Chương Chín Phiên tòa 8 : phiên tòa lịch sử sắp kết thúc-luật sư Mặt Trận đòi bồi thường 550.000 đôla.-cảnh sát tăng cường an ninh phòng xử.-lời biện hộ của luật sư Nguyễn Tâm làm bồi thẩm đoàn cảm động.

San Jose (Thời Báo) –như đã tường thuật, ngày thứ tư 21/12/94, luật sư 2 bên cùng tranh luận trước bồi thẩm đoàn (closing argument) gồm12 người để thuyết phục họ. Tất cả những lời khai các nhân chứng, tài liệu được đúc kết.

Vì đây là 1 vụ kiện dân sự nhưng nội vụ rất phức tạp lại liên quan tới vấn đề hình sự nên quan tòa muốn lời biện hộ của các luật sư chỉ giới hạn trong việc các bài báo và cuốn sách có mạ lỵ 3 người bên nguyên đơn là Hoàng Cơ Định, Nguyễn Xuân Nghĩa cà Trần Xuân Ninh hay không?

Phòng xử chật kín người, đặc biệt các đoàn viên Mặt Trận có mặt rất đông, khác hẳn mọi hôm trước. Không khí hồi hộp, có 1 vẻ gì hơi căng thẳng nặng nề. Không thấy Trần Xuân Ninh và Nguyễn Xuân Nghĩa từ 2 ngày nay. Hoàng Cơ Định cùng vợ, Hoàng Cơ Long thì lúc nào cũng túc trực.

Bên này dãy ghế, Cao Thế Dung vừa là bị đơn vừa tự biện hộ nên được ngồi chung bàn với các luật sư Nguyễn Tâm, Richard Givens và Paul Kleven. Nguyên Vũ Vũ Ngự Chiêu húng hắng ho nhiều lần. Nguyễn Thanh Hoàng ngồi yên đọc với cuốn sách trên tay. Phạm Văn Liễu đến từ Texas, sau lời khai quan trọng hôm thứ hai vẫn nán lại chờ kết quả.

Luật sư Paul Kleven của Mặt Trận phát biểu đầu tiên. Lần này ông cầm micro để mọi nghe rõ. Ông lý luận rằng chuyện 3 bài báo của Cao Thế Dung kết tội 3 người lãnh đạo Mặt Trận chủ mưu giết ký giả Lê Triết không có bằng cớ, rồi Nguyễn Thanh Hoàng (chủ nhiệm báo VNTP) không chịu nghiên cứu kỹ trước khi cho đăng, rồi Nguyên Vũ Vũ Ngự Chiêu (chủ nhà xuất bản Đa Nguyên) có nghi ngờ về tài liệu cuốn sách « Mặt Trận, những sự thật chưa hề được kể » mà vẫn cứ in. Ông đòi bồi thường cho thân chủ của ông như sau:

-Hoàng Cơ Định 150.000 đôla,

-Nguyễn Xuân Nghĩa 150.000 đôla,

Trần Xuân Ninh 250.000 đôla.

Luật sư Paul Kleven nói rất dài, kéo cho tới giờ trưa.

Tòa ra lệnh tạm nghỉ. Khi chánh án Joseph Biafore vừa đi khỏi, mọi người chuẩn bị ra khỏi phòng xử thì 1 đoàn viên Mặt Trận tên là Đoàn Thê bước tới hàng ghế của Phạm Văn Liễu ngồi, lấy ngón tay dí mạnh vào ngực ông và hằn học la lớn: « Sao anh không kéo Nguyễn Bích Mạc theo. Đem theo mấy con « dog » này làm gì? Mấy con chó này yếu lắm, » ám chỉ những người ngồi xung quanh ông ta. Tức thì sau đó, ông Liễu trình bày sự việc với viên cảnh sát trực ở tòa.

Vì lý do đó, mở đầu phiên tòa ông chánh án có mấy lời nói với người dự khán là hãy giữ thái độ lịch sự và tôn trọng kỷ luật của phiên tòa. Hai viên cảnh sát được tăng cường, đứng 2 bên đề phòng mọi tình huống chúng tôi xảy ra.

Rồi tới phiên luật sư Richard Givens, đại diện cho Nguyễn Thanh Hoàng lên bục. Những điều ông trình bày có tính cách pháp lý:

-bên nguyên đơn là những khuôn mặt công chúng (public figures), do đó phải chịu mọi sự phê phán tốt xấu của dư luận.

-họ không chứng minh được rõ ràng những dữ kiện của bên bị đơn đưa ra là sai hoặc có tính khả nghi (serious doubt).

