5 - La Cumparsita

Đó là một căn phòng nhỏ rộng 2,7 mét, sâu 3,6 mét, tính ra tổng diện tích sàn gỗ được 10m2, tường cũng ốp gỗ. Ở độ cao 1,8 mét có cửa sổ hẹp đang để mở chỉ rộng tầm 30 phân, nhìn ra hướng Nam. Trên cửa sổ lắp một thanh sắt nhô ra ngoài sáu phân. Trần nhà cách cửa số 60 phân nữa, chính giữa treo bóng đèn sáng lờ mờ đặt trong lưới kim loại. Bề mặt gỗ đã lốm đốm đen do bị mưa dột.

Cuộc diễu hành nhỏ. Tên một hành khúc tango không lời dành các đám rước carnival ở Uruguay.

Góc phòng phía Tây Bắc có thùng gỗ đường kính 45 phân, cao 60 phân, một chiếc chiếu rơm đã sờn rách, chỉ rộng khoảng nửa chiếu lát sàn thông thường, một quyển tạp chí cũ, và đó là tất cả đồ đạc trong phòng.

Cửa phòng ngay cạnh thùng gỗ, dày sáu phân, nhưng dường như chưa đủ độ tin cậy nên được đóng thêm hai tấm gỗ chéo nhau. Ngang tầm mắt có một của sổ nhỏ, đám quản giáo võ nghệ cao cường với biệt danh kì lạ như Xe Tăng, Béo Lùn, Chó Cái hay âm thầm nhìn trộm qua đó, chúng thường gọi là “cái lỗ”.

Từ bên trong nhìn trộm qua “cái lỗ” sẽ bị cánh của dày và dãy hành lang hẹp che khuất tầm nhìn, chỉ thấy được cửa ra vào của căn phòng đối diện và một chút tường ở hai bên.

Lúc còn khỏe mạnh, chúng bám vào thanh sát trên cửa sổ, thanh sắt bẻ quặt ra ngoài nên toàn bị trẹo cổ tay, nhưng vẫn đu được người lên để nhìn ra thế giới bên ngoài. Chúng thấy vườn tược nhà nông ở ngay gần, tiếp đó là ruộng lúa trải dài, cuối cùng là ánh sáng lay lắt nơi dòng chảy con sông Yodo. Nhưng khi bị tống vào đây đến hai tuần, thì không phải chúng chán quang cảnh đó, mà là không còn sức đu người, cửa sổ giờ chỉ còn dùng để dẫn ánh sáng vào thôi.

Trong căn phòng khoảng 10m2, mười sáu thiếu niên nằm chồng chéo lên nhau, lúc thức mỗi người được hưởng không gian tầm 60 phân, lúc ngủ cũng chỉ được 60 phân.

Đứa lớn 17 tuổi, đứa nhỏ 11 tuổi, đứa bị giam ở đây lâu cũng một năm rưỡi. Thủ lĩnh phòng giam gầy hết cỡ, nhìn từ phía sau, mông cậu ta nhăn nheo như da con voi già, cẳng chân như thân tre với đầu gối là đốt tre, chỉ có mu bàn chân sưng phồng, bề mặt chằng chịt những đường vân xỉn màu, nhớp nhúa như bị bầy sên lãi bò qua. Thỉnh thoảng cậu ta ngẩng cái đầu to bất thường không có dấu hiệu nhỏ lại, tì lên mấy cái đầu lâu, loạng choạng đứng dậy tụt quần rồi ngoái đầu lại hỏi, “Nhìn thấy cái lỗ đít chưa? Khi nào thấy lỗ đít là sắp chết đấy!”

“Khi nào phần thịt trên mông chảy hết xuống, lộ ra lỗ hậu môn là suy dinh dưỡng giai đoạn cuối, chỉ trong nửa tháng sẽ chết”, ai đó đã nói vậy và được truyền tai nhau trong trại giam này. Thế nhưng thủ lĩnh hỏi tỉnh bơ như không phải chuyện của mình. Thấy mọi người đều im lặng, cậu bảo, “Xin lỗi đã bắt mọi người xem cái đít bẩn thỉu của tôi.” Chỉ đứng lên thôi cậu ta đã mất sức, thở hổn hển, chẳng mấy chốc lại ngã xuống, nằm vật ra.

Người mới nhất nhập bọn là một cậu cò hương, từ ba ngày trước. Xe tải chở thiếu niên từ nhà tạm giam qua trại giám sát cách ly* rồi tới trại giáo dưỡng trẻ vị thành niên ở Hirakata này lúc nào cũng đến vào nửa đêm.

Nơi giam giữ thiếu niên dưới 16 tuổi để quan sát, điều tra nhân cách, giám định khả năng vi phạm pháp luật, quy phạm đạo đức trước khi tòa án đưa ra phán quyết cuối cùng.

Các thiếu niên sống ở đây đều đã quen với bước chân lặng lẽ, tiếng chửi bậy của đám quản giáo cao hứng cười đùa, nên mắt mở thao láo trong đêm, chỉ tâm niệm một điều người mới đến đừng vào phòng mình. Sở dĩ như vậy là vì hoàng hôn mùa thu, ngay khi khoảng trời xanh ít ỏi biến mất là đến giờ tắt đèn đi ngủ. Thức thì không nói làm gì, nhưng đến lúc nằm xuống, mọi người không có cách nào khác hơn là nằm đè lên nhau, chân nọ xọ chân kia.

Cũng không phải không có cái vui, người cũ có thể ra uy với người mới để cướp lấy phần cơm, nhưng hiện giờ đối với những người trong phòng, cái ước muốn không bị lèn như cá hộp còn mãnh liệt hơn nhiều.

Trái với ước muốn của chúng...

“Mong mọi người chiếu cố cho.” Cánh cửa mở ra, một cậu trai siêu cấp cò hương ào vào phòng như bị ai đẩy. Không biết do chưa quen với bóng tối, hay bản tính chậm chạp mà liền một lúc cậu ta giẫm lên hai, ba thiếu niên đang nằm ép chặt vào nhau.

Nếu to tiếng quản giáo sẽ chạy đến ngay, nên xung quanh nổi lên những tiếng gầm gừ hăm dọa nho nhỏ, nhưng không ai cựa quậy.

Cuối cùng cò hương cũng tìm được một chỗ trống cạnh cái thùng. Không nhận ra đó thực chất là nơi giải quyết nhu cầu, cậu ngồi thụp xuống ôm gối, bâng quơ nói, “Tôi bị quay phim, trước khi ra tòa, tôi bị lên hình trong thời sự, không biết họ quay kiểu gì.”

“Thế cậu đã làm gì? Bị phát trên thời sự thì chắc phải tội nặng lắm.” Takashi hỏi.

Cò hương trả lời, “Tôi ăn trộm cái máy bơm ở giếng, đưa lên xe kéo, bánh xe để lại vết. Thế là bị bắt luôn.”

“Đồ ngu, câm miệng đi!” Sakurai quát, cậu ta lớn tuổi nhất và là một tên du côn ở khu Tenroku.

“Tôi có chấy đấy, chịu khó nhé.” Bose 11 tuổi bị bệnh lậu và giang mai nói đùa. Không phải chịu chiếc gì hết, chưa đến ba ngày là sẽ được luyện cho miễn dịch với cả vết sưng tấy lẫn ngứa ngáy. Ở đây, cảm giác bọ chét, chấy, rệp bò lổm ngổm trên người ngược lại là một niềm an ủi.

Takashi đến đây gần một tháng trước. Cậu được đưa lên xe tải phủ bạt, sau khi đi qua đồn cảnh sát Moriguchi quen thuộc, chiếc xe lắc lư ba mươi phút trên con đường dốc. Cùng đi với cậu từ trại giám sát cách ly có sáu người nữa, nhưng ai nấy đều im lặng. Hai cảnh sát theo trông chừng cũng chẳng nói một lời.

Takashi đang lo không biết họ dẫn mình đi đâu thì chiếc xe bỗng dừng lại. Cậu nhảy xuống, trong bóng tối một cánh cổng uy nghiêm mở ra, bên trong có khu nhà gỗ cũ.

“Xếp thành hai hàng ngang, đừng có lần khân!”

Takashi thấy tổng cộng bốn chiếc xe tải, tất cả đều chở các thiếu niên. Cả bọn không biết phải xếp hàng thế nào nên cứ đi loanh quanh, có cậu không may đứng ngay cạnh quản giáo, một tiếng trầm đục vang lên, ngã ra ngay đơ. Lập tức, đám thiếu niên tranh nhau đứng thành hàng như đèn được đồng loạt bật sáng.

