9. Ngăn Sông Cách Núi

Mới học xong bằng hai năm mà đã hết trường. Muốn học lên nữa thì phải đi xa. Gần nhứt cũng hơn 150 dặm, ba giờ lái xe. Xuống Omaha (Nebraska). Cái thành phố có cái tên mới nghe như nghe tiếng Nhật, Yamaha, Toyota, Honda … Phải đi xa, hai vợ chồng tôi quyết định như vậy. Nhưng chỉ mình tôi thôi, vợ tôi và mấy nhóc vẫn ở lại nhà, tiểu bang nhà, South Dakota. Và tôi sẽ về thăm vào cuối tuần. Tôi nói với sponsor của tôi rằng, rủi có ngày nào tôi trở về Việt Nam, tôi sẽ làm ba má tôi buồn nếu tôi chỉ lấy được bằng cán sự, bằng AAS, mà thôi. Phải học lên kỹ sư, lấy bằng kỹ sư, bằng BS. Vì vậy tôi từ chối, không nhận việc của hãng Honeywell, 3M, và Perkin Elmer. Tôi đi interview để có kinh nghiệm mà lại được kêu. Rán thêm hai năm nữa, thời gian rồi sẽ qua mau. Đã lỡ phóng lao thì cũng nên theo lao.

Cuối hè, tôi, một người một .. xe thân hành xuống Omaha. Thấy mình như học trò quê lên tỉnh. Thành phố lớn quá, đường năm sáu lane một chiều. Cũng may xa lộ I-29 rẽ vào thành phố, băng qua sông Missouri thì dẫn ngay vào đường Dodge, con đường tôi muốn tìm. Tìm được đường, rồi tìm được trường. Tìm được trường, rồi phải tìm ông Chaiman.

Credit transfer, một quarter hour thì bằng hai phần ba semester hour. Nếu tính hết cái học bạ hai năm của tôi thì tôi được chín chục giờ, nhưng ông Chaiman nói chỉ được transfer tối đa sáu mươi lăm giờ, tương đương với hai năm đầu của đại học bốn năm. Ông so cái học bạ của tôi và cái học bạ mẫu của trường mới, rồi gạch bỏ từng cua một. Một công việc nhàn nhã, làm như thuộc lòng. Trường hợp của tôi cũng không phải là lần đầu tiên. Xong, ông chẳng buồn hỏi tôi tiếng nào, tự động ghi bốn cua vào giấy ghi danh cho tôi, cho semester tới. Kéo ngăn tủ lấy triện son ấn “kịt” rồi đưa cho tôi. Good luck, ông mỉm cười nói với tôi như vậy. Thank you, rồi tôi rời khỏi phòng. Vừa bước ra thì có người khác bước vô, sinh viên đổi trường nối đuôi nhau thành hàng. Tôi ngồi bẹp xuống hành lang lôi giấy tờ ra xem lại. Lấy làm hài lòng vì được đâm ngang vào năm thứ ba. Nhưng, không hài lòng lắm vì hai cua buổi sáng hai cua buổi chiều. Làm sao mà tìm việc làm cho phù họp với giờ giấc như vầy. Trở lại phân trần với ông Chaiman ngay bây giờ cũng không tiện. Thôi kệ, từ từ rồi tính.

Tôi tạt vào văn phòng tìm việc cho sinh viên. Ghi tên vào list chờ đợi tại bàn con nhỏ thư ký rồi kéo ghế ngồi chờ. Một hồi cũng được kêu vô phỏng vấn, cũng may là có nhiều phỏng vấn viên. Tôi tả sơ hoàn cảnh của tôi và kết luận rằng tôi cần gấp một công việc để làm, để kiếm tiền. Nhìn tấm giấy ghi danh, bà Mỹ làm cho tôi trả lời ngay:

– Mày chỉ còn làm ban đêm thôi. Clean-up, không còn công việc gì khác hơn nữa. Nhiều hãng clean-up đang cần người.

– Ghi vô đi. Hãng nào cũng được. Ngày tao xuống đây học, ngày nhập học, là ngày tao bắt đầu.

Tôi vắn tắt như vậy và không quên cám ơn bà ta. Rời văn phòng tìm việc tôi lang thang lên câu lạc bộ sinh viên định tìm cái gì để gặm cho đỡ đói. Việc chuyển trường đã xong, công ăn việc làm cũng đã có, bây giờ còn một vấn đề quan trọng nữa là chỗ ăn chỗ ở. Vừa nhai miếng sandwich, tôi vừa lật lật cuốn điện thoại. Gọi ai đây? Có quen ai đâu mà gọi. Gọi họ Nguyễn vậy, cùng họ với mình, chừng nào không xong thì gọi họ khác. L, M, N, Nelson, Newman, Newsome, Nichol … Quá rồi, lật trở lại, đây, Nguyễn, một lô Nguyễn. Cứ bắt trên gọi xuống vậy.

– Hello.

Tiếng đàn bà làm tôi giựt mình, nửa muốn hang-up, nửa tiếc mười xu. Kệ, nói chuyện với đàn bà thử một lần xem sao, đã lỡ gọi rồi:

– Hello. Dạ chào chị … Tôi là Hùng đây, tôi tên Hùng. Tôi ở xa mới tới đây đi học. Tôi không quen biết ai ở đây, định gọi vòng vòng để tìm chỗ ở trọ. Sở dĩ tôi gọi chị là vì chị cùng họ Nguyễn với tôi. Nhà chị có phòng trống không? Làm ơn cho tôi ở nhờ đi.

