- 2 -

Toàn đi dạy học đã một tháng rồi. Toàn dạy buổi sáng, buổi chiều nghỉ, định ở nhà học thêm chương trình Tú tài.

Bây giờ đã thành thói quen, cứ mỗi sáng, 7 giờ, Toàn đến trường Nữ Trung học, dắt theo em Ngọc, con bà dì, một nữ sinh rất dễ thương, học trường Tiểu học. Chìu theo ý em bé, cô giáo Phạm thị Toan đi thẳng đường Lê Lợi đến ngã tư đường Lê đại Hành, đứng đấy nghe chàng nghệ sĩ mù ca một vài bài. Bé Ngọc nghe mê. Đôi khi trống trường đã đánh, Ngọc còn đòi ở nán lại nghe cho hết bài ca của chàng rồi mới vội vã chạy theo chị đến trường.

Chính Toàn cũng có khiếu về âm nhạc mà Toàn không ngờ. Con nhà nghèo từ thưở bé, lo ẵm em và chụm bếp cho mẹ, Toàn còn biết gì là ca nhạc nữa. Toàn chỉ ru em với vài ba bài hát xưa nghe lỏm bên hàng xóm mà thôi. Đến lớn lên, đi học, bạn gái cùng lứa với Toàn say mê tân nhạc, bỏ cả học hành, nô nức đua nhau tập đàn, tập ca, với tham vọng trở thành danh ca trên đài phát thanh. Riêng Toàn nhất định không chạy theo phong trào ấy. Cô muốn gắng công đèn sách cho đến ngày đỗ đạt, cho có một trình độ học thức khá mở mang, rồi cô mới tìm những thú vui thanh tao của nghệ thuật.

Ngày nay, thì giờ hơi rảnh rang, trí óc đã thư thái, mỗi buổi sáng Toàn nắm tay bé Ngọc, đứng nghe năm ba phút đàn ca của ‘‘chàng nghệ sĩ mù’’ âm nhạc bỗng lâng lâng trổi dậy, réo rắt trong tim cô...

Toàn nghe say mê như bé Ngọc, và mỗi lần nghe xong, cô giáo đều mở bóp lấy hai đồng bạc đưa Ngọc, bảo em cúi xuống đặt nhè nhẹ trong chiếc nón nỉ cũ mòn của chàng. Toàn lặng lẽ rảo bước đến trường, nhưng giọng ca nỉ non của ‘‘chàng nghệ sĩ mù’’ còn văng vẳng dư âm trong lòng cô giáo...

Một buổi sáng thứ bảy, theo thường lệ, cô giáo Toàn dắt em Ngọc đến trường, hai chị em ghé chỗ ‘‘chàng nghệ sĩ mù’’ nghe chàng ca liên tiếp ba bài: ‘‘Đêm đông’’, ‘‘Giọt mưa thu’’, ‘‘Con thuyền không bến’’. Giọng ca nhịp với cung đàn, trổi lên như lời than thở, ai oán, não nùng… Nghe buồn thắm thía làm sao! Toàn có cảm tưởng rằng tuy chàng trai trẻ nghèo khổ và tật nguyền phải dùng cây đàn làm kế sinh nhai, nhưng tiếng hát lẫn tiếng đàn của chàng có một giọng chân thành cảm động, phát xuất từ trong tâm để dân chúng châu thành Mỹ tho tặng chàng danh hiệu ‘‘Chàng nghệ sĩ mù’’, không phải là mỉa mai đâu. Chàng chính là một nghệ sĩ, một bậc tài hoa bị xấu số đó thôi!

Rảo bước đến trường, cô giáo Toàn đã phải nói với em Ngọc

- Chàng ta hát hay quá. Ở Sàigòn chỉ chưa nghe ai đờn và hát hay như thế.

Ngọc bảo:

- Chị ơi, em nghe giọng hát của anh ấy sao mà buồn thảm hết sức! Em ứa nước mắt muốn khóc, chị à. Hèn chi bữa nay người ta xúm lại nghe đông quá.

- Họ nghe vậy mà họ không cho tiền.

- Dạ, em ngó trong cái mũ nỉ của anh ấy chỉ thấy lưa thưa chừng mười đồng. Chị giáo cho 5 đồng, là nhều hơn hết thảy. Mấy người kia, họ chỉ bỏ vô mũ 1 đồng thôi chị ạ. Tội nghiệp quá hả, chị!

- Trong đám đông người nghe đó, giỏi lắm chừng mươi người cho tiền.

- Em thấy có mấy ông lính cũng cho tiền và cho thuốc thơm hút nữa chị ơi.

- Nhưng xem như chàng không để ý đến gì cả... Chàng cứ ngồi rướn gân lên hát, hát như say như mê, như cuồng, như dại...như hòa hồn với mây gió...

Tan buổi học sáng hôm ấy, Toàn vừa dắt em Ngọc về đến nhà thì ông Tư hớt tóc hỏi ngay Toàn:

- Hai à, cậu ‘‘nghệ sĩ mù’’ bị xe nhà binh cán, con biết chưa?