“Số hiệu”, “Nghỉ”, “Chú ý”, chiến tranh kết thúc đã tròn hai năm mà hiệu lệnh vẫn như huấn luyện quân sự, ba quản giáo ưỡn ngực đầy uy nghiêm y hệt sĩ quan quân đội. “Nhớ kĩ, chúng mày sẽ rèn luyện ở đây một thời gian, liệu mà sửa đổi bản tính, rõ chưa?”

Quản giáo Xe Tăng vừa nói vừa quét mắt nhìn từng thiếu niên một.

“Cởi hết quần áo ra!” Quản giáo Béo Lùn quát giọng the thé.

Đám thiếu niên này đều là những đứa trẻ lang thang không nhà cửa, bị ép cởi hết quần áo dính đầy mồ hôi và bụi bẩn, cởi cả quần lót, xấu hổ che đi phần phía trước.

“Đừng có bắt chước bọn con gái e thẹn!” Béo Lùn lấy đầu gậy lật đống quần áo và đồ lót vừa được cởi ra để kiểm tra. “Đứa nào có hành lý, bước lên trước một bước.”

Takashi bước lên, cậu có tài sản duy nhất là chiếc túi vải.

“Có gì trong đó?”

“Đồ lót để thay ạ.” Ngoài ra còn có mấy thứ bỏ đi không thể giải trình.

Người quản giáo chỉ quắc mắt nhìn Takashi, không hỏi thêm gì khác, cứ thế tịch thu năm hành lý gồm bọc vải và túi xách. Điểm danh xong, cả đám ngồi quỳ, người vẫn trần như nhộng.

Những thiếu niên này chắc chắn đều là bọn du côn, bỏ nhà ra đi, trộm cắp, trấn lột hay đi khệnh khạng ở các khu chợ đen đổ nát với cái mặt ta đây làm chủ, nhưng có lẽ bị trấn áp bởi sự hung hăng của quản giáo nên không ai dám nói chuyện riêng. Chúng ngồi yên đến kì lạ trong căn phòng lát gỗ, nghi ngờ nhìn quanh quất. Nhưng có lẽ do chưa quen, và cũng do ánh đèn tù mù, chúng thấy nơi này chẳng có đồ đạc gì ra dáng một căn phòng, trần nhà cao tít lẫn tường đều lát gỗ. Từ đây chỉ nghe tiếng dép lê của quản giáo vang lên đều đặn, cảm giác như một nơi hoàn toàn tách biệt. Mười hai, mười ba đứa trẻ xách những chiếc xô vào đặt ở cuối dãy.

“Cơm đấy.”

Thấy đám thiếu niên quả nhiên rộ lên xôn xao, lũ trẻ cười ranh mãnh định rút về phía trong thì ớ ra, đặt lại mấy chiếc xô xa tầm tay đám thiếu niên đang ngồi quỳ theo hàng. Khi chúng một lần nữa bước ra từ bóng tối hành lang, hai tay đang cầm bát nhôm.

“Dù sao cũng là cơm thừa canh cặn, đừng kêu ca đấy.” Một đứa cầm bát trực tiếp múc lấy nước lõm bõm vài hạt cơm từ chiếc thùng, đưa cho đám thiếu niên. Phát xong, dù trong thùng vẫn còn một phần tư, bọn trẻ vẫn mang đi. Nói là bữa cơm thì hơi quá, hồi ở trại tạm giam, người ta còn cho một cái bánh mì nhỏ, cơm độn lúa mạch, bánh canh bột mì hay cơm hộp dai nhách. Đám thiếu niên nhìn nhau ngỡ ngàng rồi húp xì xụp.

“Đứa nào vi phạm quy định sẽ bị tống vào phòng trừng phạt.” Xe Tăng ngoạc miệng phổ biến giờ thức dậy buổi sáng và giờ bắt đầu làm việc. Có lẽ vì không hiểu nghĩa của từ “phòng trừng phạt”, cũng có lẽ vì giọng điệu của tay quản giáo khiến một cậu thiếu niên nhớ tới trường học, cảm thấy ỷ lại liền hỏi, “Vào đó thì có chuyện gì xảy ra ạ?”

Ngay lập tức, Xe Tăng túm đám tóc đã mọc hơi dài của cậu ta lôi xềnh xệch về cuối hành lang, chân nện từng bước rầm rập. “Đây, chỗ này là phòng trừng phạt, nhớ cho kĩ đi.”

Kẹt, cánh cửa mở ra.

Chắc cậu ta sợ hãi lắm, nên dù đã 15,16 tuổi vẫn khóc nháo như một đứa trẻ. Cửa đóng lại, tiếng kêu khóc nhỏ dần.

Đám thiếu niên đã hiểu mức độ nghiêm trọng của vấn đề...

“Chạy trốn, kháng cự, không nghe lệnh, giành cơm, đánh nhau vì mục đích cá nhân, hay cãi cọ, đều sẽ bị tống vào phòng trừng phạt. Thế nào, có muốn vào không?” Xe Tăng hỏi một thiếu niên cao lớn trong hàng, thấy cậu ta lắc đầu quầy quậy như bị co giật thì cười toe toét.

“Đứng dậy, mặc quần áo rồi đeo số hiệu vào.” Sau đó, tay quản giáo dẫn năm người một đi.

Takashi bị đưa đến trước cửa phòng số 18, phòng trong cùng tầng hai tòa nhà bên kia hành lang chuyển tiếp. Trước khi mở khóa, quản giáo soi đèn kiểm tra bên trong qua cái lỗ, rồi hé cửa, thô bạo đẩy ập cậu vào trong.

Bị bất ngờ, Takashi lảo đảo, tiếng khóa cửa kim loại vang lên nặng nề từ đằng sau. Lúc đó căn phòng mới có tám người nên khá thoải mái, cậu đợi cho mắt nhìn quen với ánh trăng hắt vào từ cửa sổ trên cao rồi nằm xuống.

“Tôi có chấy đấy, chịu khó nhé.” Một cậu bé đánh tiếng, giọng vui mừng.

Khi bình tĩnh lại, cậu nghe tiếng bụng mình kêu réo vì đói, ba ngày nay cậu phó mặc bản thân trôi theo dòng đời, từ trại tạm giam đến tòa án, trại giám sát cách ly rồi tới cái phòng giam chung không biết gọi là thứ gì này. Đổi chỗ liên tục đến chóng mặt, bị lôi đi hết chỗ này tới chỗ khác, mỗi một việc xảy ra đều gây hoang mang nên cậu đã quên mất cái bụng rỗng của mình.

Những người trong phòng vẫn yên lặng ngủ, họ chẳng xì xào gì khi cậu vào phòng, có lẽ đã quá quen hoặc quá nản rồi. Takashi cảm thấy, trước mắt cậu đã qua được một bước. Ngay khi hiểu được mình sẽ sống ở đây một thời gian, cậu liền thấy đói. Đã quen với tình trạng này, cậu dồn lực vào cơ hoành ép dạ dày lại, khoang miệng giãn ra, nước canh mới uống vừa nãy - những hạt cơm trong đó có lẽ đã tan hết - trào ngược lên cổ họng từ thực quản, lưỡi cảm nhận được vị thức ăn quen thuộc. Cậu bỗng thấy có mùi củ cải, thì ra đó là canh củ cải được bỏ thêm cơm nguội vào.

Takashi có thể nhai lại những thứ đã nuốt xuống bụng như loài bò. Hiện tại cậu đang đói, đúng hơn là trước mặt không có gì ăn, mà cũng không hẳn, trong miệng đang có đồ ăn, cậu nhai nhồm nhoàm, cảm giác thức ăn trôi qua cuống họng làm cậu thấy yên tâm, nhưng có ăn bao nhiêu cũng không no bụng được. Giống như một người ăn cả núi bánh mì, đến khi nuốt xong cái cuối cùng thì lập tức cảm thấy lo lắng, sợ hãi đến cùng cực, đây chỉ là cách giúp cậu làm dịu đi nỗi sợ hãi đó thôi. Người tuổi ngựa mà lại học theo tập quán của bò. Lần đầu tiên cậu làm thế này là một năm rưỡi về trước, đầu hè năm 1946.

Giờ nghỉ trưa, Takashi nằm ườn trên bờ đê, cách xa sân trường cấp hai ở ngoại ô Osaka nơi cậu theo học. Bạn cùng khóa với cậu hầu hết là con em nông dân, đều mang theo những hộp cơm trưa có trứng rán cuộn, trứng cá tuyết, tảo bẹ tẩm muối, mơ muối như một lẽ dĩ nhiên, chỉ Takashi không có.

