Chương 7 Điệu Tarrentelle

Carmela dần dà đã bỏ cửa hàng thuốc lá. Thoạt đầu bà thưa đến hơn rồi bỏ hẳn. Elia thay bà. Mở cửa. Đóng cửa. Tính toán sổ sách. Suốt ngày đứng sau quầy, nơi mẹ gã đã mài mòn đời mình trước gã. Gã buồn chán như con chó buồn chán những ngày nóng thiêu, nhưng liệu gã có thể làm gì khác được? Donato dứt khoát từ chối không chịu qua dù chỉ một ngày ở cửa hàng. Nó chỉ chấp nhận làm việc cho cửa hàng thuốc lá với một điều kiện không thể thương lượng được: cho nó tiếp tục đi, về theo những chuyến thuyền buôn lậu. Ngón buôn bán này từng bao lâu là tâm điểm của gia đình, giờ đây nó làm bỏng rát tay những người chèo lái. Không ai muốn làm chuyện đó. Elia kiên quyết giữ vị trí sau quầy, nhưng đó là vì gã chẳng biết làm gì khác. Sáng nào, gã cũng tự rủa mình vô tích sự, chỉ còn đắc dụng trong công việc đó.

Sau một thời gian sống theo cách ấy, Elia trở nên khác lạ. Gã lơ đãng, dễ cáu bẳn, và thường dõi nhìn chân trời bằng con mắt u ám. Suốt ngày, gã dường như bán thuốc lá trong trạng thái vô thức. Một hôm, Donato lợi dụng lúc chỉ có hai người để hỏi anh trai: “Có chuyện gì vậy, fra?” Elia ngạc nhiên nhìn cậu em, gã nhún vai và bĩu môi đáp: “Chẳng có gì cả.”

Elia hoàn toàn tin chắc rằng không có gì trong ứng xử của mình để lộ sự hoang mang trong lòng, đến nỗi câu hỏi của cậu em đã làm gã ngớ ra. Gã đã nói gì, làm gì khiến Donato nghĩ là “có chuyện gì”? Không, tuyệt đối không. Gã chẳng làm gì khác với thường lệ. Bán những điếu thuốc lá thổ tả này. Suốt ngày đứng sau cái quầy chết tiệt. Để phục vụ những khách hàng chết tiệt. Cái cuộc sống này làm gã khiếp hãi. Gã cảm thấy như đang ở vào một cuộc đảo lộn long trời lở đất. Như tên sát thủ trước ngày phạm tội ác. Nhưng gã đã chôn thật sâu nỗi giận dữ ấy và nỗi them cắn ấy tận đáy lòng, giấu kín nó không để ai thấy, như một kẻ âm mưu, và khi cậu em nhìn thẳng vào mặt gã hỏi toẹt một câu: “Có chuyện gì vậy, fra?” gã có cảm giác như bị lột mặt nạ và bóc trần ra. Và điều đó càng làm cơn giận của gã tăng lên.

Sự thật là Elia đang phải lòng Maria Carminella. Cô là con gái một gia đình giàu có, chủ của khách sạn lớn Tramontane, đẹp nhất Monteppucio. Cha cô, ông Carminella, là thầy thuốc. Ông chia thời gian của mình nửa dành cho các cuộc khám bệnh, nửa cho việc điều hành khách sạn. Elia thấy máu mình quay cuồng mỗi khi qua trước mặt tiền cao vút của cái khách sạn bốn sao. Gã nguyền rủa cái bể bơi mênh mông, những lá cờ bay phần phật trước gió, cái nhà hàng lớn nhìn ra biển và cái khu đất nhượng trên bãi biển lác đác mấy con tàu xuyên đại dương sơn màu đỏ và vàng óng. Gã nguyền rủa sự xa hoa đó vì gã biết nó chính là một rào chắn không cách nào vượt qua nổi giữa gã và Maria. Gã chỉ là một thằng nhà quê và ai nấy đều biết điều đó. Cho dù gã có một cửa hàng thuốc lá, điều đó cũng chẳng thay đổi gì được. Người ta không nói đến tiền, mà nói đến gia sản. Gã có gì để đề xuất với con gái ông thầy thuốc? Đề nghị cô đến đổ mồ hôi cùng gã những chiều hè, khi cửa hàng thuốc lá không lúc nào vãn khách? Cái đó thật lố bịch và cầm chắc thất bại. Hàng ngàn lần, trong những đêm mất ngủ, gã đã biện luận như thế để tự thuyết phục mình. Hàng ngàn lần, gã đã đi đến một kết luận chung, tốt nhất là quên Maria đi, còn hơn chuốc lấy một sự nhục nhã có thể thấy trước. Vậy mà bất chấp những biện luận đó, bất chấp những lý lẽ không thể bác bỏ đó, gã vẫn không sao quên được con gái ông thầy thuốc.

Cuối cùng, một hôm, gã quyết định thu hết can đảm, đến gặp ông già Gaetano Carminella. Gã đã hỏi trước liệu gã có thể qua vào cuối buổi sáng hay không và ông thầy thuốc đã nhã nhặn trả lời bằng cái giọng đĩnh đạc của mình rằng ông vui lòng tiếp và ông sẽ đợi ở sân thượng khách sạn. Vào giờ ấy các khách du lịch đều đã ra bãi biển. Chỉ có mình ông già Gaetano và Elia, cả hai cùng mặc sơ-mi trắng. Ông thầy thuốc đã bảo người mang đến hai cái ly Campari nhưng Elia, quá mải chú tâm vào điều mình phải nói, không hề đụng đến. Sauk hi đã trao đổi những câu xã giao thường lệ, và khi ông già Gaetano bắt đầu tự hỏi cái gã này muốn gì mà chẳng chịu nói ra – dù sao gã cũng không đi suốt từ nhà đến đây để chỉ hỏi thăm sức khỏe của gia đình ông – cuối cùng, Elia mới đánh liều mở miệng. Gã đã nhẩm đi nhẩm lại bài đít-cua ấy hàng nghìn lần, cân nhắc từng chữ. Suy đi xét lại từng cách đảo câu, nhưng những lời gã thốt ra chẳng liên quan gì đến những gì gã đã ôn tập. Mắt gã long lanh. Gã có cái vẻ của một tên sát nhân đang thú nhận tội ác của mình và càng nói càng cảm thấy dâng lên trong lòng chất men say dịu dàng của sự xưng tội.

