Chương 8 Mặt trời nhào xuống

Khi cảm thấy cái chết đã gần kề, Raffaele bèn cho gọi Donato. Gã đến và trong một lúc lâu, hai bác cháu cứ im lặng. Ông già chần chừ chưa quyết mở đầu câu chuyện. Ông ngắm Donato điềm nhiên uống ly Campari ông vừa mời gã. Ông đã định thôi không nói, nhưng cuối cùng, mặc dầu sợ phải đọc thấy trong mắt đứa cháu một cái nhìn ghê tởm hoặc giận dữ, ông vẫn đánh liều:

“Donato, cháu có biết tại sao bác là bác của chái không?

Có chứ, zio, Donato trả lời.

Cháu đã được nghe kể chuyện các bác và mẹ cháu đã quyết định kết nghĩa an hem hôm bác giúp hai bác Mimi và Peppe chôn bà Câm?

Vâng, zio, Donato đáp.

Và cả chuyện bác bỏ họ ban đầu chả sang trọng gì để mang họ mới Scorta?

Vâng, zio. Cháu đã được nghe kể.”

Raffaele ngừng một lát. Đã đến lúc rồi. Ông không còn sợ nữa. Ông nóng lòng muốn trút nhẹ tâm tư:

“Có một tội ác mà bác muốn thú nhận.

Tội ác gì? Gã trai trẻ hỏi.

Cách đây nhiều năm, bác đã giết một người của Nhà Thờ. Don Carlo Bozzoni. Cha xứ của làng Monteppucio. Đó là một người xấu, nhưng sát hại ông ta, bác đã sa vào vòng tội lỗi.

Tại sao bác lại làm thế? Donato hỏi, ngỡ ngàng trước lời xưng tội của con người mà gã vẫn coi là dịu hiền nhất trong các ông bác.

Bác cũng không biết nữa,, Raffaele ấp úng. Nó bốc lên đánh đùng một cái. Một cơn giận dữ mênh mông phục sẵn trong bác. Nó nhận chìm bác.

Tại sao bác lại giận dữ?

Bác là một thằng hèn, Donato ạ. Đừng có nhìn bác như vậy. Hãy tin lời bác, bác là một thằng hèn mà. Bác đã không dám yêu cầu điều mà bác mong muốn. Chính vì thế mà cuồng nộ tích tụ lại. Và vì thế nó nổ bùng vào mặt cái lão cha xứ ngu xuẩn không đáng giá một xu ấy.

Bác nói về cái gì vậy?

Về mẹ cháu đấy.

Mẹ cháu?

Bác chẳng bao giờ dám hỏi mẹ cháu làm vợ bác.”

Donato há hốc miệng.

“Tại sao bác lại kể chuyện ấy với cháu, zio? Gã hỏi.

Tại vì bác sắp chết và mọi chuyện sẽ bị chôn vùi theo bác. Bác muốn chí ít cũng có một người biết những gì bác mang trong đáy dạ suốt một đời.”

Raffaele ngừng lời. Donato không biết nói gì. Gã tự hỏi một thoáng xem có nên an ủi ông bác hay tỏ một thái độ bất đồng tình. Gã cảm thấy trống rỗng và ngỡ ngàng. Chẳng có gì để nói thêm. Ông bác đâu có chờ câu trả lời nào. Ông nói chỉ để cho mọi sự được nói ra, chứ đâu có cần ý kiến của ai. Donato có cảm giác là cuộc trò chuyện này sẽ làm gã thay đổi nhiều hơn mức gã có thể dự kiến. Gã đứng dậy, vẻ hơi bối rối. Ông bác nhìn gã hồi lâu và Donato cảm thấy tựa hồ ông già gần như muốn xin lỗi vì đã chọn gã để dốc bầu tâm sự. Như thể ông thà mang theo tất cả những chuyện cổ lỗ ấy theo mình còn hơn. Họ ôm hôn nhau nồng nhiệt và chia tay.

Mấy hôm sau, Raffaele chết trong những tấm lưới trên trabucco của ông, với tiếng biển rì rầm phía dưới. Lòng vợi nhẹ. Hôm đưa tang, con trai ông, Michele, và ba cháu trai Vittorio, Elia và Donato khiêng linh cữu ông. Carmela có ở đó. Gương mặt khép kín. Bà không khóc. Đứng rất thẳng. Khi linh cữu được đưa đến trước bà, bà đưa tay lên miệng và đặt một cái hôn lên ván gỗ - khiến Raffaele mỉm cười trong giấc ngủ ngàn thu của ông.

