt ở cuối phòng xử án, và bất kỳ lúc nào bị cáo cảm thấy cần phải ra khỏi phòng, cậu ấy sẽ báo cho anh Bond. Thế đã hài lòng chưa?”

“Vâng,” tôi nói.

“Luật sư, lúc đó anh sẽ đến gần tôi và yêu cầu tạm nghỉ. Anh sẽ giải thích cho thân chủ mình rằng cậu ta không được rời phòng xử án cho đến khi tôi tuyên bố tạm nghỉ và cậu ta được tòa cho phép đi.”

“Tôi hiểu, thưa ngài.”

“Về yêu cầu thứ ba, tôi sẽ không dùng búa trong phiên tòa này. Tuy nhiên, tôi sẽ không giảm bớt ánh sáng trong phòng. Làm thế sẽ cản trở khủng khiếp công việc của nhân viên chấp hành tòa. Hy vọng rằng các khoảng nghỉ giác quan sẽ đủ cho cậu ta, và tôi không phản đối gì với việc bị cáo tắt đèn trong phòng nghỉ ở sau phòng xử án.”

Jacob giật giật áo choàng của tôi. “Tôi đeo kính râm được không?”

“Không,” tôi nói ngay.

“Thứ ba, tôi sẽ rút ngắn thời lượng phiên xử. Chúng ta sẽ chia ra thành ba phiên thời lượng 45 phút vào buổi sáng, và hai phiên như thế vào buổi chiều, với khoảng nghỉ 15 phút giữa mỗi phiên. Ngày nào cũng bãi tòa vào lúc 4:00 chiều. Tôi cho thế là thỏa mãn yêu cầu của anh rồi đấy, anh Bond?”

“Vâng, thưa ngài.”

“Tôi đồng ý cho mẹ của bị cáo ngồi trong bàn bị đơn, tuy nhiên, họ chỉ có thể giao tiếp bằng chữ viết, và cứ đến giờ nghỉ thì những lời nhắn trên giấy đó phải được trình lên tòa. Cuối cùng, về yêu cầu của anh muốn công tố viên đặt câu hỏi trực tiếp và đơn giản,” thẩm phán nói, “tôi bác bỏ. Anh có thể hỏi bất kỳ câu hỏi nào ngắn gọn trực diện nghĩa đen tùy ý anh, nhưng bị cáo không có quyền nào chiếu theo hiến pháp để hướng dẫn cung cách làm việc của công tố bang trong vụ này.” Ông cho đơn kiến nghị của tôi vào tập giấy. “Tôi cho thế là thỏa mãn hết yêu cầu của anh rồi, phải không anh Bond?”

“Tất nhiên,” tôi nói mà lòng muốn nhảy cẫng lên sung sướng. Bởi tất cả những nhượng bộ đặc biệt này còn hơn cả những gì bạn vừa nghe. Bồi thẩm đoàn sẽ phải thấy rằng Jacob khác với các bị cáo thông thường, khác với tất cả chúng ta.

Và như thế cậu ấy cũng phải được phán xét theo một cách hoàn toàn khác.