- 3 -

MỘT cái xe hơi lịch sự đã chờ ở cửa. Con Lu và con Dick thấy chủ đến mừng rít lên. Vũ-Đại trèo lên ngồi đằng sau, thằng Minh, thằng Bích mỗi đứa ngồi một bèn hai con chó to bằng hai con bê ngồi chồm hỗm ở dưới chân chúng.

Chiếc xe phăng phăng chạy trên đường nhựa qua phố Tràng Tiền, ra đường bờ sông, rồi bon lên cầu.

Vũ-Đại cũng chẳng để ý gì nhìn đám cây cối xanh rì đột khởi ở giữa hai dòng nước đỏ ngầu, khiến cho cảnh cầu sông, cảnh hùng vĩ lại có vẻ nên thơ. Ông cũng chẳng nhìn gì đến những đám mây trăm sắc thi nhau bay lượn ở lưng trời, cũng chẳng để ý gì đến cái hiện tượng rất đẹp lúc xế chiều. Vừng thái dương đã xế về tây mà ánh sáng vàng giọi đang chen chúc nhau dập dờn trên đợt sóng. Người đi kẻ lại cùng xe cộ tấp nập ầm ỹ ở trên cầu cũng không làm cho ông nhãng những câu chuyện rất thú vị của thằng Minh, thằng Bích. Cái xó xe hơi ấy là một vũ trụ thần tiên, một thế giới khoái lạc an nhàn của ông.

– Thày ơi, con Lu của thằng Bích nó bé hơn con Dick của em.

– Nhưng mà nó béo hơn, đầu nó to hơn, đuôi nó dài hơn chứ. Nó chạy nhanh hơn ngựa.

– Con Dick của anh cũng béo, cũng to cũng dài. Hôm nọ nó còn chạy nhanh hơn ô-tô, có phải không thày?

Những tiếng cười khanh khách xen lẫn vào những câu nói, ngớ ngẩn. Đối với người thì những câu nói rất là vô vị, nhưng đối với Vũ-Đại lại bao hàm một ý nghĩa rất mặn nồng.

Ông thấy ông trẻ lại, kiến thức ông hình như «lùi» lại tương đương với kiến thức thằng Minh, thằng Bích nên ông cũng chêm vào vài ba câu «ngộ nghĩnh», ông dương đông, khích tây để cho chúng cãi lý với nhau, nhưng khi thấy hai tiểu tướng quân ngồi hai bên đã quá hăng hái, sắp ra chiều quyết liệt, ông lại ra tay dàn xếp giải hòa. Muốn cho sự hòa giải ấy được vĩnh viễn, ông pha vào mấy câu khôi bài, hai vị tiểu anh hùng lại cười như nắc nẻ.

Xe hơi qua phố Gia-Lâm, huyện Gia-Lâm rồi đến đầu cầu sông Đuống.

Bác Tài như đã có dặn trước, hãm xe lại. Thằng Minh, thằng Bích lôi hai con chó xuống, nhảy phóc lên lưng như hai con ngựa.

Vũ-Đại cầm súng nòng 9 ly, đi ở giữa.

Những người qua lại ai cũng phải dừng chân một chút để ngắm nghía bố con ông, đến cô hàng nước cũng chạy ra nhìn. Ai cũng tấm tắc khen ông tốt phúc mới có được những đứa con kháu khỉnh, đẹp đẽ thế.

Mà chúng kháu khỉnh, đẹp đẽ. Hai đứa giống nhau như hai giọt nước, có khác là thằng em lên sáu nhỏ hơn anh một tuổi thì thấp bé hơn một tí.