Nhìn linh cữu đi qua, cả làng có cảm giác đây là kết thúc của một thời đại. Người ta không chỉ đưa đám Raffaele, mà là tất cả tộc họ Scorta Mascalzone. Người ta chôn thế giới cũ. Cái thế giới đã từng biết đến dịch sốt rét và hai cuộc chiến tranh. Cái thế giới từng biết đến nỗi đau di trú và khốn khó lầm than. Người ta chôn những kỷ niệm cũ. Con người chẳng là gì hết. Và chẳng để lại dấu vết gì. Raffaele rời bỏ Monteppucio và trên đường ông qua, tất cả mọi người ngả mũ và cúi đầu, ý thức rằng rồi đến lượt mình, chẳng chóng thì chầy, họ sẽ biến mất và chuyện đó chắc cũng chẳng làm cho những cây ô-liu rơi lệ.

Sự tiết lộ của ông bác đã làm thế giới của Donato chao đảo. Từ đó trở đi, gã nhìn cuộc đời xung quanh mình với một nỗi mệt mỏi trong mắt. Gã cảm thấy tất cả đều là giả. Lịch sử gia đình gã từ nay hiện ra trước mắt gã như một chuỗi nối tiếp đến tội nghiệp những kiếp sống bị tước đoạt. Những người nam và nữ đó thậm chí không có được cuộc đời mà họ muốn. Bác nó đã không bao giờ dám tỏ tình. Có bao nhiêu nỗi thất vọng ngấm ngầm khác còn ẩn giấu trong lịch sử gia đình? Một nỗi buồn mênh mang xâm chiếm gã. Việc buôn bán của đàn ông đã trở nên hết chịu nổi đối với gã. Chỉ còn nước buôn lậu. Gã lao hết mình vào đó, cả thể xác lẫn tâm hồn. Gã hoàn toàn sống trên chiếc thuyền của mình. Gã chỉ có thể là thế này: một tên buôn lậu. Gã chẳng mảy may coi trọng mặt hàng – thuốc lá hay đồ trang sức, rượu hay những cái túi đầy những giấy tờ vô giá trị cũng thế thôi – điều cốt yếu là những chuyến đi ban đêm ấy, những khoảnh khắc im lặng mênh mông và lang thang trên biển ấy.

Chiều đến, gã nhổ neo và đêm bắt đầu. Gã đi tới đảo Montefusco, một hòn đảo nhỏ xíu ngoài khơi bờ biển Italia vốn là nơi hội tụ của mọi mối buôn bán. Chính ở đó, những gã người Albanie dỡ từ tàu xuống những đồ ăn cắp của chúng và những cuộc đổi chác diễn ra. Lúc quay về, thuyền của gã chở nặng những hòm thuốc lá. Gã chơi ú tim trong đêm với những chiếc tàu thuế quan và điều đó khiến gã mỉm cười vì gã biết mình chơi hay hơn và không bao giờ có kẻ nào bắt được gã.

Thi thoảng, gã đến tận Albanie. Những lần ấy, gã lấy một con tàu lớn hơn. Nhưng trong thâm tâm, gã không thích những hành trình lớn ấy. Không, điều mà gã thích là lấy con thuyền đánh cá của mình đi dọc bờ biển, từ vụng này sang vụng kia, như con mèo đi men tường, trong bóng tối êm dịu của bất hợp pháp.

Gã lướt đi trên song. Lặng lẽ. Nằm dài dưới đáy thuyền, gã chỉ nhìn sao mà định hướng. Trong những phút giây đó, gã chẳng là gì hết. Gã tự quên mình. Không còn ai biết gã nữa. Không còn ai nói nữa. Gã là một điểm nhỏ mất hút trên biển. Một con thuyền gỗ bé tẻo teo lắc lư trên song. Gã chẳng là gì cả và để cho thế giới thấm sâu vào mình. Gã đã học để hiểu tiếng của biển, những mệnh lệnh của gió, những lời thì thầm của sóng.

Chỉ có buôn lậu thôi. Gã cần có cả bầu trời với những vì sao ướt để trút nỗi buồn của mình. Gã chẳng yêu cầu gì hết. Chỉ đơn giản là để gã lướt theo dòng nước, bỏ lại sau lưng những khổ đau của thế gian.