– Tụi tôi cũng mới tới đây có mấy tháng thôi. Đang ở chung cư, không có phòng trống đâu. Tôi thấy anh nên gọi mấy anh độc thân.

– Chị biết ai độc thân ở đây không? Cho tôi xin số điện thoại đi.

– Tụi tôi mới tới cũng không biết ai có gia đình, ai độc thân nữa anh ơi. Thôi anh gọi người khác đi, bye nha…

Chưa kịp hỏi thêm tiếng nào nữa thì bị bà chị vô tình cúp ngang xương. Thất bại. Nhưng thất bại là mẹ đẻ của thành công, thất bại cho mình một bài học, một kinh nghiệm: chỉ gọi những người có tên là đàn ông thôi. Gặp đàn bà nguy hiểm quá, họ tưởng mình điên khùng, chọc phá, họ chửi cho một mách thì càng mang họa. Mới bị họa đây thì bây giờ phải có phúc, phúc bất trùng lai, họa vô đơn chí. Phúc, gọi anh chàng Nguyen, Phuc V. này chơi.

– Hello…

Nghe được giọng đàn ông tôi mới thấy nhẹ mình, rồi bắt đầu đờn lại bài cũ:

– Hello. Chào anh Phúc. Tôi là Hùng đây. Tôi ở South Dakota mới xuống, định tìm chỗ ở trọ, đi học. Anh biết có ai độc thân ở đây cần người ở chung chia tiền nhà không anh?

Một vài giây trôi qua không thấy đầu kia trả lời, thấy lâu như một buổi …, rồi đột nhiên có tiếng:

– Có tui nè. Lại đây chơi.

Tôi mừng quýnh:

– Vậy hả. Hên quá. Anh cho tôi địa chỉ đi.

– Một một bốn ba, đường 40.

– Tôi tới liền đó. Anh đừng có đi đâu hết nghen, chừng nửa tiếng trở lại…

Tôi nói đại như vậy chớ chưa biết đường 40 nằm ở đâu. Dỡ bản đồ ra xem, cũng hên thiệt, thấy mình đoán trúng. Khoảng nửa tiếng cà rịch cà tang vừa chạy vừa xem chừng số nhà rồi cũng tới. Anh Phúc chờ tôi ở bãi đậu xe, đeo kiếng đen như thám tử, đứng dựa vào chiếc Vega. Xuyên qua cặp kiếng đen, tôi thấy anh tuổi cũng sồn sồn. Tay bắt nhưng mặt chưa chắc đã mừng, cũng phải cần thời gian tìm hiểu.

– Lên nhà chơi. Ở đây nóng quá.

Nắng xế trưa chiếu vào mặt tường, hắt trở ra hừng hực, bốc khói. Chung cư, lại cũng chung cư chớ có nhà cửa gì. Một dãy hai tầng, bốn căn, hai trên hai dưới. Anh Phúc ở tầng trên, căn đầu song hướng ra lộ. Anh mở tủ lạnh lấy đá làm hai ly coke rồi trở ra salon ngồi nói chuyện với tôi. Tôi kể thân phận tôi, một vợ bốn con, thèm đi học nên phải xa nhà. Anh kể thân phận anh, cũng một vợ bốn con, nhưng sợ cộng sản nên cũng phải xa nhà. Đằng nào cũng nhà, nhưng nhà của anh sao mà xa quá. Mấy tuần qua, anh Phúc bị hãng bánh lay-off, mới xin được hãng thịt bò. IBP (Iowa Beef Processing) hình như ở đâu cũng có, tuần tới bắt đầu đi làm. May là anh thất nghiệp nằm nhà, còn nghe điện thoại, không thì tôi đâu có cơ hội được gặp anh.

– Có một phòng ngủ thôi. Anh muốn ở thì ở. Tui ở một mình không có ai nói chuyện cũng buồn.

– Ăn thì nhiều chớ ở bao nhiêu. Tui đóng đô ở bộ salon này thì được rồi. Nhưng, anh tính chi phí tiền bạc ra sao, cho tui biết đặng tui lo. Thà mất lòng trước đặng lòng sau.

Suy nghĩ một hồi, anh Phúc nói:

– Thấy hoàn cảnh của anh cũng tội. Anh cứ đưa tôi mỗi tháng năm chục còn ăn uống, điện nước, gì gì để tui lo hết cho.

Chiều hôm đó, lái xe trở về South Dakota, tôi thấy lòng hân hoan, phơi phới. Chỉ mất một ngày mà lo xong tất cả mọi chuyện. Vợ tôi ở nhà chắc cũng đang hồi hộp trông ngóng bóng tôi về.

Việc ghi danh, nhập học, thì dễ thôi. Việc đi làm, đi clean-up, mới là việc đáng lo. Tàn buổi học chiều đầu tiên, tôi gọi điện thoại cho hãng. Carriage Cleaners. Xếp dặn tôi đến sở sớm hơn một giờ để làm giấy tờ. Mất cả tiếng đồng hồ lái xe. Ra tuốt ngoài đường 130, đường 140. Đến nơi tôi mới biết công việc của tôi là đi hút bụi mấy chung cư. Sáu tên vô một nhóm, tính luôn thằng trưởng nhóm. Không biết bao nhiêu nhóm, đông lắm. Tôi được biệt phái cho nhóm 5, có thằng nhóc Mỹ đen mười lăm, mười sáu tuổi làm đầu tàu. Mới ngày nào vai mang ba-lô chiến đấu, trấn ải địa đầu gìn giữ quê hương, bây giờ vai mang máy hút bụi, đi hút bụi. Thấy nhục nhã làm sao. Thấy hận đủ thứ: hận đời, hận cộng sản, hận cho số phần, và hận cả ông già Chaiman… Tôi lót tót theo đám nhóc như một lũ côn đồ. Leo lên xe Van, rồi nhớ hồi nào mình leo lên GMC lần đầu tiên. Muốn khóc mà không khóc được, muốn bỏ job mà bỏ không được, mình cần tiền để sống. Tụi nhỏ đâu phân biệt được tuổi tác của người mình, tưởng tôi cũng cùng lứa với bọn nó, nên có thằng dám nhằm tôi mà nghịch:

– Mày có thích công việc của mày không?