-những độc giả trung bình khi đọc 3 bài báo và cuốn sách không hiểu rõ là nói xấu 3 người nào.

-không thấy có sự thiệt hại vật cất về phía nguyên đơn.

Rồi Cao Thế Dung vừa là bị đơn vừa là « luật sư » được tòa cho phép tự biện hộ. Ông kính cẩn chào chánh án và bồi thẩm đoàn, rồi cao giọng đọc bài « diễn văn biện hộ » soạn sẵn. Ông nói, ông 62 tuổi, đã trốn lánh cộng sản để tìm tự do nơi đất hứa Hoa Kỳ này. Nhưng bất hạnh thay cho ông và những người đồng hương đang bị 1 đám mây mù của sự sợ hãi bao phủ. Đó là Mặt Trận, 1 quyền lực khủng bố vô hình đang muốn dập tắt tiếng nói của kẻ yếu thế. Ông cố giữ sự im lặng vì an ninh cho gia đình ông. Nhưng sau khi vợ chồng ký giả Lê Triết bị giết thì ông quyết định cất cao tiếng nói tố cáo. Cao Thế Dung kể: ông đã phỏng vấn nhiều nhân chứng, tìm kiếm tài liệu, và ông tin rằng những nhà lãnh đạo Mặt Trận đã chủ mưu vụ thảm sát này. Và ông phải nói lên sự thật, phá vỡ sự im lặng sợ hãi để người Việt đồng hương có thể sống an lành. Mặc dù không có tiền thuê luật sư, nhưng ông không thất thế bởi vì « sự thật là lời biện hộ, và công lý là quan tòa ».

Ông kết thúc bài « diễn văn biện hộ » với lời chúc giáng sinh vui vẻ cho mọi người.

Tòa nghỉ giải lao.

Rồi luật sư Nguyễn Tâm, đại diện cho Nguyên Vũ Vũ Ngự Chiêu bước lên bục. Người dự khán Việt Nam có vẻ chú ý hơn, có lẽ muốn thử nghe 1 luật sư Việt Nam ở 1 phiên tòa Hoa Kỳ biện hộ ra sao trong 1 vụ kiện tình tiết gay cấn như phim ảnh.

Với giọng nói từ tốn, cử chỉ dịu dàng, luật sư Tâm bảo rằng bồi thẩm đoàn dù chỉ trong 8 ngày nhưng được nghe kể 1 câu chuyện trong hơn 10 năm qua với những sự kiện thích thú tả về sinh hoạt chính trị của cộng đồng hải ngoại và đất nước Việt Nam. Vụ xử không phải chỉ thắng kiện hay thua kiện mà là 1 con đường đi tìm tự do và liên quan tới Mặt Trận (ghép chữ của cuốn sách « The long Road to the Freedom » và cuốn sách « Mặt Trận, những sự thật chưa hề được kể »).

Luật sư nói những điều mà bên bị đơn đã làm với niềm tin thật sự của họ và tới giờ này bên nguyên đơn vẫn chưa đưa ra những bằng cớ để chứng minh ngược lại. Ông nhắc tới trường hợp báo chí, tin tức đã loan tải Hoàng Cơ Minh chết nhưng Mặt Trận cứ tuyên truyền là còn sống. Ông nhấn mạnh về quyền phê phán của đồng bào đối với lãnh đạo Mặt Trận và có tinh thần đòi hỏi lãnh đạo Mặt Trận phải chịu chơi, chấp nhận sự phê phán này. Luật sư bênh vực cho người viết là dù có thể có sự cẩu thả đáng trách nhưng những vị này không dám viết thì còn ai dám viết nữa?

Luật sư đặt thêm 1 nghi vấn nữa về sự không thành thật của Mặt Trận. Như ngày hôm trước, cô đoàn viên dễ thương Trần Diệu Thanh lên bục nhân chứng bảo rằng cô vào Mặt Trận vì lý do yêu thương và nhân đạo, ngược hẳn với cương lĩnh của Mặt Trận là lật đổ chính quyền cộng sản, phá vỡ tổ chức kinh tài cho cộng sản. Luật sư Tâm nói việc đòi bồi thường thiệt hại cho Hoàng Cơ Định 150.000 đôla, Nguyễn Xuân Nghĩa 150.000 đôla, Trần Xuân Ninh 250.000 đôla (2 người này vắng mặt) không đáng kể bằng sự thiệt hại to tát mà bị đơn và cộng đồng Việt Nam đã gánh chịu. Ông nói thêm nhân chứng Phạm Văn Liễu sở dĩ ra tòa khai vì muốn trả sự thật về cho lịch sử.

