Chương 12 Nét Buồn Thử Lửa

Thế là mười ngày qua Phượng đã hai lần gặp trực tiếp ông nhà văn trong hàng ngũ bằng hữu. Hoàn toàn rời bỏ vị trí nhìn ông ta như nhìn sao Mộc, sao Kim long lanh xa trong vũ trụ. Phượng đã thực sự hạ xuống từ vệ tinh nhân tạo, từ phi thuyền, trực diện sao Kim, sao Mộc. Hai vị trí khác nhau, hai cái nhìn khác nhau: một long lanh tròn trịa tổng hợp, một ngổn ngang phức tạp chi tiết. Phượng mừng rằng, mỗi lần đến thăm ông nhà văn, Phượng lại tự rút cho mình được một bài học no đầy. Lần đầu là bài học bất khuất của nghệ thuật phơi phới như một thứ sao băng ngày một mở rộng chiếu sáng cả vùng trời, lần hai là bài học lịch sử. Phượng đã mỉm cười tự nhủ: “Mình gửi cho ông ta mười một bức thư thì tối thiểu mình phải đòi lại mười một bài học.” Phượng đã quen rồi bầu không khí ở nhà ông ta. Tứ hải giai huynh đệ! Cảm giác bàng bạc đó đủ rồi. Những kẻ mới gặp nhau lần đầu cần gì phải biết tên nhau ngay. Phượng lại mỉm cười khi ôn lại trong trí: chàng nhạc sĩ, nam ca sĩ, nữ ca sĩ, người khách 1, người khách 2, người khách 3. Phượng tự hỏi thầm chẳng biết bài học thứ ba nơi phòng khách trong hẻm đó là gì đây? Và Phượng chuẩn bị đợi nhỏ bạn tới kéo mình đi bất kỳ lúc nào.

Một tuần qua, sao không thấy nhỏ bạn lại? Phượng giật mình thấy nhói nơi bụng. Không khéo nó vượt biên rồi! Phượng định tới nhà nó, nhưng có tới cũng không tiện hỏi nên lại thôi. Đến thăm ông nhà văn một mình giờ đây có gì trở ngại đâu, vậy mà Phượng thấy mình không thể làm nổi. Đã mười mấy ngày qua, biệt tích nhỏ bạn. Buổi chiều hôm đó, nó vụt tái hiện, đen gầy, đôi mắt còn vẻ sững sờ, khuôn mặt còn vẻ hốt hoảng đảo lộn: quả thực nó vượt biên thất bại. Nó kể một mạch.

Một giờ trưa hôm đó nhỏ bạn được cho hay là phải chuẩn bị đi. Nhỏ bạn mồ côi mẹ từ sớm, nên mặc dầu tính tình rất hồn nhiêm mà cứ mỗi khi hát bài nào có đề tài về mẹ là nhỏ vừa hát vừa khóc. Nhỏ cắm nhang lên bàn thờ Phật, rồi bàn thờ mẹ, vừa lúc ba xuất hiện. Nhỏ nói, ba quay đi dấu nước mắt. Nhỏ ôm theo bọc hành lý, lủi đi – lòng rã rời tan nát. Cuộc sống quý hay sự đoàn tụ với những người ruột thịt quý? Phượng không biết trả lời sao! Bồ đã đợi nhỏ đúng hẹn. Bồ cho hay có người bạn sĩ quan Hải quân cũ được mời làm tài công kỳ này. Bồ dắt nhỏ tới chào mẹ mình lần cuối. Bồ ở trường hợp ngược lại, mồ côi cha từ sớm chỉ còn mẹ - người đàn bà hiền hậu đó – quê ở Bắc Ninh thì phải, âu yếm nắm tay nhỏ nói:

- Đây là chuyện may rủi, con tự ý chứ?

Nhỏ gật đầu, rơm rớm nước mắt thưa như thưa với cả ba mình mà hình ảnh là hiện thân của cô quạnh đau thương còn đè ngập tâm trí:

- Dạ con biết, đây là tự ý con.