– Công việc là công việc.

Tôi trả lời như vậy và bọn nó cười hề hề như ngụ ý là tôi sẽ có cơ hội nếm mùi cuộc đời hút bụi mà tôi chưa được biết. Xe chạy một lúc lâu rồi ngừng lại ở một nơi mà lũ nhỏ gọi là cái complex. Complex là chung cư cỡ lớn, gồm trung bình từ hai chục đến ba chục dãy, một hoặc hai tầng. Mỗi tầng có độ hai chục căn, mỗi bên mười căn với một hành lang chạy ngay giữa. Chỉ làm sạch cái hành lang này mà thôi. Một đứa lo một dãy. Thằng nhóc đầu tàu chỉ tôi vào dãy thứ nhất, nó vào dãy thứ hai, và tiếp tục mấy đứa kia vào những dãy kế. Nó dặn tôi rằng:

– Mày phải hút thật sạch và hút thật nhanh. Lúc tao trở ra cửa đó thì tao cũng muốn mày trở ra cửa này. Không được chậm trễ.

Vòng đầu tiên tôi cố ý làm thật sạch, nên chậm. Ló đầu ra thì gặp ngay thằng nhóc đang chận trước cửa:

– Mày làm lâu quá. Tụi nó làm hết mấy dãy rồi.

Tôi chẳng thèm trả lời, đi lại dãy thứ 7, chui vô làm tiếp vòng thứ hai. Vừa hút vừa chạy. Ló đầu ra cũng thấy thằng nhóc, đứng bên kia vọng qua:

– Lẹ lên nữa, lẹ lên nữa. Mày nghe không?

– OK

Tôi nghĩ chắc thằng nhóc này muốn chơi xỏ lá với mình. Nó làm cách gì mà lẹ vậy. Phải cho nó một bài học cho bỏ ghét. Tôi mở máy chạy rầm trời mà không thèm hút gì hết. Lượm mấy bao thuốc, tàn thuốc bỏ vô túi rồi vọt trở ra. Lại cũng thấy nó ở bên phía bên kia, to tiếng hăm dọa:

– Mày bị đuổi, mày bị đuổi rồi … Mày biết không? Lẹ lên, lẹ lên.

Tôi nổi sùng, quạt lại:

– Câm cái miệng mày đi, nhóc con. Tao chỉ có hai tay thôi. Mày thấy không?

Cũng may lúc đó là lúc trở về dọn dẹp club house và chung quanh hồ tắm. Không biết lần này tại vì làm chung một đám hay vì bị tôi cự một phát mà thằng nhóc im bớt cái họng.

Rồi tất cả chất lên xe Van, chạy vòng vòng tìm cái complex khác. Tôi cố tình tránh xa thằng nhóc. Phải làm cách nó năm ba dãy mới được an toàn. Không còn hút cái gì nữa hết. Buồn thì lượm rác, bằng không chui vô rồi lững thững chui ra. Thằng nhóc đâu còn thì giờ đâu mà kiểm soát. Nó cũng chạy như chạy giặc, chạy có cờ.

Mười một giờ đêm tôi mới mò về đến nhà. Anh Phúc đã ngủ mất đất. Lấy sức để sẵn sàng cho ngày mai. Mới cắt thịt, chưa quen, thế nào cũng rã rời tay chân. Tôi rón rén vào phòng tắm dội nước cho mát rồi xuống bếp lục đồ ăn. Hai khúc thịt bò, thịt thăn, của anh Phúc lận về là cái chắc, đã được luộc sẵn. Thịt tươi, chỉ xắt lát chấm nước mắm mà ăn cũng thấy ngọt, thấy ngon làm sao. No bụng, tôi ra sofa nằm thẳng cẳng. Chuyện đời cũng lắm trớ trêu, nhưng còn thì giờ đâu mà nghĩ ngợi, suy tư. Ngủ.

Cái nghề đeo máy vaccum này, chịu đựng mới một tuần mà anh hùng thấm mệt. Nên qua thứ hai tuần sau, lợi dụng mấy giờ trống sau lớp học buổi sáng, tôi lang thang đi tìm việc khác. Theo đường Dodge ra đường 72, đường “bảy mươi sách cần” theo anh Phúc, tôi thấy một lô tiệm ăn. Cứ tấp vô điền đơn, nộp đơn, hết cái này tới cái khác. Burger King, Hardy, Mac Donald, Kentucky Fry Chicken… rồi đi lần xuống Long John Silver. Long John Silver là tiệm chót tại vì bà manager gọi tôi vào phòng trong phỏng vấn tại chỗ, và nhận luôn tại chỗ. Buồn ngủ mà gặp chiếu manh. Khỏi cần phải đi đâu xa. Ngày mai đã có giờ đi làm, tới đây học chiên cá, chiên tôm… Chiều hôm đó, sau khi đi hút bụi trở về sở, tôi ngang nhiên tuyên bố với thằng nhóc:

– Chuyến này đến phiên tao. Tao lay-off mày, mày biết không? Gửi check của tao về địa chỉ này đây.