Cậu có thể mua một đĩa bánh khoai giá 10 yên bán trong cửa hàng của trường học, nhưng lại không có tiền, đành cố nặn nước bọt để nuốt xuống, ngước nhìn những đám mây trên bầu trời. Dưới bầu trời, ruộng lúa nước trải rộng ngút tầm mắt được chia thành luống hình tứ giác, đây đó có những mảng trắng lóa lên, chắc đang dẫn nước vào chuẩn bị cấy lúa. Cậu để ý cặn kẽ tin tức liên quan đến việc trồng lúa như hạn hán, bão lụt, không khác gì một tiểu nông nghèo khổ.

Đang ngắm nghía thì Takashi nhác thấy mấy nhóm đã ăn xong cơm hộp, trong số đó có đội nhạc do nhóm con nhà khá giả thành lập từ học kì mới đang luyện tập.

“Cha, cha, cha, cha.” Tiếng accordion lóng ngóng vang lên một giai điệu lạ lẫm, tiếng trumpet hơi lệch tông theo gió bay tới, cậu bỗng thấy dạ dày mình co rút, quặn lên. Trong khoang miệng, ba hay bốn mảnh đậu tương chạm vào lưỡi như một trò ảo thuật. Buổi sáng khi Takashi ra khỏi nhà, mẹ đã nhét mấy hạt đậu tương vào một phong bì giấy xi măng đưa cho cậu, bảo không thay cơm được nhưng cũng coi như xoa dịu tinh thần. Trong giờ học, cậu nhấm nháp từng hạt từng hạt một tựa như ngậm kẹo, làm vậy, thứ nhất là tránh phát ra tiếng cắn vỡ, nhưng quan trọng hơn cậu muốn gìn giữ cái cảm giác có đồ ăn trong miệng, rồi mới cẩn thận nuốt xuống.

Cậu lại cắn vỡ hạt đậu tương đã phình ra vì ngấm nước bọt, thích thú thưởng thức mùi vị thơm ngọt rồi nuốt xuống, và một lần nữa ợ lên. Lần này lại càng nhiều thứ trào ngược. Chắc do đường thực quản có dáng thuôn như thanh chả cá kamaboko nên những hạt đậu cậu đã cắn vỡ cũng đông lại thành cục như vậy, càng làm rõ thêm cảm giác đang được ăn. Cậu nuốt xuống rồi thử màn nhai lại vụng về đó theo kinh nghiệm ở lần thứ hai, nhưng có lẽ thức ăn đã bị nước bọt và dịch vị tiêu hóa hết nên chẳng thấy gì nữa. Ngay lập tức, cái cảm giác bụng rỗng ập đến, Takashi kiệt quệ cả về thể chất lẫn tinh thần.

Tiếng đàn accordion vẫn lặp đi lặp lại “cha cha cha cha” như chế giều cậu. Sau này đi hỏi cậu mới biết, đó là khúc nhạc tango nổi tiếng La Cumparsita. Từ lúc đó cứ giờ nghỉ trưa, cậu lại ra hành lang nhìn theo đội nhạc tập luyện trong phòng học môn Sinh vật ở tít phía Bắc trường học.

“Ngón tay thằng chơi đàn accordion nhỏ như tay con gái ấy.”

“Tên đánh trống là con trai của một tay làm giàu bất chính, nghe nói cậu ta đã bỏ tiền ra mua tất cả nhạc cụ đấy!”

Thằng bạn cùng cấp nhìn theo, nói về lời đồn thổi nghe như đang ghen tị. Takashi không quan tâm, chỉ sốt ruột chờ bài La Cumparsita.

Có lẽ cảm giác được có người đang nhìn, đứa con trai đặt những ngón tay quả thật dẻo đến kì quái đối với nam giới lên bàn phím accordion, làm điệu làm bộ gảy những tiếng “cha cha cha cha”.

Thành dạ dày của Takashi bỗng co rút, khô dầu đậu tương, lá khoai luộc, khoai sấy, mọi thứ mẹ đã tỉ mỉ chuẩn bị cho và cậu đã hạnh phúc ăn sạch trong giờ học, tất cả trào ngược lên miệng.

“Cậu có muốn vào không? Vẫn còn thiếu chân violon đấy.” Cuối cùng, con trai nhà giàu bất chính rộng rãi hỏi mà không biết Takashi chỉ sử dụng tiếng nhạc như biện pháp kích thích cơ chế nhai lại. Takashi không định vào đội nhạc, trước đây bố cậu từng bảo chơi violon sẽ hít phải bụi nhựa dẻo, dễ mắc bệnh phổi.

Bố là bác sĩ trên tàu thủy hỗn hợp* đi quần đảo Nam Dương. Mỗi tháng một lần, ông trở về nhà ở Uozaki nằm giữa Kobe và Osaka, lần nào cũng mang đu đủ, xoài hay cá chẽm mà thủy thủ trên tàu câu được làm quà. Thỉnh thoảng lắm Takashi mới gặp bố. Bố có thân hình béo tốt lại ít nói nên lúc gặp mặt cũng khó thân thiết, nhưng khi vào bồn tắm cậu như thành một người khác, dù bố chỉ gật đầu ừ ừ cậu cũng rất vui, huyên thuyên nói hết chuyện này đến chuyện khác, chuyện thật cũng có, chuyện bịa cũng có. Nào là cậu hạ đo ván năm đối thủ trong trận đấu với trường Quốc dân, nào là cậu đi xem phim ở Sannomiya bị lôi kéo làm việc xấu liền đánh cho kẻ đó một trận. Bố không chút nghi ngờ những câu chuyện viển vông, mơ tưởng của Takashi vốn chẳng giỏi khoản tranh cãi. Ông viết lại tỉ mỉ tất cả vào nhật kí của mình, cuốn sổ bìa cong ghi tên khách sạn nước ngoài ông để trong chiếc cặp màu đen luôn mang theo người.

Tàu chở cả hàng cả người.

Cả khi đồ ngọt bị xóa sổ, mỗi khi về nước, bố vẫn mang theo sô cô la Thượng Hải in hình cô gái ở bến đưa tay đón cậu thiếu niên đang ở trên tàu, hay những chiếc kẹo máy bay nghe nói phi công hay ngậm. So với những đứa trẻ khác Takashi may mắn hơn nhiều.

Năm 1940, nhân lễ kỉ niệm năm thứ 2600 thiên hoàng Jinmu lên ngôi, lần đầu tiên bố nghỉ phép hơn một tháng. Ông khoác bộ đồng phục yukata lên tấm thân đồ sộ của mình, cùng người dân khu phố vừa đi vừa nhảy múa tài tình bất ngờ, khiến Takashi phải tròn mắt nhìn theo. “Chúc mừng, chúc mừng ngài Wakamatsu!” Khác với những đứa trẻ khác, không hiểu sao cậu luôn ngại ngần khi năn nỉ xin bố thứ gì, chỉ toàn nhõng nhẽo với mẹ.

Cuối năm 1943...

“Bố sẽ đi lâu mới về đấy, con dặn bố mua gì cho đi.” Có lẽ mẹ đã dự cảm về sự hi sinh của bố khi làm nhiệm vụ trên tàu hàng, một công việc vô cùng nguy hiểm trong thời điểm chiến tranh ngày một khốc liệt. Cậu rụt rè vòi bố mua cho động cơ điện giá 2 yên.

Mùa xuân năm sau, bố bị đắm cùng tàu ở vùng biển gần đảo Truck.

“Bố cũng coi như hi sinh trên chiến trường vậy, Takashi phải cố gắng học hành đấy.” Mẹ nói với Takashi trước tấm di ảnh gắn ruy băng màu đen của bố.

Thật ra Takashi cũng không đau buồn khổ sở cho lắm, nghĩ bụng ông bố béo của mình trông y như con chồn, còn người mẹ hay dùng mực Tàu vẽ lên phần lông mày mờ nhạt thì trông như loài cáo. Có lần cậu đi bắt ve ở gần ga đường sắt Motoyama trực thuộc Bộ Vận tải, thấy bóng dáng một người đàn ông béo tốt từ ga bước xuống, cậu đã ngỡ là bố mình, nhưng làm gì có chuyện bố lại ở đây. Bán tín bán nghi, cậu bám theo đến tận khi ông ta bước vào nhà, nhìn kĩ thì đúng là người khác. Cậu đùa đùa kể chuyện này với mẹ thì bị bà cáu ầm lên, “Con trai mà nhìn nhầm bố mình hả!?” Nhưng đối với Takashi đây chắc chắn là chuyện vui, vì có bố bên cạnh cậu sẽ thấy yên tâm hơn, và cậu vẫn đợi cái ngày bố trở về với rất nhiều quà. Khi nghe tin tàu của bố bị chìm xuống biển Nam Dương, Takashi đang học lớp Bảy. Trong giờ tập trung buổi sáng, hiệu trưởng đã thông báo về sự hi sinh của bố trước học sinh toàn trường. Lúc đó cậu chỉ thấy xấu hổ, chứ không có thứ cảm giác phù hợp với lứa tuổi như ý chí sục sôi hay đau buồn.