Toàn hốt hoảng, trố mắt ngó ông Tư:

- Trời ơi! Thiệt sao dượng?

- Thiệt. Dì Tư con đi chợ thấy cảnh thương tâm quá về nhà có nói chuyện lại.

- Trời ơi! Tội nghiệp quá vậy! Anh ấy có chết không, dượng?

- Dượng không rõ. Dì Tư con nói: Vào hồi 10 giờ cậu ta cầm gậy đi mò về ngã chợ, băng qua ngã tư Lê văn Duyệt thì bị chiếc xe nhà binh đụng vào cậu, cậu ngã xuống đường bị bánh xe cán lên cái chưn, đổ máu tùm lum. Rồi xe nhà binh chở cậu tới bịnh viện Thủ Khoa Huân...

Bé Ngọc cũng ngơ ngác, buồn xịu mặt:

- Ảnh không chết, hả ba?

- Ba đâu có biết.

Toàn đi vào phòng thay đồ, nhưng hôm nay sao trong lòng hơi buồn bã hoang mang... Toàn cũng không hiểu tại sao Toàn buồn bã như thế sau khi nghe chàng nghệ sĩ trẻ tuổi và mù lòa bị tai nạn? Toàn không hề quen với chàng và không biết chàng tên gì, chàng mấy tuổi, gia đình như thế nào, tại sao phải đi lang thang nơi đầu đường xó chợ, với một cây đàn, và một giọng hát, để làm kế sinh nhai? Với chàng có đôi chút cảm tình, nhưng cảm tình rất tự nhiên chỉ vì giọng hát rung động của chàng đó thôi, cũng như tất cả những người khác, đàn ông và đàn bà, trong đám bình dân thường có dịp ghé lại năm phút nơi chàng ngồi để nghe giọng hát của chàng cũng như Ngọc, em bé 12 tuổi, cũng như bao nhiêu các em khác, thế thôi.

Trưa nay, ở châu thành Mỹ Tho, những người nào đã từng say mê tiếng đàn và giọng hát của người trai trẻ mù lòa, khi biết tin chàng bị nạn xe hơi trầm trọng, chắc là ai cũng thương xót, tội nghiệp cho chàng, chứ không riêng gì cô giáo Phạm thị Toàn ở trường Nữ Trung học. Bà Tư Đen cũng tỏ vẻ thương hại người con trai xấu số ấy. Trong bữa cơm trưa, cả nhà ngồi chung quanh mâm, vừa ăn vừa bàn tán.

Toàn hỏi bà Tư:

- Anh ấy nhà cửa ở đâu mà phải đi lang thang như vậy, dì Tư?

- Ai mà biết! Nhưng cậu ta ở đâu tới đây chớ không phải người ở Mỹ Tho.

- Anh ta không có cha mẹ hay bà con cô bác gì ở đây sao, dì Tư?

- Dì không rõ. Nghe người ta nói hình như cứ buổi sáng thì cậu ta hay ngồi đờn và hát ở góc đường Lê đại Hành, buổi chiều mát cậu ngồi ngoài bờ sông, tối thì ngủ nhờ ở cái Chùa nào đó. Họ đồn cậu ấy có học thức, đã thi đỗ Trung học rồi, nhưng nhà nghèo rồi bị tai nạn sao đó nên mới bị đui hết hai con mắt. Ai tò mò hỏi cậu ở đâu, thì cậu làm thinh. Ai hỏi quá thì cậu nói quê cậu ở Bến tre, có khi nói ở Thủ dầu một, có khi nói ở Biên hòa.

- Sao người ta biết anh là người có học thức, đã thi đỗ Trung học.

- Người ta đoán vậy đó, chớ có ai biết rõ đâu. Cậu ấy có bao giờ nói lý lịch cho ai nghe đâu. Nhưng nói chuyện có vẻ người học thức. Tụi lính Ngoại quốc nghe cậu đờn hay, hát hay, cũng hỏi chuyện cậu, cậu trả lời tiếng Anh cũng được nữa.

Bé Ngọc nói xen vào, giọng con nít:

- Chị hai ơi, dạo trước có bữa em đứng nghe ảnh hát, đông người nghe lắm. Rồi hồi ãnh nghĩ hát, có người hỏi ảnh có vợ con chưa, nhà ở đâu, anh tủm tỉm cười dễ thương lắm, ảnh nói: Xin lỗi ông, đời tư của tôi nghèo nàn khốn khổ, có nghĩa lý gì đâu. Tôi chỉ biết tôi là kẽ tật nguyền, không có ích chi cho xã hội.

Toàn bảo:

- Tuy anh ta đui vậy chớ coi gương mặt cũng biết là người thông minh, và hiền hậu. Chắc cuộc đời của anh ta cũng có cái bí mật gì đó.