Có một cái gì đó không giống như mọi khi. Donato đã ghé bờ trong một vụng nhỏ của đảo Montefusco. Đã một giờ sáng. Dưới cây vả, nơi Raminuccio thường đợi gã với những hòm thuốc lá, chẳng thấy ai cả.

Tiếng Raminuccio vang lên trong đêm, nửa kêu nửa thì thầm: “Donato, lại đây!”

Có một cái gì không bình thường. Gã từ từ đi lên bờ dốc, giữa những đống gạch vữa vụn và những cây xương rồng voi, và tới cửa một cái hang nhỏ. Raminuccio đứng đó, một cái đèn pin trong tay. Đằng sau hắn, hai bóng người ngồi trên phiến đá, bất động và câm lặng.

Donato đưa mắt hỏi tên đồng bọn, hắn vội vàng giải thích:

“Đừng lo. Mọi sự đều ổn cả. Hôm nay, tớ không có thuốc lá, nhưng lại có cái này hay hơn. Rồi cậu sẽ thấy. Nhiệm vụ của cậu không có gì thay đổi. Cậu cứ đưa họ đến chỗ mọi khi. Matteo sẽ đưa đón, như quy định. Đồng ý chứ?”

Donato gật đầu. Raminuccio bèn đặt vào tay gã một tệp dày tiền giấy và tủm tỉm thì thầm: “Rồi cậu sẽ thấy, cái này thắng hơn thuốc lá.” Donato không đếm, nhưng bằng vào trọng lượng xấp giấy bạc, gã biết là phải gấp ba, gấp bốn khoản thu mọi khi.

Hai hành khách lặng lẽ xuống thuyền. Donato không chào họ. Gã bắt đầu chèo để ra khỏi vụng. Có một phụ nữ trạc hai nhăm tuổi đi cùng đứa con trai chừng tám đến mười tuổi. Thoạt đầu, Donato chỉ tập trung vào việc chèo thuyền, không có thì giờ quan sát họ, nhưng rồi chẳng mấy chốc, bờ đảo đã khuất hẳn và họ đã ở ngoài khơi. Donato đã khởi động máy nổ và, chẳng còn việc gì khác để làm, gã dồn mắt vào hai hành khách. Đứa bé ngả đầu lên đầu gối mẹ, ngắm bầu trời. Người thiếu phụ ngồi rất thẳng. Tư thế đẹp. Nhìn y phục và đôi bàn tay khỏe mạnh và đầy chai thì biết là người nghèo, nhưng cả gương mặt toát ra một vẻ đàng hoàng khắc khổ. Donato hầu như không dám nói. Sự hiện diện này của phái nữ trên thuyền của gã làm cho gã đâm rụt rè.

“Hút thuốc?” gã chìa bao thuốc, hỏi. Thiếu phụ mỉm cười và xua tay từ chối. Donato lập tức cảm thấy giận mình. Thuốc lá. Cố nhiên là nàng không muốn rồi. Donato châm thuốc, ngẫm nghĩ rồi lại nói, đưa ngón tay chỉ vào mình:

“Donato. Còn cô?”

Thiếu phụ đáp bằng một giọng dịu dàng đầy ắp trời đêm:

“Alba.”

Gã mỉm cười, nhắc đi nhắc lại nhiều lần “Alba” để chứng tỏ mình hiểu và thấy cái tên ấy đẹp, rồi không biết nói gì thêm, gã im bặt.

Trong suốt chuyến đi, gã ngắm gương mặt đẹp của đứa bé và những cử chỉ săn sóc của người mẹ; nàng quàng tay ủ ấp cho nó khỏi nhiễm lạnh. Điều gã thích hơn cả, chính là sự im lặng của người đàn bà này. Chẳng hiểu tại sao, gã thấy lòng mình tràn ngập một thứ tự hào. Gã lái thuyền đưa hai hành khách của mình về hướng bờ biển Gargano một cách an toàn. Không một con tàu thuế quan nào có thể phát hiện ra họ. Gã là kẻ xuất quỷ nhập thần nhất trong đám buôn lậu. Nỗi thèm muốn cứ được ở như thế này trên thuyền với người đàn bà này và đứa trẻ này, càng lúc càng lớn lên trong gã. Không bao giờ ghé bến. Cái đêm này, lần đầu tiên, gã cảm thấy sự cám dỗ ấy. Không bao giờ trở lại. Cứ ở đó. Trên lưng sóng. Với điều kiện là đêm kéo dài mãi mãi. Một đêm mênh mang của cả một đời, dưới trời sao, da mặn chát vì bụi song. Một cuộc đời toàn đêm, đưa người đàn bà này cùng con trai nàng từ điểm này sang điểm khác của bờ biển bí mật.