Cũng khổ mặt tròn trĩnh ấy, cũng cùng đôi con mắt đen nháy, trông có dữ, nhưng được làn lông mi hơi dài phủ bớt cái ánh sáng chói lọi ở trong chiếu ra, nên vẻ dữ cũng giảm bớt đi được đôi ba phần. Hai làn má phúng phính, mịn màng, hồng hào như trái đào khiến cho ai trông thấy cũng muốn bế lấy mà cắn. Nước da trắng trẻo giống mẹ, nhưng cái cằm vuông mà nở thì thật là giống cha. Vành tai dầy và đỏ, làn môi cũng đỏ, thoạt trông ta tưởng là hai đứa bé gái sinh đôi; nhưng nhìn đến dáng đi đứng mạnh mẽ, lanh lẹ lại không thể lầm được.

Chúng cắt tóc ngắn theo lối trẻ con Tây, mặc một cái áo sơ-mi lụa cụt tay, cổ «đăng-tông», một cái quần nhung đen sát tận háng để lộ ra những chân tay rắn rỏi chẳng có gì là vẻ gió thổi bay của các cậu bé con nhà giàu sống trong vòng không khí u uất.

Vũ-Đại đưa chúng xuống một con đường đất nhỏ ven lũy tre làng Thanh Am mà kiếm chim. Chúng vẫn ung dung ngồi trên lưng chó, tay thì lăm lăm cầm khẩu súng lục bốn hào đã lắp đạn sẵn. Con Lu con Dick, đã quen để cho chúng cưỡi đi từ từ. Vũ-Đại đi giữa sung sướng có được hai đứa con như thế mà chúng nó đi hai bên cũng lấy làm sung sướng có được một người cha như thế.

Ba bố con vừa đi, vừa nghe ngóng tìm tòi...

Thì bỗng tiếng «cu cu» nghe rõ ràng ở ngay trước mặt. Vũ-Đại liền ra hiệu cho các con bảo đứng lại.

Sau hai tiếng tắc lưỡi, con Lu con Dick đứng dừng ngay lại như hai con chó có luyện tập của phường xiếc.

Con chim gáy đang ngất nghểu ở ngọn tre thì một tiếng súng nổ, nó liền lộn cổ xuống. Con Dick, con Lu vùng sồ lại, mải muốn càm chim mà quên bẵng ngay hai tiểu chủ nhân đang ngồi ở trên trên lưng: hai đứa đều ngã lộn xuống. Thằng Minh nhanh tay, may gượng ngay dậy được, còn thằng Bích thì mải nhìn cha, nên bị ngã một cái mạnh quá, cái súng lục cầm tay văng ra.

Hai tiếng «ới» kinh hoàng làm cho Vũ-Đại phải giật mình quay lại. Ông vội vã chạy lại đỡ thằng Bích dậy.

Nó đau tê cả đít, sợ nói không ra hơi, mà vẫn còn nhớ cái súng:

– Cái... cái súng của em đâu?

Vũ-Đại vừa nhặt súng lại đưa cho nó thì con Lu cũng vừa tha chim đến. Nó trông thấy con Lu, giận quá, nó giật lấy khẩu súng lục ở tay Vũ-Đại chĩa vào đầu con Lu bắn liên thanh y như diễn một tấn trò chớp bóng vậy. Con Lu dường như biết cái trò trẻ ranh ấy chẳng giết quái ai được, cứ lăn vào muốn gậm lấy khẩu súng. Thằng Bích tức quá, túm lấy đầu nó, cứ bá súng nện mãi, con Lu cũng chẳng để ý gì đến trận đòn chẳng bõ ngứa ấy, cứ nhẩy tơn lên.

Thằng Bích thấy nó coi thường mình thế, liền liệng súng, ghé răng cắn tai con Lu làm cho đau quá phải kêu rống lên, vùng vẫy kịch liệt. Thằng Bích thấy thế cứ ôm chặt lấy cổ để cắn, thành thử mỗi khi con chó lắc đầu thì lắc cả thằng bé đi. Nhưng nào thằng bé có chịu buông. Vũ-Đại vội lấy tay can nó, nhưng nó nhất định cứ cắn không buông. Sau ông phải dỗ ngọt:

– Thôi thày đền cho con con chim gáy, con tha cho nó.

