- 17 - Quý bà Di và chiếc Rolls-Royce

Valentina và Stanislav được tặng một con mèo. Họ gọi nó là Quý bà Di, đặt theo tên công nương Diana xứ Wales, người bọn họ hết sức ngưỡng mộ. Quý bà Di vốn là một con mèo nhà hàng xóm của bà Zadchuk, nó giống một con miu con hơn là một con mèo - và chẳng hề đẹp như vị công nương cùng tên. Nó có bộ lông đen chấm trắng, viền mắt hồng nhạt và cái lỗ mũi ươn ướt ửng hồng.

Quý bà Di (họ đọc là Qí bà De) vào nhà, cào nát tất cả những món đồ đạc mềm trong nhà. Sau vài tuần, mọi người mới biết nó là mèo đực chứ không phải mèo cái (mẹ tôi sẽ không bao giờ lầm tưởng như vậy). Nó bắt đầu đi tiểu khắp nơi. Giờ trong nhà có thêm mùi nước tiểu của con mèo đực hòa trộn với mùi táo chín rục, mùi thức ăn đông lạnh ăn dở bị rữa, mùi dầu thơm rẻ tiền và mùi hôi tỏa ra từ căn phòng kín bưng của một ông già. Không chỉ là chuyện mùi nước tiểu mà thôi. Chẳng ai dạy cho Quý bà Di biết đi vệ sinh đúng chỗ, và chẳng ai thèm dọn dẹp chỗ phân nó thải ra vào những ngày ẩm ướt khi nó tự nhận thấy mình quá cao sang không thể bước ra ngoài vườn.

Ba tôi, Valentina và Stanislav đều mê mẩn Quý bà Di với tài nhảy rất gọn lên rèm cửa, tài nhảy cao đến mét hai để bắt lấy một mẩu giấy treo tòng teng trên một sợi dây. Chỉ có tôi và Vera không thích nó, nhưng chúng tôi không sống ở đó, vậy đó đâu phải việc chúng tôi cần quan tâm đến?

Quý bà Di đã trở thành đứa con nuôi của bọn họ. Họ ngồi đó, nắm tay nhau cùng thưởng thức sự thông minh và vẻ mỹ miều của nó. Chắc chẳng bao lâu nữa nó sẽ được dạy cách chứng minh những định lý đầu tiên của Pythagore thôi.

‘Ba không chịu ly dị, Vera à. Họ ngồi đó, nắm tay nhau ồ à mơn trớn con mèo con hư hỏng ấy’

‘Thật quá lắm! Tôi đã bảo cô là phải nói bác sĩ chứng nhận ông ta bị khùng mà’ Bà Chị Lớn nói.

‘Valentina cũng nghĩ vậy đấy.’

‘Ờ thì cô ta đúng đó chứ, dẫu xấu xa nhưng vẫn đúng. Cô ta lại khiến ông già mê mẩn lần nữa, cho tới khi cô ta lấy được hộ chiếu. Đàn ông thật là ngu ngốc.’

‘Vera, toàn bộ câu chuyện chị muốn mẹ ly dị ba là thế nào?’

‘Cô muốn nói gì?’

‘Ba nói chị từng thuyết phục mẹ ly dị ba’

‘Vậy à? Tôi chẳng nhớ nữa. Thật không may là tôi đã không thành công.’

‘Dù sao thì điều đó cũng làm cho ba không chấp nhận được chuyện ly dị.’

‘Xem ra tôi phải đến gặp và nói chuyện với ba mới được.’

Tuy nhiên, có chuyện xảy ra làm ông thay đổi ý kiến. Một sáng nọ, ông gọi điện đến và bắt đầu lải nhải về một cái trục lăn roller lớn. Tôi đang vội đi làm nên nói ông hãy gọi lại sau. Nhưng cuối cùng ba tôi cũng nói thẳng ra.

‘Đó là cái roller nằm trên bãi cỏ ở vườn trước.’

‘Ba muốn nói gì? Cái roller nào cơ?’

‘Roller! Rolls Royce ấy!’

