Phần 5 KIẾP NGƯỜI Ngợi ca nhạy cảm

“Bạn hãy áp tai xuống tâm hồn mà nghe thật kỹ.”

— Anne Sexton

❖ ❖ ❖

Tôi là người nhạy cảm.

Tôi nghĩ đó là một phần của trầm cảm và lo âu, hay, nói chính xác, của người dễ bị trầm cảm và lo âu. Tôi còn nghĩ rằng tôi sẽ không bao giờ hoàn toàn vượt qua được cú suy sụp mười bốn năm về trước. Nếu hòn đá rơi đủ nặng thì sóng lăn tăn sẽ còn cả đời.

Tôi đã đi từ không bao giờ thấy hạnh phúc đến hầu như lúc nào cũng thấy hạnh phúc - hay cuối cùng cũng gần gần được như vậy. Nên tôi là người may mắn. Nhưng tôi có những lúc nhiễu. Nhiễu khi tôi thật sự bị trầm cảm/lo âu, hoặc nhiễu vì tôi chống chọi với một trận trầm cảm/lo âu sắp đến bằng cách làm gì đó ngu ngốc (say bí tỉ và về nhà lúc năm giờ sáng sau khi làm mất ví và phải năn nỉ tài xế taxi chở về). Nhưng nói chung, tôi không chống chọi với nó ngày ngày. Tôi chấp nhận các thứ hơn. Con người tôi là vậy. Vả lại, chống chọi thật ra làm nó tệ hơn. Cái mẹo là kết bạn với trầm cảm và lo âu. Biết ơn chúng, vì lúc ấy bạn có thể đối trị chúng tốt hơn nhiều. Và cách tôi kết bạn với chúng là cảm ơn chúng vì tôi nhạy cảm.

Chắc rồi, không nhạy cảm thì tôi đã không bao giờ biết những ngày hư vô khủng khiếp đó. Những ngày hoặc hoảng loạn, hoặc uể oải kinh khủng, thấu xương. Những ngày tự căm ghét mình, hay chìm dưới những con sóng vô hình. Thỉnh thoảng, khi than thân trách phận, tôi thấy mình quá mảnh mai cho một thế giới của tốc độ và góc vuông và tiếng ồn. (Tôi thích lý thuyết trầm cảm mang tính cách mạng của Jonathan Rottenberg, rằng nó có liên quan tới chuyện không có khả năng thích nghi với hiện tại: “Một hệ thống tâm trạng xưa đụng độ với môi trường hoạt động vô cùng mới mẻ tạo ra bởi một loài phi thường.”)

Nhưng tôi có chịu đến một spa thần diệu cho trí óc và nhờ họ điều trị cho da dày lên không? Có lẽ không. Bạn cần cảm thấy nỗi kinh hoàng của đời sống mới cảm nhận được phép lạ của nó.

Và hôm nay tôi cảm thấy nó, thật ra là ngay lúc này vào một buổi chiều trông như khá xám xịt, âm u. Tôi cảm thấy cái kỳ diệu khôn dò là đời sống kỳ lạ chúng ta có này, ở trên trái đất này, bảy tỷ người chúng ta, chen chúc trong các thị trấn và thành phố trên chấm hành tinh xanh nhạt này, cố sống tốt hết mức 30.000 ngày được chia, trong sự vô nghĩa huy hoàng.

Tôi thích cảm thấy sức mạnh của phép lạ đó. Tôi thích vùi sâu vào đời này, khám phá nó qua phép lạ ngôn ngữ và phép lạ con người (phép lạ sandwich bơ lạc nữa). Và tôi mừng là mình cảm nhận được từng giây náo động của nó và mừng vì khi tôi bước vào gian phòng mênh mông có mọi tranh Tintoretto trong Bảo tàng Quốc gia thì da tôi thật sự đã thấy râm ran và tim tôi đập nhanh và tôi mừng vì cái giác quan thứ phát mà khi đọc Emily Dickinson hay Mark Twain đầu óc tôi cảm nhận sự ấm áp thật sự từ những câu chữ tiếng Mỹ xưa đó.

Cảm nhận.

Nó là như vậy.

Mọi người gán quá nhiều giá trị cho ý nghĩ, nhưng cảm nhận cũng thiết yếu tương đương. Tôi muốn đọc những cuốn sách làm tôi cười và khóc và sợ và hy vọng và dứ nắm đấm đắc thắng. Tôi muốn một cuốn sách ôm tôi hay tóm gáy tôi. Tôi thậm chí không phiền gì nếu nó thoi vào bụng tôi. Vì chúng ta ở đây để cảm nhận.

Tôi muốn đời sống.

Tôi muốn đọc nó và viết nó và cảm thấy nó và sống nó.

Tôi muốn cảm thấy mọi cái có thể cảm thấy, càng nhiều càng tốt trong sự tồn tại chớp mắt mà ta có này.

Tôi căm ghét trầm cảm. Tôi sợ nó. Thật ra là khiếp đảm. Nhưng đồng thời, nó làm tôi như ngày hôm nay. Và nếu - với tôi - đó là cái giá để cảm nhận đời sống thì nó là cái giá luôn đáng trả.

Tôi mãn nguyện vì được tồn tại.