“Don Gaetano, gã nói, cháu sẽ không nói dối và cháu sẽ đi thẳng vào mục đích. Cháu chẳng có gì. Cháu chỉ sở hữu cái cửa hàng thuốc lá chết tiệt, nó là cây thập ác của cháu thì đúng hơn là cái phao cứu sinh. Cháu nghèo. Và cái việc buôn bán tồi tệ này càng làm cháu nghèo thêm. Rất ít người có thể hiểu được điều đó. Nhưng bác thì hiểu don Gaetano, cháu biết. Vì bác là một người tinh tường. Cửa hàng thuốc lá là nỗi khổ cùng cực của cháu. Và cháu chỉ có chừng nấy. Khi cháu tới đây và cháu nhìn cái khách sạn này, khi cháu đi qua ngôi nhà của bác trong khu làng cổ, cháu tự nhủ bác chịu nghe cháu trình bày cũng đã là đầy nhã ý rồi. Vậy mà, don Gaetano, vậy mà cháu còn muốn con gái bác. Cái đó ăn vào máu cháu rồi. Cháu đã cố, xin bác hãy tin thế, cháu đã cố tự giảng giải mọi lý lẽ cho mình. Tất cả những lý lẽ mà bác có thể đưa ra chống lại yêu cầu của cháu, cháu đều biết hết. Tất cả đều chính đáng. Cháu đã nhắc đi nhắc lại chúng nhiều lần với chính mình. Chẳng ăn thua gì don Gaetano ạ. Con gái bác đã nhiễm vào máu cháu rồi. Và nếu bác không cho cháu cô ấy, thì từ chuyện này sẽ đẻ ra một điều tệ hại có thể quét sạch chúng ta, những người thuộc gia đình Carminella cũng như gia đình Scorta. Bởi vì cháu điên, don Gaetano ạ. Bác hiểu không? Cháu điên.”

Ông thầy thuốc già là một người khôn ngoan. Ông hiểu những lời cuối cùng của Elia không phải là một sự đe dọa, mà rành rành là một khẳng định. Elia điên thật. Đàn bà có thể gây nên thế. Và tốt nhất là đừng có khiêu khích gã. Ông già có bộ ria bạc tỉa xén gọn gàng và đôi mắt nhỏ xanh lơ thủng thỉnh không vội trả lời. Ông muốn bằng cách đó chứng tỏ rằng mình đang suy nghĩ và coi trọng những lý lẽ của gã. Rồi, với cái giọng đĩnh đạc của người công chứng viên, ông nói về lòng kính trọng của ông đối với gia đình Scorta, một gia đình can đảm đã tự lập bằng sức mạnh của lao động. Nhưng ông nói thêm rằng với tư cách là cha, ông có bổn phận chỉ nghĩ đến lợi ích của người than. Đó là lưu tâm duy nhất của ông. Chăm lo cho hạnh phúc của con gái và những người thân. Ông sẽ suy nghĩ và sẽ trả lời Elia trong thời hạn sớm nhất có thể.

Trên đường về, Elia quay lại cửa hàng thuốc lá. Đầu gã trống trơn. Lời thú nhận đã chẳng đem lại cho gã chút vợi nhẹ nào. Gã chỉ thấy kiệt sức. Điều mà gã không biết là trong khi gã bước đi, đầu cúi gằm, mày nhíu lại, thì một sự náo động chưa từng thấy bao trùm khắp khách sạn Tramontane. Ngay sau khi cuộc hội kiến kết thúc, cánh phụ nữ trong nhà, đánh hơi thấy một âm mưu tình ái nào đó, đã hối thúc ông già Gaetano cho biết lý do tại sao Elia đến và ông già, bị bủa vây tứ phía, đã nhượng bộ. Ông đã kể lại tất cả. Thế là một cơn bão những tiếng la, cười ầm ĩ dấy lên khắp ngôi nhà. Mẹ và các em gái của Maria bình luận những phẩm chất và khuyết tật của gã ứng cử viên kỳ dị này. Người ta bắt ông già nhắc lại từng câu, từng chữ trong bài đít-cua của Elia. “Cháu điên,” gã thực sự đã nói: “Cháu điên” ư? Phải, ông Gaetano xác nhận. Thậm chí gã còn nhắc đi nhắc lại nữa. Đây là lần đầu tiên gia đình Carminella nhận được một lời cầu hôn. Maria là con gái cả và không ai nghĩ là vấn đề được đặt ra nhanh thế. Trong khi gia đình đang đòi nghe kể lại cuộc hội kiến không biết đến lần thứ bao nhiêu, thì Maria lặn mất tăm. Cô không cười. Má cô đỏ ửng như bị ai tát. Cô ra khỏi khách sạn và đuổi theo Elia. Cô bắt kịp gã đúng lúc gã sắp bước vào cửa hàng thuốc lá. Gã quá ngạc nhiên thấy cô một mình đuổi theo gã, đến nỗi gã cứ há hốc mồm. Quên cả chào cô. Khi còn cách gã vài bước, cô nói:

“Vậy là anh đến nhà chúng tôi và gặp cha tôi cầu hôi tôi như thế đấy,” cô có vẻ như bị một cơn cuồng nộ thú vật xâm chiếm. “Đó là cung cách hành xử của cái gia đình lạc hậu nhà các anh đấy hẳn. Anh chẳng thèm hỏi han gì tôi cả, hỏi tôi đây này. Tôi chắc anh thậm chí cũng không hề nghĩ đến điều đó nữa. Anh nói sẽ có một tai họa nếu tôi không thuộc về anh. Anh định cho tôi cái gì? Anh khóc lóc trước mặt cha tôi vì nỗi không được giàu có. Anh nói đến khách sạn, đến nhà cửa. Anh định cho tôi những thứ ấy nếu anh có khả năng, phải không? Hử? Một ngôi nhà? Một chiếc xe hơi? Trả lời xem, đồ con la, có đúng thế không?”

Elia ngớ ra. Gã không hiểu. Cô gái la mỗi lúc một dữ hơn. Gã bèn ấp úng:

“Phải. Đúng thế.

Vậy thì anh hãy yên trí, cô đáp với một nụ cười khinh bỉ trên môi, khiến cô càng đẹp, đẹp và kiêu hãnh hơn tất cả con gái nhà Carminella, anh hãy yên trí là ngay cả nếu anh có cả cái lâu đài Cortuno, anh cũng sẽ không được gì hết. Tôi đắt giá hơn thế nhiều. Một khách sạn, một ngôi nhà, một chiếc xe hơi, tất cả những cái đó, tôi gạt phứt bằng một cái phủi tay. Anh nghe rõ không, đồ nhà quê khốn kiếp? Đắt hơn thế nhiều. Tôi muốn tất cả. Tôi vơ tất.”

Nói chưa dứt lời, cô đã quay gót và biến mất, để mặc Elia bàng hoàng. Từ phút này, gã biết, Maria Carminella sẽ trở thành một ám ảnh thực sự đối với gã.

Lễ chầu vừa dứt và các con chiên của xứ đạo đi ra thành từng tốp lớn nhỏ không đều. Elia đứng đợi ở sân trước nhà thờ, mắt buồn rười rượi, tay buông thõng. Khi nhìn thấy gã, cha xứ hỏi mọi sự có ổn không và thấy Elia không trả lời gì cả, cha bèn mời gã vào uống một ly. Khi chủ, khách đã an tọa, don Salvatore hỏi bằng một giọng buộc Elia phải có câu trả lời:

“Có chuyện gì thế?

