Chương 2 (tt)
Bát nước nóng để lâu cũng nguội, Lan bỏ đi đã lâu mà Hà vẫn bữa ăn bữa bỏ, miếng chè lam thơm ngọt cũng muốn nhè ra. Vì sao Lan lại bỏ nó? Nó không có tiền? Đất thành Nam thiếu gì kẻ còn khốn khổ hơn sao vợ bọn họ không bỏ trốn? Có hôm lẩn thẩn nó nghĩ mình quá xấu, thế là ra chum nước soi, rồi tự nhủ đâu đến mức thân khỉ mặt vượn? Dân lao động nắng mưa trút lên đầu quanh năm, ai chẳng hom hem. Thằng què cụt, mù mắt ngồi hát xẩm bến đò còn lấy con vợ tơ, vẫn cơm nước đầy đủ. Chồng khỏe thì no, mệt thì nhịn đói nằm suông cũng phải chịu. Cuối cùng nó tin bị Lan bỏ là do nó. Cô ta có đôi mắt vâm, mà “đàn bà mắt vâm, thèm đâm cả ngày”, người xưa nói rồi. Nó nhớ nhiều hôm “lực bất tòng tâm”, vợ chồm chồm như chó dại còn nó loay hoay nắn với lắc nhưng thằng cu cứ ì ra. Khốn khổ cho đàn ông lụy tình, không lụy tình thì đời lại nhạt thoẹt.
Cũng may chẳng cưới hỏi nên nó không sợ chê cười. Đỡ nhục nhưng đau. Vì cái đau kéo dài mà nhiều lần nó quên cả tính tiền, bát bún lúc vơi, lúc đầy. Và khách vắng dần, cái túi đựng tiền teo tóp, nó chán bán xáo trâu mà chưa biết xoay nghề gì. Một buổi vào phố, gió cuốn bụi mù, hỏi nó mới biết người Pháp xây công sở. Bàn mộ phu của cai Tàu, cai An Nam kê khắp nơi, thấy người ngó nghiêng là họ mời chào. Nó quyết đánh tháo nỗi buồn bằng cách đăng ký làm phu hồ. Hôm sau nó đi làm ngay. Công việc vất vả, luôn tay trộn vôi đánh vữa, mệt bã mà nỗi đau vẫn dai dẳng khiến nó càng mệt hơn. Chiều xong việc, sẵn mấy xu ứng trước nó nốc một cút, say mềm, ngủ ngay ở quán. Và không hiểu hôm nay trời xui đất khiến thế nào, nó cứ chằm chặp ý nghĩ Lan đang ở quê. Nó bỏ việc quyết đi tìm.
Đội nón sùm sụp, tay cầm đoạn chão vờ làm lái trâu, nó qua nhà ông Sáng, liếc ngang, không thấy dấu hiệu gì nó bước thẳng. Đến ngày thứ hai, nó bị thằng Lân phát hiện dù đã kéo nón che mắt. Lân nhận ra bởi nó để lộ vết chàm đỏ trên mu bàn tay phải, lần vào trại Lý Tung, mắt Lân cứ để ý miếng da màu thịt ngựa ôi. Lân chạy ra đồng gọi chú thì gặp dì Mùng về quê. Mắt nó rơm rớm:
- Thằng kia lại về tìm chị Lan... nó đang ngồi ở gốc đa đầu làng.
Bà Mùng lắc đầu:
- Để dì nói chuyện với nó.
Từ ngày Lan đi, bà không có tin tức gì vì thuyền mành của Hồng cũng không đậu ở Lương Xá nữa, chẳng biết neo bến nào. Mỗi lần về quê giỗ chạp, bà lại đau tai nghe họ nội chì chiết, “Nó giống tính đằng ngoại, họ nội xưa nay có ai thế đâu?”. Họ Trần nhà nó xưa có người đỗ đạt làm quan to trong triều, nổi tiếng là quan liêm chính hay giúp người bị oan ức. Đôi câu đối hiện vẫn treo trong nhà thờ tổ do chính ngài quan liêm đề “Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh. Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh” [1].
Con cháu đời sau theo gương, đinh trong họ không nghiện ngập rượu chè, không trai trên gái dưới, con gái làm dâu ở làng hay thiên hạ bao giờ cũng kính nhà chồng còn hơn cả giời. Gặp năm lúa mất mùa đói kém, trong họ đỡ nhau từng bát cơm nên tiếng thơm lan khắp vùng. Nghe chuyện của Lan, ông trưởng họ định xóa tên bố nó vì đẻ ra đứa con làm nhơ dòng tộc. Lại thêm nếp làng trọng đức hơn trọng bạc. Nhà có giàu mà bất hiếu với cha mẹ làng tuyệt giao. Từ ngày con Lan bỏ chồng theo giai, bà Mùng chỉ về khi giỗ chạp, tránh hết mọi việc vì cứ đến đầu làng là có người bóng gió. Mấy cô trạc tuổi bảo nó mắc bệnh “dài tim”, đứa cháu cắt nghĩa “dài tim” là tìm giai bà mới hiểu. Nghe phát điên mà chẳng làm gì được, họ có nói rõ tên con Lan đâu. Còn thằng Lân từ ngày được chuộc, ở với chú ốm vặt vẹo. Lần trước về nó than vắn thở dài, bảo nếu biết chỗ chị, nó sẽ đi xem thế nào.
