CUỘC CHUYỆN TRÒ THÂN MẬT VỀ THẾ GIỚI ĐÂY LÀ CHUYỆN KỂ VỀ NƯỚC TIỂU ARMÉNIE

Thật ra có hai nước Arménie, một nước lớn và một nước nhỏ. Chúa công của nước nhỏ là một vị vua đã cai trị lãnh thổ của ông trong sự công chính. Ông là chư hầu của vua Tácta. Ở đó có nhiều thành phố và thị trấn, và mọi thứ với số lượng dồi dào. Đó còn là lãnh thổ có nhiều thú tiêu khiển chẳng hạn như các cuộc săn thú và bắn chim. Nhưng tôi nói cho các bạn biết rằng đó không phải là một xứ sở lành mạnh, nhưng trái lại rất tồi tệ. Xưa kia, các nhà quý tộc đều dũng cảm khi chiến đấu, nhưng ngày nay họ yếu ớt, xấu xa và không có bất cứ phẩm chất nào trừ khi họ là những người tốt bụng và uống rượu như hũ chìm. Trên bờ biển còn có một thành phố tên là Layas, đó là một thành phố thương mại sầm uất. Vì các bạn nên biết là toàn bộ đồ gia vị và những tấm vải drap bằng lụa được khảm vàng của miền sông Euphrate và tất cả các sản phẩm khác đều được mang đến thành phố này. Các nhà buôn Venise và Gênes cũng như tất cả những xứ khác đều đến đó để bán hàng hóa của họ và mua những gì họ cần. Những ai muốn đến miền Euphrate, những nhà buôn hoặc những người nào khác, đều xuất phát từ thành phố này.

Thế là chúng tôi đã nói đến Tiểu Arménie, bây giờ chúng tôi sẽ nói về xứ Turcomanie.

ĐÂY LÀ CHUYỆN KỂ VỀ TỈNH TURCOMANIE

Turcomanie có ba chủng tộc dân cư. Trước hết đó là những người Turcoman tôn thờ Mahomet. Họ là những người đơn sơ chất phát và có ngôn ngữ riêng. Họ cư ngụ ở miền núi và trên các truông cát, ở đó họ tìm được những đồng cỏ tốt cho gia súc, vì họ sống bằng nghề chăn nuôi gia súc. Trong miền này sản sinh ra những con ngựa rất tốt gọi là Turquans (bắt nguồn từ Turquie). Những cư dân khác là người Arménie và Hy lạp, họ sống lẫn lộn với nhau trong các thành phố và thị trấn. Họ sống bằng nghề thương mại và thủ công: họ chế tạo nên những tấm thảm tinh xảo nhất và đẹp nhất thế giới, cũng như những tấm drap bằng lụa đủ màu sắc, rất đẹp và rất phong phú với số lượng lớn và nhiều mặt hàng khác nữa. Các thành phố lớn của họ là Conie, Savast, Caserie (Kounieh, Siwas, Kaisarìeh hoặc Césaré) và nhiều thành phố thị trấn khác mà chúng tôi sẽ không nói đến trong lúc này, vì đây là câu chuyện quá dài. Họ sống dưới ách thống trị của lãnh chúa Tácta xứ Levant.

Bây giờ chúng tôi sẽ bỏ qua tỉnh này và sẽ nói về Đại Arménie.

ĐÂY LÀ CHUYỆN KỂ VỀ NƯỚC ĐẠI ARMÉNIE

Đại Arménie (hiện nay vùng này được phân chia giữa Turquie, Ba Tư và Nga) là một tỉnh lớn. Ban đầu nó chỉ là một thành phố có tên là Atsenga (Arsendjan), ở đây có sản xuất những vải len tốt nhất thế giới. Chúng ta còn tìm thấy ở đây những nơi tắm tốt nhất và nguồn nước tuyệt vời nổi tiếng trên thế giới. Dân cư gồm có những người Arménie và là thần dân của lãnh chúa Tácta. Tôi cũng cho các bạn biết là vào mùa hè, toàn bộ quân đội của những người Tácta xứ Levant đều cắm trại trong tỉnh này, vì họ tìm thấy ở đó đồng cỏ rất tốt cho những con ngựa chiến của họ; nhưng vào mùa đông, họ không ở lại đó, vì cái lạnh khủng khiếp đang ngự trị; vì vậy vào mùa đông họ ra đi để đến xứ nóng, nơi nào mà họ tìm thấy những đồng cỏ tốt nhất. Các bạn nên nhớ rằng trong nước Đại Arménie này, còn có con tàu của ông Noé trên một ngọn núi lớn (núi Ararat). Tỉnh này giáp giới tại miền Midi và Levant với vương quốc có tên là Mosul, dân cư ở đây là những người Ki tô giáo thuộc phái Jacobite và Nestorien, tôi sẽ giải thích điều này sau. Phía Bắc, nó giáp với vùng của dân cư Géorgiens, mà tôi cũng sẽ nói đến. Ở tại biên giới của xứ Géorgie này, bạn nên biết có một con suối có dầu tuôn ra với một số lượng lớn, đến nỗi hàng trăm tàu mới có thể chở hết một lần. Nó không thể ăn được, nhưng chỉ dùng để đốt và thoa cho những con lạc đà để chống lại bệnh Roigne. Nhiều người đến từ rất xa để mua loại dầu này, vì trong toàn bộ khu vực và trong các vùng lân cận, người ta không đốt lửa bằng loại dầu nào khác.