Con chịu hết nổi rồi, don Salvatore, Elia đáp, con hóa điên mất. Con muốn… Con chẳng rõ nữa. Làm một điều gì khác. Bắt đầu một cuộc đời khác. Rời khỏi làng. Bỏ quách cái cửa hàng thuốc lá chết tiệt ấy.

Điều gì ngăn trở con làm thế? Vị cha xứ hỏi.

Tự do, thưa cha. Phải thật giàu mới có được tự do. Elia đáp, ngạc nhiên thấy don Salvatore không hiểu điều đó.

Thôi đừng có rền rĩ nữa, Elia. Nếu con muốn rời bỏ Monteppucio hoặc lao vào một công chuyện gì đó cha không biết, thì chỉ việc bán cửa hàng thuốc lá đi. Con thừa biết là nó có giá lắm.

Như thế khác nào giết mẹ con.

Đừng có nhắc đến mẹ con, để cho bà ấy yên. Nếu con muốn ra đi, thì bán đi. Nếu con không muốn bán, thì đừng có phàn nàn nữa.”

Cha xứ đã nói điều mình nghĩ bằng cái giọng điệu mà người dân ở đây rất khoái. Thẳng thắn, trực tiếp, thô rắn và không nương nhẹ bất kỳ ai.

Elia cảm thấy không thể tiếp tục tranh cãi mà không nói đến vấn đề đích thực, đến cái lý do khiến gã nguyền rủa đất trời: Maria Carminella. Nhưng gã lại không muốn nói gì về chuyện ấy. Nhất là với don Salvatore. Vị cha xứ ngắt đứt dòng suy nghĩ của gã:

“Chỉ có đến ngày cuối cùng của đời mình, người ta mới có thể nói là mình hạnh phúc hay không, ông nói. Trước lúc đó, phải cố chèo lái con thuyền của mình, Elia, thế thôi.

Nó chẳng dẫn con đến đâu cả, Elia thầm thì, gã đang nghĩ rất riết đến Maria.

Cái đó là chuyện khác. Đó là chuyện khác và nếu con không chỉnh sửa lại là con phạm tội.

Phạm tội gì ạ? Bị nguyền rủa thì có!

Phạm tội, don Salvatore nói tiếp, phạm tội đã không đưa cuộc đời mình đến điểm cao nhất mà nó có thể đạt tới. Tội đã bỏ quên cơ may. Quên số phận. Và hãy cưỡng bức mình, Elia. Hãy cưỡng bức mình. Đến cùng. Bởi vì cho đến giờ con chưa làm gì hết.”

Ông già để mặc Elia với những suy nghĩ của gã và biến mất, không quên vỗ nhẹ vai gã bằng bàn tay nông dân nhăn nheo của ông. Elia ngẫm ngợi lại tất cả những điều đó. Ông cha xứ nói đúng. Gã chưa làm gì cả. Chưa làm gì hết. Hành động đàn ông đầu tiên của gã là đến gặp Gaetano để cầu hôn Maria và ngay cả trong việc đó, gã cũng cúi đầu mà đến, chưa xuất chiêu đã thua. Ông có lý, Elia chưa làm gì cả. Và đã đến lúc phải tự cưỡng mình. Gã ngồi một mình ở hàng hiên tiệm Da Pizzone. Gã ngoáy tròn chiếc thìa trong tách cà-phê, động tác như cái máy, và cứ mỗi vòng, lại lẩm nhẩm như người bị thôi miên: “Maria, Maria, Maria,…”

Từ sau cuộc trò chuyện với don Salvatore, Elia quyết tâm thử vận may của mình một lần nữa. Gã không ngủ nữa. Gã không nói nữa. Theo cái đà này, thì không khéo chưa tới một tháng nữa, gã sẽ hóa điên hoàn toàn và sẽ nhảy từ trên chốc những vách đá Monteppucio xuống biển cả, vốn không có thói quen trả lại xác. Gã không biết làm cách nào để được một mình với Maria. Gã không sao tiếp cận cô được, cả ngoài bãi tắm lẫn trong tiệm cà-phê. Bao giờ cũng có người vây quanh cô. Gã bèn làm cái điều mà bọn sát nhân hoặc những kẻ tuyệt vọng thường làm: một hôm, gã bám theo cô vào lúc cô đi mua sắm trở về và khi cô đi vào một ngõ nhỏ trong khu làng cổ, nơi chỉ có mấy con mèo ngái ngủ, gã lao tới như một cái bong, túm lấy cánh tay cô và nói, đôi mắt long song sọc như đang lên cơn sốt:

“Maria…

Anh muốn gì?” Cô cắt ngang ngay tức thì, thậm chí không hề giật mình, như thể cô đã cảm thấy gã ở sau lưng.

Cái giọng khô không khốc của cô làm gã rối trí. Gã nhìn xuống đất rồi ngước mắt lên nhìn cô. Cô đẹp đến độ khiến ta sẵn sang sa địa ngục. Gã cảm thấy mình đỏ mặt và điều đó làm gã điên tiết. Cô đang ở kề bên. Gã có thể đụng vào cô. Ôm ghì lấy cô. Nhưng cái nhìn của cô khép tội gã phải đỏ mặt và ấp úng. Phải liều thôi, gã tự nhủ. Hãy tự cưỡng bức mình. Phải nói hết ra. Và dù nàng có giễu mày và cười với lũ mèo, cũng bất cần.

“Maria, hôm nay, anh nói với chính em chứ không phải với cha em. Em có lý. Anh là một thằng ngu. Em đã bảo anh là em muốn tất cả. Em còn nhớ không? Tôi vơ tất. Đó là điều em đã nói. Vậy thì đây, anh đến để nói với em rằng tất cả thuộc về em. Anh cho em tất cả. Đến đồng xu cuối cùng. Và như thế sẽ còn là quá ít. Những kẻ khác sẽ có thể tặng em nhiều hơn, bởi vì anh không phải là kẻ giàu nhất, nhưng không ai sẵn sàng cho tất cả những gì họ sở hữu, như anh. Anh không giữ lại gì hết. Em có thể lấy tất.”

Gã càng nói càng bốc và lúc này, mắt gã cười một cái cười bệnh hoạn làm mặt gã xấu hẳn đi. Maria đứng rất thẳng. Nét mặt bất động. Cô nhìn Elia và cái nhìn ấy như lột trần con người gã.

“Anh quả đúng là thuộc một gia đình buôn bán, cô nói với một nụ cười khinh bỉ. Tiền. Đó là tất cả những gì anh biết nêu ra. Tôi có vẻ giống một bao thuốc lá để khiến anh mặc cả như thế? Anh muốn mua vợ. Chỉ có những con điếm và đám gái Milano mới là thứ mà người ta đem vàng và đồ trang sức ra để mua. Nhưng anh chỉ biết có thế. Mua. Đi đi, để cho tôi qua nào. Đi mà tìm một con đàn bà ở chợ súc vật và trả cái giá nào hợp ý anh, còn tôi, dù sao tôi vẫn quá đắt đối với anh.”