Thằng nhóc mặt mày buồn xo, chẳng nói với tôi tiếng nào. Hình như nó cảm thấy nó có tội, cái tội áp bức tôi trong buổi ban đầu. Tôi nghĩ nó đang hối hận.

Nghề chiên cá, chiên tôm ở Long John Silver là một nghề hết sức máy móc. Bốn vạc dầu sôi, bốn cái thùng vuông vức, khoảng chín tấc chín tấc bề cạnh và ba tấc bề sâu, lúc nào cũng chứa đầy dầu. Nhiệt độ của dầu được điều chỉnh tự động bằng điện tử, thả món gì vô cũng thấy nó sôi bùng lên. Một thùng dành riêng cho french fries và hush puppies. Một thùng dành riêng cho cá. Còn hai thùng còn lại dành cho tôm, scallop, clam… và chicken stick.

Món nào cũng lăn bột, chiên. Hầu hết đã được làm sẵn, không biết từ đâu chở tới, vô bao giấy chất đầy trong tủ đá. Cứ lôi từng bịch, từng bịch mà thảy vào mấy vạc dầu. Chỉ có cá là phải pha bột, nhúng bột tại chỗ mà thôi. Việc thái cá, cá cod, thì giao cho mấy tên manager. Đây là một cái quyền mà cũng là trách nhiệm, bổn phận, và phải học qua một khóa.

Bên trên mỗi vạc dầu, phía trước cái quạt hút khói, còn có một hàng nút push button để canh giờ chiên. Tôm hai phút, cá ba phút, clam bốn phút, gà năm phút… đã được programmed sẵn. Chiên cá thì bấm nút cá, chiên gà thì bấm nút gà. Hết giờ là nó bíp-bíp và chớp đèn báo động. Vớt ra thảy lên ngăn, là xong. Lúc nào cũng phải có sẵn tối thiểu mười miếng mỗi thứ. Mấy lúc đông khách, thảy năm ba thứ vô một thùng, đến hồi nó tranh nhau bíp-bíp, bíp-bíp, không biết cái nào mà tắt, mà vớt. Cũng vui. Vớt ra lộn thì để đó lát nữa chiên lại, bằng không thảy vô thùng rác, vừa tiện vừa lợi.

Chỉ có chiên cá là phải học thôi. Bột nhúng không được nhiều không được ít. Một miếng ngay giữa, bốn miếng bốn góc, bốn miếng bốn cạnh, rồi tám miếng giữa chín miếng kia. Tôi gọi là bát quái trận, cứ theo thứ tự ngũ hành, bốn phương, tám hướng mà thả vào là trúng. Độ nghiêng của miếng cá cũng phải vừa tầm, và phải thả xuống thật gọn, thật khéo. Không gọn, không khéo thì dầu nổ. Dầu nổ thì dầu văng. Văng vô mặt phỏng mặt, văng vô tay phỏng tay. Sợ phỏng mặt phỏng tay, thả xuống không gọn, không khéo thì cá lại dính chùm. Cá dính chùm thì cá lại vô thùng rác. Cá vô thùng rác nhiều quá thì phải … coi chừng.

Tôi coi chừng kỹ lưỡng lắm mà rốt cuộc cũng không xong. Số là tôi đem cá đem tôm về ăn dặm với thịt bò của anh Phúc cũng vừa được hai tuần, sắp sửa đến lúc tôi đứng chiên một mình thì có chuyện lớn. Trưa hôm đó, một đám áo “vét” nâu, cà vạt nâu, phù hiệu Long John Silver gắn trên miệng túi, bất thần xông vào kiểm soát. Làm ăn kiểu này đâu có được. Tư lệnh trước khi đi thanh tra thì phải có công điện cho chỉ huy trưởng, để chỉ huy trưởng chuẩn bị chớ. Đằng này không, thanh tra mà không báo động gì ráo trọi. Một tên cắc cớ nhảy vô đứng chiên cá tay đôi với tôi. Gặp giờ ăn trưa đông khách, làm việc gì cũng phải hấp tấp, vội vã, vậy mà trúng cái vạc dầu mắc dịch bữa đó chiên cái gì cũng mắc lẹo. Không hiểu mấy tên “cốm” đó ghi nhận tài năng của tôi như thế nào, mà qua ngày sau, tôi không ngờ tôi bị đuổi. Hết giờ làm, bà manager kêu tôi vô phòng riêng nói chuyện:

– Bữa nay là ngày chót của mày.

Câu nói thẳng thừng như ruột ngựa, không tình cảm, không ân oán giang hồ gì cả. Vắn tắt như thế thôi, khỏi cần nêu lý do. Lần đầu tiên rũ áo từ quan, trả lại đồng phục, bảng tên. Biết mình rất cần việc làm, nhưng tôi cũng dửng dưng, cũng chưa thấy cả bầu trời sụp đổ. Không làm chỗ này thì đi làm chỗ khác. Mấy cái đơn nộp ở mấy tiệm kia cũng được hai tuần rồi, cũng sắp tới ngày nó kêu. Nhưng tính chắc hơn, tôi trở lại văn phòng tìm việc ở trường. Bà job commissioner của tôi cứ tưởng tôi vẫn còn làm việc ở hãng Carriage Cleaners. Tôi tả sơ về công việc tôi phải làm, về những đòi hỏi, những chỉ tiêu phải đạt được, bà ta nghi ngờ, ra vẻ ngạc nhiên, thắc mắc. Lật tới lật lui chồng hồ sơ để trên bàn, rồi bất chợt bà quay qua hỏi tôi:

– Mày chịu đi bỏ báo không? Không đi làm được buổi sáng, không đi làm được buổi chiều thì đi làm buổi tối..

