- 6 - Emma

Tấm chăn như một lồng ngực chứa trái tim đang đập. Tôi lần tìm trong bóng tối và nắm chặt tay Jacob. “Con yêu,” tôi nói, “ta phải đi thôi.”

Nó quay qua tôi. Trong bóng tối, tôi có thể thấy ánh mắt Jacob lấp lánh. “Con không nổi nóng với Jess,” nó thì thầm.

“Ta có thể nói chuyện đó sau…”

“Con không làm đau cô ấy,” Jacob nói.

Tôi dừng lại và nhìn thẳng vào nó. Tôi muốn tin nó. Chúa ơi, tôi muốn tin nó. Nhưng rồi tôi nhớ lại tấm mền của nó đang quấn quanh thi thể của cô ấy.

“Con không cố ý làm đau cô ấy,” Jacob chỉnh lại.

Chẳng ai nhìn vào đứa con trai mới sinh và tưởng tượng đủ chuyện tồi tệ sẽ xảy ra trong cuộc đời nó. Lúc đó bạn chẳng thấy được gì ngoài những viễn cảnh tươi đẹp, bạn chỉ mường tượng nụ cười của nó, bước đi chập chững đầu đời, lễ tốt nghiệp, lễ cưới, và khuôn mặt của nó lúc đang ẵm đứa con đầu lòng. Với Jacob, tôi liên tục xem lại những chặng mốc của nó, là lúc nó sẵn sàng nhìn vào mắt tôi, lúc nó chấp nhận một thay đổi kế hoạch mà không lên cơn, lúc nó mặc một cái áo mà không tỉ mỉ cắt cái mác sau lưng trước. Bạn không yêu thương con mình vì những chuyện nó làm hoặc không làm, bạn yêu nó vì chính nó mà thôi.

Và dù cho nó là một kẻ giết người, dù chủ tâm hay vô ý, nó vẫn là con tôi.

“Không kết thân với bạn đồng trang lứa,” Helen Sharp bắt đầu. “Là trung tâm vũ trụ của mình. Tự bảo vệ mình là nguyên tắc bất khả xâm phạm. Những vấn đề về tự chủ và kiểm soát cơn giận… Bác sĩ Murano à, theo tôi thấy, Asperger chỉ là một chứng ích kỷ mới xuất hiện thôi.”

“Không. Đấy không phải là chuyện không muốn nghĩ đến cảm giác của người khác, mà là sự bất lực không thể làm việc đó.”

“Nhưng đây là một chẩn đoán tương đối mới, phải không?”

“Nó xuất hiện lần đầu tiên trên tập Chẩn đoán và Phân tích các Rối loạn Tâm thần (DSM-IV) vào năm 1944, nên dù xét theo khía cạnh nào, nó cũng không thể là chuyện mới được. Có nhiều người mắc chứng Asperger trước thời gian đó, nhưng đơn giản là không có tên cho hội chứng của họ.”

“Chẳng hạn như?”

“Đạo diễn Steven Spielberg. Nhà văn John Elder Robison. Satoshi Tajiri, người tạo nên hiện tượng Pokemon. Peter Tork, trong ban nhạc Monkees. Họ đều được chẩn đoán chính thức mắc hội chứng Asperger khi đã là người trưởng thành.”

“Và họ đều vô cùng thành công, phải không?” Helen hỏi.

“Có vẻ là thế.”

“Họ có cuộc sống sáng tạo tương tác với người khác?”

“Tôi cho là thế.”

“Bà có nghĩ họ đều có vấn đề về kết nối xã hội với người khác không?”

“Có.”

“Bà có nghĩ họ có những lúc thấy mình bị loại ra ngoài rìa xã hội không?”

“Tôi không biết.”

“Thật sao? Bà đã từng thấy mái tóc thời trẻ của Peter Tork chưa? Tôi sẽ nói chắc là có, họ đã bị trêu chọc, bị đem ra làm trò cười. Nhưng trong những người mắc chứng Asperger này, không một người nào phải ra tòa vì tội giết người, có phải không?”