Vừa nói, cô vừa tiếp tục đi về nhà. Bằng một động tác đột ngột theo phản xạ, Elia túm lấy cánh tay cô. Mặt gã tái nhợt. Môi gã run lên. Tại sao gã lại làm thế, chính gã cũng không biết. Nhưng gã giữ chặt lấy cô. Hai ý nghĩ xô đẩy nhau trong đầu gã. Một bảo gã phải buông cô ra ngay lập tức. Rằng làm thế thật lố bịch. Buông cô ra và xin lỗi. Nhưng một xung năng khác ngấm ngầm hơn nhắc gã giữ chắc cánh tay cô một cách hằn học. “Mình có thể hiếp nàng, gã tự nhủ. Tại đây. Trong cái ngõ này. Ngay bây giờ. Hiếp nàng. Bất cần điều gì xảy ra sau đó. Nàng ở gần kề. Cánh tay nàng. Nó giãy giụa nhưng không đủ mạnh. Mình có thể chiếm đoạt nàng. Chí ít đó cũng là một cách để có được nàng bởi chưng nàng sẽ chẳng bao giờ muốn lấy ta.

Buông tôi ra!”

Cái lệnh ấy quất vào tai gã. Gã buông ra ngay lập tức. Và trước khi gã kịp hoàn hồn, trước khi gã kịp mỉm cười hoặc xin lỗi, cô đã biến mất. Giọng cô rắn rỏi và hách dịch đến nỗi gã đã tuân theo ngay, thậm chí không hề suy xét. Mắt họ giao nhau lần cuối. Mắt Elia trống trơn như mắt một gã ngấm ma túy hoặc một người mất ngủ. Nếu gã hoàn toàn tỉnh táo thì gã đã có thể đọc ra trong cái nhìn của Maria một cái gì giống như một nụ cười, nó cải chính sự lạnh lùng trong giọng nói của cô. Một khoái cảm đã nảy sinh trong ánh nhìn của cô, như thể, hơn cả mọi lời nói, bàn tay gã chạm vào cánh tay cô đã làm cô cảm động. Nhưng Elia chẳng thấy gì cả. Gã đứng trơ lại trong ngõ, lử lả. Kiệt lực bởi cuộc trò chuyện bao lâu mơ tưởng đã diễn ra theo cách ấy.

Khi gã loạng quạng bước vào nhà thờ, don Salvatore đang hút một điếu thuốc lá, điều mà cha ít khi làm nhưng bao giờ cũng với một khoái cảm sâu sắc. Điều đó khiến cha nhớ lại quãng đời ở Calabre trước khi vào trường dòng, hồi cha cùng đám bạn mười hai mười ba tuổi thi nhau rít mấy điếu thuốc lá đánh thó được.

“Có chuyện gì thế? don Salvatore hỏi, hoảng sợ vì vẻ mặt của Elia.

Con tiêu rồi,” Elia đáp và, không dè giữ, thẹn thùng gì nữa, gã bắt đầu kể về mối tình của mình, lần đầu tiên bộc bạch nỗi niềm với một người khác.

Gã kể hết. Những đêm chỉ nghĩ đến chuyện đó. Nỗi ám ảnh. Nỗi khiếp sợ khi gã đứng trước Maria. Vị cha xứ lắng nghe một lúc, rồi khi cảm thấy biết đến đó là đủ, ông giơ tay lên và ra hiệu cho Elia ngừng lại và nói với gã:

“Nghe này, Elia. Cha có thể giúp đỡ những người chết vì cha biết cầu kinh. Cha có thể giúp vào việc giáo dục con trẻ vì cha đã từng nuôi nấng các cháu gái của cha khi anh trai cha mất, nhưng với phụ nữ thì không, cha không thể giúp gì được hết.

Nhưng tại sao? Elia hoang mang hỏi.

Tại vì cha là người Calabre và ở Calabre, khi người ta bị tình yêu gặm nhấm, người ta bèn nhảy điệu tarentelle. Cách ấy bao giờ cũng làm nảy sinh một cái gì đó. Hạnh phúc hoặc bi kịch.”

Don Salvatore không chỉ khuyên Elia nhảy điệu tarentelle, ông còn cho gã tên một bà già ở khu làng cổ, một phụ nữ Calabre; bà ta sẽ chăm lo cho gã nếu gã đến cửa hàng nhà bà vào lúc nửa đêm với một bi-đông dầu ô-liu.

Elia bèn làm thế. Một buổi tối, gã đến gõ cửa ngôi nhà nhỏ. Phải mất một thời gian dài bất tận mới có người ra mở. Một bà già bé nhỏ, mặt như trái táo nhăn nhúm đứng trước mặt gã. Mắt sắc. Môi mềm. Elia nghĩ gã chưa bao giờ thấy bà trong làng cả. Bà thốt ra mấy tiếng gì gã không hiểu. Đó không phải tiếng Italia, cũng chẳng phải tiếng địa phương Monteppucio. Có lẽ là một thổ ngữ vùng Calabre. Không biết trả lời ra sao, Elia chìa ra chiếc bi-đông dầu. Mặt bà sáng lên. Bà nói, giọng the thé: “Tarentelle?” như thể chỉ mỗi chữ đó làm bà hoan hỉ, và bà mở cửa.

Nhà có độc một gian – như kiểu nhà cổ ngày xưa. Một ổ rơm. Một cái lò. Một cái xô đại tiểu tiện. Sàn bằng đất khô. Tựa như căn nhà của Raffaele ở gần cảng, nơi mấy an hem nhà Scorta ở đậu khi mới từ new York trở về. Chẳng nói chẳng rằng, bà già đặt lên bàn một chai rượu mùi, ra hiệu cho gã tự rót lấy, rồi ra khỏi nhà. Elia làm theo. Ngồi vào bàn và tự rót cho mình một ly. Gã nghĩ đó là Grappa hoặc một loại limoncino nhưng vị của thứ rượu này chẳng giống những thứ rượu gã từng biết một chút nào. Gã cạn ly và rót một ly nữa, hi vọng xác định được thứ đồ uống này. Rượu trôi xuống họng gã như một dòng nham thạch. Nó có vị đá vụn. “Nếu đá ở miền Nam có vị nào đó, thì ắt là cái vị này,” gã tự nhủ khi nhấp ly thứ ba. Liệu có thể ép kiệt những hòn đá đồi kỳ đến chiết ra được một thứ nước ngọt như thế này? Elia thả hết mình vào hơi ấm đậm đặc của rượu. Gã không còn nghĩ đến gì nữa hết. Bấy giờ cửa lại mở ra và bà già bé nhỏ lại xuất hiện, theo sau là một ông già mù còn nhiều tuổi hơn bà. Cả ông lão này, Elia cũng chưa bao giờ thấy. Ông gầy và khô đét. Cũng thấp bé như bà nọ. Ông ngồi vào một góc và lấy ra một cái trống con. Thế là hai ông bà già bắt đầu hát những điệu tarentelle cổ xưa của đất mặt trời. Và Elia để cho những bài hát hàng ngàn năm tuổi đó tràn đầy lòng mình, những bài hát nói về sự điên rồ của đàn ông và những vết cắn của đàn bà. Giọng của bà già bé nhỏ đã khác hẳn. Giờ đây nó là một giọng trinh nữ, một giọng mũi cao vút làm rung cả tường nhà. Ông già giậm chân trên sàn trong khi những ngón tay ông gõ dồn trên chiếc trống con. Ông cũng cất giọng đệm theo những bài hát của bà già. Elia tự rót thêm cho mình một ly nữa. Gã cảm thấy vị của rượu đã thay đổi. Không còn là đá bị ép đến chảy nước nữa, mà, đúng hơn, có lẽ là những mảnh mặt trời. Solleone, mặt trời-sư tử, thiên thể bạo chúa của những tháng hè. Rượu bỗng có mùi mồ hôi đọng từng giọt trên lưng những người đàn ông đang làm đồng. Nó sực mùi trái tim đập gấp của con thằn lằn áp mình vào đá mà thở. Nó mang mùi đất nứt toác van xin trời đất một chút nước. Solleone và uy quyền bá vương tàn nhẫn của nó, đó là cái mà Elia cảm thấy nơi miệng mình.