Xong bữa cơm, Toàn vào phòng riêng nằm nghĩ như mọi hôm, theo thường lệ. Nhưng trưa nay, cô nhắm mắt để ngủ mà không ngủ được. Hình ảnh chàng nghệ sĩ mù bị xe nhà binh đụng giữa đường, máu chảy đầm đìa, chưa ai biết sống chết ra sao. Hình ảnh ghê rợn mà cô chỉ thấy trong tưởng tượng, cứ hiện nơi góc đường Lê đại Hành, hát lên những lời sầu não nhịp với điệu đàn ai oán lâm ly. Cô rùng mình, mở mắt ra để khỏi thấy cảnh tượng bi thương ấy nữa. Cô ngồi dậy, uể oải, nhìn thực tế yên tĩnh chung quanh cô, như vừa thoát ra một ác mộng. Rồi cô lại nằm xuống.

Để tránh các ám ảnh cứ như đè nặng trên ý nghĩ, cô thử dùng tâm lý để phân tách cảm giác của cô trong lúc này. Thật ra thì tai nạn xe cộ hằng ngày đâu phải là chuyện hiếm, chuyện lạ? Quen với nhịp sống rộn ràng náo nhiệt giữa những đám đông muôn triệu người xen những đám xe nghìn vạn chiếc, người ở những đô thị to lớn như Sàigòn không còn thấy rung động dể dàng nữa trước những tai nạn xảy ra thường xuyên chung quanh mình. Chen chúc trong quãng đại quần chúng đang quay cuồng theo thời gian, hầu hết chỉ lo riêng cho cá nhân, bảo vệ đời sống riêng của mình, còn ai đoái thương đến những đau khổ tật nguyền của kẻ khác? Một chiếc xe cán chết một người, hay một con chó, ở một ngã tư thành phố, thiên hạ bu lại xem chẳng qua vì tính háo kỳ như xem một phim chóp bóng vậy thôi. Cũng có đôi kẻ bùi ngùi thương hại, nhưng rồi ai nấy cũng lo việc riêng của mình, còn mấy ai ra tay tế độ, cứu vớt giùm ai? Lính cảnh sát chở xác người bất hạnh chết oan đưa đến bịnh viện, thế là một tấn kịch hằng ngày bế mạc. Đám đông khán giả giải tán dần sau khi đã thỏa mãn được tính tò mò, mục kích được một cảnh linh động hồi hộp mà không tốn tiền. Họ cũng bàn tán xôn xao, như phê bình một lớp tuồng trên sân khấu, với ác ý hay là thông cảm. Rồi trên đường đời tranh đấu cho sinh nhai, từng đoàn xe cộ lại tiếp tục chiếc ngược chiếc xuôi, lớp sóng người ào ạt không ngừng theo nhịp sống quay cuồng như guồng máy… Một phút qua là trôi vào quá khứ. Còn mấy ai lắng tai nghe tiếng rên rỉ của đau thương?

Cô giáo Toàn nhớ lại những lời của ông Ngọc Minh: ‘‘Mỗi giờ, mỗi phút, mỗi người trong chúng ta đều đi sát bên cạnh đau khổ, nhưng chỉ có tình thương nhân loại, lòng bác ái, từ thiện là nghe thấy tiếng nói đau khổ mà thôi. Còn tất cả đều thờ ơ đi qua. Ý nghĩa của đời ta, và lý tưởng cao cả nhất của nó, là dừng bước lại nơi tình thương nhân loại, nơi lòng bác ái đi cứu giúp hết thảy mọi đau khổ trên đời, - không vì lợi riêng, không vì tin điều tôn giáo, không vì Phật hay vì Chúa. Cứu đau khổ, chỉ vì đau khổ mà thôi.’’

Cô giáo Phạm thị Toàn bỗng ngồi vùng dậy. Đôi mắt diễm huyền mơ mộng của cô đắm chìm trong trầm lặng suy tư. Trong tâm hồn cô như trổi dậy một tiếng nói:

‘‘Tại sao Toàn không đi cứu giúp người nghệ sĩ mù lòa? Chàng ở tỉnh nầy, đơn độc bơ vơ, không một ai an ủi trong cơn hoạn nạn. Nếu rủi chàng bị thương nặng, mình phải tận tâm săn sóc chàng, mình phải đem tình thương nhân loại hàn gắn những đau khổ, bi đát của một kẻ tật nguyền mà một chút ánh sáng của mặt trời cũng không có: mình đã chịu ơn ông Ngọc Minh nhiều lắm, mình chỉ có thể vui sướng được làm một việc gì hợp với lý tưởng cao cả mà mình đã thọ lãnh nơi ông... Phải chứ? Mình đâu được quyền thờ ơ trước thống khổ cùng cực của một người, dù là người ấy mình không hề quen biết, Giờ phút nầy trong bịnh viện của thành phố một người mà vừa bị lâm nguy vì tai nạn, không có quyền nằm nghỉ ngơi. Mình đang mơ một lý tưởng cao siêu, thì đây là cơ hội để mình hy sinh cho lý tưởng. Thương xót hão huyền bằng lời nói suông cũng không khác gì ích kỷ. Đó chỉ là giả dối. Không! Toàn phải đi làm bổn phận!

