Chữ L hoa

Lo âu là bạn đồng hành của trầm cảm. Nó đi kèm phân nửa các trường hợp trầm cảm. Khi thì nó kéo theo trầm cảm. Khi thì trầm cảm kéo theo lo âu. Khi thì chúng cứ cộng tồn thôi, như cuộc hôn nhân ác mộng. Dù tất nhiên hoàn toàn có thể có lo âu mà không trầm cảm và ngược lại.

Lo âu và trầm cảm là một trộn lẫn thú vị. Về nhiều mặt chúng là kinh nghiệm trái ngược, vậy nhưng trộn chúng lại thì ta sẽ không có được điểm trung dung. Khá là ngược lại. Lo âu, thường sôi lục bục lên thành hoảng loạn, là cơn ác mộng tua nhanh. Lo âu, còn hơn cả trầm cảm, có thể trầm trọng thêm do cách ta sống trong thế kỷ hai mươi mốt. Bởi những thứ bao quanh chúng ta.

Smartphone. Quảng cáo (tôi nghĩ đến một câu của David Foster Wallace tài năng - “Nó làm cái việc mà mọi quảng cáo phải làm: tạo một mối lo âu vơi bớt được bằng mua sắm.”) Người theo dõi Twitter. Lượng like cho Facebook. Instagram. Quá tải thông tin. Email chưa trả lời. Ứng dụng hẹn hò. Chiến tranh. Cách mạng công nghệ nhanh chóng. Quy hoạch đô thị. Khí hậu thay đổi. Vận tải công cộng đông đúc. Các bài về “thời hậu kháng sinh”. Người mẫu ảnh bìa được photoshop. Chứng nghi bệnh do Google xui nên. Vô vàn chọn lựa (“lo âu là chứng chóng mặt của tự do” - Søren Kierkegaard). Mua sắm online. Tranh luận chúng ta có nên ăn bơ. Lối sống phân tán. Mọi phim truyền hình Mỹ lẽ ra phải xem. Mọi sách đoạt giải lẽ ra phải đọc. Mọi ngôi sao nhạc pop chưa nghe đến. Mọi cái thiếu ta buộc phải cảm thấy. Thỏa mãn tức thì. Giải trí thường trực. Làm làm làm. Hai mươi bốn giờ mọi thứ.

Có lẽ thật sự hòa điệu với thế giới hiện đại đồng nghĩa với việc không thể tránh khỏi lo âu. Nhưng đến đây, một lần nữa ta phải phân biệt giữa lo âu và “Lo âu”. Chẳng hạn, tôi luôn là người hay lo lắng. Hồi còn nhỏ tôi rất hay lo về chuyện chết. Chắc chắn là nhiều hơn mức một đứa trẻ phải lo. Hồi mười tuổi tôi thường trèo lên giường ba mẹ và nói tôi sợ quá không ngủ được nhỡ đâu tôi tỉnh dậy không còn thấy hay nghe được nữa. Tôi thường lo khi sắp gặp người mới, tối Chủ nhật tôi bị đau bụng về chuyện sáng thứ Hai, lúc mười bốn tuổi có lần tôi còn khóc vì nhạc không được hay như hồi tôi nhỏ hơn. Tôi là đứa trẻ nhạy cảm, công bằng mà nói.

Nhưng Lo âu đúng nghĩa - rối loạn lo âu chung và rối loạn hoảng sợ có liên quan mà tôi cũng được chẩn đoán - có thể (nhưng không luôn luôn) là thứ tuyệt vọng. Nó có thể là cái lo cỡ sức gió giật hoạt động toàn thời gian.

Dù vậy đi nữa, theo kinh nghiệm cá nhân tôi, lo âu - còn hơn cả trầm cảm - hoàn toàn có thể chữa.