Thằng Hà đang ngồi trơ dưới gốc đa. Bà thấy thương hại lũ đàn ông yếu đuối, mất vợ thờ thẫn hơn chó ốm. Nó nhận ra bà.
- Mày đừng về đây nữa, con Lan không ở đây đâu, mày không tin cứ hỏi cả làng xem. Nó ra Phòng rồi.
Nó bật dậy:
- Sao bây giờ dì mới cho tôi biết?
- Tao cũng mới nghe người ta đồn.
Lan ở Phòng thì chắc chắn theo cánh thuyền mành mua thóc rồi. Không chào, nó quẳng sợi chão đi ngay. Bà Mùng ứa nước mắt lẩm bẩm, “Đẻ con khôn mát lồn rười rượi. Đẻ con dại thảm bại cái lồn”, các cụ nói cấm có sai.
Chiều nay thằng Hà lại khướt. Nhìn một Hoa thương đang chỉ chỏ đám phu bốc thóc ở bến, nó nghĩ chính ông ta đã cướp vợ mình. Nó bước nhanh qua miếng ván bắc từ bờ sông lên thuyền, rút thanh sắt thủ sẵn trong bụng phang thẳng vào đầu ông này. Bị đánh bất ngờ nhưng ông ta tránh được. Cú phang trượt làm nó mất đà, người lao về phía trước. Ông ta gài chân khiến nó ngã sấp xuống sàn. Lấy chân dẫm lên lưng nó, ông khoát tay, lập tức hai phu lực lưỡng khiêng nó ném xuống sông. Một lúc sau nó mới nổi lên, khua hai tay bơi vào bờ. Có lẽ nước sông và cú ngã làm nó tỉnh. Ông ta hét to:
- Bắt nó đưa lên quan Tây!
Đám phu chạy rầm rầm qua tấm ván túm cổ bẻ khuỷu tay nó quặt ra sau rồi dong vào phố. Nó bị quan Tây giam nửa tháng vì tội đánh người. Được thả về nhà, nó lại mở bún xáo trâu và ít nói hơn, nó không uống rượu nữa.
Hồng rẽ vào ngõ cái nhỏ ngoằn ngèo lầy lội, hai bên toàn nhà lá. Mùi lạc rang tẩm húng lìu thơm nức. Đây là khu người Hoa nghèo. Đến nhà cuối cùng, Hồng bước vào, ông quản thuyền đang đối ẩm với cái cột. Không họ hàng, không bạn bè và ông cũng chẳng muốn kết thân với ai. Đơn độc làm bạn với ông từ ngày còn bé. Lớn lên bạn ông chính là rượu và ống thuốc lá thái.
Gian nhà này ba vợ Hồng mua cho khi chèo kéo ông ta từ Phúc Kiến sang và ông ở từ đó đến nay. Ngày đầu, xóm chỉ có vài gian nhà nhỏ, xung quanh toàn ao, mưa rào đầu mùa, cá rô già đen chũi rạch vào gầm phản. Mấy chục năm qua nhanh. Giờ đã thành xóm đông đúc. Căn nhà không có gì đáng tiền. Khi ba vợ chết, Hồng kéo ông đi với mình. Không chỉ thạo nghề, ông dầy kinh nghiệm đi bể, nhất là đoán thời tiết. Có khi trời đang yên, bể đang lặng, ông bắt Hồng vào bờ neo thuyền, bảo sắp có bão. Hồng không tin song đành phải nghe và đêm thì gió bão đùng đùng, sóng cao năm bảy thước. Ngoài lương ba ông trả, tháng nào Hồng cũng dúi thêm kha khá, ông giữ một phần còn bao nhiêu gửi hết về Phúc Kiến. Hồng không tin ông ta hớt với Lan nhưng cũng phải hỏi một lần cho rõ.
- Ông có nói gì với con kia không?
Bỏ bát rượu, ông đứng dậy đập đầu vào cái cột ba lần. Hồng vội kéo ông ra.
- Tôi chỉ hỏi chứ có quy tội cho ông đâu.
