Theo Chân Mây I

Vũ bảo là có cảm tưởng là tôi yêu Vũ? Vũ nhầm rồi. Vũ cho rằng vì tôi đã rủ Vũ ra miền biển sống vài ngày nên Vũ cho là tôi yêu Vũ? Không đúng? Vì việc tôi bằng lòng để Vũ vuốt ve tôi đêm đầu tiên và nhận lời ngủ với Vũ đêm thứ hai? Vũ nói đúng thế? Tôi vẫn nghĩ rằng tâm hồn Vũ đôi lúc còn thánh thiện quá, nên chẳng hoài nghi và có phần thiếu tâm lý nữa. Khoan, xin Vũ đừng ngắt lời tôi. Tôi biết Vũ không bằng lòng về nhận xét đó của tôi về Vũ. Nhưng Vũ cứ để tôi nói đến những ý nghĩ của tôi đã. Vũ đồng ý?

Sự thực tôi không định cho Vũ biết rõ những ý nghĩ của tôi làm gì, như Vũ vẫn thường trách tôi quá khép kín như con ốc khép mình trong cái vỏ của nó. Kể về mình vẫn làm tôi khó chiu, nhưng không vì thế mà tôi thiếu chân thành nếu vì một lý do gì đó tôi phải nói về mình. Bởi Vũ đã hiểu nhầm như vậy nên tôi thấy cần phải ‘‘tố cáo’’ với Vũ về con người thật của tôi.

Lý do thứ nhất, Vũ có thể hiểu dễ dàng. Tôi là người, một người cô độc, cô độc ngay cả đối với những ý nghĩ mâu thuẫn của mình. Trong lúc cô độc, người ta thường khao khát, đôi khi cũng không ý thức là mình khao khát, thèm muốn nữa. Đêm thứ hai nằm với anh, tôi nhận là mình cảm thấy thèm muốn. Sao không chứ? Anh đã thỏa mãn tôi. Xin lỗi anh. Anh không cho tôi là sỗ sàng? Sự thực đối với tôi, sự việc ấy khá tự nhiên. Tôi ít gần đàn ông. Nhưng tôi yêu con người nên tôi yêu những gì gọi là tự nhiên của con người, như những đòi hỏi сủа nó chẳng hạn. Tôi nhớ một nhà văn nào đó, người Ý thì phải, đã coi động tác yêu đương là một việc làm rất người, không có tuổi. Có thể anh không cùng nghĩ như tôi, cũng như sẽ có rất nhiều người quan niệm khác tôi. Nhưng anh ạ, tại sao chúng ta phải hổ thẹn khi đề cập đến việc ấy chứ? Tôi cho rằng phần lớn chúng ta đã bị thành kiến nhiễm độc rồi. Thật rạ, việc yêu đương nào phải là một tội lỗi. Tôi cho rằng chỉ có những người biết yêu con người, như những nhà văn yêu thương và nâng niu những nhân vật của mình, mới hiểu được ý nghĩa sâu xa của sự thụ hưởng này.

Nhưng tôi đã dong dài quá phải không? Tóm lại, khi gần gũi với anh, nhất là trong lúc cô độc và bị những ý nghĩ mâu thuẫn dày vò, tôi đã trao thân cho anh và ý thức việc làm của mình. Tội không hối hận, không xấu hổ về việc làm ấy.

Lý do thứ hai, xin anh đừng giận nếu tôi nói thật. Anh bằng lòng? Vậy tôi xin kễ. Cùng với sự thánh thiện đến ngây thơ đáng mến của ạnh, tâm hồn anh lại chứạ chất những khúc mắc kỳ lạ đã lôi cuốn tội muốn có một cái nhìn gần gũi, thân mật hơn. Tôi tìm hiểu anh, để một phần thỏa mãn lòng ưa chuộng những tâm hồn không bình thường, và cũng là để sửa soạn cho một nhân vật trong tương lai. Anh không ngắt lời tôi và cũng không giận tôi, tôi thành thật cảm ơn anh. Và tôi xin tiếp tục.

Tôi chưa nói với anh là tôi có ý định viết văn nhỉ? Chưa? Tôi ít nói điều đó với ai vì đôi khi mình cũng sinh hoài nghi cái khả năng của mình chứ.

