Thiệp chúc xuân
Đón chào mùa Xuân đầu tiên của thiên niên kỷ thứ ba, tôi quyết định không gửi thiệp chúc mừng đến bạn bè, bà con, thân hữu như mọi năm. Chẳng phải vì tôi muốn làm một chuyện ngược đời, lập dị cho vui ở thời điểm đáng ghi nhớ này. Cũng chẳng phải vì tôi không còn tin ở những tấm thiệp màu sắc chói chang chứa đựng những lời chúc sáo rỗng. Giản dị là vì tôi đã đọc được ở một tờ báo trên đường trên xe lửa về nhà vào dịp cuối năm một mẩu tin ngắn, chỉ có ba dòng, cho biết Hội từ thiện Foster Parents (chuyên giúp trẻ con không có cha mẹ ở các nước nghèo khó) đã mất đến hơn 40.000 hội viên yểm trợ (sponsors) trong năm 2000! Lý do nêu ra là do quảng cáo kém, không có khả năng hấp dẫn và thuyết phục, khiến hội viên quyết định từ bỏ hội và ủng hộ chương trình khác.
Nếu cái tin đó liên quan đến một công ty tư nhân, do quản lý kém và thiếu khả năng thích ứng nhạy bén, phải công bố phá sản và đành “từ biệt” khách hàng, thì chỉ là chuyện “thường ngày ở huyện”, trong môi trường “khôn sống, mống chết” của một nền kinh tế thị trường đầy tính cạnh tranh. Nhưng đây lại là một tổ chức xã hội phi lợi nhuận, đáng lý ra chẳng cần “tranh đấu sống còn” với ai, mà cũng phải chịu cảnh hất hủi đau lòng như thế?
Nhưng ở vào thời điểm Foster Parents mất một phần lớn thị phần thì tình hình cạnh tranh trong lĩnh vực “cha mẹ nuôi” đã đạt mức ác liệt. Riêng ở Hà Lan, Foster Parents không những phải chia sẻ thị trường với các đối thủ tầm cỡ khác như Lilian Fund, Novib, Solidaritat... mà một loạt hơn 20 hội tư nhân và tôn giáo, cũng tích cực và năng động không kém. Để duy trì sự ủng hộ của hội viên cũ và tranh thủ trái tim của hội viên mới, tất cả đều phải vận dụng tối đa tất cả các phương tiện tiếp thị tân tiến, chẳng hạn quảng cáo trên mạng (online) hay các phương tiện truyền thông (commercial ads), xúc tiến khuyến mãi (promotion), xây dựng và quảng bá nhãn hiệu (brand name) đã được cầu chứng tại tòa (trade mark) như ai.
Hậu quả tiền tệ của việc đánh mất thị phần cũng trầm trọng không kém. Hãy thử làm một bài tính nhẩm: với mức đóng góp mỗi tháng là 20 $US cho mỗi “con nuôi”, việc mất đi 40.000 hội viên đã khiến ngân sách của Foster Parents hụt đi gần 10 triệu $US trong một năm. Điều đó còn có nghĩa là 40.000 “con nuôi” rải rác trên khắp thế giới sẽ không còn được tài trợ nữa. Nào ai biết được số phận của chúng sẽ như thế nào?
Để cứu vãn tình trạng thoái trào đó, Foster Parents đã phải dùng một thủ thuật tiếp thị tân tiến để tái tranh thủ quả tim của đồng loại: các danh tài quốc tế như Pavarotti (ca sĩ opera người Ý), Iglesias (giọng ca truyền cảm Tây Ban Nha) và Meg Ryan (nữ tài tử hài của Mỹ) đã lần lượt xuất hiện trên màn hình Hà Lan bên cạnh các bộ trưởng đầu ngành, cùng xuống giọng đồng thanh “ca bài con cá” để chiêu hồi các “linh hồn đi lạc” trở về với nguồn cội cũ. Trong một tuần lễ, sự mất mát gần như đã được hồi phục với khẩu hiệu “Xã hội, chính là bạn đó thôi!” (De maatschappij, dat ben jij!). Cái khác giữa hội đoàn làm việc thiện với công ty tư nhân là, mặc dù cả hai đều phải sử dụng các phương tiện tối ưu để nắm bắt thị trường, nhưng chẳng ai nỡ lòng nào chứng kiến cảnh những đứa trẻ bụng ỏng, mắt sâu hoắm vì thiếu ăn bị cắt đứt với cái núm vú tiếp nguồn dinh dưỡng và tình thương hiếm hoi còn sót lại trên quả đất đầy tính “thực dụng” này.
Bạn hiền có thể gợi ý cho tôi: tại sao không chia sớt tiền gửi tiết kiệm ở ngân hàng cho gọn, lại khỏi phải nhận những lời trách móc của bạn bè thân hữu gần xa nếu không nhận được thiệp chúc Tết thường lệ của tôi năm nay. Đành thỏa hiệp: thôi thì cứ bắt đầu bằng những cử chỉ nhỏ nhoi cái đã. Tiền để dành từ thiệp chúc không gửi và quà giáng sinh lần này thì hãy tạm thời cứ dành cho Foster Parents. Nếu cần thì sẽ gửi lời chúc Tết muộn qua nguồn điện thư miễn phí của trường cũng được.
Cứ nghĩ đến những đứa trẻ bụng ỏng, mắt sâu hoắm là nghẹn họng giữa bữa, không nuốt được miếng cơm, chẳng thể đình hoãn được. Mong thân bằng quyến thuộc bốn phương thông cảm. Đầu năm lão hủ này sẽ xin vái tạ!
2-2001