“Không, như tôi đã nói, không có mối liên hệ chắc chắn nào giữa Asperger và bạo lực.”

“Nếu một người mắc chứng Asperger không bạo lực, thì làm sao lý giải việc Jacob phạm một hành vi bạo lực kinh khủng như thế này?”

“Phản đối!” Oliver nói. “Thành kiến.”

“Chấp thuận,” thẩm phán nói.

Công tố viên nhún vai. “Tôi rút lại lời vừa nói. Bác sĩ Murano, làm sao bà chính thức hóa chẩn đoán của mình rằng Jacob mắc chứng Asperger?”

“Tôi đã kiểm tra chỉ số IQ và đánh giá những kỹ năng thích nghi để xem Jacob xử lý các tình huống xã hội nhất định như thế nào. Tôi đã phỏng vấn Emma Hunt và các giáo viên để biết rõ quá trình hành vi của cậu ấy. Hội chứng Asperger không xuất hiện một sớm một chiều. Tôi đã xem các băng video quay cảnh cậu ấy trước hai tuổi, lúc cậu ấy đã có được những mốc phát triển như một đứa trẻ bình thường, rồi sau đó, hành vi và giao tiếp tương tác của cậu ấy dần đi xuống. Tôi cũng đã quan sát cậu ấy ở văn phòng của tôi, và ở trong những buổi sự kiện chung của trường.”

“Không có xét nghiệm máu, hay bất kỳ xét nghiệm khoa học nào có thể áp dụng để xem một đứa trẻ có mắc hội chứng Asperger hay không sao?”

“Không. Chuyện này chủ yếu dựa vào quan sát các hành vi lặp đi lặp lại, những chuyện gây hứng thú, và sự thiếu tương tác xã hội nhưng không bị hạn chế nghiêm trọng về ngôn ngữ.”

“Vậy… đây là một quyết định dựa trên phán đoán?”

“Phải,” bác sĩ Murano nói. “Của một người có bằng cấp.”

“Nếu Jacob từng gặp một bác sĩ tâm lý khác, chẳng phải có khả năng người đó có thể chẩn đoán rằng Jacob không mắc hội chứng Asperger?”

“Tôi vô cùng nghi ngờ chuyện đó. Một chứng dễ bị nhầm lẫn với Asperger là chứng rối loạn chú ý thụ động hoặc hiếu động, và khi họ cho một đứa trẻ mắc Asperger dùng thuốc trị chứng này mà không thấy có phản ứng gì, thì rõ ràng là cần phải chẩn đoán lại.”

“Vậy tiêu chuẩn bà dùng để chẩn đoán Jacob là thiếu khả năng giao tiếp với người khác, thiếu khả năng hiểu những dấu hiệu xã hội, sự ám ảnh với lịch trình và cơ cấu, cũng như sự say mê của cậu ta với một vài chủ đề nhất định?”

“Đúng là thế.”

“Vậy nếu như tôi có một đứa con bảy tuổi vô cùng ám ảnh về Power Rangers, tối nào cũng phải ăn bánh uống sữa trước giờ ngủ, không thích kể cho tôi những chuyện ở trường, cũng không muốn chia sẻ đồ chơi với em trai nó. Con trai bảy tuổi của tôi có mắc hội chứng Asperger không?”