Ông ngồi xuống bê bát rượu tiếp tục đối ẩm với cái cột như không có chuyện gì. Hồng bỏ đi và thẳng bước tới cảng. Thằng phu mà Hồng thuê theo dõi Lan đang khểnh trên xe nhổ râu cằm. Hồng lấy chân đá càng, chiếc xe xoay nửa vòng, thằng kia hoảng quá bật dậy.
- Tao giả nhiều tiền mà mày không biết đứa nào hay đến nhà cô ta là thế nào? Hay mày không rình ở đó?
Thằng xe mồm rau rảu:
- Ông cứ đến hỏi cô ta hay các nhà xung quanh xem ngày nào con cũng có mặt ở đó không?
Nghe nó trả lời Hồng lộn ruột, hỏi thì lòi cái đuôi thuê người rình vợ rồi. Ông móc túi đưa cho thằng xe thêm mấy đồng.
- Canh từ sáng đến tối nghe chưa! Mày dối trá tao dìm xuống bể!
Thằng xe hề hề:
- Con canh thêm cho ông đến đêm.
Chưa tìm ra kẻ hé lộ bí mật cho Lan, Hồng không yên. Trong người luôn cảm giác có kẻ bám theo mà không biết là ai. Ông ta lo lắng sợ lúc nào đó chuyện đến tai cha.
Sau hai lần gặp Lan, Thiên ít nói hơn, không trực ngôn như trước. Ăn uống thất thường. Có hôm khách gọi cũng chẳng buồn kéo. Ngơ ngơ, ngẩn ngẩn như mất hồn. Gã bạn xe trọ cùng bắt bệnh:
- Tương tư cô nào rồi!
Ngỡ anh ta biết chuyện, Thiên tồng tộc, chẳng sót chuyện gì. Gã không ngờ kẻ mà Thiên kể chính là ông người Quảng thuê gã rình vợ. Nhưng ông ta to lớn mà gã lại bé nhỏ, đánh là không xong rồi. Gã bần thần nghĩ kế, “Đốt nhà nó là xong chuyện”, gã lẩm bẩm.
Tính tình ngang ngược, lại có tí máu anh hùng nên ở làng gã chẳng sợ ai. Gã đánh lý trưởng vỡ đầu phải trốn ra đây. Nhưng gã quân tử, không giành khách, ai cần giúp gã ra tay không toan tính. Nhiều lần Thiên mệt, gã ra tận vùng ven đô hái lá tre, lá cúc tần, lá bưởi, ăn trộm cả tía tô, ngải cứu trong vườn người ta về đun cho Thiên xông. Nghe gã bảo đốt nhà Thiên chần chừ, đốt nhà thì trước mắt bọn họ sẽ không có chỗ trú và một thời gian không thể ăn nằm với nhau. Cách đó nghe có vẻ được nhưng như thế sẽ cháy cả dãy, cháy là to chuyện và sở cẩm [2] truy ra sẽ ở tù. Thiên can:
- Xin anh nghĩ cách khác, cốt để dọa ông ta thôi.
Gã đồng ý. Một tối, Hồng mở cửa ngó nghiêng, gã nhanh nhẹn kéo xe lại.
- Mày đưa tao ra cao lâu Sùng Chính.
Gã đoán Hồng ngủ gật vì ngồi xe mà đầu cứ nghiêng hẳn về một bên. Chắc quá sức với vợ nên đi Sùng Chính bồi dưỡng. Nghe nói ở đó có món cháo chân giò hầm với củ ấu, ăn vào nhanh lại sức. Chiếc xe lộc cộc trong đêm đen ngòm, đến đoạn sát ao sâu, bất ngờ gã xoay càng rất nhanh rồi đẩy thẳng chiếc xe xuống ao. Nghe tiếng ủm, gã mới bỏ chạy. Quanh năm sông bể nhưng Hồng lại không biết bơi. Bản năng tồn tại khiến ông ta vùng chân vẫy tay, uống no nước thì vào được bờ. May cho Hồng vừa lúc ấy hai cảnh sát đi tuần, thấy bóng người lóp ngóp dưới ao vội kéo lên, đưa về tận nhà. Biết thế nào cảnh sát cũng lùng, bao nhiêu tiền dành dụm Thiên đưa hết để gã trốn. Quả nhiên hôm sau, đang định kéo xe đi làm thì cảnh sát đến nhà trọ, không bắt được kẻ gây tội, họ bắt Thiên đưa lên bót tra khảo. Cảnh sát Tây cũng cần chẳng giỏi giang gì, họ nhìn xe biết ngay của cai nào, hỏi cai là ra chỗ phu trọ. Sở dĩ họ bắt Thiên vì dân trọ khai Thiên hay trò chuyện với gã. Trước sau như một Thiên khai không biết, chẳng có cớ gì họ đành thả.