Bồ dắt tay nhỏ bạn lên xích-lô tới cầu xa lộ, nơi đây cả hai theo người hướng dẫn lên một chiếc xe đò. Xe chạy tới địa điểm Hải Sơn, Bà Rịa, người hướng dẫn đã nháy mắt, cả bọn xuống đi bộ thêm khoảng 500 thước thì chui vô một căn nhà tối hù, phía ngoài có rơm, phía trong có giường với ba thanh niên nằm sẵn. Không khí im lìm dễ sợ. Ăn cơm chiều xong, ông chủ nhà bảo mọi người gắng ngủ lấy sức đi, có thể nửa đêm sẽ xuống bãi. Đường đi rất trơn, không nên mang dép! Ông căn dặn mọi người phải chuẩn bị tinh thần chịu đựng khó khăn và nhớ tỉnh táo theo sát nhau. Tám giờ tối, một người trong ban tổ chức đem đèn pin tới kiểm soát lại. Ai nấy tin chuyến đi sẽ an toàn, hễ ra bãi là thoát. Khoảng mười giờ khuya, tiếng ông chủ nhà nói khẽ bên ngoài “Tắt đèn đi”, rồi tiếng kéo rơm phủ lấp lối. Bên ngoài có tiếng chân rầm rập, tiếng gắt xôn xao và ánh đèn pin lấp loáng: du kích xã phối hợp với huyện đang đi bắt thanh niên trốn nghĩa vụ quân sự. Chuyến đi hoãn. Năm giờ sáng, lại tiếng ông chủ nhà nói khẽ bên ngoài bảo mọi người hãy đi cầu, đi tiểu trước khi sáng rõ. Nhỏ bồ và người bạn sĩ quan Hải quân cũng nhờ mua bánh mì để ăn cho tới chiều. Bốn giờ chiều, một người trong ban tổ chức tới hỏi thằng bồ của nhỏ:

- Có phải anh là anh Túy?

- Không, tôi là Huân. Túy là anh bạn tôi đây. – Anh bạn sĩ quan hải quân.

Người của ban tổ chức quay sang hỏi Túy:

- Trước anh là sĩ quan Hải quân quen lái tàu bằng tay bánh lái, nay lái ghe một bloc bằng cần, có gì trở ngại không?

Túy thoáng vẻ khó chịu nhưng cũng trả lời:

- Dạ không có gì trở ngại. Người của ban tổ chức lại hỏi:

- Anh đã nắm được vị trí giàn khoan chưa? Lần này Túy không giấu vẻ khó chịu, nhưng cũng cố dịu giọng trả lời:

- Tôi chỉ mới biết có ba vị trí giàn khoan phía Nam gần Mã Lai thôi.

Khi người của ban tổ chức đi rồi, Túy nói với người bạn đã giới thiệu mình làm tài công:

- Mày có biết nó hỏi tao trước mọi người như vậy là kẹt cho tao nếu như chuyến đi không thành và bị lộ.

- Hắn là trùm tổ chức đấy – người bạn đáp – rất có uy tín. Đàn em của nó vẫn thường nói một cách kiêu hãnh: “Năm Thu tổ chức mà!” Bởi hắn –

Năm Thu – tổ chức rất thành công. Hắn cần được trực tiếp nói với tài công vì hắn biết tài công nắm sinh mạng cả ba bốn chục mạng người khi ra khơi, nhỡ tài công giả thì sao.

Mười giờ khuya, Năm Thu tới, chiếc đèn pin trên tay, nói rất nhanh với mọi người trong phòng:

- Xin quý cô bác nghe tôi đây, chỉ chừng nửa giờ nữa là xuống bãi. Mọi người phải gắng bình tĩnh, chớ xôn xao, luôn luôn nghe theo lời chỉ dẫn của tài công. Lúc lên ghe cứ từ tốn theo đúng lượt mình, chớ chen lấn, lỡ ngã xuống có thể bị con nước cuốn đi mất tích. Đi ghe, dầu nhớt là máu mủ, dầu nhớt của chúng tôi có đủ. Lương thực và nước uống cũng dự trữ đầy đủ. Khi đã lên ghe rồi, thanh niên là nòng cốt hãy giúp đỡ tài công trong việc giữ gìn trật tự, nhắc nhủ mọi người phải ngồi san ra, đừng đổ dồn về một bên. Thôi chúc quý vị mọi sự may mắn.

Nhỏ nắm chặt tay bồ, cả hai yên tâm, chắc mẩm chuyến đi thanh thoát. Chưa đầy nửa giờ sau, tiếng ông chủ nhà la lớn – ít khi ông la lớn thế:

- Ai? Ai đó?

Tiếng chó sủa ran. Tiếng chân dồn dập từ ngoài đường vào khoảng sân hẹp trước nhà. Thật ra lúc đó còn kịp cho nhỏ bạn và bồ lủi thoát ra phía sau vườn. Nhưng mọi người đều nằm im. Hai ánh đèn pin rọi thẳng vào cửa phòng. Tiếng một du kích xã la:

- Tất cả nằm im trong đó!

Cánh cửa bị đạp tung cùng với tiếng lên đạn và một du kích nói lớn:

- Ra từng người một! Ai chạy – bắn!

Mọi người líu ríu ra, có người quên mang theo đồ. Tên du kích cầm súng bắt mọi người ngồi xếp hàng hai dưới gốc cây trong sân trước nhà. “Trời, - nhỏ bạn tự nhủ thầm – y như xưa bắt Việt Cộng.” Đây đó có mấy ngọn đèn dầu được thắp thêm.