Thực ra từ ngày quen với anh, những gì anh biết về tôi chỉ là do sự phỏng đoán của ạnh. Có, khi sai, có khi đúng. Cả đúng lẫn sạị, tôi đều im lặng, phần vì lười viết thư trả lời, phần vì tôi sợ phơi trần mình ra trước mắt kẻ khác. Nhưng không lúc nào tôi không lắng nghe anh nói. Anh có tin là mỗi một lá thư anh gửi cho tôi, dạo anh còn theo học khóa huấn luyện ở Rạch Dừa, tôi đều đọc đi đọc lại nhiều lần và cất làm tài liệu? (Có một điều phiền là nhiều khi anh đoán về tôi bậy quá, như việc anh bảo tôi có ‘‘một tâm hồn muốn nổi loạn để kiểm soát vũ trụ’’. Tôi cứ những muốn cải chính lời phỏng đoán này nhưng lại thôi. Tiện đây tôi cũng muốn nói rõ với anh sự thực tôi không định kiểm soát cái gì cả, không định kiểm soát ai cả. Tôi nhớ một câu đọc được trong Kinh Thánh: ‘‘Điều gì mình không muốn kẻ khác làm cho mình thì đừng làm điều ấy cho kẻ khác.’’ Tôi không muốn ai kiểm soát tôi hết. Cũng như không hề có tham vọng kiểm soát ai hết. Huống hồ là vũ trụ. Đôi khi tôi nghĩ rằng mình tự do trong hư vô...)

Vâng, tôi có ý định viết văn. Nói ra điều ấy tôi không khỏi nhột nhạt thế nào. Nhưng, sự thực, đối với tôi, viết là một cách biểu lộ lòng yêu mến con người với những hoạt động, nhất là những ước vọng sâu xa của nó. Tôi không có tham vọng gì trong việc viết cả. Thú thật với anh tôi viết cho tôi. Tôi không quan tâm đến điều gì hết ngoài sự thỏa mãn cho chính mình.

Tôi yêu con người từ khi biết nhận xét và ngạc nhiên về sự hiện hữu của nó qua bản thân tôi, qua các bạn tôi. Khỏi phải nói rằng cái con người đó còn mang trong nó những băn khoăn suy tư thắc mắc về cái thân phận của mình. Tôi dành sự chú ý đặc biệt cho những tâm hồn khác thường ấy. Mà anh là một.

Anh vẫn nghe tôi nói tiếp đấy chứ? Tôi không muốn giấu anh nữa về những gì tôi đã nghĩ về anh, từ ngày quen anh đến những lúc về sau này. Anh có bất mãn về thái độ đã coi anh như một nhân vật của tôi và coi đó là một sự thiếu thành thật, một thái độ ‘‘phản trắc’’ trong sự giao thiệp của chúng mình, tôi cũng đành chịu. Nhưng tôi biết tính anh. Tâm hồn anh tuy chứa đây băn khoăn thắc mắc nhưng lại không bị vẩn đục vì những nỗi bi quan yếm thế trước cuộc sống, Và tôi tin là anh không giận tôi. Sở dĩ tôi phải nói trước như vậy, bởi vì tôi đã từng có những người bạn ‘‘sợ’’ tôi ‘‘biết’’ về họ và đem biến họ thành một nhân vật nào đó của tôi - họ không biết rằng tôi cũng còn yêu họ nữa? - ; đến nỗi rằng họ ghét tôi như thể tôi là một thứ phù thủy có phép biến đổi họ khi nào muốn, không bằng. Nhưng chính cái khía cạnh tâm lý đó của họ đã làm tôi thích thú. Bởi vì nó đã nói lên được phần nào cá tính con người của họ.