Toàn đứng dậy, không do dự nữa. Cô mặc áo dài đen, mang đôi guốc, lấy lược chải sơ tóc, rồi ra nhà ngoài tìm em Ngọc con bà dì, khẽ bảo nó:

- Ngọc ơi, em đi với chị không?

- Đi đâu, chị Hai?

- Ra đường chị sẽ cho em biết.

Ngó đồng hồ đeo tay đã 1 giờ 30. Trời nắng chang chang. Toàn không cần đội nón, vì từ nhà đến bịnh viện Thủ Khoa Quân đường không xa mấy, Toàn bảo với bà Tư Đen:

- Thưa dì Tư, con dẫn em Ngọc đi ra phố một tý.

- Con đi phố làm gì giờ này, để chiều mát con đi có được không?

- Thưa dì Tư, tụi con đi một lúc rồi về ngay. Chiều con còn ở nhà chấm bài.

- Ừ. con đi.

Ra ngoài đuờng bé Ngọc nghe Toàn nói đi nhà thương thăm chàng nghệ sĩ mù, xem chàng bị thương nặng nhẹ thế nào, Ngọc mừng lắm:

- Ồ, phải đấy chị hai à. Em sợ anh ấy chết rồi, chị à.

- Tụi mình không chứng kiến tai nạn, không thể biết được. Chỉ ngại giờ nầy đến nhà thương người ta không cho vô thăm.

- Nói sao, để được vô, hả chị Hai?

- Đến đấy sẽ liệu, em ạ. Nhưng phải nói là ‘‘người nhà’’, chứ không thì ai cho vào! Chắc chắn là họ để anh ta nằm phòng bố thí.

- Sao em thương anh nghệ sĩ ấy quá, chị Hai à. Anh ấy đã đui mà nếu bị què nữa thì tội nghiệp biết mấy, chị Hai!

- Chính vì lý do ấy mà chị muốn đến thăm người ta, để an ủi phần nào. Nếu cần phải cứu giúp về phương tiện gì, chị cũng không từ nan. Đó là tình thương nhân loại. Đó là bổn phận. Chị không muốn trốn tránh bổn phận.

- Trong sách Luân Lý em học, cũng có dạy ‘‘Thương kẻ tàn tật, thương người đói rách. Thương người như thể thương thân’’ đó.

Mười lăm phút sau, Toàn và Ngọc đã đến bịnh viện đường Thủ Khoa Huân, ngoài ngõ không ai canh gác. Hai chị em đi thẳng vào sân...

Gặp một chị làm công, Toàn mỉm cười chào, nhưng chị ta ngó chăm chăm gắt gỏng hỏi:

- Cô đi đâu?

- Tôi đi thăm anh mù bị tai nạn xe hơi lúc 10 giờ sáng.

- Giờ nầy cấm người ngoài vô đây.

- Lúc sáng tôi mắc dạy học...trưa về tới nhà mới hay.

- 4 giờ chiều mới được vô.

- Tôi là...người nhà anh ấy, xin chị làm ơn cho tụi tôi vô coi thử ảnh bị thương nặng hay nhẹ, rồi tụi tôi ra liền.

- Nặng, nhưng cô về đi, 4 giờ chiều mới được vô thăm tự do.

Cô Toàn hơi thất vọng, định hỏi rõ về bịnh tình của chàng, rồi về đợi 4 giờ vậy. Nhưng chị làm công trả lời cụt ngủn, hai tiếng:

- Không biết!

May quá, có một cô y tá đứng trong một phòng bịnh hỏi vói ra:

- Ai hỏi gì đó, chị Năm?

- Thưa cô, người ta xin vô thăm người nhà nhưng em biểu 4 giờ mới được vô.

Toàn thừa cơ hội đi thẳng đến cô nữ y tá và nhã nhặn hỏi:

- Xin lỗi cô, vì buổi sáng tôi mắc dạy học ở trường, trưa về nhà mới hay tin, nên vội vàng vào thăm xem anh mù bị xe nhà binh cán lúc 10 giờ sáng nay, bịnh tình có trầm trọng lắm không?

- Chị dạy trường nào?

- Thưa, trường Nữ Trung học.

- Ở trường Nữ, tôi có quen mấy chị. Chắc chị mới đổi tới phải không?

- Dạ.

- Xin lỗi chị, phương danh chị là chi?

- Toàn, Phạm thị Toàn.

- À... Tôi có được nghe tiếng chị. Chị dạy lớp đệ lục phải không? Em tôi cũng là học trò của chị đấy, nó mến chị lắm. Bây giờ chị muốn vô thăm ai?

- Dạ...anh mù bị xe cán...

- À, cái anh ‘‘nghệ sĩ mù’’ đó hả? Chị có bà con với ảnh?

- Dạ, không có bà con.

Cô nữ y tá thấy cô giáo Toàn hơi bối rối, cô vội nói tiếp:

-Ồ, xin lỗi chị...tôi tò mò quá...Xin mời chị đi với tôi... Anh ta nằm riêng ở phòng mổ.