Cuối cùng, khác hẳn với thái độ điềm tĩnh nãy giờ, luật sư Nguyễn Tâm bỗng hùng hồn linh động hẳn lên, kể cho bồi thẩm đoàn 12 người nghe 1 câu chuyện ngụ ngôn. Rằng ở 1 làng kia, có 3 chàng thanh niên tinh nghịch, 1 ngày nọ tìm đến gặp vị kỳ lão để thử tài. Một chàng để trong bàn tay con chim nhỏ bé và nắm tay lại, đố ông già thông thái rằng con chim dễ thương kia sống hay chết? Ông mỉm cười trả lời: « Này cậu ơi, nếu cậu muốn nó chết thì hãy bóp chặt bàn tay, còn nếu cậu muốn nó sống thì hãy mở bàn tay ra cho nó được tự do bay đi, vì câu trả lời nằm trong tay cậu ». Luật sư Tâm trong giây phút diễn tả xuất sắc đã tha thiết mời gọi, ví bồi thẩm đoàn là kỳ lão kia hãy giúp cho bàn tay cậu thanh niên mở ra để con chim tội nghiệp được tự do bay bổng lên bầu trời xanh ngắt. Luật sư nắm bàn tay rồi từ từ mở ra theo giọng nói cảm động. Một vài phụ nữ trong bồi thẩm đoàn rươm rướm nước mắt.

Có tới 8 người đàn bà, 1 ông Mỹ đen, 1 thanh niên, 1 ông già, và 1 trung niên ngồi ghế bồi thẩm, sẽ quyết định ai đúng ai sai, ai thua ai thắng.

Sau khi nghe chánh án Joseph Biafore hướng dẫn thủ tục pháp lý, bồi thẩm đoàn 12 người sẽ họp riêng để thảo luận. Theo luật tòa, 1 ý kiến phải được ít nhất 9 vị chấp thuận trở thành phán quyết tối hậu chung cuộc.

Vì ngày Giáng Sinh gần kề, có lẽ ngày thứ năm hoặc chậm nhất là ngày thứ sáu 23/12/94 bồi thẩm đoàn sẽ đưa ra kết quả.

San Jose 21/12/94

Trần Củng Sơn.

Lời kể thêm

Xin nói rõ phòng xử có khoảng 50 ghế dành cho người dự khán và nhân chứng ngồi. Hôm nay là ngày quan trọng (closing argument), con số đoàn viên Mặt Trận tới ủng hộ phe họ gần 30 người, và gồm những nhân vật cao cấp trong tổ chức này.

Vũ Ngự Chiêu tỏ vẻ lo ngại là không biết Mặt Trận đang giở trò gì đây, có thể là có bạo động xảy ra vì không khí có vẻ nặng nề, thù hận. Tòa cử tới 1 nhân viên an ninh để canh chừng. Lúc Đoàn Thê tới xỉ vả ông Liễu, những người ngồi gần bất ngờ, cứ tưởng 2 người là bạn. Đoàn Thê với bí danh là Nguyễn Đoàn, là ủy viên thường vụ X-113 tức xứ bộ Mặt Trận Bắc Cali. Nguyễn Bích Mạc được nhắc tới là 1 nhân vật có tài ngoại giao, là đàn em của Phạm Văn Liễu. Và Đoàn Thê là đàn em của Hoàng Cơ Minh. Khi ông Liễu tường trình sự việc cho viên cảnh sát ở tòa, rồi phàn nàn với luật sư Paul Kleven của Mặt Trận là Hoàng Cơ Định đã chỉ thị người của ông ta tới nhục mạ thì ông Định đứng gần đó phản đối là không đúng.

Lời cáo buộc của luật sư Mặt Trận tóm gọn lại là mấy ý như đã trình bày ở bài báo trên.

Lời biện hộ của luật sư Richard Givens bào chữa cho VNTP có tính cách chuyên môn pháp lý. Mặc dù bài báo và cuốn sách buộc tội Mặt Trận mà không có chứng cớ rõ ràng, nhưng ngược lại bên Mặt Trận cũng không chứng minh được những điều bên bị đơn đưa ra (như khủng bố, lem nhem tiền quyên góp của đồng bào, không dám nhìn nhận sự thật, tuyên truyền dối trá, …) là sai. Và độc giả bình thường khi đọc cái tên Phan Vụ Cu, Trần Xuân Hầu, Ngãi Nằm Vùng cũng không hiểu rõ 3 người này là ai. Và bác sĩ Trần Xuân Ninh vẫn phây phây đi diễn thuyết chính trị. Nguyễn Xuân Nghĩa tà tà viết báo. Hoàng Cơ Định thì cũng bình thường (không hiểu bồi thẩm đoàn có biết chuyện Hoàng Cơ Định và vợ đang bị truy tố ra tòa về tội trốn thuế và gian lận tiền bạc mà tòa đại hình sẽ xử vụ này vào tháng 4/1995 hay không?). Chả thấy người nguyên đơn bị thiệt hại gì cả.