Bà già bé nhỏ lúc này đang ở chính giữa nhà và bà bắt đầu nhảy. Bà mời Elia cùng nhảy. Gã uống một ly nữa, ly thứ năm và đứng dậy. Họ bắt đầu vào điệu nhảy con nhện, theo nhịp của bài hát. Đầu Elia đầy ắp âm nhạc. Gã có cảm giác như trong phòng có cả chục nhạc công. Những bài hát lên lên xuống xuống khắp cơ thể gã. Và gã hiểu ý nghĩa sâu sắc của chúng. Đầu gã quay cuồng. Mồ hôi chạy dọc sống lưng gã. Gã có cảm giác như đang để cuộc đời mình trôi tuột đến tận chân. Bà già, vừa nãy có vẻ chậm chạp và mệt mỏi đến thế, giờ nhảy tâng tang quanh gã. Bà ở khắp nơi. Bà bao quanh gã. Không lúc nào rời mắt khỏi gã. Bà mỉm cười với gã bằng sự già nua xấu xí của một trái cây mục ruỗng. Gã hiểu. Phải, bây giờ thì gã hiểu hết. Cái bà già đang ngoác cái miệng rụng hết cả răng cười với gã, đó là bộ mặt của cái số phận đã bao lần cười nhạo gã. Bà ở đó với tất cả cơn sốt và cơn cuồng nộ của bà. Gã nhắm mắt lại. Gã không theo những động tác của bà già nữa, gã nhảy. Âm nhạc, lặp đi lặp lại và dai dẳng, khiến gã đầy tràn hạnh phúc. Gã nghe trong những thán khúc cổ đại ấy chân lý duy nhất gã đã từng nghe thấy. Điệu tarentelle xâm chiếm gã hoàn toàn như xâm chiếm những tâm hồn tuyệt vọng. Lúc này, gã cảm thấy mình có sức mạnh của một người khổng lồ. Trên đầu những ngón tay gã là cả thế giới. Gã là Vulcain [19] trong cái hang nóng thiêu. Mỗi bước của gã làm tóe ra những tia lửa. Đùng một cái, gã nghe thấy một tiếng nói dâng lên trong gã. Đó là tiếng của bà già. Trừ phi đó là tiếng của bản thân âm nhạc. Hay là của rượu. Trước sau nó vẫn chỉ nói có một điều. Lặp đi lặp lại bất tận, theo tiết tấu từng đợt của âm nhạc:

“Đi đi chàng trai, đi đi, điệu tarentelle luôn theo ngươi, hãy làm điều ngươi phải làm.”

Elia quay về phía cửa. Gã ngạc nhiên thấy cửa mở. Gã không nghĩ đến chuyện trở lại với hai ông bà già. Âm nhạc ở trong gã rồi. Nó vang vang với tất cả cường lực của đám rước cổ đại.

Gã ra khỏi nhà và bước đi trong những ngõ nhỏ của khu làng cổ như một người bị ma ám. Đã bốn giờ sáng và cả đến bọn dơi cũng đang ngủ vùi.

Tuy không thực sự chủ định thế, gã bỗng thấy mình đứng trước cửa hiệu thuốc lá trên corso. Máu gã như có lửa đốt. Khắp người gã toát mồ hôi. Mặt đất quay tròn và tiếng cười của bà già cù vào tai gã. Thôi thúc bởi điệu tarentelle – nó đang cắn vào tim và hút máu gã – Elia bước vào cửa hiệu thuốc lá, đi đến kho dự trữ và đốt luôn một hòm thuốc. Rồi không buồn quay lại. Ngọn lửa bắt đầu bén, gã ra khỏi cửa hiệu và đứng sừng sững trên vỉa hè trước mặt để tận hưởng cảnh tượng đó. Lửa bén rất nhanh. Một làn khói dày đặc thoát ra từ kho dự trữ. Chẳng mấy chốc, những ngọn lửa đã lan đến quầy. Nhìn từ chỗ Elia đứng, thoạt đầu có thể tưởng là có ai bật điện. Rồi thì ánh sáng ấy có màu da cam đậm hơn và những lưỡi lửa xuất hiện, liếm vào những bức tường và nhảy múa đắc thắng. Elia hú như thằng điên và phá lên cười. Gã chứa đầy tinh thần huyết thống Mascalzone và cười cái cười hủy hoại và căm thù mà dòng họ ấy truyền từ đời này sang đời khác. Phải. Tất cả đều có thể cháy. Thây kệ! Thuốc lá và tiền. Cuộc đời gã và tâm hồn gã. Tất thảy đều có thể cháy. Gã cười ngặt nghẽo, và nhảy múa trong đám cháy theo nhịp cuồng khẩu của điệu tarentelle.

Tiếng và mùi của cái lò lửa ấy nhanh chóng đánh thức những người hàng xóm, họ đổ xô ra đường. Người ta hỏi Elia nhưng thấy gã không trả lời mà cứ trân trân nhìn bằng đôi mắt trống trơn của một thằng điên hay một thằng đần, cánh đàn ông bèn kết luận đó là một tai nạn. Làm sao tưởng tượng là Elia đã tự tay châm lửa đốt cửa hàng thuốc lá? Họ tổ chức nhau lại, đi kiếm những bình chữa cháy. Một đám đông nghìn nghịt chen chúc nhau trong phố. Chính lúc đó, Carmela xuất hiện, mặt tái nhợt, tóc rối tung. Bà bơ thờ, không sao rời mắt khỏi cảnh tượng những ngọn lửa ngùn ngụt. Trông thấy người đàn bà tội nghiệp lảo đảo trên hè đường, mọi người đều hiểu đây không chỉ là một cửa hiệu buôn bán bốc cháy, mà là cả một đời người và cơ nghiệp của cả một dòng họ. Những bộ mặt buồn thiu như khi gặp đại họa. Sau một lúc, những người hàng xóm hảo tâm dìu Carmela để kéo bà ra khỏi cảnh tượng đau lòng. Để bà đứng đó chẳng giúp được gì mà chỉ là một cực hình vô ích.