Trời bớt tối. Chẳng bao lâu đã nhìn thấy bờ biển Italia. Đã bốn giờ sáng. Donato miễn cưỡng cập bến. Gã đỡ thiếu phụ đặt chân lên bờ, bế đứa bé, rồi, quay lại nàng một lần cuối, nét mặt vui sướng, gã nói với nàng “Ciao” và điều đó đối với gã bao hàm nhiều nghĩa hơn thế. Gã muốn chúc nàng may mắn. Bảo nàng rằng gã tôn thờ chuyến đi này. Gã muốn nói với nàng rằng nàng đẹp và gã thích sự im lặng của nàng. Rằng con trai nàng là một đứa bé ngoan. Gã muốn nói với nàng rằng gã ước ao gặp lại nàng, rằng gã có thể đưa nàng vượt biển bao nhiêu chuyến cũng được, tùy ý muốn của nàng. Nhưng gã chỉ biết nói “ciao” với cặp mắt vui sướng và tràn trề hi vọng. Gã chắc nàng có thể hiểu tất cả những gì ẩn đằng sau cái từ đơn giản đó, nhưng nàng chỉ chào lại gã và bước lên chiếc xe đã đợi sẵn nàng ở đó. Matteo đã tắt máy và đến chào Donato, để hai hành khách ngồi phía sau xe.

“Mọi sự ổn chứ? Matteo hỏi.

Ừ”, Donato nói khẽ.

Gã nhìn Matteo và hỏi hắn những câu mà trước đó gã không đủ nhanh trí để đặt ra với Raminuccio.

“Những người này là ai?

Những người Albanie vượt biển bí mật.

Họ đi đâu?

Đầu tiên là đến đây, rồi người ta đưa họ đến Roma bằng xe tải. Từ đó, họ đi khắp nơi. Đức. Pháp. Anh.

Cả cô ấy nữa ư? Donato hỏi, gã không thể thấy ra mối liên hệ nào giữa người thiếu phụ ấy với các mạng lưới mà Matteo nhắc đến.

Béo bở hơn thuốc lá, có đúng không? Matteo nói, bỏ qua không trả lời câu hỏi của gã. Họ sẵn sàng trả chuyến vượt biển bằng những khoản tiền cắt cổ. Ta hầu như có thể đòi bao nhiêu cũng được.”

Hắn cười, vỗ vai Donato, chào tạm biệt gã rồi lên xe và biến mất trong tiếng bánh xe nghiến mặt đường.

Donato còn lại một mình trên bãi biển, sững sờ. Mặt trời lên với cái chậm rãi vương giả của một ông vua. Mặt nước lấp lánh những ánh hồng. Gã rút tệp giấy bạc trong túi ra và đếm. Hai triệu lire. Một mớ giấy nhàu nát tương đương với hai triệu lire. Nếu cộng cả phần của Montefusco, của Matteo và của tên trùm đường dây nữa, người thiếu phụ đã phải trả ít nhất là tám triệu. Một nỗi xấu hổ ghê gớm choán ngập Donato. Và gã cười sằng sặc. Cái cười chó sói của Rocco Mascalzone. Gã cười như một thằng điên vì gã hiểu ra rằng gã đã lấy đi của người thiếu phụ ấy đến đồng xu cuối cùng. Gã vừa cười vừa nghĩ:

“Mình thật quái gở. Hai triệu. Mình đã lấy của nàng và con trai nàng hai triệu bạc. Thế mà mình còn mỉm cười với nàng, mình hỏi tên nàng, mình ngỡ nàng hàm ơn chuyến vượt biển này. Mình là thằng khốn nạn nhất trên đời. Ăn cắp của một người đàn bà, bóc lột nàng đến xương tủy mà sau đó, còn dám nói chuyện với nàng. Mình đúng là cháu của Rocco. Không lòng tin. Không biết nhục. Mình chẳng hơn gì những tên khác. Thậm chí mình còn tệ hơn. Tệ hơn nhiều. Và đây, mình đã giàu có. Trong túi mình bây giờ là mồ hôi của cả một đời người và mình sắp đi ăn mừng chuyện này ở tiệm cà-phê và khao mọi người. Con trai nàng đã nhìn mình bằng đôi mắt to tròn và mình đã định dạy nó nhận biết các vì sao và những âm thanh của biển. Nhục nhã cho mình và ch lớp hậu duệ thoái hóa mang cái tên kẻ cắp của mình.”