Lúc Cao Thế Dung đóng vai « luật sư » tự biện hộ cho mình thì rất phấn khởi hùng hồn. Khi đọc tới đoạn tố cáo 3 nhà lãnh đạo Mặt Trận, ông lấy tay chỉ thẳng về hướng Hoàng Cơ Định đang ngồi ở hàng ghế dự khán (Trần Xuân Ninh và Nguyễn Xuân Nghĩa vắng mặt). Bài « diễn văn biện hộ » mang đầy xúc cảm và tự tin của Cao Thế Dung về những điều ông đã viết ra trên 3 bài báo cùng 1 cuốn sách.

Và luật sư Nguyễn Tâm xuất quân sau cùng, đúc kết lại những sự kiện chính qua các lời khai nhân chứng, nêu lên quyền tự do báo chí, và cũng kêu gọi tình cảm của bồi thẩm đoàn trước khi phán quyết tối hậu.

Theo thủ tục của tòa, luật sư Paul Kleven của bên nguyên đơn được nói thêm 1 lần nữa, và ông cũng chỉ lập lại những ý chính đã nói lúc đầu.

Thêm chuyện bên lề

-việc 1 đoàn viên Mặt Trận có thái độ kém lịch sự đối với Phạm Văn Liễu ngay trong phòng xử làm nhiều người bất bình. Đã nhờ tòa án xét xử thì phải tôn trọng luật chơi. Muốn tố cáo, chỉ trích đối phương thì tha hồ nói khi luật sư chất vấn trước quan chánh án và bồi thẩm đoàn. Ở chỗ công đường mà còn hung hăng như vậy, thử hỏi với thế lực, tiền bạc và nhân sự hùng hậu thì Mặt Trận dễ gì nương tay với những kẻ chống đối họ trong quá khứ? Nhưng cũng có thể đó là hành động tự phát riêng tư của cá nhân đoàn viên đoàn thê mà cấp lãnh đạo Mặt Trận không kiểm soát nổi. và cuối cùng thì tổ chức này phải chịu trách nhiệm về việc làm tốt hay xấu của đoàn viên mình.

-ở Việt Nam trước đây, trong các vụ kiện về vu khống phỉ báng, có trường hợp tòa chỉ xử người thua bồi thường cho kẻ thắng 1 đồng danh dư. Nhưng ở Hoa Kỳ, ít có xử theo kiểu này vì người Mỹ rất thực tế. Một phiên tòa làm tốn kém biết bao nhiêu tiền thuế của nhân dân. Lương chánh án, nhân viên tòa, thì giờ kéo dài cả năm cả tháng, 12 bồi thẩm bỏ công ăn việc làm để ngồi nghe nội vụ, … Và nếu có bị vu khống thì uy tín sẽ bị ảnh hưởng, gây thiệt hại cho thể xác, tinh thần, và công việc thương mại làm ăn. Do đó, luật sư phải kèm theo sự bồi thường thiệt hại là vài trăm ngàn, vài triệu đôla cho bên thắng kiện. Đòi càng nhiều càng tốt, nếu tòa có giảm xuống thì số tiền vẫn còn lớn cho khỏi bõ công vác mặt hầu tòa và luật sư cũng kiếm thêm tiền hoa hồng mấy chục phần trăm.

Khi luật sư Paul Kleven đưa ra con số 550.000 đôla đòi bồi thường thì cử tọa có 2 ý nghĩ. Một là số tiền quá lớn đối với Cao Thế Dung và Nguyên Vũ. Hai là số tiền này quá ít so với tiền tổn phí vụ kiện cho cả 2 bên đã kéo dài mấy năm. Với số tiền đòi bồi thường như vậy, bồi thẩm đoàn nhìn ông già nghèo Cao Thế Dung, nhà văn sử gia Vũ Ngự Chiêu, rồi ông già bệnh hoạn Nguyễn Thanh Hoàng, hẳn 8 nữ bồi thẩm kia khó có thể phán quyết bên bị đơn thua kiện để phải còng lưng trả nợ cho bên nguyên đơn Mặt Trận giàu có bạc chục triệu đôla.

Suy luận tới đây đã thấy lợi điểm cho phe báo chí rồi.