Trông thấy mẹ, Elia lập tức tỉnh cơn say. Niềm khinh khoái của gã nhường chỗ cho một nỗi tuyệt vọng sâu sắc. Gã hô gọi đám đông, nói lớn với tất cả, hết người này đến người khác:

“Các người có ngửi thấy không? Các người có ngửi thấy không? Nó có mùi mồ hôi của mẹ tôi. Các người không ngửi thấy à? Cả mồ hôi của các anh trai mẹ tôi nữa.”

Cư dân của Monteppucio cuối cùng cũng dập tắt được lửa. Đám cháy không lan ra các nhà bên, nhưng cửa hàng thuốc lá thì tiêu không còn gì cả. Elia rã rời. Cảnh tượng không còn cái vẻ đẹp mê hoặc của những ngọn lửa. Nó xấu và ngao ngán. Đã bốc khói, một thứ khói đen và ngột ngạt. Gã ngồi trên vỉa hè. Điệu tarentelle đã bật tiếng. Gã ngắm những cuộn khói, thẫn thờ.

Dân làng Monteppucio đã bắt đầu giải tán thành từng tốp thì Maria Carminella xuất hiện. Cô mặc áo ngủ trắng. Mái tóc đen buông xõa trên vai. Gã trông thấy cô đến như một bóng ma. Cô bước thẳng tới gã. Gã vẫn còn đủ sức đứng dậy. Gã chẳng biết nói gì. Chỉ lẳng lặng giơ ngón tay chỉ cửa hiệu thuốc lá đã tan thành mây khói. Cô mỉm cười với gã như chưa bao giờ làm thế trước đây và thì thầm:

“Có chuyện gì xảy ra thế?”

Elia không trả lời.

“Tất cả đã tan thành khói? Cô hỏi gặng.

Tất cả, gã đáp.

Bây giờ anh còn gì để trao tặng?

Chẳng còn gì?

Tốt, Maria nói tiếp. Bây giờ en thuộc về anh nếu anh còn muốn em.”

Những ngày sau đám cháy là những ngày đầy tro và lao động. Phải hót đống đổ nát, dọn sạch chỗ, cứu những gì còn có thể cứu được. Công việc bạc bẽo này có thể làm nản lòng cả những người kiên quyết nhất. Cảnh tượng thật ngao ngán. Những bức tường đen xì, những vụn gạch vữa trên nền đất, những két thuốc lá tan thành khói, tất cả những cái đó đem lại cho cửa hàng cái vẻ của một thành phố bị san bằng sau trận đánh. Nhưng Elia đã qua thử thách ấy một cách ngoan cường, vẻ như không bị tổn thương gì cả. Thật ra, tình yêu của Maria đã quét phăng tất cả. Gã chỉ còn nghĩ đến điều đó. Tình trạng cửa hàng thuốc lá là thứ yếu. Gã đã có người đàn bà gã xiết bao khao khát bên mình, mọi cái đều chẳng mấy quan trọng.

Maria đã làm đúng như lời mình hứa. Cô đã đến ở hẳn nhà Elia. Ngày hôm sau đám cháy, khi hai người uống cà-phê, Elia tuyên bố:

“Maria, cả đêm anh không ngủ được. Không phải anh bị đám cháy ám ảnh. Chúng mình sắp cưới nhau. Và em cũng như anh đều biết là anh sẽ chẳng bao giờ có thể giàu bằng cha em. Em biết thiên hạ sẽ nói gì không? Rằng anh lấy em là vì tiền.

Em bất cần thiên hạ nói gì, Maria bình tĩnh đáp.

Anh cũng vậy. Nhưng kẻ anh nghi ngại nhất lại là chính anh.”

Maria ngước mắt lên nhìn người đàn ông của mình, vẻ thắc mắc. Cô không hiểu gã định dẫn đến đâu.

“Anh biết mọi sự này rồi sẽ kết thúc như thế nào, gã nói tiếp. Anh sắp lấy em. Cha em sẽ đề nghị anh nắm việc quản lý khách sạn Tramontane. Anh sẽ nhận. Và anh sẽ tiêu những buổi chiều của mình vào việc đánh bài bên bờ bể bơi. Cái đó không hợp với anh. Những người dòng họ Scorta sinh ra không phải để làm việc ấy.

Anh không phải họ Scorta.

Có chứ, Maria. Anh nhiều phần Scorta hơn Manuzio. Anh cảm thấy thế. Nó là thế. Mẹ anh đã truyền cho anh dòng máu Mascalzone. Anh là một người dòng họ Scorta. Yêu cái gì là đốt cái nấy. Và em sẽ thấy anh đốt cái khách sạn Tramontane nếu như một ngày kia anh phải sở hữu nó.

Anh đã đốt cửa hiệu thuốc lá?

Ừ.”

Maria im lặng một lát rồi cô dịu dàng nói tiếp:

“Những người họ Scorta hợp với cái gì?

Với mồ hôi.”

Maria suy nghĩ hồi lâu về ý nghĩa của tất cả những điều đó. Như thể cô để cho diễu qua trước mắt mình những năm tháng sắp tới. Tâm trí cô phóng một cái nhìn bao quát cuộc đời mà Elia sẽ dành cho cô, rồi cô dịu dàng mỉm cười với gã và, với một vẻ tự hào và kiêu kỳ, cô trả lời:

“Mồ hôi cũng được.”

Elia có vẻ nghiêm trọng. Gã nói tiếp, để chắc chắn rằng vợ mình đã hiểu:

“Chúng mình sẽ không xin gì hết, không một tí gì. Chúng mình sẽ không nhận gì hết. Chỉ độc trọi hai đứa mình. Em và anh. Anh chẳng có gì để dâng tặng cả. Anh là một thằng…

Điều đầu tiên cần làm, Maria nói, là phải dọn sạch cửa hàng để chúng ta có thể chí ít đặt xen kẽ các thùng thuốc lá.

Không, Elia mỉm cười và bình thản nói, điều đầu tiên cần làm là lễ cưới.”