Tôi cầm giấy giới thiệu của trường đi xuống trung tâm phát hành báo, newspaper circulation, của tờ Omaha World Herald. Người này chuyền tay người kia, đưa tôi qua mấy nẻo hành lang, tới mấy văn phòng, và sau mấy lần ngồi chờ đợi tôi mới gặp được “người cần ngườì”. Đúng là tay bắt mặt mừng:

– Vô đây, vô đây. Chừng nào mày đi làm được?

– Bất cứ lúc nào.

– Tốt lắm, ngồi xuống đây, để tao nói sơ về cái round của mày .. Đây, bản đồ đây. Cái round của mày dễ lắm, chỉ phân phối vòng vòng khu đại học mà thôi. Khu này, mày rành quá rồi. 160 tờ, mười xu một tờ, 16 đồng một ngày, mày làm chủ lấy mày. Không có gì khó hết. Ngày mai mày đi theo tao, tao sẽ chỉ cho. Mày biết tiệm Seven Eleven ở góc đường 52 và đường Leavanworth không? Tao gặp mày ở chỗ đó. Lúc hai giờ, AM.

– Hai giờ sáng?

-Ừ, từ hai giờ sáng đến sáu giờ sáng. Bốn tiếng là vừa.

Tôi bật ngửa. Nhưng, cần tiền thì cứ phải làm. Không làm không tiền, không tiền không sống, không sống không học, không học thì ước vọng của mình sẽ tiêu tan. Phải cố gắng hơn nữa, hơn nữa, và tôi cúi đầu chấp nhận công việc mới, công việc thứ ba trong vòng một tháng.

Canh một, anh tỉnh giấc mộng vàng, tìm ông nhà báo thở than đôi lời, Canh hai, vật đổi sao dời, tính sao ông tính cũng một đời kiếm cơm …

Đúng là cái nghề thức giấc canh khuya. Một giờ rưỡi tôi đã dậy, vừa đánh răng, vừa mặc đồ, vừa chạy. Anh Phúc thế nào cũng giật mình, nhưng chắc anh nghĩ là tôi học bài khuya, chớ làm gì biết tôi đi bỏ báo. Mắt nhắm mắt mở mà tôi cũng lái xe đến đúng giờ, đúng chỗ hẹn. Bill, ông thượng sĩ già không quân đã từng qua Việt Nam thời 67-68, đã tới trước tôi một chút. Ông bảo tôi ra ngồi băng sau xem ổng làm việc, băng trước dành cho hai chồng báo cao đến cổ. Tay phải có nhiệm vụ xếp báo, cuộn tròn tờ báo. Tay trái tròng sợi dây thung và quăng báo, hai bên, trái phải. Một bên bắn trực xạ, một bên bắn vòng cầu. Việc lái xe thì hai tay san sẻ cho nhau, buông tay này bắt tay kia. Tôi bắt đầu tập cuộn báo, ràng dây thung.

– Nhớ căn nhà gạch có hai cây to trước cửa này, phải liệng vô tận trong hành lang. Ông già hưu trí này không thích đi ra xa. Ông hay phàn nàn về việc này dữ lắm.

Tôi để mắt thâu hình căn nhà trong bóng đêm.

– Bữa nay không có insert. Mày biết insert là gì không? Là quảng cáo của Sears, của JC Penny, của K.mart, của mấy tiệm bán thực phẩm. Mỗi insert mày được thêm một xu … Đến ngã tư đèn xanh đèn đỏ này thì quẹo trái, thảy vô căn nhà thứ ba bên trái …

– Xong quẹo mặt ra đường Center. Thấy cái nghĩa địa không? Thảy trước cổng sắt này hai tờ, cứ cuộn thành một cuộn.

– Rồi tới tiệm Thrifty Neckel, năm tờ. Càng nhiều tờ càng có lợi cho mày. Đỡ mất thì giờ.

– Xong rồi tạt qua trái. Con đường này có năm chỗ. Thứ nhất là căn nhà có double garage.

– Cái thứ hai có cái đèn đêm trước sân …

– Cái thứ ba …

Tôi bắt đầu quên lần, quên lần mấy đoạn trước. Ghét, không thèm để ý ông Bill nói cái gì nữa, làm sao mà nhớ hết 160 chỗ cho được. Đã vậy, ban đêm, nhìn nhà nào cũng giống nhà nào, bên mình nhà lá giống nhà ngói thì bên này nhà gạch cũng giống nhà cây.

– Tới đây mày phải xuống xe, đi vô cái chung cư này, có bảy căn. Đi, đi theo tao.

Tôi bước xuống xe, vọt miệng nói:

– Ê, Bill, tao thấy tao chỉ có short memory thôi.

– Mày đừng có lo, rồi mày sẽ nhớ. Tao già đây mà tao còn nhớ, huống hồ còn trẻ như mầy. Tao bảo đảm mày tập khoảng hai tuần là được.

Ông Bill cứ tiếp tục tả cảnh, tả tình những điểm làm dấu mà ông đã thuộc lòng. Tôi nhướng mắt hết lên, duỗi chân, tụt xuống, gác đầu vào thành ghế định làm một giấc. Mà cũng không yên, đường khuya vắng người, vắng xe, ông Bill chạy cả hai lane, quẹo bên này, tạt bên kia. Người tôi theo đó mà quật qua, quật lại.

– Mày thấy cái hàng rào cao phía trước không? Biết đó là chỗ nào không?

– …..

– Vòng đai của trường đua Ak-Sar-Ben. Mày biết Ak-Sar-Ben là gì không?

– ….