Valentina đã đạt tới ước vọng cao nhất về cuộc sống đầy mộng tưởng ở phương Tây - cô ả trở thành chủ nhân của một chiếc Rolls Royce. Đó là chiếc xe 4 lít mà Eric Pike bán cho cô ả với giá rẻ bèo là 500 bảng (ba tôi trả). Cô ả giờ đã có một chiếc Lada trong ga ra, một chiếc Rover trên lối xe và một chiếc Roller trên bãi cỏ. Không chiếc xe nào được kiểm định hay bảo hiểm. Cô ả vẫn chưa thi đỗ lấy bằng lái xe.

‘Tay Eric Pike này là ai vậy ba?’ Tôi nhớ đến mẩu giấy nhét trong ngăn tủ đựng vớ cùng miếng bánh kẹp giăm bông ăn dở.

‘À, một người rất thú vị đấy. Anh ta từng là phi công trong Không lực Hoàng gia. Phi công lái máy bay chiến đấu động cơ phản lực. Giờ anh ta bán xe cũ. Bộ ria của anh ta đẹp tuyệt.’

‘Anh ta thân thiết với Valentina lắm à?’

‘Không không. Ba không nghĩ vậy. Hai người họ chẳng có gì chung cả. Cô ấy đâu quan tâm gì đến máy móc, ngoại trừ xe cộ bóng bẩy. Thực ra chiếc xe đó cũng được lắm. Di sản của quý bà Glaswyne. Ba cho rằng nó được dùng làm xe nông trại nhiều năm, chở cỏ khô, cừu, phân bón, bất cứ thứ gì. Gần như là một chiếc máy kéo đấy. Giờ thì nó cần sửa chữa đôi chút.’

Mike phá lên cười khi anh nhìn thấy chiếc Roller. Nó đứng xiêu vẹo trên mặt cỏ ngay trước cửa sổ phòng khách trông chẳng khác nào con thiên nga gãy cánh. Có vẻ hệ thống giảm xóc đã tiêu đời. Chất lỏng màu nâu chảy ra từ gầm xe, đầu độc bãi cỏ. Lớp sơn từng là màu trắng giờ là một mảng chắp vá, chỗ này bị sơn đè lên, chỗ kia bị gỉ sét. Anh và ba tôi đi vòng quanh xe, vỗ chỗ này, gõ chỗ kia, rồi lắc đầu.

‘Cô ta muốn ba sửa lại nó’ ba tôi nhún vai bất lực, cứ như mình là chàng hoàng tử trong truyện cổ tích đứng trước thử thách tình yêu quá đáng của nàng công chúa xinh đẹp.

‘Con cho rằng không sửa được nữa đâu’ Mike nói. ‘Hơn nữa, mình có thể kiếm bộ phận thay thế ở đâu đây?’

‘Đúng vậy, cần thay thế vài chỗ, sau đó cũng chưa chắc là nó chạy được nữa’ ba tôi nói. ‘Thật đáng tiếc. Loại xe này lẽ ra phải dùng được mãi mãi, nhưng có lẽ nó bị tàn phá quá nhiều. Dù sao thì nó cũng rất đẹp...’

Vào đúng lúc đó, Valentina bước ra khỏi nhà. Giờ đang tháng Sáu, tiết trời ấm áp, nhưng cô ả vẫn mặc một chiếc áo lông to sụ vai-rộng chít-eo, tay đút túi theo kiểu diễn viên điện ảnh. Ả đã mập ra đến mức áo không cài lại được nữa. Trên cổ ả đeo sợi dây chuyền lấp lánh, trong ánh sáng lờ mờ thì có thể tưởng là kim cương. Stanislav mặc áo sơ mi cộc tay đi đằng sau xách túi cho mẹ.

Cô ả dừng lại khi thấy ba chúng tôi đứng trong vườn nhìn chằm chằm vào chiếc Roller của ả.

‘Chiếc xe đẹp đấy, phải không?’ cô ta hỏi tất cả chúng tôi nhưng mắt chỉ nhìn vào Mike chờ đợi.