“Không hẳn. Cứ hình dung cô có hai đứa bé ba tuổi chơi trong hố cát. Một bé nói, ‘Nhìn xe tải của tớ này.’ Bé kia trả lời, ‘Tớ có một con búp bê.’ Đấy là chuyện bình thường ở lứa tuổi đó. Nhưng nếu đấy là hai đứa bé tám tuổi, và một bé nói, ‘Nhìn xe tải của tớ này,’ thì bé kia nên trả lời, ‘Xe đẹp thật’ hoặc ‘Tớ cầm nó được không?’ hoặc một câu nào đó sẽ giữ cho tương tác giữa chúng tiếp diễn. Nhưng một đứa trẻ mắc chứng Asperger sẽ trả lời rằng, ‘Tớ có một con búp bê.’ Và khi bạn nó bỏ đi, nó chẳng hiểu vì sao lại thế. Nó nghĩ là nó đã đáp lại câu nói của bạn mình và cố giữ cho cuộc nói chuyện tiếp diễn rồi. Nó không hiểu được rằng lời nó vừa nói không phải là một lời đáp thích đáng.”

“Hoặc,” Helen Sharp nói, “đứa trẻ có con búp bê, chỉ là một đứa bé thật sự chỉ biết chăm chăm vào bản thân mình, phải chứ?”

“Đó là chuyện thường gặp với những người mắc chứng Asperger.”

“Nhưng nếu không mắc chứng Asperger thì cũng có khả năng như thế mà. Bác sĩ, tôi muốn nói rằng chẩn đoán và những giả định của bà về Jacob chẳng có căn cứ nào khác ngoài ý kiến riêng của bà. Bà đâu có nhìn vào màn hình điện não đồ…”

“Có rất nhiều chứng rối loạn tâm thần mà cách chẩn đoán duy nhất là quan sát lâm sàng. Và Asperger là một trong số đó. Bất kỳ bác sĩ tâm lý nào trên đất nước này cũng sẽ bảo cho cô biết rằng hội chứng Asperger là một chứng rối loạn đã được công nhận. Thật khó để giải thích bằng những từ ngữ cụ thể, nhưng khi cô thấy nó, cô biết ngay nó là gì.”

“Và tôi muốn làm cho rõ một chuyện. Bà cảm thấy hội chứng Asperger đã tác động lên hành vi của Jacob trong ngày Jess Ogilvy bị sát hại?”

“Đúng.”

“Bởi Jacob không thể xử lý tốt các tình huống xã hội. Và cậu ấy không có sự thấu cảm? Đôi khi sự thất vọng khiến cậu ấy không kiểm soát được cơn giận dữ?”

“Đúng,” bác sĩ Murano nói.

“Và bà thấy đấy cũng là những đặc tính của một người mắc hội chứng Asperger?”

“Phải.”

“Thật là trùng hợp,” công tố viên nói và khoanh tay lại. “Đấy cũng là những đặc tính của những kẻ giết người máu lạnh.”

Có lần Jacob bảo tôi là nó có thể nghe thấy cây cối đang chết. Chúng hét lên, nó bảo thế. Tôi đã tin chắc đó chỉ là chuyện vớ vẩn, cho đến khi tôi kể nó cho bác sĩ Murano. Trẻ con mắc chứng Asperger, bà nói, chúng có những cảm quan mà chúng ta không tưởng tượng nổi. Chúng ta có một bộ lọc âm thanh ánh sáng, còn với chúng, những thứ đó cứ liên tục ùa vào bộ não của chúng, và đó lại là lý do chúng ta tưởng chúng rút vào thế giới nhỏ bé của mình. Không phải thế đâu. Chúng đang ở trong thế giới của chúng ta, nhưng gắn bó với thế giới đó hơn chúng ta quá nhiều.

Hôm đó tôi về nhà và tìm kiếm cây chết trên mạng. Hóa ra, cây cối khi bị căng thẳng sẽ thải ra khí ethylene, và các nhà khoa học ở Đức đã chế tạo được một thiết bị đo năng lượng của những phân tử này dưới dạng rung động hay âm thanh.

Giờ tôi tự hỏi, không biết nó có mệt mỏi không khi phải chứng kiến tự nhiên trút những hơi thở cuối cùng. Giá mà con tôi không chỉ nghe được tiếng cây cối, mà còn nghe được tiếng nghiến răng của đại dương thịnh nộ. Tiếng mặt trời e lệ. Tiếng trái tim tan vỡ.