Nói cho có vẻ ‘‘rầm rộ’’ vậy thôi, chứ sự thật đâu có ghê gớm như vậy hả anh. Như tôi đã nói với anh, tôi tìm hiểu về con người và mới có ý định viết về nó thôi. Nếu trong thái độ tìm hiểu của tôi có đôi chút gì ‘‘ trịch thượng’’, thì nào phải tôi muốn làm ra như vậy. Đó chẳng qua là sự nhận xét đòi hỏi một cái nhìn bao quát, cũng như mình chỉ có thể nhìn thấy toàn diện một thành phố khi đứng trên một mô đất cao. Sống gần và hòa để lấy chi tiết, rồi lùi ra xa và cao để lấy toàn diện và bao quát.

Thực ra, anh ạ, trong thế giới văn chương tôi mời chỉ là môt kẻ tập sự, một thứ tập sư nhiều khi đã muốn bẻ bút để quay về cuộc sống bình thường như mọi người không ưa thích văn chương và đối với họ văn chương là một món vô bổ và vô ích. Mặc dù đã định gác bút nhiều lần, nhưng có những lúc lòng yêu mến con người từ những cao vọng đến những ham muốn tầm thường nhất của nó, xâu xé tôi đến cùng tận của tâm hồn và như chẳng chịu buông tha trả tôi về với nhịp sống bình lặng như của mọi người. Rồi một buổi nào đó, ngồi tư lự bên ly cà-phê trong một quán nước, quan sát những bộ mặt, những cử chỉ của những người xung quanh, tôi chợt thấy cái hương vị đậm đà của cuộc đời tràn đầy tâm tư và thấm đượm lên đầu lưỡi một vị kỳ diệu. Những lúc ấy, tôi thèm cầm đến cây bút vô kể. Ngươi tôi rúm lại. (hay tôi có cảm tưởng là người mình rút lại) trong một niềm khoái lạc vô bờ, tay tôi muốn được bóp chặt vào một vật gì để biểu lộ tình yêu thương ứ đầy cho cuộc sống ấy. Tôi trở về hôm ấy trong lòng hớn hở như vừa được tiêm thuốc hồi sinh. Lazarus sống lại chưa chắc đã cảm thấy thú vị như tôi. Và tôi tự hứa sẽ viết. Sẽ viết Đã nhiều lần tôi tự nhủ với mình như vậy. Sẽ viết. Tôi sẽ viết. Đã nhiều lần tôi thử viết. Rút cục bỏ dở. Tôi đi tìm căn do. Có những lúc người ta bực mình vì phải đi dò dẫm chính mình. Đôi khi tôi nghĩ mình không có tài. Nhưng tại sao vô cớ, nếu không có tài, tôi lại cứ bị ngộp đi vì cái tình thương dành cho cuộc đời kia? Chắc chắn tình thương đó không để tôi trở thành một bác sĩ đem tình thương và thuốc men hàn gắn những thương đau của nhân loại, vì tôi không ưa khoa học và khó làm quen với bệnh tật. Và cũng chắc chắn không để tôi trở thành một chính trị gia tranh đấu mang lại công bình và no ấm cho con người, vì tôi không có khuynh hưởng chính trị.

Anh ạ, trong khi cái tình thương yêu con người của tôi, nó có một cái gì kỳ diệu lắm. Và tôi muốn viết về những nhận xét của tôi về nó, về cái biến chuyển trong con người, về những niềm hy vọng khát khao, nỗi vui mừng cho đến cả những sự tuyệt vọng, đau khổ, tủi nhuc của nó.

Nhưng cho đến bây giờ tôi vẫn chưa thực hiện được cái gì. Có thể là vì tôi còn trẻ. Tôi còn ở trong thời gian tập sự. Tôi chưa sống đủ. Và những nhận xét của tôi chưa chín mùi. Một nhà văn đã khuyên tôi đừng vội hái trái xanh vì nó sẽ chát. Tôi chờ đợi bằng cách lao đầu vào cuộc sống. Kể thì đối với người con gái, việc ‘‘săn’’ kinh nghiệm như thế không khỏi bị dị nghị. Nhưng làm thế nào được. Có những cái còn hơn cả những điều dị nghị ấy nữa ấy chứ.

Thực sự thì tôi không muốn thế. Tất cả những gì ở tôi nó có như thế nào, tôi chấp nhận như thế ấy. Tôi không tự tạo. Tất cả chỉ là một sự tình cờ, một lô những tình cờ.