- Bị mổ? Có sao không chị?

- Không phải mổ. Nhưng gãy mất một cái xương nơi ống chân. Bác sĩ phải cưa cái xương đó bỏ đi.

- Thế là nạn nhân phải què mất một chân?

- Bác sĩ sẽ gắn vào đó một ống xương giả rồi đắp lại... Không sao.

Vừa nói chuyện vừa đi, cô nữ y tá và hai chị em cô Toàn đến một phòng kế phòng mỗ. Một phòng riêng biệt... Cô y tá khẽ đẩy cửa, bước vào. Cô Toàn và em Ngọc theo sau.

‘‘CHÀNG NGHỆ SĨ MÙ’’ đang nằm trên giường bịnh một ống chân bị băng bó kín mít từ đầu gối xuống đến bàn chân. Không biết chàng ngủ hay thức, chỉ thấy nằm không cử động. Chiếc áo sơ mi trắng của chàng còn dính nhiều vết máu chưa khô. Gương mặt chàng đầy nét đau thương, nhưng đẹp và hiền lành. Chính những nét đau tê tái ấy càng làm tăng vẻ đẹp trai của người nghệ sĩ mù.

Chiếc đàn mandoline chàng dùng mọi ngày được đặt nằm bên cạnh chàng phía bên trái, và bị đứt cả dây, mất nhiều phiếm. Mặt đàn cũng không còn nguyên vẹn, bị móp, bị gãy nhiều nơi. Chiếc đàn nầy không còn dùng được nữa, có lẽ vì thương tiếc nó mà chàng âu yếm giữ nó ở bên cạnh.

Cô y tá đến gần chàng:

- Ông ơi, có người quen đến thăm đây.

Bịnh nhân gắng gượng hỏi, tiếng chàng như rên rỉ:

- Ai đấy?

Cô y tá quay lại nói khẽ với Toàn:

- Chị ở lại thăm bịnh nhân, tôi xin phép còn đi làm công việc.

Toàn nhã nhặn nắm tay cô:

- Cám ơn chị nhé. Tôi cũng chỉ hỏi thăm bịnh nhân một chút rồi về.

Cô y tá bước ra ngoài. Toàn khẽ bước đến cạnh, giường. Cô do dự chưa biết nên gọi bịnh nhân bằng gì. Gọi bằng ‘‘ông’’ như cô y tá vừa rồi, có vẻ trịnh trọng quá. Đoán chừng chàng chỉ lớn hơn cô vào khoảng 3, 4 tuổi thôi, cô định gọi bằng ‘‘anh’’ cho thích hợp hơn.

Đành rằng không quen biết, nhưng người trai trẻ cùng lứa với cô, dù cô xưng hô với đôi chút cảm tình thân thiện, như hồi cô còn đi học vẫn quên xưng hô như thế với các bạn nam sinh, cũng chẳng ngại gì. Vả lại đây là cô lấy tình thương nhân loại mà hỏi thăm một nạn nhân mù loà đang đau khổ trên giường bịnh, nên cô không thẹn thùng e lệ. Cô cất tiếng dịu dàng hỏi:

- Anh bị xe đụng có trầm trọng lắm không?

Người nghệ sĩ mù tra lời yếu ớt:

- Dạ, Bác sĩ nói bị gãy một cái xương trong ống chân.

- Anh có đau nhiều không?

- Dạ, có. Thầy y tá bảo bây giờ mới bị cũng chưa đau gì mấy. Tối nay nó sẽ sưng lên to và đau nhức ghê gớm. Nhưng Bác sĩ có tiêm thuốc cho êm dịu bớt.

- Người ta có cho anh biết sẽ chữa cách nào cho mau lành mạnh không?

- Dạ, nghe mấy thầy mấy cô làm việc ở đây nói là thế nào cũng phải mổ ống chân để lấy cái xương gãy đó ra, hoặc là bó cái xương đó lại bằng plâtre. Bác sĩ thì chưa nói thế nào cả.

- Anh ăn uống được không?

- Dạ...tôi đau nhức quá, chưa ăn uống gì được cả.

- Gia đình anh đã hay tin anh bị nạn chưa?

- Dạ...tôi...không có gia đình.

- Anh không có bà con thân thuộc gì ở đây sao?

- Dạ…không.

- Bạn hữu của anh có ai đến thăm anh không?

- Dạ...không, Tôi làm gì có bạn.

- Anh ở đâu?...Anh trọ nhà ai?

- Tôi không có nhà trọ... Tôi thường ngủ nhờ trong một ngôi chùa.

Cả hai người cùng im lặng. Cô giáo Phạm thị Toàn cảm động, thương xót, đứng nhìn chăm chăm nét mặt đau khổ của chàng nghệ sĩ tài hoa, đôi mắt chàng bị bịt kín lại không lọt vào được một tia sáng mặt trời. Chàng hỏi:

- Xin lỗi, cô...hay bà?

Toàn khẽ mỉm cười, e lệ:

- Cô.