Bây giờ chúng ta hãy bỏ qua nước Đại Arménie để nói đến xứ Géorgie.

ĐÂY LÀ CHUYỆN KỂ VỀ XỨ GÉORGIE VÀ VỊ VUA CỦA XỨ ẤY

Trong xứ Géorgie có vị vua có tên là David Mélik, trong tiếng Pháp có nghĩa là David Roi. Ông ta là chư hầu của vua Tácta. Và xưa kia tất cả các vị vua đều sinh ra với một con chim phượng hoàng xăm trên vai phải.

Các cư dân trông xinh đẹp và can đảm trong chiến đấu, những người lính bắn cung và chiến đấu giỏi. Họ là những người Ki tô giáo theo phụng vụ Hy Lạp. Họ cắt tóc ngắn, theo lối của các giáo sĩ.

Đó là tỉnh mà Alexandre không thể vượt qua khi ông muốn tiến về phía Tây, vì đường sá chật hẹp và nguy hiểm: một bên là biển, và bên kia là những dãy núi cao sừng sững người ta không thể cưỡi ngựa đi qua được. Con đường này dài hơn bốn dặm, hẹp đến nỗi ít người cũng có thể chống lại nhiều người. Alexandre cho xây một ngọn tháp rất bề thế để kẻ thù không thể vượt qua tấn công ông. Nó được gọi là Cửa sắt (Demir Kapou, một hẻm vực gần chân núi Caucase và biển Caspierme). Trong tỉnh này còn có nhiều thành phố và thị trấn. Những nơi này sản xuất ra nhiều lụa và dệt ra đủ các kiểu vải drap khảm vàng bằng lụa trông rất đẹp. Ở đó chúng ta còn bắt gặp những loại chim bồ cắt lớn nhất thế giới. Địa hình của tỉnh hầu hết là núi non và những hẻm vực hẹp được bảo vệ bằng các công sự vững chắc đến nỗi những người Tácta không bao giờ có thể làm chủ được toàn bộ đất đai dưới quyền của họ.

Tại đây còn có một tu viện dành cho các nữ tu mang tên là Saint Leonard nơi đó có những điều kỳ lạ mà tôi sẽ kể cho các bạn sau này. Có một hồ lớn gần nhà thờ dưới chân một ngọn núi, trong hồ suốt năm không có bất cứ con cá to hoặc nhỏ nào. Nhưng vào ngày đầu tiên của Mùa Chay, người ta lại bắt gặp những con cá đẹp nhất thế giới, với số lượng lớn; loại cá này sống suốt Mùa Chay cho đến thứ bảy Tuần Thánh. Sau đó chỉ đến tận Mùa Chay năm sau, chúng mới xuất hiện trở lại. Sự kiện này diễn ra mỗi năm, đây là một điều kỳ lạ rất lớn.

Biển mà tôi nói với các bạn nằm rất gần các dãy núi và được gọi là biển Gelachelan. Chu vi của nó hơn bảy trăm dặm và cách xa tất cả các biển khác mười hai ngày đường. Nó nhận nước con sông cái Euphrate (dĩ nhiên là sai lầm, có thể là sông Volga hoặc Oural) và mười hai con sông khác, xung quanh nó còn có núi bao bọc. Bây giờ, từ ít lâu nay, các nhà buôn từ Gênes xuôi ngược trên mặt biển này bằng tàu mà họ đã mang vào trong biển, ở đó còn có sản xuất lụa gelle (lụa hồng).

Tôi đã nói với các bạn về ranh giới của Đại Arménie về hướng Bắc, bây giờ tôi sẽ nói về những ranh giới khác giữa Midi và Levant.