Cây hoa súng và con chim cu

Gần một tháng trôi qua, tôi hầu như không làm gì thiết thực hơn là lang thang vào mỗi buổi chiều, tò mò đọc những tên khoa học lạ hoắc của những loại cây trồng đan chéo nhau trong cái quần thể phức tạp, nhưng gọn ghẽ trong campus của Viện Công nghệ châu Á (AIT), ở ngoại ô Bangkok. Chúng như trộn lẫn vào nhau, không phân biệt trong một toàn cảnh bao la, nhưng nếu tách rời, mỗi cây đều giữ được tính đặc thù và tên tuổi riêng biệt. Hòa đồng mà không mất cá tính. Một cái đẹp tập thể không đè bẹp cái dáng vẻ cá thể.

Nhưng nếu chỉ có thế thôi thì tôi đã tự hài lòng với những tán cây phượng vĩ, cứ như ai đó lỡ tay làm đổ tung tóe những mảng màu đỏ như máu, chói chang cả một góc quanh cái hồ rộng. Hoa phượng làm tôi nhớ lại một thời học sinh trung học không mấy vui thuở thiếu thời ở một thành phố miền Trung, nhất là những buổi sáng thứ hai, tôi thường được gọi ra đứng trước cột cờ giữa sân, cho trai gái cả trường “ngắm” vì một tội danh tưởng tượng nào đó của ông giám thị. Có lẽ vì thế phượng đỏ gợi nhớ một thời trai trẻ, nhưng không làm tôi chao đảo vì thiếu hẳn một kỷ niệm cháy đỏ như màu của hoa.

Cũng trên đoạn đường ngắn đi dạo nhàn nhã thường ngày đó tôi đã bất chợt thấy một cọng hoa súng lẻ loi nhô lên từ mặt nước trong một con rạch nhỏ, thông thường chỉ lèo tèo một vài cọng rau muống dại. Thoạt đầu, chỉ là một cảm giác choáng váng, tựa như dư vị dịu dàng của một nhắp rượu ngọt, rồi bỗng dưng một đoạn văn thuộc lòng của thuở thơ ấu trở về như những nhịp sống thôi thúc, dồn dập. “Hoa súng màu thiên thanh. Duyên nợ của nó với tôi là cả một lịch sử. Thuở còn bé, tôi trông thấy nó ở trước nhà, trong một cái ao thân mật…” Một đoạn văn xuôi giản dị như thế, nhưng được nhồi vào cái đầu của một đứa trẻ thành thị lãng mạn như tôi, đã trở thành một nỗi ám ảnh triền miên trong suốt những năm tháng dài dằng dặc ở xứ người.

Từ hai tuần nay tôi như một kẻ thất tình, chỉ lảng vảng quanh mặt hồ và những con rạch, những nơi có hoa súng trong khuôn viên của Viện. Tôi đã ngắm không biết chán những cánh hoa súng ở những thời điểm khác nhau. Tôi đã bồn chồn đợi nắng lên, chờ đêm xuống, cẩn thận xếp từng cọng lá, nâng lại những cánh hoa. Có khi nửa đêm trở về phòng, vẫn còn thòm thèm, ray rứt vì chưa được ngắm hoa trong một đêm trăng.

Trong hai loại hoa súng đang nở rộ trong khuôn viên của Viện, tôi chỉ thích có hoa súng tím sáng, có lẽ vì tính hiếm hoi và dáng thon thả của nó. Hoa súng trắng nở đại trà, thường che phủ cả một khu hồ rộng, dáng tròn trịa, không giữ được niềm thắm thiết, sâu đậm trong tôi. Nó cho tôi có cảm giác thừa mứa của một đêm trình diễn thời trang rầm rộ, nhưng không tìm được hoa hậu để trao vương miện. Hoa súng tím xuất hiện đột ngột, đơn lẻ, khiến người thụ cảm choáng ngợp, bàng hoàng trước vẻ đẹp độc đáo của nó. Một vẻ đẹp được tích lũy của nàng công chúa ngủ quên trong rừng, hai tay ủ một trái tim nồng nàn, khao khát được chia sẻ tình yêu.