Bệnh nhân lại im một lúc, rồi hỏi:

- Xin cô tha lỗi... Tôi được hân hạnh nói chuyện với cô từ nãy giờ, được hân hạnh cô hỏi thăm, mà tôi chưa rõ...cô là...

- Tôi là...một người đi đường.

- Sao cô biết tôi nằm ở đây?

- Sáng nay tôi đi chợ, thình lình trông thấy anh bị tai nạn khủng khiếp và thấy xe nhà binh chở anh vào bịnh viện, nên tôi tìm đến thăm.

- Cô có lòng bác ái đối với kẻ bị nạn, thật đáng kính phục. Xin thành thật cảm ơn cô.

- Nghe anh nói Bác sĩ có thể chữa được, tôi mừng cho anh. Tôi sẽ cầu nguyện Phật trời cho anh khỏi bị tàn tật nơi chưn nữa.

- Cô ơi...

- Tôi đây...

- Cô có lòng nhơn đức, thương xót kẻ tật nguyền, tôi cảm động lắm... Và xin tạ ơn cô, nhưng tôi cũng xin cô đừng cầu nguyện làm chi... Dù người ta sẽ chữa khỏi cho tôi, hay là tôi sẽ bị tàn tật một lần nữa, tôi cũng tin rằng số phận của tôi phải thế...

Giọng an ủi của Toàn rất nhỏ nhẹ, dịu hiền:

- Anh không nên bi quan... Anh rán chịu đựng đau khổ, nhưng anh cứ hy vọng... Nếu anh muốn tôi giúp đỡ anh một phần nào, tôi xin sẵn sàng giúp anh, theo phương tiện của tôi.

- Cô ở đâu?

- Tôi ở tỉnh nầy. Từ nhà tôi đến bịnh viện không xa mấy. Tôi xin hứa sẽ mỗi ngày đến thăm anh. Anh cần dùng những gì cứ cho tôi biết.

- Tôi là kẻ tàn tật, đời tôi coi như vứt đi, tôi còn cần dùng gì nữa, thưa cô?

- Anh có bà con thân thuộc nào ở xa, muốn nhắn gì tôi xin nhắn giùm anh... Anh cứ cho tôi biết địa chỉ của họ, tôi sẽ biên thư thế cho anh.

- Tôi không có ai là bà con thân thuộc, cô ạ, như tôi đã thành thật nói với cô lúc nãy.

- Anh bị đưa vô nhà thương đột ngột quá vậy, thì áo quần và đồ đạc anh cần dùng hằng ngày anh để đâu, tôi có thể đi lấy đem đến cho anh được không?

Chàng nghệ sĩ mù im một lúc, bỗng khóc lên một giọng đau đớn:

- Cô ơi...!

Toàn khẽ hỏi:

- Sao anh khóc...? Chắc những vết thương ở chưn làm anh đau nhức lắm phải không? Anh còn bị đau ở đâu nữa không?

- Thưa... không...

- Hai cánh tay của anh có sao không?

- Thưa... không...

- Anh nằm yên cho khỏe... anh đừng buồn đừng khóc... Anh coi tôi như một người bà con muốn giúp đỡ anh trong muôn một, anh đừng ngại chi. Nếu anh không có họ hàng thân quyến ở đây, thì tôi sẽ xin đến mỗi buổi chiều, độ nửa tiếng đồng hồ để săn sóc anh...

- Tôi cảm ơn cô nhiều lắm... Nhưng... Thưa cô... tôi làm phiền cô như thế, tôi rất ái ngại.

- Anh không làm phiền tôi đâu. Tôi tình nguyện giúp anh trong khi anh bị tai nạn. Tôi vui vẻ được làm chút bổn phận tầm thường thôi.

- Cô cho phép tôi gọi cô bằng ‘‘chị’’, để tỏ lòng khâm phục và tri ân của tôi.

Toàn cười rất tự nhiên:

- Xin lỗi anh, anh năm nay mấy tuổi?

- Thưa, 25.

- Tôi còn kém tuổi anh cơ mà! Tôi làm ‘‘em’’ phải hơn chứ, tôi chỉ yêu cầu anh một điều nầy thôi, là những món gì tôi sẽ đem đến anh dùng, mong anh đừng từ chối. Một điều nữa, là anh cần dùng món gì, hay việc gì, anh cũng cứ thật tình cho tôi biết, tôi sẽ tùy theo phương tiện của tôi xin sẵn sàng giúp anh, không câu nệ. Anh đồng ý nhé?

Bịnh nhân vẫn có nét mặt đau khổ, giọng nói rất thành thật, cảm động, như muốn nói nhiều mà ngậm ngùi. Chàng chỉ khẽ đáp:

- Dạ...

Toàn vui vẻ, thân thiện:

- Chắc không? Anh hứa đi!

- Dạ... Tôi xin hứa...

- Thế là anh đã đồng ý rồi đấy. Bây giờ anh cần dùng những gì, chiều mai tôi đem vào.