Lễ cưới diễn ra vào mấy tuần sau. Don Salvatore cầu phước cho cuộc hợp hôn của họ. Rồi Elia mời tất cả các quan khách đến trabucco dự một bữa tiệc lớn. Michele, con trai của Raffaele đã kê một cái bàn dài giữa những mành lưới và ròng rọc. Cả gia đình đều có mặt. Cuộc lien hoan đơn giản và vui vẻ. Đồ ăn thức uống ê hề. Cuối bữa, Donato đứng lên, bình thản và tươi cười, yêu cầu im lặng và bắt đầu nói:

“Anh trai, cậu nói, hôm nay anh cưới vợ. Em nhìn anh, đó, trong bộ đồ chú rể. Anh đang cúi xuống cổ vợ anh thì thầm điều gì. Em nhìn anh nâng cốc chúc sức khỏe các quan khách và em thấy anh rất đẹp. Anh có vẻ đẹp của niềm vui. Em muốn xin cuộc đời để cho anh chị cứ như thế này, nguyên vẹn, trẻ trung và đầy khao khát, đầy sức mạnh. Cầu cho anh chị đi qua năm tháng mà không động đậy. Cầu cho cuộc đời đừng dành cho anh chị những cái nhăn nhó mà nó rất thành thạo. Hôm nay, em nhìn anh chị. Em thèm khát ngắm anh chị. Rồi đến khi nào thời thế khó khăn, khi nào em khóc cho số phận mình, khi nào em chửi bới cuộc đời chó má, em sẽ nhớ đến những khoảnh khắc này, đến gương mặt ngời ngợi niềm vui của anh chị và em sẽ tự nhủ: “Đừng có chửi bới cuộc đời, đừng có nguyền rủa số phận, mà hãy nhớ đến Elia và Maria, họ đã từng sung sướng chí ít là một ngày trong cuộc đời của họ và mày đã ở bên họ ngày hôm đó.”

Elia xúc động choàng tay ôm em trai. Lúc này, hai cô chị họ, Lucrezia và Nicoletta, hát một bài dân ca vùng Pouilles và tất cả phụ nữ đồng thanh bắt vào điệp khúc: “Aïe, aïe, aïe, Domani non mi importa per niente, Questa note devi morire con me [20] .” Làm cho tất cả cười rộ. Gia đình Scorta để cho những giờ hạnh phúc xuyên qua họ và tối vui cứ thế kéo dài trong niềm hoan lạc của rượu vang tươi mùa hạ.

Những tháng tiếp theo, ở Monteppucio xảy ra một hiện tượng kỳ lạ. Từ cuối những năm 1950, làng có hai đại lý thuốc lá, một của nhà Scorta và một của nhà khác. Hai gia đình trân trọng nhau. Có đủ việc làm cha tất cả mọi người và không bao giờ tinh thần cạnh tranh khiến họ đối chọi nhau. Không giống như vô số những điểm bán lẻ khác mà những cuộc cắm trại, những khách sạn, những dinh thự và những hộp đêm tạo ra. Về mặt chính thức thì người ta bán vài ba bao thuốc để khách giải cơn nghiền, nhưng trong một số trường hợp, đó là những điểm bán thực sự man rợ.

Elia và Maria không có đủ tiền để làm những công việc cần thiết cho việc mở lại cửa hàng. Thời kỳ đầu, họ bán thuốc lá như những kẻ bán chui.

Điều kỳ lạ nhất là dân làng không chịu đi chỗ khác mua thuốc lá. Ngày chủ nhật, khách du lịch ngạc nhiên quan sát người ta xếp hàng dài chờ đợi trước cái địa điểm bẩn nhất, nhếch nhác nhất trên corso. Chẳng còn biển hiệu, cũng như quầy, két. Trơ bốn bức tường. Hai cái ghế tựa và những hòm thuốc lá đặt ngay dưới đất mà Elia vục cả cánh tay vào. Những chiều hè, anh bán ngoài vỉa hè trong khi, bên trong, Maria cọ rửa tường. Vậy mà dân làng Monteppucio vẫn xếp hàng. Và ngay cả khi Elia bảo không có loại thuốc họ thích (không thể mua vào nhiều, anh chỉ tập trung buôn mấy “mác” thôi), họ vẫn rút ví, cười khà mà bảo rằng: “Tôi mua cái gì cậu có!”

Đằng sau phong trào đoàn kết này có bàn tay don Salvatore. Chính ông, ngày này qua ngày khác, trong lễ chầu, đã khuyến cáo bà con xứ đạo biểu thị một chút tinh thần tương trợ. Kết quả đã vượt quá sự mong đợi của ông.

Với một niềm vui sâu sắc, ông nhận thấy những lời kêu gọi tình huynh đệ của mình đã được lắng nghe và một hôm đi qua trước cửa hàng, thấy một tấm biển hiệu lại ngự bên trên cửa ra vào, ông buông một câu:

“Cái bọn đầu lợn này có lẽ không đến nỗi phải ném tuốt xuống địa ngục.”

Hôm ấy, quả thật tấm biển hiệu có đèn sáng với dòng chữ: Tabacheria Scorta Mascalzone Rivendita n01 [21] , vừa từ Foggia tới. Với những ai không chú ý, có thể tấm biển này giống tấm biển ngày xưa về mọi điểm. Tấm biển mà Carmela, Domenico, Giuseppe và Raffaele đã treo lên với biết bao tự hào trong thời thanh xuân của họ. Nhưng Elia thì biết nó có khác. Và một thỏa ước mới giữa anh và cửa hàng thuốc lá đã được ký kết. Và dân làng Monteppucio cũng biết, giờ đây họ tự hào ngắm cái mặt kính biển hiệu, biết rằng họ đã đóng góp chút ít vào sự hồi sinh bất ngờ này.

Một đảo lộn sâu sắc diễn ra trong tâm trí Elia. Lần đầu tiên, anh cảm thấy hạnh phúc trong công việc. Chưa bao giờ điều kiện làm việc lại vất vả như vậy. Phải tự làm lấy tất cả. Nhưng một cái gì đã thay đổi. Anh không thừa kế, anh xây dựng. Anh không quản lý một tài sản của mẹ để lại, anh đấu tranh bằng hết sức mình để mang lại chút sung túc và hạnh phúc cho vợ anh. Anh tìm thấy lại nơi cửa hàng thuốc lá cái hạnh phúc mà mẹ anh đã từng có khi làm việc ở đấy. Giờ đây anh hiểu nỗi ám ảnh và cuồng nhiệt của mẹ anh khi bà nói về việc buôn bán của mình. Phải làm lấy tất cả. Và muốn đạt tới, thì phải tự cưỡng mình. Phải. Chưa bao giờ anh cảm thấy cuộc đời mình đậm đặc và quý giá thế.