‘Ừ, xe đẹp lắm’ Mike đáp, ‘nhưng có lẽ là dùng để trưng bày hay sưu tập chứ không phải để chạy.’

‘Chào Valentina’ tôi mỉm cười duyên dáng. ‘Trông cô thật quý phái. Cô ra ngoài à?’

‘Ừ’ Cộc lốc. Cô ả thậm chí còn không thèm quay sang nhìn tôi.

‘Cháu nghĩ sao, Stanislav? Cháu có thích chiếc xe không?’

‘Ô có chứ. Nó tốt hơn chiếc Zill.’ Nhe chiếc răng sứt. ‘Valentina muốn gì được nấy mà’

‘Xe không chạy’ ba tôi nói.

‘Ông sửa xe’ cô ả bật lại. Chợt nhớ ra là đang phải đối xử tốt với ông, ả cúi xuống vỗ vỗ má ông. ‘Quý ngài kỹ sư.’

Quý ngài kỹ sư ưỡn tấm thân lòng khòng oai vệ. ‘Rolls Royce không chạy. Lada không chạy. Chẳng bao lâu Rover cũng không chạy. Chỉ có cặp giò là chạy tốt. Ha ha.’

‘Sớm muộn gì ông cũng không chạy’ Valentina nói. Ả liếc nhìn tôi rồi cười khẽ như thể muốn nói ả chỉ đùa thôi.

Ả lái chiếc Rover chở Stanislav đi, để lại một đám khói và mùi khét nồng nặc. Trong lúc Mike và ba tôi vẫn miệt mài săm soi chiếc Roller, tôi vào nhà lật niên giám điện thoại. ‘Xin chào, có phải ông Eric Pike không?’

‘Tôi có thể giúp gì cho cô?’ Giọng nói vừa nhờn nhạn vừa xin xít, cứ như dầu máy bị cháy vậy.

‘Tôi là con gái của ông Mayevskyj. Ông vừa mới bán xe cho ba tôi.’

‘À, đúng rồi.’ Cười rin rít. ‘Chiếc Roller của Valentina. Di sản của Glaswyne, cô biết đấy.’

‘Ông Pike, sao ông có thể làm thế được? Ông biết chiếc xe đến chạy còn không nổi mà.’

‘À ừ, cô, à, bà à... Cô biết đấy, Valentina nói rằng chồng mình là một kỹ sư cừ khôi. Ngành hàng không. Cô biết đấy, tình cờ tôi cũng biết chút đỉnh về máy bay.’ Giọng nhờn nhọn xin xít trở nên đầy tâm sự. ‘Cô biết đấy, một số chuyên gia hàng đầu về hàng không trong thập kỷ 30 là người Ukraina. Sikorsky - phát minh ra trực thăng. Lozinsky - tham gia chế tạo chiếc MiG. Tôi từng thấy chúng hoạt động ở Triều Tiên. Nhỏ nhưng chiến đấu rất cừ. Do đó khi Valentina kể cho tôi nghe về chồng cô ấy, về chuyện ông ta hứa sẽ sửa được chiếc xe dễ dàng... Tin tôi đi, ban đầu tôi cũng nghi ngờ, nhưng cô ấy thuyết phục giỏi lắm. Cô biết con người của cô ấy mà.’

‘Ba tôi xem xét chiếc xe rồi, ông ấy nói là không sửa được. Có lẽ ông nên đem xe về và trả tiền lại cho ba tôi.’

‘Năm trăm bảng là một cái giá khá hời cho một chiếc Roller cổ đấy.’

‘Nhưng không phải cho một chiếc không chạy được.’

Đầu dây bên kia im thin thít.

‘Ông Pike, tôi biết rõ mọi chuyện. Tôi biết ông và Valentina dây dưa với nhau.’

Lại im lặng, rồi cách một cái. Tít tít tít, điện thoại cúp.