Mẹ cậu có lẽ đã quen với cuộc sống gần như quả phụ trong thời gian dài, nên cuộc sống của bà không thay đổi mấy. Những lúc rảnh việc nhà, mẹ lại nhận việc tổ dân phố hay đội trưởng đội phòng không giao, ngoài ra bà còn khéo léo móc nối với tiệm cá, tiệm tạp hóa, tiệm đồ khô để được nhận đồ phân phối trước người khác.

“Mọi người thật tham lam, mẹ cứ ra chợ là mấy người xung quanh lại lũ lượt theo sau.” Mẹ từng phàn nàn với Takashi. Nhưng tối đến, trong ánh sáng tù mù do quy định hạn chế đèn đuốc, mẹ lại luôn tay may vá quần thụng mấy người tổ dân phố nhờ, hay áo lót cho hội phụ nữ. Mẹ là một phụ nữ mạnh mẽ.

Lần đầu tiên Takashi thấm thía nỗi khổ đói khát là một hôm từ trường về. Trước đó, chỉ cần gọi to “Mẹ ơi, có gì ăn không?” thì dù đói hoa cả mắt, trong nhà cũng nhất định có hành mì hoặc cơm nắm vị muối, nên cậu tin về nhà sẽ có cái ăn. Đống than gần nửa tấn mẹ mua tích trữ dưới gầm không được phép dùng để nấu cơm, nên cậu lên núi Rokko tìm nhiên liệu về. Không được chặt cây, chứ nhặt củi khô thì vô tư. Cậu chào Ninomiya Kinjiro*, vác củi lên lưng rồi quay về, chắc mẩm sẽ được ăn no vì đã giúp mẹ việc nhà. “Mẹ ơi, có gì ăn không?” Takashi gào lên, nhưng mẹ chỉ đưa cậu một chiếc bát tô, có ít khô dầu đậu tương dưới đáy bát.

Tên cúng cơm của Ninomiya Sontoku (1787-1856), nhà chính trị, người hoạch định chính sách nông nghiệp và nhà tư tưởng nổi tiếng của Nhật Bản.

“Con đói rồi, con muốn ăn cơm.”

“Muốn cũng không được, gạo chậm phân phối, ngày mai con phải mang cơm đi nữa, bây giờ chỉ còn chút gạo đó thôi.” Mẹ thản nhiên nói trước lời phàn nàn của Takashi.

Ban nãy trên đê sông Sumiyoshi, vừa chịu đựng bó củi đè nặng dần trên vai, cậu vừa mơ tưởng về đồ ăn ngon lành. Giờ mộng ảo nháy mắt tan vỡ, cậu cảm thấy tủi thân vô cùng, nước mắt rơm rớm.

“Gì nữa đây, đàn ông con trai không được khóc vì đói!” Mẹ mắng cậu nhưng bản thân bà chắc cũng không chịu được, nước mũi chảy dài.

Takashi ra khỏi nhà thì nghe một học sinh cấp hai ở cùng khu phố la lên, “Saipan chết cũng không sờn!”

Bầu trời tháng Bảy không một gợn mây.

Tháng Mười hai năm đó, mẹ bận nên sai Takashi ra chợ nhận phân phối một miếng cá hồi. Hàng xếp dài dằng dặc, không thấy đầu cũng chẳng thấy đuôi. Ban đầu cậu còn cắm mặt vào cuốn kí sự đang đọc dở, nhưng chẳng bao lâu cái lạnh và đói làm cậu lại rơm rớm nước mắt. Có lần nghe nói khu phố bên cạnh bán cháo, cậu cầm nồi chạy bay đến, nhưng chỉ chậm một bước cháo đã bán sạch. Thấy một nữ sinh cùng tuổi học trường Quốc dân đang giơ cao nồi cháo màu đen đục như bãi nôn đi về một cách đắc ý, nước mắt cậu lại rưng rưng.

Takashi vốn là một đứa yếu đuối hay khóc. 13 tuổi đã có thể làm lính truyền tin hoặc lính xe tăng, có người còn vào cả trường Thiếu niên Lục quân, thế mà cậu lại khóc một cách ngớ ngẩn vì đói thì đúng là không bình thường.

“Bố có tiền tiết kiệm để lại nên con hãy cố gắng đi học đến khi nào có thể, đừng lo gì cả,” mẹ bảo cậu. Trong ngân hàng Sumitomo ở Kobe và Mitsui, mẹ con cậu có 8300 yên và 6200 yên, ngoài ra còn có bảo hiểm, tiền trợ cấp thương vong trong chiến tranh và tiền an ủi do hi sinh khi làm nhiệm vụ của bố. Sau khi mất đi người trụ cột, mẹ đứng ra gánh vác gia đình, ngày càng trở nên mạnh mẽ. Trong các cuộc diễn tập phòng không, bà dẫn đầu trèo thang, cầm chổi dập lửa khua khoắng khắp nơi, thậm chí còn đi đầu đoàn người thu mua lương thực, thực phẩm.

Thế nhưng dấu hiệu Nhật Bản thua trận ngày càng rõ ràng, hoạt động buôn bán ở chợ đen cũng dần không còn được như ý.

Takashi thì ngược lại, cậu tham gia lao động tình nguyện, tháo dỡ các tòa nhà, nên buổi trưa được cấp bánh mì đen, đến 3 giờ lại được phát thạch trắng làm bằng chất ngọt nhân tạo. Còn khi đến giúp các gia đình có người nhập ngũ ở nông thôn, mỗi nhà một kiểu nhưng tệ nhất cậu cũng nhận được khoai hấp, may mắn thì được cho cả bánh ohagi*. Tình hình chiến sự càng bất lợi, cậu càng có nhiều đồ ăn. Trong đám bạn cùng tuổi có người không mang cơm trưa, nhận được bánh mì khi lao động tình nguyện nhưng lại phải nhường cho em. Takashi là con một nên khá thoải mái, mẹ thường nhịn bữa trưa để cậu có cơm ăn vì không thể để cậu mang cháo đi được. Cậu biết vậy nhưng không thấy áy náy gì.

Một loại bánh nếp bọc đậu đỏ, cần rất nhiều đường.

Từ hồi còn học tiểu học, Takashi đã có thói quen ăn cơm với rong biển hay tsukudani* rắc lên trên trước tiên, còn những thức ăn khác như trứng rán cuộn, sen hầm, cá hồi rán muối thì để dành đến giờ nghỉ trưa, nhấm nháp từng chút một. Bánh mì cũng vậy, ăn hết một lần không no bụng nên trong lúc làm việc, cậu lén lút véo từng tí một cho vào miệng. Từ lúc này, cậu có tật nếu không ăn gì sẽ cảm thấy buồn miệng.

Hải sản nhỏ, thịt, côn trùng hoặc rong biển được ninh bằng nước tương ở áp suất cao, thường ăn kèm với cơm.

Tình hình đói khát càng dữ dội hơn khi bước sang tháng Ba năm 1945, những trận không kích diễn ra bất kể ngày đêm. Cuối cùng đến ngày 17, phía Tây thành phố Kobe bị thiêu rụi. Người họ hàng kinh doanh cửa hàng bánh kẹo truyền thống trước ga Kobe vội vàng đến nhờ cậy nhà cậu ở Uozaki. Đây là thảm họa chiến tranh đầu tiên nên người bị hại được hỗ trợ khá nhiều thứ. Phân cho gia đình năm người họ gồm 12 cân gạo, 20 suất bánh mì khô, cá hồi hộp, thịt bò hộp, rau hộp, gia vị. Ngoài ra còn vải trúc bâu, đồ lót, nhưng Takashi không quan tâm. Gạo được phát là gạo trắng tinh sạch đẹp, khác hẳn loại gạo lứt lẫn sạn cậu đã quen nhìn.

Gia đình bán bánh kẹo truyền thống làm như mình có đặc quyền của người bị hại, đổ gạo vào cái lọ cổ rộng, tự ý lôi chăn dành cho khách ra, đòi mặc áo kimono của mẹ, hơn nữa còn lấy bếp lò ra sân nấu cơm ăn riêng.