Quán rượu nhỏ vắng khách. Hồng chọn góc khuất gọi một cút độc ẩm. Mấy ngày nay ông đau đầu, kẻ định hại mình là ai? Thằng đó với thằng báo cho Lan ông có vợ là hai kẻ khác nhau hay chỉ là một. Hôm qua ông vờ đến nhà ba thưa chuyện buôn thóc để thăm dò nhưng ba ông hình như không biết chuyện ông bị đẩy xuống ao, cũng không biết ông có vợ hai.
Ông bị đẩy xuống ao là có chủ ý. Tiền nong thuê thằng phu xe rình vợ ông trả sòng phẳng, sao nó dám làm như vậy? Chắc chắn có đứa nào thuê. Hồng chợt nghĩ hay chồng cũ của Lan đã ra Hải Phòng, gã ghen tuông nên thuê thằng kia? Rồi Hồng lại không tin một thằng bán xáo trâu có thể làm được việc cần phải có tiền và gian xảo. Ông tin chồng cũ của Lan chẳng thể có hai thứ đó. Nếu không phải chồng cũ thì chỉ có Lan. Cũng chả phải. Lan ương bướng nhưng thương yêu ông ngay cả khi cô ta biết ông có vợ. Uống hết hai cút, mặt Hồng bừng bừng. Tự nhiên ông thấy thèm.
Mặc đời. Trả tiền rồi gọi xe về nhà Lan.
Lan đang ngồi bán gạo. Ưu tư tràn kín khuôn mặt đẹp. Nét quyến rũ cũng lặn mất. Hồng chưa biết cô có thai. Cô định bỏ đi vì nơm nớp vợ cả biết sẽ bắt cô phá bỏ và cấm Hồng không được qua lại. Rồi cô tặc lưỡi chấp nhận mọi chuyện. Đàn bà có thai luôn muốn kẻ làm cho mình chửa ở bên cạnh để nũng nịu hành hạ. Cái đêm Hồng đẫy xong ra về thì súng nổ đoành đoành kéo dài chừng một khắc giờ làm cô lo lắng. Sáng hôm sau, bà cụ nhà bên thì thầm “đêm qua cảnh sát bắn nhau với băng cướp từ Móng Cái xuống, tên rơi đạn lạc thế nào cũng có người chết” khiến cô càng sợ. Xẩm chiều cũng không thấy Hồng qua, ngồi bán hàng mà lòng bất an, ai mua gạo cũng hỏi cảnh sát bắn nhau với cướp có người chết không. Nếu chẳng may Hồng bị làm sao thì con cô không có bố. Cô mừng quýnh khi nhìn thấy Hồng xuống xe. Lạ là mặt ông ta lầm lì như hòn đá. Ông ta không nói không rằng lên giường nằm.
- Giờ thì cô đã biết hết tất cả nhưng tôi muốn hỏi, đứa mách cô hiện giờ ở đâu?
Ra ông ta lầm lì vì chuyện đó. Lan không thể khai ra Thiên. Cô vờ xị mặt.
- Nào tôi biết anh ta ở đâu. Anh ta mua gạo rồi tự nhiên kể. Tôi chẳng tin và cũng chỉ bắt nọn, nào ngờ non gan ộc ra.
- Mặt mũi nó thế nào?
- Xương xương, da đen.
Thằng phu xe mặt cũng xương xương. Vậy thì nó cũng chính là đứa mách Lan. Giờ nó đang bị cảnh sát truy nã chắc trốn khỏi Hải Phòng. Hồng thở phào, da mặt bớt căng hơn. Định chợp mắt bỗng Hồng nghe tiếng ti tỉ, vùng dậy thấy Lan đang chùi nước mắt.
- Cái đêm ông về nghe súng nổ, tôi nghĩ dại sợ con không có bố...
Mắt Hồng long lanh, mồm há ra như con trẻ đòi ăn. Ông ta đóng cửa hàng, ôm Lan vuốt ve cái bụng rồi áp tai nghe, kiểu hạnh phúc của đàn ông. Mắt Lan rơm rớm.
6.Đã tròn một tháng không thấy Hồng về. Ngồi bán gạo nhưng ruột gan Lan như có lửa, ai vào mua cũng hỏi dò có tin thuyền đắm không. Có lúc Lan nghĩ hay ông ta về bên kia? Chỉ có Thiên biết nhà song lâu lắm không thấy đến. Đầu óc cô bộn bề, nhiều hôm đóng cửa nằm khóc và nghĩ dại phải nuôi con một mình.