Don Salvatore, con thường hay ngẫm nghĩ về đời mình. Mọi cái đó có nghĩa gì? Con đã bỏ bao năm để xây dựng nên cửa hàng thuốc lá. Ngày và đêm. Và cuối cùng, khi nó đã đứng vững, khi mà, cuối cùng con đã có thể chuyển giao cho các con trai con, thì nó bị quét sạch. Cha còn nhớ vụ hỏa hoạn chứ? Tất cả đã cháy trụi. Con đã khóc như hóa dại. Tất cả những nỗ lực của con, tất cả những đêm lao khổ của con dồn tích lại. Chỉ một tai nạn thôi và tất cả tan thành khói. Con đã nghĩ là con không thể sống qua cơn này. Con biết dân làng cũng nghĩ thế. Mụ già Carmela chắc không sống nổi sau cái chết của cửa hàng thuốc lá của mụ. Vậy mà con đã cầm cự được. Vâng, con đã đứng vững. Elia bắt tay vào xây dựng lại tất cả. Một cách kiên nhẫn. Thế là tốt. Đó không hẳn là cái cửa hàng cũ của con, nhưng thế là tốt rồi. Các con trai của con. Con đã níu vào các con trai của con. Nhưng cả về mặt này, mọi sự cũng đều đổ nhào. Donato biến mất. Ngày nào, con cũng nguyền rủa biển khơi đã cướp nó của con. Donato. Mọi cái đó có nghĩa lý gì nhỉ? Những cuộc đời được xây dựng một cách từ từ, kiên nhẫn, với đầy ý chí và hỉ xả quên mình, đùng một cái bị ngọn gió của bất hạnh quét sạch, những hứa hẹn về niềm vui hằng mơ ước bỗng chốc tan tành. Don Salvatore, cha có biết điều gì kỳ lạ nhất trong toàn bộ câu chuyện này không? Con sẽ nói để cha nghe. Đó là: cả vụ cháy cũng như việc Donato mất tích đều không quật ngã được con. Bất cứ bà mẹ nào ắt cũng phát điên. Hoặc sẽ mặc cho mình chết dần chết mòn. Con không biết con được nặn bằng cái chất gì. Con cứng rắn. Con đã đứng vững. Mà không hề muốn thế. Cũng không hề nghĩ tới. Cái đó ngoài tầm kiểm soát của con. Có một cái gì bên trong con đã bám níu và đứng vững. Vâng. Con cứng rắn.

Con bắt đầu im tiếng từ sau đám tang Giuseppe. Con lặng thinh hàng tiếng đồng hồ liền, rồi cả ngày. Chuyện đó cha biết, vì hồi đó, cha đã đến với chúng con. Thoạt đầu, dân làng còn bình luận về sự câm lặng mới này. Người ta phỏng đoán. Rồi người ta quen dần. Và tất cả mọi người đều có cảm giác như Carmela chưa từng bao giờ biết nói. cảm thấy xa rời thế giới. Con không còn sức nữa. Con thấy mọi thứ đều vô ích. Dân làng nghĩ rằng thiếu vắng mấy người anh trai Scorta, Carmela chẳng còn là gì, rằng mụ thà lìa bỏ cuộc đời còn hơn là cứ đeo đuổi nó mà không có các anh trai của mình. Họ đã lầm, don Salvatore ạ. Như xưa nay họ vẫn lầm. Điều làm con im tiếng nhiều năm nay là cái khác kia. Một cái khác mà con chưa bao giờ kể với ai.

Mấy hôm sau đám tang Giuseppe, Raffaele đến tìm con. Thời tiết dịu êm. Con thấy ngay là anh ấy có một cái nhìn trong vắt như thể anh ấy đã rửa mắt bằng một thứ nước sáng. Từ nụ cười của anh toát ra một quyết tâm bình thản. Con đã lắng nghe anh ấy. Anh ấy nói rất lâu và con nhớ từng lời từng chữ của anh. Anh nói rằng anh là một thành viên của gia đình Scorta, rằng anh đã nhận cái họ ấy với niềm tự hào. Nhưng anh cũng nói rằng ban đêm, anh tự rủa mình. Con không hiểu anh muốn nói gì, nhưng con linh cảm rằng tất cả sắp sửa chao đảo. Con ngồi im không động đậy. Con lắng nghe. Anh lấy hơi rồi nói liền một mạch. Anh nói rằng cái đêm chon Mẹ Câm, anh đã khóc hai lần. Lần thứ nhất ở ngoài nghĩa trang trước mặt chúng con. Anh khóc vì cái vinh dự mà chúng con trao cho anh (anh nói thế) bằng cách đề nghị anh kết nghĩa an hem với chúng con. Lần thứ hai là vào buổi tối, khi nằm trên giường, anh cắn gối mà khóc để khỏi phát ra tiếng động. Anh khóc vì, khi trả lời đồng ý với bọn con, khi trở thành anh em với bọn con, anh cũng mặc nhiên trở thành anh trai con. Và đó không phải là điều anh hằng mơ ước. Nói đến đây, anh ngừng một lúc. Và con nhớ là lúc đó, con đã cầu sao anh đừng nói them nữa. Con không muốn nghe gì nữa. Con muốn đứng dậy bỏ đi. Nhưng anh ấy đã nói tiếp: “Anh đã không ngơi yêu em.” Đó là điều anh ấy đã nói. Thế đấy. Vừa nói vừa bình thản nhìn vào mắt con. Nhưng hôm ấy, anh đã trở thành anh trai của con và anh đã thề với mình sẽ cư xử đúng với tư cách ấy. Anh nói với con rằng nhờ vậy mà anh đã biết niềm vui thú được sống suốt đời bên con. Con không biết trả lời ra sao. Tất cả quay cuồng trong con. Anh vẫn tiếp tục nói. Rằng có những ngày anh tự nguyền rủa mình như con chó vì nỗi đã không từ chối khi ở ngoài nghĩa trang. Nói không với cái chuyện kết nghĩa anh em ấy và cầu hôn con ngay trước mộ mẹ con. Nhưng anh đã không dám. Anh đã đồng ý. Anh đã cầm lấy cái xẻng mà chúng con đưa cho anh. Anh đã trở thành anh em với bọn con. “Thật êm dịu xiết bao khi trả lời đồng ý với các anh em em,” anh ấy nói thế. Rồi thêm: “Anh là một thành viên của gia đình Scorta và anh quả không thể nói chắc rằng anh có lấy điều đó làm tiếc hay không.”

Anh ấy nói mà không rời mắt khỏi con. Khi anh dứt lời, con cảm thấy anh ấy chờ đến lượt con nói. Con vẫn nín thinh. Con cảm thấy sự chờ đợi của anh ấy bao vây xung quanh con. Con không run sợ. Chỉ thấy mình trống rỗng. Con không thể nói gì. Không một lời. Trong con, chẳng có gì hết. Con nhìn anh ấy. Một khoảnh khắc trôi qua. Chúng con đối mặt nhau. Anh ấy biết là con sẽ không trả lời. Anh ấy chờ thêm chút nữa. Anh ấy vẫn hi vọng. Rồi anh ấy nhẹ nhàng đứng dậy và chúng con chia tay nhau. Con không nói một câu và để anh ấy đi.

Chính từ ngày hôm ấy, con đã câm lặng. Hôm sau, chúng con gặp lại nhau và cả hai đều làm như không có chuyện gì xảy ra. Cuộc sống lại tiếp diễn nhưng con đã hết nói. Một cái gì đó đã vỡ. Con có thể nói gì với anh ấy don Salvatore? Cuộc đời biền biệt trôi. Chúng con đã già. Con biết trả lời anh ấy thế nào? Mọi thứ đều phải làm lại, don Salvatore ạ. Con đã hèn nhát. Mọi thứ đều phải làm lại nhưng năm tháng đã trôi qua rồi.

[19] Theo thần thoại Hy Lạp, thần thợ rèn

[20] Tiếng Italia: “Chao, em bất cần ngày mai, đêm nay anh phải chết cùng em.”

[21] Đại lý bán lẻ thuốc lá số 1 Scorta Mascalzone