Cố nhiên, trong việc đi ‘‘săn’’ kinh nghiệm, tôi đã phải trả bằng ‘‘giá chợ đen’’. Kinh nghiệm không bày bán ở chợ công khai bao giờ.

Anh bảo sao? Méo mó? Đôi khi cũng méo mó chứ! Tránh sao được, hả anh? Bởi quen quan sát phân tích sự kiện và sự việc, có những lúc mình bỗng dưng không hiểu gì cả. Chẳng hạn như có những sự việc thật giản dị, nhưng vì thói quen phân tích, tôi lại làm chúng trở nên phức tạp hơn.

Anh hỏi rằng có bao giờ tôi cảm thấy việc làm của tôi - sự quan sát và phân tích cuộc sống - là vô ích không? Tất nhiên là có. Chẳng những thế, nhiều khi tôi bỗng có cảm tưởng là mình làm những việc thừa nữa. Thay vì hưởng cuộc sống như mọi người, thì tôi lại tự mua lấy những vất vả khổ sở trong việc đi phân tích nó. Tâm hồn tôi luôn luôn bị xáo trộn vì những biến сố từ ngoài được thu nhận vào một cách xô bồ, đến độ nhiều khi tôi không biết phải ghi nhận cái nào trước, cái nào sau. Tôi viết một cách chật vật, đến nỗi rằng nhiều khi phải tự hỏi mình có thật muốn viết và có tài viết không? Hay là đây chỉ là một cuộc chạy bắt ảo ảnh? Tuy nhiên một đôi khi tôi cũng hoàn thành được cái gì. Nếu không vì cái thú - thú quan sát, thú phân tích và cũng phải kể đến cái thú... sống một cuộc sống nhiều xáo trộn - có lẽ tôi đã chẳng bám riết lấy cái ý định viết văn này làm gì. ích gì đâu khi mà danh vọng đối với mình vô nghĩa như những công việc của mình làm. Xin lỗi anh nếu những lời tôi nói với anh có vẻ vô nghĩa … À, vâng, tôi vẫn nghĩ rằng cái đó - cái nghĩa lý của cuộc hiện sinh của chúng ta - vẫn là thắc mắc then chốt của anh- Không, tôi quên thế nào được điều đó, bởi chính điều đó ở anh đã chẳng lôi kéo sự chú ý của tôi vệ anh là gì?...

Chắc anh không thể ngờ là anh đã ám ảnh tâm trí của tôi như thế nào, cùng với những suy tư thắc mắc của anh trước cuộc sống

Anh còn nhớ lần đầu tiên mình gặp nhau ở hành lang trường L.? có nhẽ anh còn nhớ điều đó hơn cả tôi ấy chứ.

Dạo ấy, dưới mắt tôi, anh không có gì đặc biệt cả, nếu không nói trái lại, Người anh thấp bé. Tôi còn nhớ anh hay mặc chiếc áo sơ-mi màu nâu bằng hàng, chân đôi khi đi dép, nhưng cũng có lúc đi giầy và nếu có đi giầy thì anh lại chẳng chịu đi bít-tất. Anh cũng khá đẹp trai tuy đôi lông mày của anh không làm tôi ưa lắm vì mỗi khi anh nhìn anh nhướng lên, anh nhướng lên trông tếu thế nào ấy. Tôi còn nhớ hôm đầu tiên ngồi đối diện với tôi trong giảng đường, anh chả hỏi tôi cái gì ngoài câu: ‘‘Chị mua cái classeur này ở đâu đấy?’’ Tôi không biết anh hỏi để làm quen hay vì không biết thật. Tôi nghĩ rằng cả hai vì trông anh có vẻ như chẳng biết gì. Có thể đó cũng là một chiến thuật riêng của anh. Nhưng tôi nghi ngờ điều sau này.