Bữa sáng Takashi ăn khoai tây thay cơm. Có lẽ do đã ăn quá lâu nên chỉ được một hai miếng là cậu thấy trệu trạo, trong khi ở ngay bên cạnh, mùi cơm sôi lục bục trào ra tỏa hơi quyến rũ.

“Cho mượn cái khui hộp.” Đứa con gái trước đây làm phụ xe cho xe buýt thành phố, da cháy nắng, cô ta hỏi rồi nhận lấy cái khui từ mẹ, xoèn xoẹt mở hộp thịt bò. Cả nhà họ quây quần ăn phồng miệng thứ cơm trắng như bông ấy, một tiếng mời xã giao hai mẹ con cậu cũng không có.

Lúc đó Takashi lại nhòe nước mắt, mẹ cũng cố nén cơn giận, “Nhà của cô bị cháy rồi, rất đáng thương, con cố nhịn một tí. Cô trước đây rất tốt với con mà, mỗi lần con đến chơi cô lại làm món hành tây xào bơ con thích đấy thôi, đừng nghĩ xấu về cô nhé.” Mẹ nói vậy chứ bản thân cũng nghĩ đáng ra họ nên hành xử khéo một chút trước mặt trẻ con.

Có lẽ bà không nhịn được nên tối đó liền mang dầu để dành ra rán tempura, đám họ hàng thấy vậy không chút khách sáo, “Cái này cho bọn tôi sao, xin miếng nhé, gọi mọi người vào đây!” Rồi thản nhiên nhón ăn. Takashi thấy thì uất nghẹn, cậu sống chết kháng nghị, “Con không cần thứ này!” Nhưng đối phương không hiểu ý cậu.

Takashi được gọi đi dọn dẹp tàn tích sau trận cháy, buổi trưa ở lại hội trường của sở cảnh sát khu vực. Nơi này được trang trí bằng mũ sắt cháy bạc trắng và thanh kiếm bị gập cong của những cảnh sát đã hi sinh khi làm nhiệm vụ. Họ không phát lương thực đặc biệt cho cậu nữa, chỉ cấp ít nước nóng và cơm hộp có củ cải sấy, đậu tương, khoai lang. Cơm này được nấu từ tối hôm trước để chuẩn bị đối phó với trận ném bom ban đêm nên rất nhanh hỏng trong tiết xuân ấm áp.

“Cơm thiu ăn vào sẽ bị đau bụng đấy.”

Lời nhắc nhở cho có của mẹ đúng là thừa, cậu ăn ngấu nghiến chẳng buồn để tâm. Cậu còn không đợi được đến khi người ta phát thạch trắng lúc 3 giờ, nghe nói ở Hội trường Lớn cạnh sông Ishiya cách ngày lại bán mì kaiho đen xì liền lấy trộm 50 sen tiền tiết kiệm mẹ đựng trong hộp kẹo để mua. Không cần đũa hay dĩa, cậu xì xụp húp thứ mì chỉ có mùi rau xanh đó một cách ngon lành.

Khi nghe nói ở quán trà dưới bến đỗ tàu điện cáp treo núi Rokko có bán chè shiruko, Takashi dành cả nửa ngày hùng hục leo chỗ nọ chỗ kia đi tìm, chỉ để được chọp chẹp thứ chè màu xanh lá trà không mấy ngọt đó. Công leo núi chỉ được đền đáp bằng một bát chè càng làm cậu thấy đói thêm, nhưng vẫn mong điều duy nhất là có gì đó bỏ miệng. Khúc mía dài tầm chín phân chỉ to bằng cây bút máy giá mười khúc 50 sen, cậu nhai nhai rít rít để chút vị ngọt ấy lan ra trong miệng. Rồi thì chuối khô vớt lên từ tàu đắm, một quả 20 sen, dù đã gần thối cũng không ngăn được cái miệng cậu thòm thèm.

Takashi còn lợi dụng lúc mẹ không nhìn để ăn vụng cơm trong nồi, mới đầu cậu chỉ định lấy thìa xúc một ít để mẹ khỏi biết, nhưng mà ngon quá, vị ngon không thể tìm thấy khi ăn lúa mạch trộn kê, tính ra thì cậu đã ăn già nửa chỗ cơm dành cho hai mẹ con trong hai bữa. Cậu ăn trộm cả cà chua và dưa chuột còn bé bằng đầu ngón tay trong vườn rau nhà dân trồng bên đường.

Biết những hành vi sai trái của con trai đang tuổi ăn tuổi lớn mẹ cũng không trách mắng câu nào, thấy cơm trong nồi vơi hẳn đi chỉ bảo “Ngày xưa mẹ được ăn thỏa thích rồi nên con cứ ăn đi”, bản thân bà thì nhịn.

Takashi biết việc mình ăn vụng bị bại lộ, cũng biết vì mình mà mẹ phải nhịn ăn, nhưng cậu không thấy tội lỗi chút nào.

Bước sang tháng Năm, người ta đồn ầm lên rằng nhà máy sản xuất máy bay Kawanishi sẽ bị ném bom. Nghe nói thông tin này được ghi trong tài liệu của tên phi công lái máy bay B29 bị bắn rơi, là bằng chứng xác thực. Một số lượng lớn xe tải chất đầy hợp kim đuyra và tảng cao su thô chạy hết tốc lực về phía Tây đường quốc lộ Hanshin để sơ tán.

Kawanishi ở ngay cạnh bên nên từ ba ngày trước mẹ Takashi đã cuống cuồng sơ tán đến Kakogawa, không mang theo được gì ngoài bộ quần áo trên người. Takashi còn phải đi học nên đành ở nhờ người họ hàng bán bánh kẹo truyền thống lúc đó đang sống yên ổn trong căn nhà trống ở Shinohara. Trừ những lần đi tham quan cùng trường, đây là lần đầu tiên cậu đến ở nhà người lạ. Một phần cũng do khó ngủ, cậu nằm nghĩ đến món trứng khô, khoai sấy, rượu mơ, bột mì mẹ giấu trong hầm tránh bom dưới sàn nhà ở Uozaki. Đằng nào cũng bị phá hủy, sao không ăn hết luôn?

Takashi chưa nếm mùi một trận ném bom thực sự thế nào nên điếc không sợ súng, hôm sau trên đường về từ chỗ lao động tình nguyện phá dỡ nhà, cậu quay lại nhà mình, chui xuống căn hầm lạnh lẽo âm u.

Trước đây, Takashi đã nhiều lần ăn vụng thức ăn, nhưng những thứ cần nấu lên thì không sờ đến. Hôm nay, cậu đường hoàng trải giấy báo, châm lửa vào khúc cây tẩm lưu huỳnh, quạt than bằng cây quạt tẩm nhựa quả hồng xanh, học theo những gì từng thấy nấu bánh canh bột mì, trứng rán cuộn. Muối để nêm có rất nhiều trong hũ dưới bồn rửa. Cậu muốn số lượng hơn chất lượng, làm cho mình một bữa thịnh soạn.

Tối đến, Takashi thấy rợn người, phụ nữ và trẻ em hàng xóm đều đã đi lánh nhờ người thân. Cậu rón rén đóng cửa lại, không làm phát ra tiếng động. Để giết thời gian, cậu lấy đèn pin ngó khắp nơi trong nhà, nào chạn, nào kệ lệch rồi hộc cửa kéo, tủ tường, bàn gương. Cậu tìm thấy ba cân gạo dùng trong trường hợp khẩn cấp cất trong tủ tường rộng khoảng 90 phân ở hành lang. Không dằn được cơn thèm, cậu lấy cà mèn nấu cơm, ăn một lèo hết sạch sáu bơ gạo còn hơi sống, ăn xong thấy thỏa mãn như vừa giành được thiên hạ, múa may quay cuồng trong căn phòng lát chiếu, “Đường còn xa, hết sóng này đến sóng khác, đằng Tây hoàng hôn đằng Đông bình minh...”

Ngày 11 tháng Năm, còi cảnh giới vang lên từ sáng sớm, Takashi không thèm để ý, đi đến trường Cấp hai Kamitsutsui. Một trận ném bom diễn ra ngay trước khi bắt đầu buổi tập trung sáng. Máy bay B29 đến đầy trời, mọi người không kịp chạy vào hang trú ẩn ở nhà thi đấu phía sau nên đành chui xuống hầm ở trước hội trường.