Chu kỳ trưởng thành của hoa súng cũng tương tự như thế. Từ một củ nhỏ giấu mình trong lớp bùn dày suốt mùa đông, một hôm nào đó không hẹn trước, một sức sống bứt ra, hối hả đẩy cọng cây xanh qua lớp nước sâu, rồi thở phào dưới ánh mặt trời rạng rỡ. Hoa và lá cùng ngã sóng soài trên mặt nước chan hòa ánh nắng. Thoạt tiên chỉ là một chút màu tím nhạt, e ấp nhú khỏi một chiếc nụ xanh đầy đặn, như đôi môi ngọt ngào của một thiếu nữ mới tập thoa son. Rồi bỗng dưng cái nền mầu tím nhạt đó tăng nồng độ, mọng lên những đường cong đậm nét, dưới mặt trời rừng rực sức sống. Những cánh hoa tách ra, mở rộng, phơi bày hết tất cả những góc cạnh cần giấu diếm, trong một động tác dâng hiến hoàn toàn, giữa những táng lá tròn bao quanh như muốn bảo vệ, trông chừng. Có lúc người thưởng ngoạn như nghe thoang thoảng tiếng thì thầm từ dưới nước đưa lên: “em đây, anh ngắm nhìn cho thỏa thích đi!”

Thế nhưng, cuộc phô trương sắc đẹp không kéo dài. Hoa cũng như nết dịu dàng, giữ mình chừng mực, như muốn làm khổ người đời. Hoa chỉ nở rộ, phơi phới cực điểm vào thời khắc nắng còn giao lưu hòa nhã với những giọt sương mai ngọt ngào vương trên những tán lá trong xanh như ngọc thạch. Vào giữa trưa, khi mặt trời tăng sức nóng, những tán lá màu xanh co mình, xích lại gần nhau để tạo một vòng tròn bảo vệ cho những bông hoa tím lạc loài, đang e dè khép từng cánh, cố giấu mình dưới những tia nhìn thô bạo của mặt trời.

Cùng thoát thai từ những vùng kênh rạch, ao bùn, nhưng hoa súng không kiêu kỳ và trong trắng như hoa sen, cũng không nhạt nhẽo và dân dã như hoa rau muống. Hoa cũng có nhụy vàng, nhưng không thoang thoảng mùi hương tinh khiết của các loài hoa dùng để cúng kiếng và trưng bày. Hoa súng chỉ đủ sức hấp dẫn người thưởng ngoạn từ một khoảng cách. Có lúc hoa như cô gái dậy thì, vừa thách thức vừa nép mình e ấp. Hoa biết mình đẹp nhưng cũng biết sử dụng cái đẹp của mình một cách vừa phải, chừng mực, khiến lòng người càng ngây ngất, say mê nhưng không đành lòng ngắt hoa, chiếm đoạt cho riêng mình.

Tôi đã nhìn, ngắm, nâng niu và ôm ấp những cánh hoa súng trong suốt mùa hoa nở năm nay. Chắc chắn rồi đây tôi sẽ “thất tình”, hụt hẫng trong suốt thời gian chờ mùa hoa súng trở lại. Nhưng đó chỉ là hai loại hoa súng trắng và tím, không phải là thứ hoa súng “màu thiên thanh” huyền hoặc của Thanh Tịnh ở quê nhà. Nỗi ám ảnh lãng mạn thời trai trẻ của tôi vẫn chưa được giải tỏa hoàn toàn. Quê hương vẫn theo sát tôi trong từng bước chân, mỗi nhịp đập.

Điều khổ tâm nhất là mấy con chim cu ở Bangkok vẫn không để cho tôi yên. Cứ mỗi sáng sớm và lúc chiều tà chúng lại quây quần gọi nhau róng rả trên những đọt cây quanh nơi tôi ở, khiến tôi thêm não lòng:

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Trông về quê mẹ, ruột đau chín chiều!

Nói cho cùng, tôi chỉ cách quê hương hơn một giờ bay!

AIT, cuối tháng 6-1995