Thêm một tên du kích loại con nít mới lớn chĩa súng vào đám người thất thế ngồi hàng hai. “Sợ nhất tụi con nít chĩa súng!” một người trong bọn họ nói khẽ. Một du kích cỡ đại loại Tiểu đội trưởng lên giọng dạy đạo đức Cách mạng bằng cách nói dốt đặc cán mai và cuồng tín, chẳng ai buồn chú ý nghe. Tự cho là nói xong những điều cần thiết, nó tiến tới gần đám người ngồi hàng hai và chỉ vào bồ của nhỏ:

- Anh này, theo tôi!

Nhỏ thấy thót bụng, buốt tim nhìn bồ đứng lên theo tên Tiểu đội trưởng ra phía góc khuất đầu nhà có ánh đèn dầu. Bắt đầu cuộc hỏi cung ở đó. Mọi người không ai bảo ai cùng lắng nghe.

- Anh đi tốn bao nhiêu?

- Coi như ba cây, đưa trước một nửa. (Bồ và nhỏ bạn đã bàn sẵn lời khai nếu gặp điều rủi tương tự.)

- Tên anh là gì?

Bồ nhỏ khai tên giả, nó hỏi tiếp nơi ở. Bồ nhỏ cho tiếp địa chỉ giả nốt.

- Anh làm nghề gì? – Giọng tên Tiểu đội trưởng chợt gay gắt hơn.

- Tôi mới bỏ vùng kinh tế mới về, đi bán chợ trời.

- Anh đi với ai?

- Với người bạn gái làm thợ may.

- Quen nhau như thế nào?

- Chúng tôi trai tứ chiến gái giang hồ - nhỏ bạn tưởng có thể bật cười lớn, bi kịch bỗng trở thành hài kịch – phải rủ nhau đi chui để lấy nhau.

- Ai móc nối đi?

- Tôi gặp người ta ở chợ trời, nghe bảo chắc ăn thì đi.

- Có mang theo giấy tờ gì không?

- Không.

- Thôi vô hàng!

Bồ nhỏ bạn đi lẹ về ngồi chỗ cũ, nói khẽ rất nhanh:

- Đừng dại khai lý lịch thật!

Tên Tiểu đội trưởng tiếp tục hỏi cung. Chỉ nửa giờ sau có tiếng xe và ánh đèn – loại xe Honda – tiến tới ngoài cổng. Chúng kín đáo bàn nhau điều gì, rồi hạ lệnh mọi người ra đường xếp hàng một đi theo con lộ gồ ghề. Có người cất tiếng hỏi đi đâu, một tên đáp là đi về xã cách đó một cây số. Chúng đưa về trụ sở xã thật, trước trụ sở có cột cờ, trong trụ sở dĩ nhiên có ảnh Bác và các khẩu hiệu đại loại “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”, “Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh muôn năm”… Kế đó mọi người được đưa vào một căn nhà gỗ bên trong đã có một nhóm vượt biên khác.

Khi mọi người đã vào gọn trong phòng, cửa ngoài đã khóa lại, quẹt lửa bật lên, người bạn Hải quân nhận ra một thằng bạn Không quân cũ trong nhóm bị bắt trước. Vô hình chung một nhóm trẻ thân sơ chừng mười người – trong số đó có nhỏ bạn và bồ - bỗng kết hợp thành một nhóm.

Anh bạn Không quân nói ngay vừa đủ cho nhóm nghe:

- Bằng mọi giá chúng ta phải móc nối để được thoát ở đây. Mai chúng giải lên huyện là hỏng. Tôi đã móc nối được với ca gác từ 12 giờ đến 2 giờ sáng. Tên du kích này đã chỉ cho tôi chỗ đào phía góc kia, gần nơi ỉa đái hôi thối. Nó đòi mỗi người một chỉ vàng. Còn khoảng một giờ nữa là tới ca gác của nó, chúng ta phải chuẩn bị đào gấp, đừng để quá 2 giờ sáng.

Thế là những thanh niên thay nhau đào, đồng thời thảo luận ngay vấn đề tiền trao cháo múc sau đó với tên du kích. Khoảng tường đó chỉ là một cái hang đã đào mới lấp, vì vậy chỉ một tiếng rưỡi sau đã đào xong. Mọi người lần lượt chui ra. Anh chui ra đầu tiên mang lại cho tên du kích đứng gác đấy hai trăm đô-la gói trong túi ni-lông. Anh giải thích:

- Chúng tôi không có vàng, nhưng số đô-la này tương ứng với số vàng anh đòi.

Tên du kích vẫn nhìn thẳng về phía trước hỏi ngắn gọn:

- Thật không?

- Cam đoan thật!

- Thôi được!