Dưới hầm, người người chen chúc, va vào nhau kêu oai oái, bên ngoài tiếng đạn rơi, bom nổ liên tiếp xé toạc bầu không khí. Trước đó, họ chỉ nghe tiếng bom cháy ném xuống từ đằng xa, nhưng lần này thật kinh khủng, căn hầm rung lên dữ dội như thể sắp sập đến nơi. Mọi người lấy ngón tay bịt mắt, mũi, tai, há to miệng như được hướng dẫn từ trước. Những cái đầu tranh nhau thụp xuống dưới được chút nào hay chút nấy y như loài chạch. Bên trên, đất lở đá rơi tứ tung. Khi chấn động dừng lại, mọi người nhìn nhau, không dám hé răng, cũng chẳng ai có can đảm ra ngoài xem xét tình hình.

“Chân dung thiên hoàng trong Điện Thái An có sao không nhỉ?” Cuối cùng cũng có người lên tiếng, giọng trịnh trọng như chí sĩ yêu nước, đó là cậu khối trưởng. Cậu ta chính là người đã òa lên khóc, đau xót vô cùng khi biết đền thờ Minatogawa bị thiêu cháy trong trận ném bom ngày 17 tháng Ba.

“Trận ném bom nhằm vào phía Đông Kobe, Nada, Sumiyoshi, Mikage, Nishinomiya.” Giọng nói sang sảng của một sĩ quan vang lên. “Khối Chín, định trốn đến lúc nào nữa, ra đi!”

Nói là đã đi xa nhưng tiếng bom nổ đáng sợ vẫn không ngớt. Học sinh khối Mười, Mười một đã bị huy động đến nhà máy, chỉ những ngày cắt điện mới đến trường nên bọn Takashi hiện giờ là lớp lớn nhất. Họ miễn cưỡng bò ra khỏi hầm. Những dải thiếc thon dài dùng để chắn sóng vô tuyến dính vào nhau, rơi xuống ngọn tuyết tùng Himalaya trong sân trường nhìn như tuyết phủ trên cây thông Noel.

Cuộc không kích quy mô lớn nhưng lần này không có cột khói bốc lên như đám mây vũ tích. Việc đầu tiên là đi xem xét quanh sân trường, kiểm tra có quả bom nào chưa nổ không, sau đó điểm danh toàn bộ học sinh. Ngoài một học sinh lớp Bảy ngủ say trong hang tối thì tất cả đều an toàn. Những ai có nhà ở Đông Kobe được lệnh rời trường ngay tức khắc, những người khác thì đi lao động tình nguyện đúng theo kế hoạch.

Xe tải ùn ùn chạy về phía Đông. Đường sắt Hankyu, Hanshin hay của Bộ Vận tải toàn bộ đều ngừng hoạt động. Takashi đi cùng đám bạn chung đường, không cảm thấy quá lo lắng. Bọn nó đọc lõm bõm, nhặt nhạnh vài chữ trên mẩu tin trong tờ phụ bản rời dán trên cột điện bên đường.

“Bom 250 cân...”

“Bom 250 cân thì khoét ra cái hố như thế nào nhỉ?”

“Tao mới thấy bom 22 cân thôi.”

Năm 1944, trái bom 22 cân đã rơi xuống một cửa hàng bánh kẹo ở Motomachi phường 1, nửa ngôi nhà bị phá hủy, hai người chết, mọi người hiếu kì nhìn những mảnh bom vỡ làm như báu vật. Nó trông giống quả cân bằng chì dùng khi đi câu cá diếc.

Đi trên đường quốc lộ, gần đến sông Ishiya, Takashi thấy rõ một luồng khói đen la đà trên mặt đất. Ở phía núi và bờ biển cách con sông khoảng 100 mét xếp những chồng gỗ lớn. Cậu ngửi thấy nồng nặc mùi giấm nên nhìn xem thì phát hiện một quán rượu chỉ còn lại biển hiệu, căn nhà đang bốc lửa mù mịt là kho củi, bị lửa bắt vào đống than củi. Chồng gỗ trúng bom đổ lổng chổng nên chậm bắt lửa, chưa lan ra xung quanh.

“Nhìn xem cái gì kìa?”

Khỏi nói cũng biết, đó là xác chết. Người đàn ông ngã trong vũng máu, ruột với dạ dày sổ tung ra ngoài, người đàn bà đứng tuổi nắm tay một đứa trẻ ôm chặt búp bê, không thấy bà ta bị thương chỗ nào nhưng nằm ngã ra bên cạnh.

Ở đằng xa, hàng loạt củi chất chồng từ núi ra đến bờ biển. Nhìn kĩ thì thấy bóng dáng méo mó của một ngôi nhà, nhưng không thấy mái nhà, mái hiên, cột nhà hay cổng ra vào. Đây đó tiếng gào thảm thiết, lửa bốc cao, giày dép lăn lông lốc, Takashi đá bay chúng đi, nhưng thấy chân ê ẩm, chứng tỏ có gì răn rắn ở trong.

Những vết máu đã khô thành màu đen trông như được vẽ bằng bút lông khổng lồ, người lớn đứng đầy đường, dáng vẻ bần thần. Một bà lão ngồi gục cạnh gốc cây bên đường quốc lộ, một ông lão ngồi bệt xuống đường lẩm bẩm mãi một câu như nói cho ai nghe, “Không xong rồi, tất cả đều không xong rồi.” Một đứa trẻ vẫn khỏe mạnh, lôi từ trong đống củi ra một chiếc áo hanten* màu đỏ, tưởng đâu chỉ kịp mang có thế thì lại thấy nó xếp sách giáo khoa ra đường.

Loại áo ngắn khoác ngoài với lớp bông đệm giữ ấm, chủ yếu mặc trong nhà.

Ở một góc nọ Takashi thấy chăng dây thừng, có bom chưa nổ rơi xuống giếng nên không được đến gần. Trong một khu phố khác, đội dân phòng đang dùng xẻng đào bới tìm những người bị chôn sống. Đi đến đâu cũng thấy cảnh bom cháy tàn phá, bầu không khí thay đổi hẳn.

“Nơi này bị hủy hoại rồi.” Takashi nói nhẹ tênh trong khi hai người bạn (một nhà có hiệu thuốc, một nhà có cửa hàng thuốc lá ở mặt tiền quốc lộ, đều còn đủ gia đình) càng đi càng lộ vẻ ảm đạm, thê lương. Chỉ có Takashi tính toán trong đầu, “Trở thành nạn nhân chiến tranh sẽ nhận được gạo trợ cấp đặc biệt, còn được cho bánh mì khô.”

Nếu vậy, có nên khoe khoang trước mặt gia đình bán bánh kẹo truyền thống đó không nhỉ? Hai ngày trước khi cậu còn ở đấy họ toàn ăn cháo với rau mầm, nhưng chắc ở một góc nào đó, họ sẽ ăn thỏa thích cơm nắm nấu bằng gạo trắng như bông. Cậu mong có cái ăn hơn là lo nhà bị phá. Nhưng gần Uozaki, cứ hai khu phố thì một khu bị trúng bom, nhà cậu cũng hơi nghiêng đi, bồn cầu đứng trong nhà vệ sinh, bồn rửa trong bếp đều đổ vỡ, tất nhiên cửa kính vỡ tan, trong nhà đầy bụi không biết ở đâu ra, nhưng những thứ khác đều ổn.

Vùng đó không phải bom 250 cân, quân địch nhằm vào nhà máy nên thả bom 1 tấn, cả một vùng bất hạnh bị phá hủy không còn vết tích trong vòng 50m2, chính giữa lõm xuống một cái hố đường kính 20 mét, nước ngầm đọng dưới đáy. Điện nước đều bị cắt, mẹ cậu lập tức quay về. Một người bạn của bố ở Kakogawa làm bác sĩ, ông chồng đang nhập ngũ còn bà vợ dẫn cả gia đình lánh về nhà ngoại. Bà ta khuyên mẹ nhất định phải đến đó sơ tán, và ít nhất mang theo chăn đệm với quần áo.

Họ không có nguyên liệu cũng như nhân lực để sửa ngôi nhà ở Uozaki, chỉ bị dột thì còn xoay xở được, chứ giờ đến việc đóng mở cửa cũng khó khăn với đôi tay phụ nữ của mẹ cậu. Mẹ bỏ ra 500 yên, thêm 100 yên tiền rượu, cuối cùng cũng thuê được xe ngựa, mất hai ngày để chở hết đồ đạc đến Kakogawa. Nhưng đến nơi, kimono của mẹ và quần áo của bố trong tủ đã bị lấy đi gần một phần ba, mẹ chẳng dám kêu ca gì. Takashi cũng chuyển tới Kakogawa, đi học ở Kobe mất một tiếng rưỡi.