Sáng nay vừa bê thúng gạo ra cửa thì có khách, đó là một người đàn bà người Hoa trung tuổi, mặt mũi hiền lành. Bà ta mặc cả chỉ bằng nửa giá bán. Mới sáng đã có người ám, sẵn ấm ách trong mình, Lan quát:
- Cái nhà bà này! Vừa mở hàng đã mặc cả như cho không. Chưa mua gạo bao giờ à! Bà đi đi cho tôi nhờ.
Định vào nhà lấy giấy đốt vía thì bà ta nổi đóa:
- A! Mày đuổi tao à! Cái con cướp chồng người khác kia, hôm này tao sẽ cho mày biết tay!
Vừa nói bà ta vừa lấy cái đấu gỗ đánh tứ tung vào người vào đầu Lan. Cô biết mình bị đánh ghen nên vừa chống đỡ vừa gỡ tay có ý bỏ chạy. Dân bán hàng xung quanh xúm lại, một vài người đi đường thêm vào:
- Đánh chết quân cướp chồng người khác đi! Đàn bà đâu có thứ đó, đồ lang chạ!
Chẳng hiểu từ đâu Thiên xuất hiện, anh ta bỏ xe xông vào can, gỡ tay bà kia để Lan chạy thoát. Bà ta giằng tay Thiên. Lan thoát được chạy cật lực, tuột cả dép. Được một đoạn, cô loay hoay không biết chạy thẳng hay rẽ thì một phu xe gần đó nói rất nhanh:
- Cô ngồi lên xe tôi kéo, bà ta gần đến nơi rồi!
Lan ngoái lại thấy Thiên vẫn đang giữ tay bà kia, chẳng nghĩ gì, cô tót lên xe, tự nhiên thấy bụng đau nhói. Anh xe chạy như điên, bỏ xa người đàn bà chắc đã mệt. Cô ôm bụng nhăn nhó. Anh ta chạy ngang chạy dọc rồi chui vào trong ngõ, thốc xe vào căn nhà tranh. Một bà cụ nhanh chóng khép cửa.
- Đến nhà mẹ nuôi tôi rồi.
Không thấy Lan trả lời, anh ta hoảng hốt vì mắt Lan nhắm nghiền.
- Bà ơi, cô ấy bị ngất.
Nói xong anh bế cô đặt lên chõng, bà cụ hấp tấp lấy hộp dầu nóng xoa hai bên thái dương, cổ và hai gan bàn chân. Bà cụ xoa liên tục, chừng nửa khắc giờ thì Lan mở mắt:
- Đây là đâu thế này?
- Nhà ta con ạ. Con không phải lo lắng, ta sẽ chăm sóc con chu đáo.
Giọng nói của bà cụ đầy thông cảm. Cô sờ quần thấy máu bê bết, biết đã sẩy thai, cô nấc nghẹn. Ngỡ được làm mẹ giờ giời lại không cho. Sao giời lại nỡ hai lần phạt cô.
- Cháu đang yếu, đừng khóc...
Anh phu nhẹ nhàng đẩy xe ra ngõ. Để Lan nằm yên, bà nổi lửa đun nước. Dù bà nói tiếng An Nam nhuần nhuyễn và nằng nặng như ngấm muối nhưng Lan ngờ ngợ bà là người Quảng. Nếu đúng thì bà phải sống ở đây từ khi còn nhỏ. Người Quảng sao lại mặc áo tứ thân?
Bây giờ Lan mới thấy đau, cô nhăn nhó, bà cụ cởi quần cô, lau sạch vết máu và đắp miếng vải vào chỗ kín vì máu còn ri rỉ. Bà lau tiếp các vết máu trên mặt và bụng, hai bầu vú căng tròn cũng có vết xước. Lan thiếp đi. Tỉnh dậy thấy anh xe bên cạnh.
- Không biết ai đã khóa cửa hàng rồi, cô ở tạm đây, bao giờ vết thương lành thì tính tiếp.
- Anh tốt quá, không biết lấy gì trả ơn anh...
- Ơn huệ gì cô...
Vừa lúc ấy bà cụ về xách trên tay mấy thang thuốc. Bà cho vào niêu đun ngay. Ngọn lửa bám quanh cái niêu đất hiền lành. Lan không hiểu nổi sao có người tốt thế vì hàng ngày cô toàn nghe chuyện đâm chém, cướp của. Đàn bà Quảng Đông chẳng có quyền hành gì trong gia đình, kể cả chồng hút thuốc phiện, chơi bời gái gú họ cũng không dám mở mồm. Thế mà vợ ông ta dám đánh ghen. Hay Hồng dối lừa cô khi kể về vợ? Và rất có thể chính Hồng dàn dựng để đuổi cô ra khỏi nhà? Lan cứ tự vấn và không biết thực hư thế nào.