Hắn tới lúc đó mới quay lại nhìn mọi người, tay giơ ra nhận tiền miệng nói:

- Chuồn lẹ! Cứ thẳng hướng phía trước mà đi cho nhanh. Chỗ nào đen đen là đất cứ bước, chỗ nào trắng trắng là nước phải cẩn thận. Sẽ thấy đường cái có xe đò bên tay mặt.

- Đi chừng bao nhiêu thì thấy đường cái? – Một người hỏi.

- Nhanh chậm còn tùy, ai biết! Chuồn lẹ đi! Mọi người khởi sự vượt qua mương dưới ánh sao mờ mờ. Đen là đất, trắng là nước – nhỏ bạn ôn thầm trong trí. Tuy nhiên nhiều chỗ trắng vẫn phải bước, nông sâu khác nhau nhưng đều có rễ đước đập sưng ống chân. Kẻ trước người sau miết mải, ngang tầm mắt chỉ thấy đen đặc màu rừng, nhìn qua tay mặt chưa thấy nét đường cái đâu cả.

Gặp liền hai cái lạch, nhỏ bạn được bồ và anh bạn

Hải quân xốc hai bên nách nên qua lạch tương đối dễ. Bỗng phía trước có người nói “Chết cha, đầm lầy!” thì vừa lúc đó nhỏ bạn thấy toàn thân tụt hẫng xuống. Một chân bước tới, chân kia phải dùng hai tay của mình kéo lên khỏi khối bùn. Có lúc nhỏ bạn phó mặc cho hai người đàn ông xốc hai bên nách kéo lướt trên mặt bùn. Cũng may qua khoảng ba chục thước, đường bùn gặp ngay dòng suối nước ngập ngang bụng và nét con lộ phía trước không xa.

Một bạn đồng hành thông minh khuyên mọi người hãy lợi dụng dòng suối mà tắm rửa bùn trên người và trên áo quần trước khi tới ngồi khuất dưới bụi cây gần lề đường đợi sáng và chờ xe đò.

Vậy mà cũng phải đến gần sáu giờ sáng mới có chuyến xe đò đầu tiên từ phía thị xã Bà Rịa về Sài Gòn. Một người ra vẫy xe, khi xe ngừng, cả chín người nấp dưới bụi cùng ồ lên. Thoáng trông lơ xe biết ngay là đám người vượt biên thất bại. Nó bèn tăng giá từ 25 đồng lên thành 50 đồng một người. Các bà buôn bán ngôi trên xe cự nó là bất nhân bất nghĩa bắt bí người không may. Nó tỉnh bơ, thu đủ tiền không bớt một đồng. Xe tới Sài Gòn, nhỏ và bồ lên ngay xích-lô. Trên xe hai đứa cùng rút được ngay kinh nghiệm là đi chui hoàn toàn phó cho may rủi. Năm Thu tổ chức chu đáo như vậy mà kỳ đó rủi lọt vào mắt du kích xã. Lần sau hai đứa sẽ quan sát địa hình địa vật trước để hễ có động là chuồn liền tìm nơi náu mình ngoài bụi, không dại nằm im chịu bị bắt như kỳ vừa rồi. Về nhà gặp lại ba, anh chị em, lũ cháu, nhỏ bạn tắm rửa sạch sẽ, ngủ một giấc rồi tới gặp Phượng liền.

Phượng hỏi:

- Thế còn nơi sở mi làm?

- Mai tao đến làm việc như thường.

- Không ai nghi ngờ gì sao?

- Chỗ tao làm toàn dân “ngụy” không à. Đứa nào cũng đã từng đi hoặc nhấp nhỏm đợi đi. Chúng tao hẹn trước nhau, hễ đứa nào bất chợt nghỉ là “trúng mánh” đó, những đứa còn lại liệu lời

- Mi vẫn cương quyết thất bại keo này bày keo khác chứ?

Nhỏ bạn chớp mắt thoáng buồn nhưng cực kỳ chịu đựng:

- Chả có cách gì khác. Không có chọn lựa! Mặc dầu mỗi lần đi, vĩnh biệt người thân như vậy, không phải chết một ít đâu, mà là chết hẳn để tái sinh sang một kiếp khác. Niềm đau nhục tái tê, khi vượt quá mức chịu đựng của con người, nó phải tự động biến dạng ra như vậy.

Có lẽ tới mấy phút sau Phượng mới chép miệng nói:

- Với mi, âu đó cũng là một nét sầu thử lửa. Và cả với tao nữa, vì biết đâu rồi đây tao cũng sẽ theo gương mi vượt biên một chuyến xem sao. À mà trong khi chờ đợi, chuyến này mi nhớ mang bồ tới đây giới thiệu họ hàng nghe!

- Yên chí lớn mà!

Trong trí Phượng lúc đó đã nghĩ tới bài học thứ ba trong cuộc hội kiến sắp tới với ông nhà văn.