Kakogawa đúng là vùng nông thôn. Trên bờ đê, năm hay sáu chiếc máy bay được bảo quản để dành cho trận chiến quyết định vì tổ quốc, nhưng lại có người bán pin cho đèn pin, phim cho máy ảnh, qua sông thì hoàn toàn là thôn quê. Họ được chia cho căn nhà kho tường đất ở sân trong, mẹ đi thu mua lặt vặt, không biết bà xoay xở thế nào mà duy trì được ba bữa cơm trắng. Mẹ không mắng Takashi tội liên tục ăn vụng, có lẽ bà nghĩ cứ được ngày nào hay ngày đó.

Trận ném bom thứ hai ở Kobe xảy ra sau đó không lâu, Takashi ngắm nhìn khói từ pháo cao xạ đủng đỉnh bay lên, ngọn lửa bốc cao như cột mây vũ tích, hỏa hoạn bập bùng ở bờ bên kia. Nhà ở Uozaki khi đó cũng bị cháy, trong nhà còn đồ đạc, nhưng hai mẹ con đã chuyển nhà nên không được chứng nhận là nạn nhân chiến tranh. Đằng nào cũng là nhà đi thuê, cậu chẳng thấy đau lòng mấy.

Trường học cũng bị cháy, không còn giờ học hay lao động tình nguyện, hằng ngày Takashi ra bờ sông Kakogawa nằm lăn trên bãi cỏ. Thỉnh thoảng có phi cơ từ tàu sân bay bay đến, chẳng rõ chúng bị che mắt bởi lưới ngụy trang, hay coi thường mấy chiếc máy bay béo lùn khó coi được cất giấu ở đó, mà không thấy ra tay.

Ngày 15 tháng Tám, nước Nhật thua trận, Takashi chẳng có cảm xúc mấy trừ nhận thức là người ta bắt đầu xem thường bố mình (người có thể coi là đã tử chiến vì tổ quốc).

Vợ của bạn bố không nói gì, nhưng mẹ đẻ bà ta bóng gió, “Chồng con gái tôi cũng chẳng có tin tức gì, ôm hai đứa nhỏ trở về nơi chỉ có những người già không còn sức lao động thì được gì đâu?” Rồi cụ nói về sự trơ trẽn của những người bị cháy nhà phải đi ở nơi khác, họ làm giá cả chợ đen tăng lên, bới trộm ruộng, nên thị trấn cũng phải hạn chế đi, không lại ảnh hưởng đến dân sống ở đây đã lâu. Ban đầu cụ nhằm vào con gái ruột, sau lại phun ra những lời độc mồm đầy ẩn ý rồi nhìn mẹ Takashi, “Mấy người bị cháy nhà về giùm đi cho lành, hừ.”

Mẹ vờ như không nghe thấy, nhưng cái khó là thái độ của những người nông dân cũng thay đổi hoàn toàn. Họ đánh đồng mẹ con Takashi với dân thành phố chạy nạn rồi thu mua lương thực bừa phứa, nên cả củ khoai thối cũng không bán chứ đừng nói đến gạo. Có lẽ trên tỉnh tính toán các hộ nông dân có khả năng tự cung tự cấp nên lương thực phân phối đến chậm, chẳng mấy chốc hai mẹ con trở lại ăn bánh canh bột mì trộn cám. Thậm chí củi để nhóm bếp nấu ăn cũng khó kiếm, cuối cùng họ đành đi tìm cành cây trôi trên sông Kakogawa.

“Hay chúng ta đến nhà chú ở Moriguchi đi?” Mẹ nói. Dù đã bỏ lệnh hạn chế đèn đuốc, nhà kho này vẫn tối om. Takashi đã nếm trải mùi vị được ăn no nê đến chán, nên giờ tuy không khóc như trước nhưng cả ngày cái đói cứ hành hạ cậu. Nghe mẹ nói chuyển sang chỗ khác, cậu lại dấy lên hi vọng có cái ăn.

“Moriguchi là ở đâu ạ?” Cậu hỏi mẹ một cách nghiêm túc.

“Trước chiến tranh ở đấy từng xảy ra vụ giết người thì phải, mẹ có nghe nói nhưng không biết rõ.” Mẹ không còn kẻ lông mày, vẻ mặt già hẳn đi, lo lắng nói.

“Không sao đâu, có con ở đây,” Takashi nói dõng dạc.

“Vậy mai mẹ sẽ hỏi thử, con thu xếp đồ đạc nhé.”

Các chuyến tàu tuyến Sanyo chật ních lính phục viên, có lần Takashi suýt bị đẩy ra, cậu kể chuyện này với mẹ, thêm mắm dặm muối khiến bà lo lắng vô cùng, “Trường học đằng nào cũng phải sửa nên con cứ tạm nghỉ một thời gian.” Vì đi Osaka kiểu gì cũng mất hai ngày.

Takashi nghĩ bụng biết đâu khi thu xếp hành lý sẽ phát hiện đồ ăn, nên sáng sớm vừa tiễn mẹ xong liền lục tung va li, chăn, hòm quần áo, hộp gỗ đựng chè, thấy có sổ ngân hàng, cổ phiếu, bức tranh quý của bố, nhưng chẳng có gì ăn được. Cậu mệt mỏi rã rời, đằng nào cũng phải thu dọn hành lý nên tìm trong nhà kho đầy thứ linh tinh xem có gì không để lấy trộm, nhưng chỉ có tượng gỗ, nón, và tạp chí cũ hình như của con gái chủ nhà chất đầy trong thùng gỗ lớn. Takashi nhặt trong đó một cuốn Bảo điển y học gia đình lên đọc, thấy viết toàn tử cung rồi ống dẫn trứng, trống ngực cậu đập thình thịch. Cậu lật một cuốn trông như sách mẫu dạy viết có tựa rất to Tuyển tập đồng dao hoàng gia, trong đó có bài gieo âm chữ bảy năm* “Ngỗng theo bầy bay rợp đêm thu, người trong điện ngóng trông”.

Một thể thơ của Nhật, mỗi câu có thể tách làm hai phần bảy và năm âm tiết.

Buổi sáng ở trại giáo dưỡng trẻ vị thành niên bắt đầu bằng giọng the thé của Xe Tăng, “Dậy!”

Ở đây trời vừa sẩm tối đã bị bắt đi ngủ, ai lỡ nhổm dậy mà bị bắt quả tang qua cái lỗ sẽ bị dần cho nhừ xương, nên đám thiếu niên đành nằm xuống sàn gỗ chỉ trải một tấm chăn mỏng, chịu đựng xương cốt đang kháng nghị. Vì thế sáng ra, chúng đồng loạt dậy ngay.

“Bê thùng vệ sinh ra!”

Hiệu lệnh vừa đưa, hai cậu thiếu niên mới đến nhấc cái thùng mới lưng lửng lên, đứng trước cửa, những người khác xếp thành bốn hàng dọc.

Quản giáo liếc qua cái lỗ kiểm tra có dấu hiệu gì lạ không rồi mở khóa. “Nhanh!”

Ngay lập tức hai thiếu niên bê thùng chạy bịch bịch ra ngoài. Gần như cùng lúc, hai mươi căn phòng ở hai bên hành lang đều có hai người chạy ra, đổ thứ trong thùng xuống cống ở cuối hành lang rồi lại tức tốc chạy về.

Chỉ lúc đó người ta mới thấy được cái vẻ hoạt bát đang độ thiếu niên của chúng. Điểm danh xong, tất cả lại từ từ dựa vào tường ngồi đợi bữa ăn thất thường, không theo giờ giấc nào.

Tiếng bát đũa va lạch cạch tiến lại gần, người mang thức ăn tới là thiếu niên phát thức ăn đêm hôm Takashi đến. Cậu ta theo sau hai quản giáo đi quanh phòng như thể cùng hội nhóm.

Sau đêm Takashi đến, thức ăn đổi từ cháo sang cơm trộn tám phần kê hai phần lúa mạch to cỡ một chén trà với một bát canh muối, tuần một lần có thêm lá phổ tai* hầm chung gọi là “ván che cống”. Phần cơm của những người mới đến, Sakurai lấy một nửa coi như lại quả theo lệ, không quá ngang ngược. Cậu ta là người ở Tenroku, chém rách lưng một dân thuộc địa, hăng quá rạch nát chân mình luôn nên giờ là cựu cao thủ què chân. Nhưng dù là Bose ít tuổi nhất cũng sẽ cắt cổ Sakurai trong lúc ngủ nếu bị cướp sạch miếng cơm cứu mạng, hoặc chỉ cần mách với quản giáo thì lập tức cậu ta sẽ bị tống vào phòng trừng phạt. Thời tiết dễ chịu còn đỡ, mùa đông đến mà bị lột trần tống vào đấy thì chỉ có viêm phổi mà chết, đây cũng là điều đám thiếu niên truyền tai nhau.