Quý bà Di rất thích chiếc Roller. Cửa sổ đằng sau phía ghế phụ không đóng sát được nên nó hay chui vào theo lối đó. Nó cũng mời cả bạn bè tới nữa, và bọn chúng tiệc tùng cả đêm trên ghế da xa hoa rồi phun một ít nước tiểu để đánh dấu lãnh địa. Bạn gái của Quý bà Di là một con mèo mướp ốm nhom nhút nhát. Con này nhanh chóng có bầu và rất khoái nằm cuộn tròn trên ghế tài xế, bấu vuốt vào lớp da mềm mại.

Tháng Sáu mà lại ẩm ướt khác lạ. Trời mưa mãi khiến bãi cỏ trở thành một biển bùn. Chiếc Roller lún xuống mỗi lúc một sâu, cỏ cây dại mọc um tùm xung quanh. Bạn gái của Quý bà Di sinh con trên ghế trước của chiếc Roller - bốn con mèo con - chưa mở mắt, mềm mại, chỉ biết kêu meo meo và vục đầu vào bầu sữa dúm dó của mẹ. Ba, Valentina và Stanislav mê tít và cố đem chúng vào nhà, nhưng con mèo mẹ cứ tha cổ từng con từng con một quay trở lại xe.

Không lâu sau khi đám mèo con ra đời, Vera đến thăm ba. Chị lái từ Putney trên chiếc Golf GT hở mui tả tơi, món quà tình yêu Big Dick tặng khi hai người vẫn còn yên ấm (đương nhiên lúc mới tặng thì nó không tả tơi như vậy). Chị tới vào giữa buổi chiều, lúc Stanislav và Valentina không có nhà, còn ba thì thiu thiu ngủ trên ghế bành với tiếng đài mở to hét cỡ. Ba thức dậy thì thấy chị đang đứng trước mặt. Ông bất giác kêu lớn, ‘Không! Không!’

‘Ôi làm ơn im đi, ba à. Tuần này tụi con có quá đủ kịch để coi rồi, cảm ơn ba nhiều’ Vera cắn cảu bật lại bằng giọng Bà Chị Lớn. ‘Này ba!’ Chị nhìn quanh cứ như Valentina đang nấp đâu đó trong góc nhà. ‘Cô ả đâu?’

Ba ngồi trên ghế bíu chặt lấy tay vịn, không nói tiếng nào.

‘Cô ả đâu hả ba?’

Ông bặm môi vẻ rất kịch, mắt nhìn thẳng về phía trước.

‘Ba à, làm ơn đi, con lái cả ngần ấy chặng đường từ Putney đến đây để vớt ba ra khỏi vũng bùn mà ba tự lao thân vào, thế mà ba còn không thèm cố nói với con câu nào sao.’

‘Cô bảo tôi im thì tôi im rồi đấy.’ Ông lại bặm môi ương bướng.

Bà Chị Lớn đảo quanh mọi căn phòng trong nhà, mở cửa đóng cửa rầm rầm. Chị thậm chí còn liếc qua nhà kho và nhà kính ngoài vườn. Rồi chị quay lại căn phòng ba đang ngồi. Ông chẳng hề nhúc nhích. Môi ông vẫn mím chặt.

‘Thật tình, Nadia à’ chị kể với tôi. Tôi có thể hiểu được vì sao Valentina lại tạt nước vào ba. Tôi muốn làm y hệt vậy. Tôi cho rằng ông ta đang muốn chứng tỏ mình thông minh thế nào’ Tôi không nói gì. Môi tôi mím chặt. Tôi đang cố nhịn cười. ‘Đương nhiên dụ ba nói chuyện thì cũng dễ dàng thôi. Tôi chỉ hỏi ba về Korolev và chương trình đi vào vũ trụ’

‘Cuối cùng thế nào? Chị có gặp Valentina không?’

‘Nhưng tôi nghĩ cô ả khá tuyệt đấy. Rất... sôi nổi.’

Hẳn nhiên là Bà Chị Lớn và Valentina bắt cạ với nhau rất nhanh. Valentina ngưỡng mộ phong thái và điệu bộ của Vera. Vera thì ngưỡng mộ sức quyến rũ và sự tàn nhẫn của Valentina. Cả hai người họ thống nhất quan điểm rằng ba là một người thảm hại, điên khùng và đáng khinh bỉ.