Từ hôm ấy trở đi, Donato không bao giờ giống như trước nữa. Mắt gã như phủ một tấm mạng mà gã mang cho đến khi chết, như những người khác mang vết sẹo trên mặt.

Donato ngày càng hay biến mất tăm. Những chuyến đi của gã mỗi lần một dài thêm. Gã dấn mình vào cô đơn không một lời, không chút do dự. Gã tiếp tục gặp chút đỉnh người anh họ Michele, con trai của Raffaele, vì gã hay ngủ trong cái gian-hang-động nhỏ ở trabucco. Michele có một con trai: Emillo Scorta. Chính với nó, Donato đã nói những lời cuối cùng của mình. Khi thằng bé lên tám, Donato đưa nó lên thuyền của mình, như ông bác Giuseppe đã làm với gã xưa kia, và cho nó đi một tua theo nhịp sóng đưa chậm rãi. Mặt trời lặn xuống biển, làm những ngọn sóng hừng lên một ánh hồng dẹp. Thằng bé im lặng suốt chuyến đi. Nó rất yêu chú Donato, nhưng không dám đặt ra những câu hỏi với chú.

Cuối cùng, Donato quay lại phía thằng bé và nói với nó bằng một giọng dịu dàng mà nghiêm trang:

“Đàn bà có cặp mắt to hơn những vì sao.”

Thằng bé gật đầu, mặc dù không hiểu. Nhưng nó không bao giờ quên câu đó. Donato muốn dứt điểm với lời thề của dòng họ Scorta. Đến lượt mình, truyền lại một tri thức cho một trong số những người thân. Gã đã suy nghĩ từ lâu. Gã đã tự vấn về những gì gã biết rành, những gì gã đã học trong cuộc đời. Điều duy nhất nổi bật lên là cái đêm cùng với Alba và con trai nàng. Cặp mắt đen to của Alba mà gã say sưa ngụp vào. Phải, lúc đó gã thấy những ngôi sao bé tí so với đôi mắt ấy, hai cái đồng tử đàn bà khiến mặt trăng cũng phải mê đắm.

Đó là lời cuối cùng gã thốt ra miệng. Gia đình Scorta không còn gặp lại gã nữa. Gã thôi không cập bến nữa. Gã chỉ còn là một điểm di động giữa hai bờ biển, một con thuyền lao đi trong đêm. Gã không vận chuyển thuốc lá nữa. Gã trở thành người lái đò đưa khách qua sông và chỉ làm độc có việc đó thôi. Từ bờ biển Albanie sang biển vùng Pouilles, gã không ngừng đón đưa đám khách nước ngoài đến thử vận may: những người trẻ tuổi gầy rộc vì thiếu ăn, đăm đăm nhìn sang bờ biển Italia với đôi mắt của người chết đói. Những người trẻ tuổi tay run bắn vì muốn được làm việc. Họ sắp cập bến một vùng đất mới. Họ sẽ bán sức lao động cho bất kỳ ai muốn mua, gò lưng thu hoạch cà chua trong những đồn điền lớn ở Foggia hoặc cắm cúi dưới ánh đèn trong những xưởng bí mật ở Napoli. Họ sắp làm việc như những con vật, chấp nhận để người ta vắt kiệt đến giọt mồ hôi cuối cùng của cơ thể mình, chấp nhận cái ách của bóc lột và sự thống trị bạo liệt của đồng tiền. Họ biết mọi điều đó. Rằng thân thể họ sẽ mãi mãi mang dấu tích của những năm tháng lao động cực nhọc quá sức con người, nhưng họ vẫn nôn nóng. Và Donato thấy tất cả đều rạng ngời lên vẫn cái ánh nôn nóng khát khao ấy khi bờ biển Italia hiện lên.