Chàng nghệ sĩ mù suy nghĩ một lúc:

- Tôi đợi sáng mai Bác sĩ thăm bịnh sẽ quyết định như thế nào, rồi chiều mai tôi xin trả lời cô rõ.

- Dạ. 4 giờ chiều mai tôi sẽ đến thăm anh. Bây giờ chúc anh nằm nghỉ yên...

Bịnh nhân muốn cố gắng ngồi dậy, nhưng Toàn bảo:

- Anh đừng ngồi dậy để khỏi động đến những vết thương ở chân... Chào anh nhé.

- Dạ, chào cô... Xin cảm ơn cô...nhiều lắm...

Ở bịnh viện về, Toàn nói thật ý định của mình cho Dì và Dượng nghe. Ông Tư hớt tóc khen ngợi và rất tán thành:

- Cháu cứu giúp kẻ hoạn nạn là việc nên làm chớ có sao! Ở đời mình phải thương người trong lúc gặp tai họa, đó là việc phước đức. Dượng nghe cháu nói. Dượng chịu lắm.

Nhưng vợ ông, bà Tư Đen, tỏ ý không bằng lòng:

- Cháu là con gái, người ta là con trai. Cháu vô thăm một lần thì không sao, chớ mỗi bữa mỗi tới, lo săn sóc đỡ đần, lại đem đồ đạc vô cho, sợ rồi thiên hạ dị nghị đấy cháu.

- Thưa Dì, tại người ta mù lòa, mà bị tai nạn nguy hiểm thì cháu mới giúp đỡ chứ. Cháu có tình ý gì đâu mà sợ dị nghị?

- Cháu không có ý gì, nhưng ở thành phố nhỏ như ở Mỹ tho này, người ta ưa nhiều chuyện lắm. Người ta đâu có biết là cháu có lòng nhân đạo, giúp người tàn tật, thương kẻ nghèo hèn? Người ta cứ phê bình cho là cháu có tình ý gì với cái cậu đui mắt đó, nên mới lo cho cậu như vậy. Không lẽ cháu là cô giáo mà cháu lại hạ mình xuống đi săn sóc một kẻ ăn mày ăn xin ngồi đầu đường xó chợ hay sao? Cháu nghĩ kỹ lại coi dì nói như vậy mà có đúng hay không?

- Thưa Dì, anh ta đâu phải là người ăn mày ăn xin! Cháu không dám khinh khi một chàng thanh niên tuy rủi ro chịu cảnh mù loà nhưng đời sống vẫn lương thiện. Lấy tiếng đờn giọng ca làm kế sinh nhai, là một nghề tốt đẹp, chứ có gì hèn hạ! Cháu cũng lựa người nào thật là đau khổ, xứng đáng để cháu giúp đỡ, chứ đâu phải cháu bạ đâu giúp đó?

- Dì nói vậy, nhưng việc đó tùy ý cháu, Dì chỉ sợ dư luận thành phố ở Mỹ tho người ta bàn tán xôn xao, Chớ nếu cháu cho là việc phải thì cháu cứ làm. Dì đâu có cản được.

Ông Tư hớt tóc nói:

- Việc gì mà bàn tán xôn xao hở? Thời buổi bây giờ người ta hoan nghênh những công tác xã hội, chỉ sợ không làm được chớ làm được là việc quý, đáng khen, không ai phê bình bậy bạ đâu. Như các bà Xơ đi săn sóc những người cùi đó, thì sao? Cháu có ý nghĩ nhơn đạo, cháu cứ hành động theo lòng thích muốn của cháu, Ai có nói gì, dượng sẽ bào chữa cho.

- Cháu có làm gì sai lầm mà cháu sợ dư luận chứ! Nhưng thưa Dì, Dượng, đồng lòng cho phép cháu giúp đỡ người ta, thì cháu mới giúp.

- Dượng bằng lòng đó.

- Dì cũng bằng lòng, chớ Dì không ngăn cấm việc làm phải của cháu. Dì chỉ lo là lo vì những kẻ không hiểu phê bình bậy bạ làm mất danh giá của cháu đó thôi, vì cháu còn con gái, mà làm cô Giáo sư trường Trung học nên Dì cũng nghĩ xa xa một chút. Dì sợ các bà Giáo cô Giáo và học trò bàn tán.

- Cháu xin Dì cứ an tâm. Cháu sẽ không làm mất danh giá của cháu đâu. Trái lại, cháu thấy cháu làm được việc từ thiện nào, cháu giúp đỡ được ai chút ít dù là một an ủi nhỏ mọn, cháu cũng thỏa mãn. Cháu thưa thật với Dì Dượng là trước kia cháu không có ý nghĩ gì về sự giúp đỡ kẻ đau khổ. Vì chính cháu cũng đau khổ mà cháu còn giúp được ai? Nhưng từ ngày cháu nhờ ơn ông Giáo sư Ngọc Minh cho cháu tiếp tục việc học hành và thành đạt theo ý nguyện như ngày nay, cháu được tiêm nhiễm những tư tưởng nhân đạo bác ái của ông, cháu thấy rằng nếu ở trên cảnh đời đầy rẫy những bất công, mà người nầy giúp đỡ người kia, người kia giúp đỡ người nọ, để nhẹ bớt được phần nào, thì đời sống có vẻ thích thú và có ý nghĩa thanh cao đẹp đẻ biết bao! Còn nếu chỉ lo ích kỹ riêng phần mình, ai đau khổ mặc ai, ai tàn tật đói rách mặc ai, ai hẩm hiu trơ trọi mặc ai, miễn phận mình được ấm ro, thì đời sống còn thú vị gì nữa! Sống như thế lạt lẽo lắm và buồn lắm! Cháu đem lại chút ít an ủi bằng lời nói, bằng việc làm, cho anh thanh niên tàn tật đau khổ kia, cháu thấy lòng cháu vui vẻ lạ!