Uống hết mười thang, máu ở chỗ kín không ra nữa, cô thấy đỡ mệt hơn, vết thương ở mặt bắt đầu lên da non, sợ để lại sẹo trên má, bà cụ xát nghệ. Những vết bầm trên người cũng bớt tím. Cô thấy ấm áp trong căn nhà cũ kỹ, mốc thếch nhưng mong sớm khỏe để ra khỏi nơi này. Bà cụ lại cắt tiếp thuốc mới, thuốc đắng hơn, rất khó uống. Cụ giảng giải, thuốc này để giải độc các vết bầm tím trong nội tạng nên vị khác trước.
Mọi khi ra ngoài bà cụ buộc cửa rất cẩn thận sao hôm nay đi chợ cụ lại quên làm việc ấy. Bỗng Lan nảy ra ý định bỏ trốn. Có lần bà cụ vòng vo bảo rằng giúp cô cũng là giúp mình trưởng dưỡng lòng từ bi, khuyên cô đừng nghĩ chuyện trả ơn. Rồi cô cũng sợ ở lâu nhỡ vợ Hồng tìm ra lại gây chuyện thành nát thêm. Và thâm tâm cô cũng muốn tìm Thiên nhờ dò la tin tức Hồng.
Lan ngó ra cửa, con đường không bóng người. Cô đi như chạy, loáng đã đến đường cái. Định bụng ra bến tàu sông nhưng chẳng biết ở đâu. Đang phân vân bỗng một chiếc xe tay chạy lại. Cô hỏi đường, mặt anh phu lành lạnh, nói như ra lệnh:
- Cô lên xe đi!
- Là tôi chỉ hỏi đường thôi... Tôi không có tiền...
- Cảnh nghèo giúp nhau có gì đâu, cô cứ lên đi!
Sợ lời qua, lời lại bà cụ đi chợ về bắt gặp nên cô lên xe. Anh xe chạy một loáng, con sông đã hiện ra trước mặt. Gió sông ùa vào mặt. Hóa ra bến tàu cũng không quá xa.
- Tàu sông đi Nam Định, Hà Nội, đi Phủ Lạng Thương [3] đều ở đây, ngày có hàng chục chuyến đấy.
Nói xong anh phu quay xe luôn, không muốn nhận lời cám ơn. Tìm một chỗ kín đáo ngồi nghỉ thì một chiếc xe ngựa dừng lại ngay trước mặt. Anh xà ích quan sát xung quanh, có vẻ yên tâm, anh mới bước nhanh lại phía cô.
- Có người nhờ tôi gửi cho cô gói này.
Vừa nói vừa dúi vào tay Lan. Chưa hiểu đầu đuôi, anh ta đã lên xe quất ngựa chạy thẳng. Cô run run mở gói giấy và giật mình, một xấp tiền. Cô nhét vội vào cạp quần rồi nhanh chóng đứng dậy hòa vào đám khách đang gồng gánh chờ mua vé. Ai cho cô tiền? Ở đất Hải Phòng ngoài Hồng chỉ còn Thiên. Cô nghĩ chắc của Hồng, vì sợ vợ theo dõi nên ông ta nhờ người chuyển hộ. Mà sao anh xe ngựa biết mặt cô? Có thể Hồng nấp ở chỗ nào gần đây và chỉ cho anh ta? Cô đảo mắt một vòng, chẳng chỗ nào ông ta có thể nấp được. Cô định về Nam Định, nhưng lại sợ gặp chồng cũ. Nhớ đến chị Ba, cô quyết định lên Hà Nội. Đang loay hoay thì Thiên lù lù trước mặt. Anh ta đúng là ma sống.
-... Tôi phải rời khỏi đây thôi... Vì sao chắc anh biết rồi... Chả biết bao giờ mới gặp lại anh... Nhân đây cho tôi hỏi nếu không đúng xin anh đừng giận...
Thiên vểnh tai chờ đợi.
- Anh đẩy lão Hồng xuống hồ đúng không?
Thiên lắc đầu:
- Tôi ra đây kiếm sống...
- Thế anh có biết ông ta ở đâu không?
- Sau cái hôm cô bị đánh, tôi mò đến nhà ông ta nhưng thấy cửa đóng then cài, dò hỏi, hàng xóm bảo ông ta vay mượn nợ nần nên dẫn vợ con trốn về Quảng Đông khá lâu rồi...
Vậy mụ đàn bà đánh ghen cô là ai? Ai đã cho cô tiền? Đầu cô rối tung lên. Chợt nhớ tiền lãi bán gạo cô giắt lên mái tranh, cô kéo tay Thiên.
- Phiền anh chở tôi quay lại nhà ấy ngay bây giờ được không?
- Hôm trước giong xe qua, tôi thấy cả dãy nhà cháy trụi còn trơ nền đất.