Thế giới đổ vào thuyền của gã. Như những mùa. Gã thấy những cư dân đến từ những nước gặp tai họa. Gã có cảm giác như đang bắt mạch cho hành tinh này. Gã thấy những người Albanie, những người Iran, những người Trung Hoa, những người Nigeria. Tất cả đều qua bằng con thuyền nhỏ hẹp của gã. Gã đưa họ từ bờ biển này sang bờ biển khác trong một nhịp qua lại thường xuyên. Chưa bao giờ gã bị thuế quan Italia chặn giữa đường. Gã lướt trên sóng như một con tàu ma, mỗi khi nghe thấy tiếng động cơ từ xa, lại ra lệnh cho những người gã chở im lặng.

Rất nhiều phụ nữ xuống thuyền của gã. Những phụ nữ Albanie đi kiếm một chân hầu phòng ở những khách sạn ven biển hoặc hộ lý săn sóc người già trong những gia đình Italia. Những phụ nữ Nigeria bán thân dọc đường từ Foggia đến Bari, dưới những chiếc dù màu che nắng. Những phụ nữ Iran mệt rã rời, với họ cuộc hành trình mới chỉ bắt đầu vì họ đi xa hơn, xa hơn nhiều, tới tận Pháp hoặc Anh. Donato ngắm họ. Lặng lẽ. Mỗi khi có người đi một mình, bao giờ gã cũng tìm cách trả lại tiền chị ta trước khi chị ta rời thuyền. Và mỗi lần như thế, khi người đàn bà trổ đôi mắt ngạc nhiên nhìn gã, khẽ cảm ơn hoặc thậm chí hôn tay gã, Donato chỉ thì thầm: “Vì Alba” và làm dấu thánh giá. Alba là nỗi ám ảnh của gã. Thoạt đầu gã đã tính hỏi những người Albanie mà gã chở xem họ có biết Alba không, nhưng gã biết làm thế là vô ích. Gã đành im lặng. Gã giúi vào tay những người phụ nữ đi một mình xấp tiền mà trước đó vài giờ chính họ đã chìa ra cho gã. Vì Alba. Vì Alba, gã nói ra miệng. Còn trong bụng gã nghĩ: “Vì Alba, người đã bị mình cướp đi tất cả. Vì Alba mà mình đã để lại ở một xứ sở, tại đó có lẽ người ta đã biến nàng thành một con nô lệ.” Lúc đó, những người phụ nữ thường đưa ngón tay khẽ vuốt má gã. Để cầu phước cho gã được lên thiên đường. Họ làm thế một cách tế nhị như với trẻ con, bởi họ cảm thấy người đàn ông lặng lẽ này, gã lái đò quá giang lầm lỳ này chỉ là một chú bé trò chuyện với sao.

Cuối cùng, Donato biến hẳn. Thoạt đầu, Elia không lo. Mấy người bạn chài đã trông thấy gã. Họ nghe thấy gã hát như gã vẫn thích làm thế mỗi khi trở về từ một trong những chuyến đi bí mật ấy. Tất cả những điều ấy chứng tỏ Donato vẫn còn đâu đó trên biển. Có điều gã về trễ đó thôi. Nhưng nhiều tuần qua đi, rồi nhiều tháng, và Elia đành phải công nhận sự thật hiển nhiên: em trai anh đã biến mất.

Sự mất tích ấy để lại nơi đáy tim anh một vết rạch đến trơ cả thịt. Những đêm mất ngủ, anh thường cầu sao cho em trai mình không chết vùi thây dưới biển trong một trận bão. Ý nghĩ đó khiến anh không chịu nổi. Anh hình dung những khoảnh khắc cuối cùng của Donato trong cơn cuồng nộ của sóng. Những tiếng kêu thét tuyệt vọng. Có lúc anh bật khóc khi mường tượng ra cái chết khốn khổ trọi trơ một mình đó, cái chết của những kẻ đắm tàu chỉ còn biết làm dấu thánh giá khi đối mặt với cái bụng không đáy của biển.

Donato không chết trong một cơn bão. Ngày cuối cùng của đời mình, gã nhẹ nhàng lướt theo dòng nước. Sóng đu đưa con thuyền của gã không lấy gì làm mạnh. Nắng gắt phản chiếu trên mênh mông biển cả, làm da mặt gã bỏng rát. “Kể cũng lạ, ở dưới nước mà lại bỏng, gã nghĩ thầm. Mình cảm thấy muối. Khắp bốn chung quanh. Trên mí mắt. Trên môi. Ở cuống họng. Chẳng mấy chốc, mình sẽ là một cơ thể nhỏ trắng co quắp dưới đáy thuyền. Muối sẽ gặm những gì là thịt, là nước bên trong mình, nó sẽ bảo quản mình như bảo quản cá trên những sạp hàng ở chợ. Muối cắn, ừ, mình sẽ chết theo cách ấy. Nhưng đó là một cái chết từ từ và mình còn ối thời gian. Thời gian để cho nước chảy thêm chút ít bên cạnh mình.”

