Vô tận

Cơ thể con người lớn hơn so với bề ngoài. Những tiến bộ trong khoa học và công nghệ đã cho thấy rằng, thật ra, mỗi cơ thể tự nó đã là một vũ trụ. Mỗi chúng ta gồm khoảng một trăm ngàn tỷ tế bào. Trong mỗi tế bào lại cũng có khoảng chừng đó nguyên tử. Vậy nghĩa là có rất nhiều thành tố riêng lẻ. Riêng bộ não của ta đã có độ chừng một trăm tỷ tế bào não.

Nhưng hầu hết thời gian ta không cảm thấy bản chất gần như vô tận ở con người thể xác của mình. Ta đơn giản hóa mà nghĩ về mình theo từng thứ lớn hơn. Tay, chân, bàn chân, bàn tay, thân người, đầu. Da thịt, xương.

Một chuyện tương tự cũng xảy ra với đầu óc ta. Để đương đầu với việc sống, nó tự đơn giản hóa mình đi. Nó tập trung vào mỗi lúc một thứ. Nhưng trầm cảm là một kiểu vật lý lượng tử ý nghĩ và cảm xúc. Nó hé lộ cái thường ẩn giấu. Nó làm sáng tỏ ta và mọi thứ ta biết. Hóa ra chúng ta không chỉ được làm bằng vũ trụ, mượn cách gọi của Carl Sagan là “vật chất sao”, chúng ta còn rộng lớn và phức tạp như vũ trụ. Có lẽ các nhà tâm lý học tiến hóa đã đúng. Con người chúng ta ắt đã tiến hóa quá xa. Cái giá cho việc đủ thông minh để là loài đầu tiên nhận biết đầy đủ vũ trụ ắt là khả năng cảm thấy trọn vẹn bóng tối của vũ trụ.