– Là chữ viết ngược của chữ Nebraska… Tới nhà bà già này thì mày phải bỏ báo vô thùng thơ. Bà ta muốn như vậy, và mình phải chiều khách hàng, phải làm đúng theo lời yêu cầu của họ. Khách hàng là number one mày biết không?

– Không … Ô, mày nói gì?

– Nhớ phải bỏ vô thùng thơ.

Trong nửa tỉnh, nửa mơ tôi không còn nghe ông Bill nói gì nữa, chắc nói một mình riết rồi cũng đã cái miệng. Xe chạy cũng còn ẹo qua ẹo lại, lúc ngùng, lúc tiến… Rồi bỗng nhiên có tiếng ồn ào xung quanh, hình như có xe chạy, có người đi … Thành phố như đang sống lại, tôi ngồi thẳng lưng, và ông Bill cũng bắt đầu lái xe cẩn thận. Mặt trời mọc. Những tia nắng đầu ngày chiếu vào mặt làm mắt tôi cay cay. Lúc ông Bill quành xe trở về tiệm Seven Eleven, nhìn đồng hồ, tôi chỉ còn 10 phút, đủ thì giờ để chạy nhanh đến trường cho kịp lớp sáng. Ông Bill không quên dặn dò tôi:

– Nhớ chiều về đi ngủ sớm. Sáng mai gặp lại mày.

Tôi thực tập ba đêm liên tiếp thì đến cuối tuần. Tới ngày phải về South Dakota thăm nhà. Rồi thời gian vút bay đi, đầu tuần lại đến, lại xuống Omaha. Nhưng lần này đặc biệt hơn, tôi có đem theo cái cassette của mấy đứa con tôi để thâu lộ trình. Đúng là diệu kế, ông Bill cười, chịu thôi, không hiểu tôi nói gì trong đó. Thêm một lần thực tập nữa thì tôi bắt đầu lái xe, và cho ông Bill ngồi phía sau. Nghe lại tiếng mình trong băng như tiếng người bịnh hoạn, nghẹt mũi, cảm cúm vì thức đêm. Thỉnh thoảng có tiếng chửi thề, vài lời phát ngôn bừa bãi không biết vì ai cho ai, nhưng rất có hiệu quả để làm dấu một ngôi nhà khó tìm, khó nhớ.

Đêm xuất hành một mình lần đầu tiên tôi bỏ sót ba chỗ. Tôi biết chắc như vậy. Vì mỗi ngày tôi có bốn tờ báo dư, trừ hai tờ tôi quăng lên nóc nhà thì phải còn lại hai, nhưng tôi còn đến năm. Thế nào ông Bill cũng gọi. Đi bỏ báo bù là nhiệm vụ của ổng, lẽ dĩ nhiên ổng không thích lắm. Quả thật, trưa tôi đi học về là có điện thoại. Nghe tiếng ổng là tôi vào đề ngay:

– Tao miss ba nhà phải không?

– Có một thôi, không tệ lắm. Có một người gọi, họ gọi thì tao mới đem báo, không gọi thì xin miễn . À, chiều nay nhớ ghé văn phòng đặng tao đưa hồ sơ, giấy tờ cho mày nghen.

– … còn cái cửa sổ thì sao?

– Bể kiếng hả? Nhà nào?

– Không nhớ rõ lắm, hình như trên đường bảy mươi. Ai trả đây?

– Mày khỏi lo. Mình có bảo hiểm.

Tôi thở phào nhẹ nhõm …

Nghề bỏ báo là nghề mua báo bán báo, mua đi bán lại. Báo trong thùng hai mươi lăm xu, báo bỏ dài hạn tận nhà lại rẻ hơn, hai chục xu. Mình bán ra hai chục xu nhưng mua vô chỉ mười xu. Một lời một. Nếu không tính tiền xăng, tiền dây thung cho những ngày nắng, tiền bọc nylon cho những ngày mưa. Và tiền công phải bỏ ra đi đòi nợ. Người mua báo thường thường trả tiền trật vuột lắm. Họ đâu nhớ ngày nào họ mua, ngày nào tiền hết hạn. Ba tháng một lần, gửi giấy nợ kèm theo báo, gọi điện thoại nhắc chừng. Rồi đôi khi phải đích thân tới nhà gõ của:

– Tao là paper-boy của mày. Tao tới lấy tiền báo

Tôi theo đuổi cái nghề vạc ăn đêm này thấm thoát đã hơn ba tháng, gần hết fall semester. Trời về đông càng ngày càng lạnh. Gió về khuya càng ngày càng buốt. Tôi bỗng nhớ đến bài Nhặt Lá Bàng của Nhất Linh trong Đôi Bạn. Gió nữa lên, lạy trời gió nữa lên. Mỗi lần tôi quăng một tờ báo là mỗi lần tôi thấy thằng nỡm nhặt một lá bàng! Thằng nỡm? Thằng nỡm còn dở, thằng nỡm đâu có biết mùa đông Omaha tuyết rơi trơn trợt như thế nào.

Dạo này tôi với anh Phúc như mặt trời, mặt trăng, ít khi gặp nhau lâu, ít khi nhậu với nhau một hai lon bia như lúc trước. Tại vì lúc tôi nhận đi bỏ báo, thì ảnh không còn cắt thịt bò nữa, mà lại đi rửa hãng thịt bò, ca đêm. Hãng thịt bò đang hồi xuống dốc, lay-off nhân viên dài dài, may là anh còn được công việc này thay thế ngay, bằng không cũng đã đi xin trợ cấp thất nghiệp rồi. Rửa hãng thịt bò phải mang giày ủng cao đến háng, loại giày của mấy người đi câu suối, câu cá trout. Nước nóng pha lẫn máu bò nhiều chỗ ngập tới đầu gối. Thấy bắt ớn, về nhà hết muốn ăn cơm, anh than như vậy. Giờ tôi ngủ là giờ ảnh đi làm, giờ tôi đi bỏ báo là lúc anh sắp sửa mò về. Cuối tuần tôi lại về thăm nhà.