Gã ngắm những bờ biển đằng xa, nghĩ mình còn có thể dễ dàng trở lại đó. Cố nhiên, điều đó đòi hỏi một sự cố gắng, vì thân thể gã đã yếu nhược sau bao nhiêu ngày không ăn, nhưng gã vẫn có thể làm được chuyện đó. Sắp tới thì không được nữa. Sắp tới thì dù với tất cả ý chí trên đời, bờ biển vẫn chỉ là một đường kẻ không cách chi tới được và lúc đó muốn đến gần nó sẽ là một ác mộng khủng khiếp. Như chuyện những người chết đuối trong vài xăngtimét nước độ sâu chẳng nghĩa lý gì, phải đủ sức cất đầu lên khỏi mặt nước. Chẳng mấy chốc, gã sẽ không thể nữa. Lúc này, gã nhìn đường viền lô xô của đất nước mình nhún nhảy ở chân trời như thể để chào vĩnh biệt gã.

Gã kêu bằng tất cả sức mình. Không phải để cầu cứu, mà chỉ đơn giản để xem có ai nghe thấy mình không. Gã kêu. Không chút động tĩnh. Chẳng ai trả lời gã. Phong cảnh vẫn thế. Không một ánh đèn, không một con tàu nào tiến lại. Tiếng của anh trai gã không đáp lại gã. Kể cả xa vời. Kể cả nhỏ bặt. “Mình ở xa tít rồi, gã nghĩ thầm. Thế giới không nghe thấy mình nữa. Liệu anh trai mình có vui thích không nếu biết rằng lúc từ giã cõi đời, mình đã gọi anh?”

Gã cảm thấy lúc này gã không đủ sức để trở lui. Gã vừa vượt qua ngưỡng. Kể cả nếu đột nhiên gã cảm thấy hối hận, gã cũng không thể lộn lại. Gã tự hỏi phải mất bao thời gian gã mới bất tỉnh đến chết thật, bao lâu nữa? Khi đêm xuống, mọi sự sẽ nhanh hơn. Nhưng mặt trời vẫn kia, che chở cho gã. Gã quay thuyền để đối diện với mặt trời. Bờ biển giờ ở sau lưng gã. Gã không nhìn thấy nó nữa. Hẳn đã năm, sáu giờ chiều. Mặt trời đang lặn. Nó đi xuống phía biển để ngủ. Mặt trời vẽ trên sóng một vệt dài hồng hồng và da cam, làm lưng cá lấp lánh. Như một con đường mở ra trong nước. Gã cho con thuyền vào trục mặt trời, chính giữa vệt đường ánh sáng. Chỉ còn có việc thẳng tiến. Đến cùng.

“Ta tiến. Một đoàn dài bạch tuộc tháp tùng ta. Cá vây quanh thuyền ta, dung lưng đầy vẩy đội nó lên. Ta xa dần. Mặt trời chỉ đường cho ta. Ta chỉ việc đi theo hơi nóng của Ngài. Ngài đã bớt làm ta lóa mắt. Ngài đã nhận ra ta. Ta là một trong những con trai của Ngài. Ngài đang chờ ta. Chúng ta cùng nhào xuống nước. Cái đầu to tướng bù xù lửa của Ngài sẽ làm biển rùng mình. Những khối lớn bọt hơi nước sẽ báo cho những người ta vừa từ giã rằng Donato đã chết. Ta là mặt trời. Những con bạch tuộc hộ tống ta… Ta là mặt trời… Đến tận cùng biển…”