Lan hốt hoảng. Thế là mất hết số tiền mấy năm dành dụm. Mặt có tái dại. Xót của, cô sụp bên vệ đường khóc hu hu. Ai đã đốt hay chỉ là bất cẩn của hàng xóm?
- Cám ơn anh những gì đã giúp tôi... Chúc anh ở lại may mắn...
- Cô đi đâu?
- Tôi lên Hà Nội...
-... Hà Nội xa lạ, không người quen... khó kiếm tiền... cô nghe tôi... ở lại Hải Phòng... thực lòng rất quý cô... từ khi còn ở quê... tôi sẽ thuê nhà... tôi đi làm... vất vả tôi chịu được... Tôi ra Hải Phòng bao nhiêu năm vì...
Trước kia Lan chỉ nghĩ Thiên thích mình, giờ nghe từ mồm cô cảm động. Bao nhiêu năm anh ta âm thầm theo đuổi, nhưng cô có đáng để anh ta phải thế đâu. Từ chối thì quá nhẫn tâm mà đồng ý thì trái lòng. Cô chưa tìm được câu nào cho phải.
- Tôi biết ơn tình cảm anh dành cho tôi... mong anh hiểu cho, tôi không thể ở lại Hải Phòng được...
- Nếu cô quyết lên Hà Nội... cho tôi đi cùng...
- Tôi chả xứng với anh đâu... bố mẹ anh biết anh lấy loại đàn bà như tôi chắc hai bác sinh ốm đau bệnh tật mất... mà anh lại là con cả...
- Tôi có lấy cho bố mẹ tôi đâu... tôi lấy cho tôi cơ mà...
Thiên rời quê không lâu mà đã suy nghĩ theo kiểu thành thị. Không biết trả lời thế nào, Lan nói liều:
- Anh cho tôi suy nghĩ, mai anh qua nhà trọ kia tôi sẽ giả nhời... Bây giờ tôi cũng mệt muốn nghỉ một tí...
Trời nhá nhem, cô để ý mắt Thiên sáng lên. Anh ta tưng tưng dong xe. Các quán hàng ăn, tạp hóa trên bến đã thắp đèn Hoa Kỳ. Cô nhớn nhác tìm mua chỗ bán xống trâu và áo tứ thân.
Một túm các bà tay cầm miếng cơm nắm, mồm nhai bàn tán giá cả. Ra các bà buôn chuyến, mang nước mắm Cát Hải, cá khô, vải mộc lên Phủ Lạng Thương rồi mua măng, mộc nhĩ, trám, bột củ dong riềng về bán cho người Hoa để họ làm bún Tàu [4].
- Cho cháu hỏi từ Phủ Lạng Thương có xà lúp về Hà Nội không các bà?
Bà cụ mà lúc nãy cô hỏi có xà lúp đi Hà Nội vừa nhai, vừa trả lời:
- Sẵn lắm, mà cô lên Hà Nội việc gì phải mua đường, chờ chuyến Hà Nội sáng mai có hơn không.
- Cháu muốn lên Phủ Lạng Thương chơi.
- Thế thì đi với chúng tôi cho vui.
Lan mừng quýnh. Không đi đêm nay, sáng mai Thiên đến biết ăn nói thế nào vì thực lòng cô chỉ quý tính tốt của anh. Chạy vội về nhà trọ, đóng chặt cửa, ngồi im nghe ngóng hồi lâu cô mới nhẹ nhàng mở gói tiền. Bán gạo đếm tiền hàng ngày nên chỉ sờ là cô biết tiền hào hay tiền đồng, cô nhẩm, tất cả những năm chục, một số tiền quá lớn. Lấy mười đồng giắt vào thắt lưng, cô muốn trả ơn bà cụ đã giúp mình.
Đêm tối, thân gái đi xe cũng sợ, cô đánh nước liều vì biết khi nào mới gặp lại ân nhân. Cẩn thận, cô mượn chủ trọ con dao bổ cau giấu trong tay áo. Anh phu còn trẻ kéo xe theo tay cô chỉ lối. Bánh sắt nghiến xuống mặt đường rải đá phát ra tiếng cồng cộc đều đều. Nhờ ánh trăng cuối tuần, cô nhận ra con đường đến nhà bà cụ. Xung quanh im ắng. Cô bảo anh xe đứng ngoài chờ, lại gần thấy cửa buộc dây, cô khẽ gọi nhưng không có tiếng trả lời, chẳng lẽ bà cụ đi ngủ sớm? Cô lại gọi, chỉ có tiếng côn trùng đáp lại. Cô run run cởi dây ngó vào, bên trong tối om. Mượn bao diêm của anh phu đánh lửa và bất ngờ, căn nhà trống rỗng, chỉ còn lại hai chiếc chõng tre. Cụ già là ai, tại sao tự nhiên giúp cô, bỏ tiền mua thuốc rồi biến mất? Hay cụ là tiên như trong truyện cổ tích mà bà cô kể cho nghe hồi bé? Nếu có tiên thật sao bà không cứu thằng Lân? Hay bà là ma? Mồ hôi cô vã ra, toàn thân run lên như anh xẩm lắc lắc cây nhị. Cô hoảng hốt chạy ra, đâm vào cột tre phát ra tiếng cộc. Anh xe tưởng có chuyện mở cửa chạy vào. Cô thở hổn hển giục anh xe thoát đi thật nhanh. Về đến nhà trọ vẫn chưa hoàn hồn. Nghe tiếng các bà gọi nhau xuống bến, cô mới tỉnh. Vào phòng vớ chiếc tay nải, không quên gói tiền, lao theo ngay.