Nửa niên học, anh bỏ đi ghi tên vào lớp huấn luyện cảnh sát. Hôm ấy anh đến L. gặp tôi và cho tôi mượn một cuốn sách học mà tôi thiếu. Anh có ý định nhờ tôi lãnh bài hộ. Nhưng nếu chỉ có thế thôi thì tôi chẳng ngạc nhiên về anh làm gì cho đến ngày anh đến đòi lại cuốn sách đã cho tôi mượn sau khi tôi đã thi xong. Đột nhiên anh nhờ tôi một việc, một việc nhỏ nhặt nhưng làm tôi ngạc nhiên về anh không ít. Tôi tự hỏi không biết nên xếp anh vào loại người nào, ngây thơ hay vô vị lợi? Anh nói anh còn dư vài tập bài học. Anh định cho tôi mượn hết nhưng tôi lại không cần vì đã có chúng. Anh bèn viết một mảnh giấy đại ý nói ai thiếu cours thì anh cho mượn và định đem dán ở cửa văn phòng nhà trường. Anh định nhờ tôi giữ tập cours ấy và liên lạc thay anh với người nào muốn mượn chúng. Tôi nhìn anh ngạc nhiên:

- Sao anh lạ thế? Cho mượn bài bất kỳ là ai như vậy, lạc mất bài của mình thì khi cần học, anh sẽ lấy gì mà học?

Anh cười:

- Trong khi có nhiều người không có cours học mà mình không học thì cho mượn giữ làm gì?

Tôi lắc đầu cười:

- Quả thực tôi chưa gặp ai như anh. Cho bạn mình mượn sách mượn vở học thì đi một nhẽ đi rồi. Đằng này anh... Tôi thú thật là mình không được rộng rãi như anh. Tôi ích kỷ hơn anh nhiều.

Tôi còn nhớ trước khi từ giã L., anh đã lãnh thuyết trình một đề tài do giáo sư M. cho. Hôm anh thuyết trình tôi cũng có đi dự. Qua máy khuếch âm tôi nhận rõ hơn cái giọng nói của anh. Giọng nói của anh không có tính cách hùng biện, hơi uể oải nhưng tha thiết và đầy trẻ -thơ- tính,.. Tóm lại, tôi có cảm tưởng như, qua giọng nói và cách thức diễn tả của anh, tôi không tìm thấy một vết tích của cái tâm tư sôi sục và luôn luôn đặt dấu hỏi của anh. Nhìn chung anh có vẻ hồn nhiên hơn là băn khoăn, vui vẻ hơn là hằn học. Những lúc về sau này, được biết anh rõ hơn, tôi nhận thấy anh buồn nhưng không bi quan, bất mãn nhưng không hằn học. Cũng như tôi không thể tưởng tượng đôi lông mày lúc nào cũng nhướng lên của anh lại có thể dúm dó vì một cơn giận dữ nào đó.

Trở lại khoảng thời gian anh sửa soạn từ giã L. Hôm ấy, sau khi thuyết trình xong, anh đến tìm tôi. Trực giác đàn bà cho tôi biết tình cảm anh đang hướng về tôi. Anh cho tôi biết ngày mai anh lên đường rồi. Anh ngỏ ý xin đưa tôi về cho biết nhà, nhưng tôi từ chối. Tôi không ưa lắm những sự giao thiệp vì bản tính thích cô độc. Nhưng chính tôi lại muốn anh biên thư cho tôi. Bởi đối với tôi, mỗi một người bạn cùng học bỏ đi đều không ít thì nhiều gây cho tôi một mối xúc động. Sự xúc động trước một cuộc sống mới mở ra cho họ; và chính tôi cũng thèm khát cái kinh nghiệm ấy vô cùng. Đã hơn một lần tôi muốn được làm con trai như các anh để ‘‘tận dụng’’ cuộc sống của mình. Bởi đối với tôi, không gì thú vị bằng sự hiểu biết mọi cuộc đời, không gì ý nghĩa hơn là sự triệt để khai thác mọi cảm xúc của mình trước cuộc sống. Tôi ghét sự tù túng. Tôi muốn thực hiện câu ‘‘La vie n’est qu’un instrument de la connaissance’’ của Nietzsche. Mặc dù biết rằng biết nhiều sẽ không khỏi làm mình mệt mỏi, chán chường đôi khi...

Rồi anh đi. Và tôi ở lại.