- Cháu định giúp đỡ cậu nghệ sĩ mù bị tai nạn đó bằng cách nào?

- Còn tùy theo phương tiện của cháu.

- Dì thấy cậu ta cũng tội nghiệp...

- Hoàn cảnh anh ấy đáng giúp đỡ lắm. Nhưng cháu thương mến anh ấy vì anh ấy không ăn mày tình thương của ai hết. Cháu thành thật mến anh từ lúc cháu hỏi chuyện anh trong bịnh viện và biết được đôi chút về tư cách của anh.

- Tư cách thế nào?

- Một thanh niên khả ái, mặc dầu bị cảnh ngộ bi đát nhưng vẫn hãnh diện, thanh cao, không chịu hèn hạ. Anh rất điềm tĩnh, lễ phép, tỏ ra một người có giáo dục, đáng kính mến.

- Tên cậu ấy là gì?

- Cháu không hỏi.

- Nó biết tên cháu là gì không? Nó có hỏi cháu ở đâu, làm nghề gì không?

- Dạ, không,

Em bé Ngọc xen vào, nói với mẹ:

- Má ơi, anh ấy khóc, má à.

Toàn tiếp lời:

- Anh ấy khóc, vì cảm động nghe cháu tỏ ý muốn săn sóc anh và an ủi anh.

Bà Tư Đen hơi bùi ngùi. Bà lấy trầu ăn, làm thinh, có vẻ chính bà cũng thương xót, đàn bà, dù sao, cũng rất dễ cảm động.

***

Chiều hôm sau, Toàn vào nhà thương thăm bịnh nhân, đem vào cho chàng một bộ áo quần bà ba mới được giặt ủi trắng bốc của ông Tư gởi cho, (Bà Tư không phản đối) và một đôi dép da, do Toàn lấy tiền của mình ra mua. Đôi dép của chàng đã bị rơi đâu mất lúc xe nhà binh chở chàng vào bịnh viện, chàng đi chưn không.

Nghe tiếng cô chào và hỏi thăm, chàng muốn gắng gượng ngồi dậy, Nhưng Toàn không cho:

- Anh ngồi dậy sao được! Chân của anh bị băng bó, cần phải nằm yên tĩnh, anh cử động sẽ đau nhức lắm đấy.

Chàng nằm yên. Toàn dịu dàng bảo:

- Sáng mai, trước khi bác sĩ đến đây thăm bịnh, anh nhớ thay bộ quần áo này nhé.

- Dạ, xin cám ơn cô.

Giọng nói của chàng rất yếu. Không phải giọng ấm áp và trong trẻo lúc chàng hát những bài ‘‘Giọt mưa thu.’’ ‘‘Con thuyền không bến...’’. Tiếng chàng bây giờ chỉ bé nhỏ như một hơi thở trầm lặng, như bị nghẹn ngào trong cổ gần muốn tắt luôn như đôi mắt của chàng đã tắt. Chắc chàng đã khóc nhiều lắm từ lúc bị tai nạn bất ngờ.

Đúng theo thì giờ như cô đã sắp đặt, chiều nào cô giáo Phạm thị Toàn cũng đến thăm bịnh nhân, và đem vào cho chàng một ít món cần thiết, hoặc một vài trái cây. Cô hỏi thăm cặn kẽ, chăm chú theo dõi bịnh tình và tự tay săn sóc cho chàng rất chu đáo như một cô y tá dịu hiền tận tụy đối với một thương binh.

Không cho bịnh nhân biết, cô còn gởi nơi chị làm công coi sóc khu bệnh thất này, một số tiền hai trăm đồng để nhờ chị săn sóc hằng ngày, cho từ những bữa ăn, những chai nước uống, cho đến các công việc cần thiết cho một người mù lại bị què một chân đi không được, và không làm gì được cả,

Muốn tránh khỏi người ngoài bàn tán nọ kia, Toàn có khẽ dặn bịnh nhân!

- Nếu có người nào hỏi tôi là ai, thì anh cứ bảo là một người em họ, con ông chú, anh nhé.

- Dạ... Xin lỗi cô, cô...thứ mấy?

- Thứ Hai.

- Cô có thể cho tôi được biết phương danh không?

- Anh cứ gọi là cô Hai, tiện hơn.