‘Nhưng những móng tay son màu hồng đào óng ánh thì sao? Đôi dép cao gót hở ngón thì sao? Chiếc Roller trên bãi cỏ nữa?’

‘À ừ. Thì đương nhiên ả ta là một con điếm. Và là một tên tội phạm. Nhưng dù sao tôi vẫn rất ngưỡng mộ cô ả’

Trái tim tôi chìm xuống. Tôi đã trông đợi cuộc chạm trán này biết bao: luận điệu hôn nhân Zadchuk chống lại bà Chuyên Gia Ly Dị; cặp súng phóng tên lửa xa tanh màu xanh lá đấu với túi xách Gucci. Tôi trước giờ toàn trông cậy rằng Bà Chị Lớn sẽ đánh bại Valentina. Nhưng giờ tôi mới nhận ra về một số mặt, hai người này cùng một giuộc.

Tội nghiệp ba. Em biết ba có hơi kỳ quặc một chút, nhưng em không nghĩ ba đáng khinh bỉ’

‘Hãy nhìn những rắc rối mà ông ta gây ra cho mọi người - cho chúng ta, cho chính quyền và cho cả Valentina nữa. Cuối cùng thì ả ta sẽ nhận ra nên tìm ai khác để bấu víu là hơn cả. Nếu ba chịu nói không ngay từ đầu thì tốt quá rồi. Ông ta nghĩ mình đủ sức sánh đôi với một con đàn bà đĩ thõa ba mươi sáu tuổi. Như vậy không gọi là đáng khinh thì cái gì mới là đáng khinh đây?’

‘Nhưng ả dắt mũi ba. Ả nịnh nọt ba. Ả làm ba cảm thấy mình còn trẻ trung và hấp dẫn.’

‘Ông ta để mình bị nhận chìm trong những lời nịnh nọt vì trong lòng ông ta luôn nghĩ mình hơn người. Ba cho rằng mình đủ thông minh để qua mặt cả chính phủ. Đây đâu phải lần đầu tiên ba giở trò đâu’

‘Chị muốn nói gì?’

‘Cô không biết nhiều chuyện lắm, Nadia à. Cô có biết ông ta suýt nữa đã hại bà Sonia bị đày đi Siberia không?’

‘Em nhớ ba có kể cho em một chuyện về những người Ukraina tiên phong trong ngành thiết kế hàng không. Em cũng nhớ mẹ có kể vì sao bà Sonia bị gãy hết hàm răng cửa’

Sau khi tốt nghiệp Viện Hàng không Kiev năm 1936, ba tôi muốn tới đại học Kharkiv, nơi Lozinsky và các đồng sự đang tiến hành những nghiên cứu tiên phong phát triển động cơ phản lực. Nhưng thay vào đó, ông được gửi về phía Đông tới Perm, dưới chân dãy Ural, để dạy ở một trường huấn luyện lực lượng hàng không Xô viết. Ba ghét Perm: đầy nhóc đám lính say rượu; đời sống văn hóa tinh thần nghèo nàn; cách nhà hàng ngàn dặm; xa cách Ludmilla đang mang thai đứa con đầu lòng hàng ngàn dặm. Nhưng làm thế nào để được chuyển về nhà? Nikolai nghĩ ra một kế hoạch tinh ranh. Ông làm mình bị loại vì lý do an ninh. Trên một tờ đơn trong đống đơn phải điền, ông khai là mình đã lấy một kẻ thù của nhân dân. Để thân thế của mình trở nên đáng ngờ hơn, ông chế ra một người anh không có thật của Ludmilla, một tên khủng bố phản cách mạng sống ở Phần Lan đang tìm cách lật đổ chính quyền Xô viết.

Chính quyền bắt được tin thì mừng không sao tả xiết. Đương nhiên là họ muốn tìm hiểu thêm về ông anh phản cách mạng này. Họ bèn bắt giữ bà Sonia, tra tấn và đánh đập bà tàn bạo trong mấy ngày liền. Đứa con trai trưởng này đang ở đâu? Vì sao trong giấy tờ của bà không nhắc đến anh ta? Bà còn giấu giếm điều gì khác nữa? Có phải bà, cũng như người chồng quá cố, là kẻ thù phản bội nhân dân hay không?