Xà lúp nổ xình xịch đợi khách, bóng đèn điện lập lòe theo tiếng máy hắt thứ ánh sáng rõ mặt người hơn đèn Hoa Kỳ xuống sông. Ngày ở Lương Xá cô chưa bao giờ nhìn thấy tàu này, các bà buôn chuyến nói rằng từ ngày có xà lúp buôn bán đỡ vất vả hơn đi thuyền, thời gian mỗi chuyến ngắn hơn. Xà lúp hú lên như kẻ hụt hơi rời bến. Lan nhìn thấy đèn điện ở cảng lần này treo ngay trên đầu. Sợ nó rơi, cô vội tránh ra. Khách đa phần là người buôn chuyến, có một ông Tây ngồi yên trong góc. Lan đoán anh ta còn trẻ vì không có râu. Anh ta nhìn Lan cười khá duyên. Cô cũng đáp lại một nụ cười như mếu vì đầu cô đang muốn vỡ. Xà lúp tăng tốc, gió sông lùa vào mặt làm cô tỉnh ngủ. Lợi dụng tỉnh táo, cô cố tìm câu trả lời, bà cụ là ai? Anh xe tay là ai? Có thật là con nuôi cụ như anh ta nói? Tại sao họ giúp cô và biến mất? Nhiều người đã gà gật mà cô chưa thể tìm được câu trả lời.
Còn sớm nên đường thưa người. Một vài quán ăn thắp đèn lục tục dọn hàng chuẩn bị đón phu vào ăn quà. Vẫn chưa nghe tiếng rao bánh bao nóng của mấy ông Tàu già. Không khí mệt mỏi bao trùm thành phố. Đêm qua Thiên không ngủ, tiếng còi tàu rúc báo bốn giờ sáng, anh dậy hút thuốc lào. Vục mặt vào chậu sành cho tỉnh hẳn rồi háo hức kéo xe ra bến. Đậu xe đối diện nhà trọ, Thiên vắt chéo chân nằm chờ.
Trời sáng tỏ, Thiên vào nhà trọ. Anh sửng sốt khi chủ nhà bảo Lan đã Phủ Lạng Thương lúc nửa đêm. Hay cô trốn tránh vì nghi ngờ mình dính líu vụ đánh ghen khiến cô bị trận đòn ô nhục? Sự thực khi biết Lan chạy thoát, anh đã kéo xe lùng sục khắp nơi nhưng không thấy tăm hơi Lan. Hỏi thăm cánh phu xe ai cũng lắc đầu. Thiên thấy lạ lùng, Hải Phòng rộng lớn và ngoắt ngoéo khó tìm với người lạ còn đối với xe tay thì Hải Phòng bé nhỏ, ngõ ngách cũng chẳng khác phố to, dễ bề thuộc hết, thế mà hôm qua Thiên mới vô tình gặp Lan. Anh nhờ người bạn đánh xe ngựa đưa cho Lan gói tiền rồi gặp cô. Và ngay cả anh thổ lộ ruột gan với Lan là ngoài dự tính vì Thiên biết cô vẫn đắm đuối với Hồng.
Lan đi, Thiên thấy mình sai lầm, dù chẳng đến được với cô nhưng thi thoảng còn nhìn mặt. Chán nản, Thiên nằm trên xe cho đến khi thành phố ồn ã mới kéo xe đến nhà ông Tíu báo tin. Ông ta sai người nhà dúi cho ít tiền. Sau vụ dẫn gia nhân qua nhà Lan, Thiên được ông ta tin tưởng, cứ có tin gì mới dính líu đến Hồng và Lan báo ngay ông sẽ trả công. Chắc đó là món tiền cuối cùng.
Chú thích:
[1] Nghìn năm thịnh, tổ tiên xưa tích đức
Trăm đời vinh, con cháu được ơn nhờ.
[2] Cảnh sát.
[3] Tên cũ của thành phố Bắc Giang.
[4] Bún Tàu: Miến.