Bẵng đi tới hai tháng tôi không được thư từ gì của anh. Nhưng một hôm anh về chơi và tôi được biết sở dĩ anh không viết thư cho tôi vì do dự, phần sợ tôi không đọc hoặc gia đình sẽ kiểm soát làm rầy rà. Tôi cười nói anh cứ yên trí, tôi không thiếu lịch sự đến thế đâu, và ở gia đình tôi không có sự kiểm duyệt thư từ. Và tôi thấy mình mong đợi thư anh.

Ngay trong tuần đó, tôi nhận được lá thư đầu tiên của anh. Trong đó anh tự giới thiệu về anh: một con người rất ghê sợ sự tầm thường và luôn luôn bất mãn về mình, về người. Anh còn cho tôi biết sơ qua về kiến thức của anh,, những tác giả anh đã đọc...

Qua lá thư đầu tiên của anh. rõ ràng là anh có thiện chí muốn trao đổi kiến thức văn hóa với tôi, dù là chỉ mới biết về tôi qua một người bạn gái học cùng lớp cũng chỉ hiểu biết về tôị một cách rất giới hạn. Dạo ấy tôi đang gặp một chuyện buồn về tình yêu. Xin anh đừng vội cười tôi vì tuổi trẻ chỉ có hai cái đáng buồn: tình yêu và tương lai; và cũng chỉ có hai cái đó ìàm cho người ta thấy mình còn trẻ. Tôi yêu một người con trai và tôi đã ngu xuẩn khi cố gắng bỏ quên mình để chạy theo mẫu người của người mình yêu, một con người mực thước và quân bình. Kết quả: tôi lạc mất tôi.

Kích thước mới của người yêu chật hẹp quá đối với tôi. Tôi lại tự ý chối bỏ kích thước cũ của mình nên tôi sống trong tình trạng cô độc khắc khoải. Một người bạn thân đã gọi đó là thái độ tình-nguyện vào ngồi-trong nhà-tù-của kẻ khác. Tôi hiểu rằng mình đã đi sai đường. Và, anh ạ, anh không thể hiểu được rằng khi nhất quyết lột bỏ cái bộ áo đi mượn kia, tôi sung sướng tìm lại đựợc tôi, tôi sung sướng là sự khắc khoải đã giúp tôi khỏi lạc mất tôi… Từ đó tôi sợ mọi quen biết, giao dịch.

Tôi tiếp được hai lá thư kế tiếp của anh với những lời phỏng đoán về tôi. Tôi thích thú theo dõi anh. Anh bảo rằng tôi đã đối tượng-hóa anh? Anh nói quá đấy chứ. Quan sát anh nói riêng, và con người nói chung, là một cái thú của tôi. Không gì hơn là tạo cho mình một cái thú trong cuộc sống, anh ạ. Cái thú của tôi đã giúp tôi có cái ý thức về sự liên quan tương trợ giữa tôi và những người chung quanh. Tôi hiểu tôi hơn: mặc dù ưa thích cô độc, nhưng tôi tự biết không thể sống xa mọi người. Tôi yêu con người và tha thiết với những biến chuyển trong nó. Không, xin anh đừng dùng danh từ ‘‘lớn’’ quá như vậy. Xin anh đừng nói rằng tôi bao dung. Có thể trong cách nhìn đời của tôi không có cái khe khắt của một nhà luân lý thật đấy, nhưng tôi không hoàn toàn bao dung như anh tưởng đâu. Tôi ích kỷ hơn anh nghĩ kia. Tôi vẫn nghĩ rằng sự tha thiết của tôi đối với sự hiện hữu kỳ diệu của con người trên cõi đời này không cùng một tính chất với sự tha thiết của những nữ tu trong một cô nhi viện, của những vị bác sĩ v..v... Tôi không giải thích được với anh cái điều khác biệt mà tôi cảm thấy ấy. Tôi chỉ biết rằng không baọ giờ tôi muốn ngừng sự quan sát và tìm hiểu nó, tìm hiểu con người... Ồ, tôi nói về tôi nhiều quá, phải không?

Anh nên ngăn cản tôi đi chứ? Đôi lúc tôi có vẻ cuồng nhiệt và hình như tội say mê cả chính tôi mặc dù cũng chính tôi lại ghét tôi nhiều lần một cách cẩn thận.