Con biết con sẽ chết như thế nào, don Salvatore ạ. Con đã thấy những năm cuối đời mình sẽ ra sao. Con sắp đến lúc không còn tỉnh táo nữa. Cha đừng nói gì hết. Con đã giải thích với cha, điều đó đã bắt đầu rồi mà. Con sẽ lẫn lộn các gương mặt và các tên người. Tất cả sẽ mời mịt rối tung. Con biết trí nhớ của con sẽ trắng phớ ra và chẳng bao lâu nữa con sẽ không phân biệt được gì nữa. Con sẽ là một cái thân xác nhỏ bé, khô quắt không ký ức. Một mụ già không quá khứ. Con đã thấy điều đó từ ngày xưa. Dạo bọn con còn nhỏ, một bà hàng xóm đã rơi vào trạng thái lẫn cẫn. Bà ta không còn nhờ tên con trai mình. Bà không nhận ra anh ta khi anh ta đứng ngay trước mặt bà. Mọi thứ xung quanh bà đều đáng sợ. Bà quên từng mảng trong cuộc đời mình. Người ta thấy bà lang thang các phố như một con chó hoang. Bà mất mọi tiếp xúc với thế giới xung quanh. Bà chỉ còn sống với những hồn ma của mình. Đó là điều đang chờ đợi con. Con sẽ quên mọi thứ xung quanh con và con sẽ bầu bạn cùng các anh con trong ý nghĩ. Các kỷ niệm sẽ bị xóa nhòa. Thế là tốt. Đó là một cách khuất núi phù hợp với con. Con sẽ quên cuộc đời của chính mình. Con sẽ tiến tới cái chết không sợ hãi cũng chẳng dè dặt. Sẽ chẳng còn cái gì để than khóc. Sẽ êm ái. Sự quên lãng sẽ làm vợi nhẹ những buồn đau của con. Con sẽ quên là con đã có hai con trai và trời đã cướp đi của con một đứa. Con sẽ quên rằng Donato đã chết và biển cất giữ xác nó. Con sẽ quên hết. Như thế sẽ dễ dàng hơn. Con sẽ như một đứa trẻ. Phải. Như thế là hợp với con. Con sẽ từ từ hòa tan. Con sẽ chết mỗi ngày một tí. Con sẽ từ bỏ Carmela Scorta mà thậm chí không nghĩ đến chuyện ấy. Ngày con chết, thậm chí con sẽ chẳng còn nhớ mình đã từng là ai. Con sẽ không buồn vì phải từ giã những người thân của mình: khi đó chúng đã trở thành những người dưng đối với con.

Chẳng còn việc gì khác ngoài chờ đợi. Cái ác đã ngự trong con. Nó sẽ dần dần xóa sạch mọi thứ.

Con sẽ không bao giờ kể gì với cháu nội con. Con sẽ chết trước khi nó đến tuổi hoặc nếu như con còn đậu thêm chút ít, con cũng sẽ chẳng còn nhớ mình muốn nói với nó những gì. Có biết bao nhiêu chuyện. Tất cả sẽ lẫn lộn. Con sẽ không phân biệt được gì nữa. Con sẽ ấp úng. Con sẽ làm nó sợ. Raffaele có lý, phải nói ra hết mọi điều. Con đã kể hết với cha. Don Salvatore, cha sẽ nói cho nó nghe. Khi con đã chết hoặc khi con chỉ còn là con búp-bê già không biết nói, cha sẽ nói với nó thay con. Anna. Con không biết người đàn bà nó sẽ trở thành sẽ như thế nào, nhưng con muốn một chút gì đó của con sẽ còn lại nơi nó.

Don Salvatore, cha sẽ nói với nó rằng chẳng có gì phi lý khi khẳng định bà ngoại nó là con gái một ông già người Ba Lan tên là Kiorni. Cha sẽ nói với nó rằng anh em chúng con đã quyết định lấy họ Scorta và sát cánh vào nhau giữ cho ấm quanh cái họ ấy.

Gió cuốn đi những lời của con. Con không biết gió sẽ mang đặt chúng ở đâu. Rắc chúng trên các ngọn đồi. Nhưng xin cha hãy lo liệu sao cho một số lời này tới được Anna.

Con già quá rồi, don Salvatore. Con sắp lặng thinh đây. Cảm ơn cha đã theo con đến đây. Xin cha hãy về đi. Con mệt rồi. Cha về đi. Đừng lo cho con. Con sẽ ngồi lại một chút nữa để một lần cuối cùng nghĩ về tất cả những cái đó. Con cám ơn cha, don Salvatore. Con nói tạm biệt cha. Ai biết được lần tới gặp lại nhau, liệu con có nhận ra cha không? Đêm thật êm dịu. Thời tiết đẹp. Con sẽ ngồi lại đây. Con xiết bao muốn là gió quyết định mang con đi.