Một loại rong biển phơi khô.

Sau giờ cơm là giờ làm việc. Các thiếu niên xâu sợi dây kim loại qua lỗ thẻ hành lý để gộp mười chiếc lại với nhau.

Takashi đã 16 tuổi nhưng khai man ít đi một tuổi để tránh khiêu khích Sakurai. Thấy người đến bằng tuổi mình, trước mặt quản giáo không thể hơn thua bằng sức mạnh nên Sakurai hỏi.

“Mày làm với gái lần nào chưa?”

“Mày đã chọc ngón tay vào chỗ ấy của gái trinh chưa?”

Cậu ta muốn tranh hơn thua bằng kinh nghiệm với đàn bà nên hỏi vậy. Takashi lúc đó có ý nghênh chiến, cậu nhớ hồi cấp hai có một tên thích tán gái đã kể chuyện cho hai ngón tay vào chỗ đó nên cứ thế trả lời.

Sakurai có vẻ yên tâm, “Thằng ngu, gái trinh khó lắm mới cho được một ngón vào, cho hai ngón thì còn gì là gái trinh.” Rồi như muốn thị uy tao là người đứng đầu chỗ này, cậu ta huyên thuyên nào chuyện đi chơi ở Tobita, Matsushima*, được đại ca khuyên lấy vợ, đại ca là tuyển thủ đấm bốc hạng nhẹ, đã nốc ao đối thủ cực mạnh tên Hakucho, cậu ta học đấm bốc từ đại ca, đầu tiên dùng tay trái nhắm vào mặt đối phương rồi tay phải đấm mạnh vào bụng khi hắn đang lo phòng thủ.

Các khu đèn đỏ nổi tiếng.

Sau Takashi, hễ có người mới đến cậu ta sẽ nhay đi nhay lại y hệt. Không ai dị nghị gì, nhưng trong cái chuồng rộng 2,7 m, sâu 3,6 m này Sakurai có cố thị uy cũng chẳng ai công nhận, tất cả thiếu niên ở đây chỉ nghe lời Imaichi, người đã ở đây được một năm rưỡi, đến cà quản giáo thấy cậu ta ngủ không thèm dậy cũng bỏ qua.

Sakurai lúc đi đại tiện hay ngượng nghịu lấy chiếu cói che mông, “Của tôi hơi thối, chịu khó nhé.”

Cậu ta ra vẻ thoải mái nhưng thực chất xấu hổ cực độ, ai nấy đều biết.

So với Sakurai, Imaichi chẳng buồn giấu giếm, mỗi ngày đi hai, ba lần, phân toàn nước, mỗi lần như vậy lại quay mông về phía mọi người. “Đã thấy cái lỗ ở mông chưa? Thấy rồi là sắp chết đấy.”

Trên mông cậu ta đầy nốt phát ban đỏ vỡ ra mưng mủ, nối vào nhau như những sợi chỉ, quả thật có gì đó trông như lỗ, nhưng không ai nói ra.

Cơ sở Hirakata này vốn là nơi giam giữ những thiếu niên chưa được kết án. Trong khi chúng bị giam giữ ở đây, người ta sẽ tìm một trại giam phù hợp với tội trạng và thái độ của từng đứa để gửi đi. Tóm lại Hirakata chỉ là nơi chuyển tiếp.

Nhưng cả Tòa tháp Ngoái nhìn* lẫn trại giáo dưỡng trẻ vị thành niên đều từ chối tiếp nhận do đã đầy, nên những thiếu niên này bị đọng lại đây. Việc đăng kí tăng nhân số được thực hiện hàng tháng, trong lúc chờ phê duyệt, nếu nhân số tăng lên hiển nhiên phần cơm cho mỗi người sẽ giảm xuống.

Biệt danh của Học viện Tu dưỡng Đạo đức ở Osaka. Xuất phát từ việc khi được ra khỏi học viện, các trẻ em, thiếu niên đều ngoái lại nhìn vì nhớ đến tình thương của những người quản lý ở đây.

Hồi Imaichi mới đến, trong phòng chỉ có hai, ba người, cậu ta bảo lúc đó cơm nhiều đến không ăn xuể.

“Nhưng nhiều người vui hơn chứ.”

Mỗi khi có nhân khẩu mới, mọi người lại càu nhàu về việc phần cơm bị giảm, những lúc đó Sakurai hay xoa dịu như vậy.

Imaichi đã đến giai đoạn cuối của chứng suy dinh dưỡng, Sakurai có vết thương do dao đâm, Bose khốn khổ vừa bị bệnh giang mai vừa mắc bệnh lậu, còn bị gái mại dâm khiêu khích. Cậu ta thường siết cái chim bé tí của mình, nặn mủ ra, “Đau quá, đau quá...” Cậu ta mếu máo, giọng thều thào như không còn tí sức nào.

Sakurai ra vẻ hiểu đời, trêu chọc, “Vậy sao không cắt nó đi?”

“Kệ tôi!” Bose gắt, quay vào trong tường, nâng niu che chở cái chim của mình.

Takashi bị nổi mề đay, mỗi ngày một lần bụng sẽ đột nhiên đau đến gập người, sau đó nổi mẩn đỏ lốm đốm toàn thân, triệu chứng này bắt đầu từ mùa thu năm ngoái.

Đứa khéo tay làm dép rơm xỏ ngón và xe đạp bằng những sợi dây kim loại xâu thẻ hành lý tên là Ét-xăng bị bắt vì tội ăn trộm râu mực ở sòng mạt chược phía Nam, cậu này mắc bệnh viêm mủ màng phổi, còn cò hương bị nấm đầu. Tất cả mọi người ở đây đều có bệnh. Ban ngày nếu chúng không xâu đủ 1000 cái thẻ hành lý, giờ cơm sẽ bị chậm lại cho đến khi nào làm đủ, nếu lúc tắt đèn không xong thì hôm đó nhịn, vậy nên cả bọn sống chết xỏ dây. Công việc quá nhàm chán.

“Ngỗng theo bầy bay rợp đêm thu,” Takashi lẩm bẩm.

“Đường trắng ngọt ngon, tan chảy trong miệng,” một cậu lúc nào cũng im lặng, trạc tuổi Takashi, vào đây sớm hơn cậu một chút tiếp lời.

Đúng là có bài hát đó trong quyển Tuyển tập đồng dao hoàng gia, Takashi rất ngạc nhiên, bởi lẽ những người khác cao nhất chỉ mới học xong lớp Sáu. Takashi thì đã xoay xở học xong lớp Chín. Cậu ta biết đồng dao của hoàng gia thì cũng không hẳn ảnh hưởng gì, chỉ là cậu tự nhiên thấy bồi hồi.

“Cậu đã làm gì?”

Bình thường chỉ ma mới báo cho ma cũ tội trạng của mình hồi ở ngoài, chứ ma cũ chẳng bao giờ nói lý do mình bị tóm trừ khi muốn chứng tỏ bản lĩnh, có bị hỏi cũng thường lờ đi. Nhưng khi Takashi hỏi, cậu ta nói nhẹ tênh, “Ở khách sạn phía Nam, tôi bị phát hiện tuồn bia ra chợ đen.”

Khi còn làm bồi bàn cho khách sạn riêng của quân chiếm đóng, cậu ta bị dụ dỗ mang bia ra ngoài, trong nửa năm đầu mọi việc trót lọt, nhưng sau đó nghe nói bị đồng bọn chỉ điểm.

“Bố tôi nghiện cá cược đua ngựa nên trong tủ toàn vé đua ngựa trật.”

“Sao cậu không nhờ bố đến đón ra?”

“Ông ấy uống phải rượu có methanol rồi, mẹ tôi đang đi làm nhưng tôi vào đây thì bà thoát được cục nợ.”

Số người bị giam ngày càng nhiều nên trường hợp chỉ ở mức độ trộm cắp vặt, người ta sẽ phóng thích nếu có người giám hộ đến nhận. Ở đây không có chuyện giáo dục và cảm hóa, trong số các quản giáo, Chó Cái là người tương đối hiền.

“Họ hàng xa có không? Chỉ cần họ đến là được thả.” Phòng giam số 18 có vẻ tập trung toàn thiếu niên tội tương đối nhẹ, mỗi lần thấy mặt cả bọn, Chó Cái lại nói vậy.

“Cẩn thận đấy, trong lúc làm việc không được nói chuyện riêng đâu.” Thấy Takashi và tên đeo kính cận dày cộp gọi là Turbo nói chuyện có vẻ thân th