-phe nguyên đơn Mặt Trận khi chống đỡ những lời tố cáo của phe bị đơn đã thiếu chuẩn bị kế hoạch chu đáo. Họ đã đưa ra 2 đoàn viên trẻ, nhiệt tình, ca ngợi tổ chức của chính họ. « Mèo khen mèo dài đuôi » làm sao những lời khen đó thuyết phục được bồi thẩm đoàn là vô tư. Theo lời bàn của 1 số người dự khán, phe Mặt Trận nên đưa ra 3 nhân chứng tiêu biểu sau:

-vợ Hoàng Cơ Định hay vợ của 2 người kia lên khai với tòa rằng từ ngày đọc 3 bài báo và cuốn sách tố cáo chồng là sát nhân thì bà ta đâm ra khinh bỉ, lạnh nhạt và đau khổ, từ đó sinh ra bệnh tật, bỏ bê làm ăn … Hậu quả của bài báo và cuốn sách làm cả vợ lẫn chồng đều bị thiệt hại vật chất và tinh thần.

-1 thương gia hay 1 người nào đó có chút tiếng tăm khai rằng ông ta vẫn đóng góp tiền bạc cho Mặt Trận đều đều, dù chỉ có 5 đôla một tháng vì tin tưởng vào tổ chức này.

-1 tù nhân chính trị nào đó mới định cư tại Mỹ khai rằng ở trong nước có nghe đài phát thanh kháng chiến, và đã giúp ông ta vững niềm tin mà sống trong tù đến ngày được tha.

Với 3 nhân chứng « giả định » có vẻ « vô tư » này may ra có thể làm cán cân thăng bằng trở lại. Và cũng lời bàn đó, đưa thêm nhận xét có thể là bộ tham mưu Mặt Trận đã thiếu sáng suốt, hoặc chủ quan khinh thường phe bị đơn, nghĩ rằng phe ta nguyên đơn nắm chắc phần thắng trong tay.

-1 khán giả của phiên tòa, cũng là luật sư, khen lời biện hộ của luật sư Tâm xuất sắc, đã khơi động tình cảm của bồi thẩm đoàn về con chim tượng trưng cho báo chí được tự do bay trên bầu trời. Nhưng người này chê luật sư Paul Kleven đã không biết phản công hữu hiệu lúc lên nói thêm lần nữa sau khi luật sư Nguyễn Tâm dứt lời. Hay hơn cả, thay vì cứ lập lại lời cáo buộc cũ, luật sư Mặt Trận cũng nên nương theo cái cảm xúc về con chim tội nghiệp và lý luận đại ý như sau: vâng, chúng ta ca ngợi tự do báo chí, nhưng tự do này phải đi đôi với trách nhiệm, không thể lợi dụng tự do để viết báo vu cáo tội sát nhân cho người khác … Và luật sư Paul Kleven đã không có tài hùng biện, với giọng nói chẳng có gì hấp dẫn lại khó nghe, ông ta chỉ biết « vạch lá tìm sâu », chú ý vào những chi tiết nhỏ, không cần thiết so với những sự kiện quan trọng của nội vụ. Có thể ông ta giỏi về tìm kiếm tài liệu, con số thích hợp trong những vụ kiện về thương mại. Đằng này, tuy là vụ kiện dân sự nhưng lại liên quan tới hình sự với bao vấn đề ghê gớm. Có thể tổ hợp luật sư mà Mặt Trận nhờ đã không tiên liệu được diễn tiến của nội vụ nên mới cử Paul Kleven ra.

-hai luật sư Richard Givens và Nguyễn Tâm phối hợp công thủ chặt chẽ. Khi luật sư bên kia dùng « lý » để cáo buộc bên này thì luật sư Richard Givens cũng dùng « lý » để chống đỡ. Và 2 cao thủ đang đấu « lý » giằng co ngang ngửa thì luật sư Nguyễn Tâm dùng hết nội lực tung ra 1 chưởng « tình cảm » đánh bung luật sư Paul Kleven văng ra để chiếm trọn cảm tình bồi thẩm đoàn.

Nhìn những đôi mắt rướm lệ với cảm xúc tội nghiệp còn vương vấn trên khuôn mặt họ, những người dự khán đã cảm nhận được bồi thẩm đoàn sẽ phán quyết nghiêng về phe nào rồi.

-trước đây mấy ngày, ông Nguyễn Thanh Hoàng tiết lộ là luật sư Paul Kleven của Mặt Trận đề nghị với VNTP là nếu chịu viết bài xin lỗi trên báo thì họ sẽ bỏ vụ kiện, nhưng ông Hoàng từ chối. Ông bảo nếu làm thế thì báo VNTP sẽ bán cho ai?