Thằng Bích mới chịu buông. Đi được một quãng ngắn thấy đít ươn ướt nó lùa tay vào quần thì ôi thôi! cái mụn của nó vì bị ngã đã bong vẩy mà chảy máu ra. Cơn giận ở đâu lại nổi lên sùng sục nó túm lấy con Lu đánh vô hồi kỳ trận, vừa định lại giở cái đòn «răng» ra thì Vũ-Đại đã chạy lại ngăn. Nhưng nó cứ xông vào, sau ông phải vỗ về:

-Thôi con trai thày tha cho nó, rồi thày cho con bắn một phát súng của thày.

Nó nghe được bắn, mà lại bắn súng thật, mừng quá tha ngay cho con Lu, nhưng còn nói một cách anh hùng rơm:

– Nếu thày không xin thì con đã cắn nó chết.

Nó đòi bắn, nhưng bắn chơi lên trời nó không bằng lòng, nó bắt cha nó đem treo con chim gáy vào cành cây ở cạnh bờ ruộng. Rồi nó bắt đỡ súng cho nó. Nó cũng ngắm, cũng nghía, rồi phạch… Con chim, cứ trơ trơ không ngã. Nó buồn quá, quay đầu lại hỏi cha:

– Sao nó không lộn cổ xuống như lúc nãy, hở thày?

– Ờ, thằng ngu, con chim đã chết đem treo lên trên, cành thì còn ngã làm sao, có chăng bắn gẫy cành thì mới ngã.

– Thế thày cầm cho em bắn phát nữa xem có gẫy cành không.

– Gẫy ăn xin.

– Thì thày cứ cho con bắn xem nào.

Chiều con, Vũ-Đại bảo:

– Thế để thày đổi đạn một đã chứ.

Ông móc túi lấy ra một viên đạn to vừa bằng đốt ngón tay út.

– Sao lại gọi cái này bằng đạn một, thế còn cái kia là đạn gì?

– Viên đạn ngắn này gọi là đạn một, vì nó chỉ có một viên chì to, còn viên đạn dài này gọi là đạn ghém vì ở trong cái vòng giấy carton xanh này có nhiều hòn chì nho nhỏ li ti như những hột cà ghém,

– Thế thứ nào tốt hơn.

– Cả hai thứ đều tốt cả, nhưng đạn một thì mạnh hơn còn đạn ghém thì dễ bắn trúng hon, vì lúc bắn đạn nhiều nó tóe ra to.

Thằng Bích nhờ bố đỡ súng, rồi nhắm một mắt lại rồi ngắm nghía cẩn thận, rồi hóp cò. «Phạch»! Con chim vẫn nằm trơ trên cành cây. Nó vừa muốn xin bốn phát nữa thì anh nó vội bảo:

(Chú thích của người đánh máy: sách thiếu 2 trang 26-27)

MỘT người xưa nay mỗi câu nói là một cái lệnh cho bao nhiêu người, ai cũng phải cúi đầu nghe theo, nhắm mắt mà theo ; một người xưa nay chỉ ra những cái lệnh không bao giờ giảng giải, tại làm sao có những lệnh ấy mà nay phải vò đầu nghĩ ra những lý rất tầm thường và rất dễ hiểu để cho hợp với trình độ kiến thức của hai đứa con, sao cho nó hiểu biết lẽ phải, tin mình mà nghe mình, một người như thế phải có tấm lòng thương con đến cực điểm mới đàn áp nổi tính chuyên chế, giải thoát hết thói quen mà công việc hàng ngày ràng buộc hầu đã thành bản ngã thứ hai. Một người như thế ta có thể cho là một người hiểu biết nhiệm vụ của mình lắm, hiểu nghĩa kinh quyền lắm và lại là một người cha hiểu đạo làm cha lắm, hiểu rằng cái thiên trách của mình chẳng những là phải đưa dắt con cái vào con đường ngay, mà còn phải làm thế nào cho chúng nó vui lòng bước theo con đường ấy. Ở đời, phải miễn cưỡng mà làm, với vui lòng mà làm, kết quả khác nhau xa lắm.