Tuy ít tâm sự, hàn huyên nhưng giữa anh Phúc và tôi cũng có cái tình, tình đồng hương, tình tương thân tương trợ. Cái tình đơn sơ này tưởng được bền lâu, ai ngờ nó cũng chết yểu. Vì em của anh Phúc, thằng Linh, mấy năm theo bạn bè bụi đời ở miền Oregon bỗng nhiên trồi trở về Omaha. Tôi đã đóng đô ở phòng khách, nên Linh chỉ còn cách thảy tấm nệm xuống sàn nhà bếp mà làm chỗ ngủ.

Lúc đầu tôi thấy Linh ít nói, hình như nó đang có tâm sự buồn, tâm sự chán nản của một kẻ “nam nhi thất chí” thì đúng hơn. Nhưng vài tuần sau, sau khi lang thang tìm việc khắp nơi không được một việc gì, thì nó bắt đầu cay cú, cứ hay nói đổng nhiều câu dạy đời, nhưng không hẳn tự dạy đời. Nói một mình mà chạm vào đầu anh Phúc. Dần dần Anh Phúc không chịu nổi cái triết lý tầm phào của ông em, cái triết lý mà anh Phúc bảo là ngược đời, là ngu xuẩn thì hai anh em bắt đầu gây gỗ liên miên:

– Tao thấy tiếc rẻ cho tuổi trẻ của mày, cuộc đời của mày. Học không ra học, làm chẳng ra làm. Qua đây mấy năm rồi mà không bằng người ta mới tới.

– Thì anh đã đi làm rồi đó. Coi anh có hơn người nào mới tới không. Hay anh chỉ biết có đi rửa hãng bò mà thôi. Anh chỉ có cái nhìn thiển cận.

Cãi qua cãi lại cũng có bao nhiêu đó: đi học đi làm, tuổi già tuổi trẻ, qua lâu với mới qua, nhìn xa nhìn gần. Một người anh muốn biến cải ông em, và một ông em thất nghiệp, nghĩ quẩn. Rồi một hôm, sau màn cãi nhau dữ dội, anh Phúc quyết định:

– Được rồi. Đầu tháng này tao dọn đi chỗ khác. Tao để cái apartment này cho mày ở. Coi thử mày tài khôn tới đâu. Coi thử mày có lo nổi cái bản thân hèn mọn của mày hay không cái đã.

Anh Phúc đâu có nghĩ rằng anh nói như vậy, làm như vậy là đụng chạm tới tôi. Tôi cũng phải lo cho thân tôi nữa rồi. Tôi đã giảng hòa cho hai anh em nhiều lần nên tôi có kinh nghiệm. Vì có kinh nghiệm nên tôi biết chuyến này anh Phúc nói thiệt, làm thiệt.

Tôi thiên đô về Bellevue, một thành phố nhỏ tiếp giáp phía nam Omaha, cách Omaha chừng mười lăm dặm. Ở với ông Bill, ông chủ báo của tôi. Tám chục đồng một tháng, ăn và ở, room and board. Hai vợ chồng già và ba cô con gái ở tuổi cặp kê. Tối ngày rậm rật, boy friend rần trời, cãi lộn như giặc chỏm. Cũng may tôi được ở tầng trên với hai ông bà, còn ba nàng thì đôn tuốt xuống basement cho đỡ ồn, đỡ dội. Có lần tôi làm một bữa cơm chiên Dương Châu cho cả nhà ăn. Hột gà chiên, ham chiên, hotdog chiên trộn lộn với cơm và xì dầu mà ai cũng khen ngon, làm tôi tưởng mình là cựu đầu bếp nhà hàng Đồng Khánh, cựu đầu bếp toàn quyền Đông Dương, chớ đâu phải cựu đầu bếp Long John Silver. Gần hết tháng đầu thì ông Bill cho biết:

– Tao rất tiếc phải nói với mày điều này, nhưng tao phải nói, tao phải lấy mày một trăm hai chục một tháng, bắt đầu tháng tới.

Không lẽ ông này muốn đuổi mình đi? Tám chục một tháng cũng là gồng mình rồi, một trăm hai chục thì còn đâu tiền đổ xăng. Tôi nghĩ chắc là tôi phải đi, và tôi cũng nghĩ đây là dịp tốt cho tôi đổi nghề. Đang giữa semester thứ hai, tôi chỉ đi học buổi sáng, tội gì làm cái nghề bỏ báo này hoài. Tôi trả lời:

– OK. Để tao suy nghĩ rồi tao sẽ cho mày biết ngay …

Bổn cũ soạn lại, tôi lật cuốn điện thoại lần thứ hai. Nhưng, tôi bắt đầu phân vân với những nhân vật họ Nguyễn của tôi. Không thèm kêu họ Nguyễn nữa, kêu họ Phan, họ của vợ tôi … Ô hay, Phan …, có Phan, Ban V. Rev nữa. Phan mục sư thì dễ nói chuyện rồi. Con chiên tôi bỗng nhiên như tìm được đạo. Chiều ngày đó tôi có hẹn, mò tới thăm ông Phan. Nhà ở khỏi trả tiền mướn mà lớn như dinh ông tướng. Tôi thoáng thấy trong nhà thấp thoáng bóng dáng con gái lớn, thì biết là việc ăn nhờ ở đậu tại đây không xong rồi. Nhà Mỹ, con gái Mỹ thì không sao, chớ nhà Việt Nam, con gái Việt Nam thì dễ bị tiếng đời dị nghị. Rồi ông hứa sẽ giới thiệu cho tôi thằng Jeff, nhân viên xã hội thuộc cơ quan CWS (Church World Services), đã giúp đỡ dân ty nạn ở vùng này rất nhiều. Ừa, sao mình dốt tính, không nghĩ đến chuyện nhờ vả những cơ quan từ thiện này ngay từ lúc mới xuống đây? Lẹ thiệt, qua ngày hôm sau thằng Jeff, tuổi độ 30, đến tìm tôi, phỏng vấn tôi đủ điều.

Tôi dời đô một lần nữa, xuống cái basement ẩm mốc ở nhà thằng Jeff. Basement chỉ cho phép đi xuống đi lên chứ không được đi vô đi ra. Lần này, basement and board ba chục đồng một tháng. Thằng này nó muốn cứu độ mình đây, hay là nó muốn claim mình là dependent để lấy thuế về nhiều hơn một chút cũng không biết chừng. Cái basement thiếu hơi người lâu ngày trở thành hôi hám như ổ chuột. Mất cả buổi trời mới xếp được đồ đạc chẳng ai xài sang một bên, nhường chỗ cho một khoảng trống kê được một cái giường, một cái bàn. Hốt rác, hút bụi, xịt lysol khắp nơi, mà cũng không hết mùi hôi. Dễ thở về mặt tiền bạc, mà ngộp thở về mặt không khí. Chờ lúc hai vợ chồng thằng Jeff vắng nhà, tôi cạy tấm ván ép, phá lớp cách nhiệt, toàn là than cục bên trong, mới mở được cái cửa sổ. Một cái lỗ tò vò. Chõi được tấm bửng sắt lên mới thấy cỏ, thấy cây …, thấy gió mát thổi ngang tầm mắt. Thoải mái quá chừng. Nhưng, con Linda, vợ thằng Jeff về, nó thấy, nó sợ quá bèn la oải oải:

– Rắn. Không được đâu, mở trống như vầy là rắn bò vô nhà…

Tôi phải trấn an nó:

– Hê, tao nằm ở đây, rồng còn không dám vô nói gì đến rắn.

Rồi sợ nó giận, nó đuổi cổ mình đi thì càng mang họa, tôi tiếp ngay:

– Tao nói giỡn chơi. Để rồi tao sẽ gắn thêm một lớp của lưới. Mày đừng có bận tâm đến vấn đề này.

Tôi sống với cái lỗ thông hơi này như con cá mắc cạn, lâu lâu phải trồi lên mặt nước hớp hớp khí trời. Tuy nhiên tình cảnh nào cũng có cái hay, cái đẹp của nó. Con cá mắc cạn, với tôi, đẹp nhất có lẽ là mấy đêm học khuya. Nhìn ra ngoài, thấy cảnh đời hiện diện dưới đèn đêm, trong sương mù mờ ảo. Rồi thấy cuộc đời mình cũng mờ ảo theo. Thấy thèm một mối tình liêu trai. Tiếc là xứ Mỹ này coi rộng mênh mông như vậy, nhưng mà không còn đất cho mình dụng võ. Rồi những đêm mưa. Tốc tốc …, mưa rơi, trên tấm bửng sắt, từng giọt, tốc tốc …, nhỏ vào hồn, cô đơn, vắng lặng.

Từ lúc rơi xuống basement của thằng Jeff, là tôi biết, đời sống của tôi đã được buộc dây an toàn. Mình xuống sâu mút chỉ rồi thì đâu còn lún đi đâu được nữa. Số phận của tôi hẩm hiu như vậy mà rồi cũng có bạn đồng hành. Vài tháng sau, thằng Jeff lôi thằng Xu, không biết từ đầu đường xó chợ nào, về nhập bọn với tôi. Lần này phải vứt bỏ một mớ đồ đạc mới tìm được chỗ trống. Rồi quét dọn, hút bụi, xịt lysol. Thêm một cái giường, một cái bàn. Tội nghiệp ông bạn đời trẻ tuổi của tôi, 18, bấy giờ một mình một thân, không cha mẹ, không anh em, không bà con thân thuộc. Nhưng, không biết chữ, không biết mặt vần ABC mới là điều đáng buồn, đáng thương. “Danh ca”, “danh ca” thứ thiệt, “danh ca” Phú Quốc từ thuở lọt lòng. Mới qua, tìm được cái chân quét dọn trong một hãng làm đồ nhựa. Chưa dám bỏ sponsor, nhưng trước sau gì nó cũng về Texas, Louisiana thôi, tôi nghĩ như vậy. Mỗi lần tôi viết thư thay nó, theo lời nó tâm sự để gửi về Phú Quốc thăm bà con họ hàng, lòng tôi cảm thấy hết sức bùi ngùi, cho nó mà cũng cho tôi.

Cái senior project của tôi, cái máy đo vận tốc không khí thật chậm, cm/giây, cũng được design và build trong cái hố này. Ngày nó chạy cũng là ngày tôi sắp sửa ra trường. Rồi ra trường …, Magna Cum Laude. Đường về Omaha, con đường tôi đã chọn, phút đầu tưởng là xuôi buồm thuận gió, không ngờ lại lắm chông gai. Nhưng, đối với tôi, tôi học được một điều: đường về Omaha không khó vì ngăn sông cách núi …