Sonia Ocheretko từng may mắn thoát nạn vào năm 1930 khi chồng bà bị bắt giữ rồi bị xử tử. Nhưng hồi đó mới chỉ nổi lên lớp sóng ngầm đầu tiên của đợt thanh trừng. Đến năm 1937, số lượng người bị bắt giữ tăng lên. Giờ thì xử tử là quá khoan hồng cho đám kẻ thù của dân tộc - chúng phải bị gửi đến Siberia để lao động cải tạo.

Bà Shura đứng ra giúp đỡ Sonia, và kể với viên thanh tra chuyện khi còn là bác sĩ tập sự bà đã đi đến Novaya Aleksandria năm 1912 để đỡ đẻ cho đứa con đầu tiên của em gái Sonia, tức là Ludmilla mẹ tôi. Bà ký giấy tuyên thệ rằng Ludmilla là đứa con đầu tiên của Sonia Ocheretko. Nhờ chồng Shura là bạn của Voroshilov nên mọi chuyện được thu xếp ổn thỏa.

Sonia tuy sống sót nhưng không bao giờ bình phục trở lại sau sáu ngày thẩm vấn. Trán bà chi chít sẹo phía trên mắt, hàm răng cửa của bà bị gãy hết. Dáng đi của bà vốn nhanh nhẹn và uyển chuyển giờ lê lết khó nhọc, mắt bà lúc nào cũng chớp chớp sợ hãi. Tinh thần của bà suy sụp.

‘Đương nhiên bà Shura tống ba ra khỏi cửa sau chuyện đó. Họ không biết đi đâu nên đành quay lại ở chung trong căn hộ của bà Sonia. Hành động của ba thật sự không thể nào tha thứ được’

‘Nhưng bà Sonia đã tha thứ cho ba’

‘Bà tha thứ là vì mẹ thôi. Nhưng mẹ không bao giờ tha thứ cho ba’

‘Cuối cùng thì mẹ cũng tha thứ đó thôi. Mẹ sống chung với ba hơn sáu mươi năm mà’

‘Mẹ sống với ba chỉ vì chúng ta mà thôi. Vì cô và tôi, Nadia ạ. Mẹ thật đáng thương.’

Tôi tự hỏi - chuyện này có đúng hay không? Hay Vera chỉ áp đặt cái nhìn u ám của mình vào quá khứ?

‘Nhưng Vera à, vậy nghĩa là chị sẽ ngồi yên để mặc Valentina hành hạ ba à? Lấy hết tiền của ông? Thậm chí còn giết ông nữa?’

‘Không, đương nhiên là không. Thật tình, Nadezhda à, tôi thật không hiểu vì sao cô lại có thể muốn tôi ngồi yên mà không làm gì trong tình cảnh thế này. Vì mẹ, chúng ta phải bảo vệ ông ta. Dù vô dụng nhưng ông ta vẫn là người thân của mình. Chúng ta không thể để ả ta thắng được.’

(Vậy là Bà Chị Lớn vẫn còn trong vòng chiến!)

‘Vera, sao ba cứ mãi trách chị vụ hút thuốc vậy? Ba ghét thuốc lá lắm’

‘Thuốc lá? Ba nói với cô về thuốc lá à?’

‘Ba nói chị bị ám ảnh về chuyện ly dị và thuốc lá.’ ‘Ông ta còn nói gì nữa?’

‘Chỉ thế thôi. Vì sao thế?’

‘Quên đi. Quan trọng gì chứ’

‘Đương nhiên là quan trọng rồi.’

‘Nadia, vì sao cô lúc nào cũng đi bới móc quá khứ vậy?’ Giọng chị căng thẳng, cáu kỉnh. ‘Quá khứ bẩn thỉu. Như cống rãnh vậy. Cô đừng có chơi đùa ở đó. Để nó yên. Quên nó đi’