- 8 -

Trong lúc thời gian vô vị trôi qua, tôi ngồi mơ màng với ly rượu khai vị. Trời lặng, mây yên. Tôi ngồi giữa cảnh náo nhiệt, an tâm nghe tiếng rạt rào của đời sống mới dâng lên giữa những cảnh suy vi quanh tôi. Chân tôi đụng phải một thân xác vĩnh cửu mà tôi không biết gọi tên là gì. Tôi đang cảm thông với toàn thể trái đất. Tôi đang nằm trong lòng thời gian và không có gì hất tôi ra khỏi cảnh thanh bình trong lòng được. Một kẻ lang thang đã thấy hứng khởi hoạt động. Tôi ngồi giữa phố để làm một bản nhạc. Đó là bài tôi đã nghe từ hồi còn thơ dại, bài hát tôi đã quên mất trong thế giới mới và không thể nào nhớ lại được không khác gì một cành cây nhỏ rơi vào lòng đại dương. Đối với người phải bó buộc mơ màng với đôi mắt mở rộng, thì mọi cử động như đảo ngược cả, và tan ra như mảnh kiếng vạn hoa. Khi tôi trải qua cảnh ghê tởm của hiện tại, tôi tin rằng chỉ những ai can đảm nhắm mắt lại, coi cảnh ảo là cảnh có thật là có thể ảnh hưởng tới vận mệnh của mình. Một khi chạm trán với cảnh kinh tởm đó, tôi tin rằng mọi tài nguyên của nền văn minh hiện tại cũng không đủ để khám phá ra cái hạt cát nhỏ xíu cần thiết để đánh đổ những cảnh cũ rích ngày xưa, chính nó làm mất thế quân bình của thế giới ngày nay. Tôi tin rằng chỉ cái kẻ mơ màng, không sợ sống, cũng không sợ chết mới có thể tìm ra cái mảy may vi ti đó gồm đủ sức mạnh rung chuyển vũ trụ thật chớp nhoáng. Không phải trong chốc lát mà ta tìm ra cái diễn tiến từ từ, khổ nhọc và huy hoàng, hợp lý, tầm thường và cao cả của vạn sự vật. Tôi tin rằng toàn thể vũ trụ chứ không riêng gì trái đất, với tất cả mọi sinh vật, và vật chất cấu thành trong vũ trụ, trong tầm quan sát của ta hoặc vượt ngoài tầm quan sát của ta, trong tầm hiểu biết hoặc ngoài tầm hiểu biết của ta, đều thét lên vì đau khổ, điên cuồng. Tôi tin rằng, nếu một mai loài người khám phá được những phương tiện, nhờ đó ta có thể bay tới những tinh cầu xa xăm nhất, tới một thế giới mà theo sự tính toán của loài người, ánh sáng của nó chỉ tới trái đất khi chính trái đất tan rã — tôi tin rằng, nếu một mai ta đổ bộ những tinh cầu đó thì chúng ta cũng lại gặp thấy nguyên cái cảnh ghê sợ, khốn cùng và điên khờ của loài người như hiện giờ. Tôi tin rằng, nếu ta hòa nhịp được với những bước đi của các tinh tú để tránh sự va chạm đổ vỡ thì chúng ta cũng hòa nhịp được với vận mệnh hiện nay đang điều khiển ở đây, ở đó, trên trái đất này cũng như trên những tinh cầu xa lắc xa lơ. Dù bất cứ nơi đâu, ta cũng không tài nào tránh khỏi cái định mệnh khắt khe đang kiềm chế mỗi người, mọi người, nhân loại, loài vật, cây cối, đất đai, sông ngòi, núi đồi...

Vào một đêm, khi không còn tên nào nữa để gọi cho sự vật, tôi đi về phía mút con đường và giống như người bị buộc chân đi hết tầm dây, tôi nhảy qua cái hố chia biệt sự sống với cái chết. Khi nhảy qua bên kia bức tường nghĩa địa, ở đó chiếc bồn tiểu bằng đá cuối cùng còn đang róc rách, bỗng cả một thời thơ ấu của tôi dâng lên làm nghẹn họng như một khúc xương to. Tuy nhiên tôi đã vùng vẫy, chiến đấu như một thằng điên để thoát khỏi quá khứ. Cuối cùng quá khứ đã ca khúc khải hoàn. Cuối cùng tôi cũng nhận ra rằng tương lai là một cái gì giả tạo, một gương chiếu bẩn thỉu, cát ở dưới đáy. Chiếc đồng hồ cát, một cái gì còn sót lại ở một chiếc lò lửa đã thiêu tàn. Cứ đi mãi, tôi tới trung tâm của Levallois-Perret, và đi ngang qua một người Á-rập đang đứng ở lối đi vào một ngõ hẻm đen tối. Hắn đứng trong một vòng cung ánh sáng tưởng chừng như đã bị hóa đá. Không có gì chứng tỏ hắn là người cả. Không có đòn bẫy, lò xo nào có thể hất tung hắn ra khỏi chỗ hắn đã đứng lì ở đó. Tôi càng đi lang thang hình ảnh hắn càng in sâu trong tiềm thức, hình ảnh một người Á-rập đứng trên một hòn đá tảng trong vòng cung ánh sáng. Hình ảnh một người đàn ông và một người đàn bà khác đang đứng co ro ở đường phố — mặt thì có vẻ người nhưng đang bị hóa đá. Kể từ lần đầu tiên khi đi vào đời sống phố phường tôi chả thấy tôi thay đổi mảy may. Những điều tôi đã học được, đều là vô dụng và sai lầm. Giờ đây, tôi gạt bỏ cái bộ mặt sai lầm của trái đất. Từ cái đống ói mửa này, tôi đã sinh ra, rồi tôi sẽ chết ở đó không lối thoát, không Thiên đàng để tôi trú ẩn. Bàn cân ở mức thăng bằng. Chỉ còn một hạt cát nhỏ thôi, nhưng không đâu tìm ra nó. Tinh thần và ý chí thiếu sót cả. Tôi lại nghĩ tới cái vẻ lạ lùng và ghê gớm mà lần đầu tiên phố phường gợi ra cho tôi. Tôi còn nhớ căn nhà tôi ở, mặt nạ của nó, cùng là con quỉ ở trong đó cùng những sự huyền bí bao quanh nó. Tôi nhớ mọi sự việc đã xảy ra trong thời ấu thơ, cùng với vẻ lạnh lùng, ánh hào quang vây phủ, những cảm giác của thân xác, mùi vị của ấu thơ. Tôi nhớ những ngày trong tuần lễ và những ông thần cai trị những ngày đó, cùng với số mệnh và những hương vị của mỗi vị thần. Mỗi ngày đều là một cái gì thật mới mẻ huy hoàng hoặc lại quá dài lê thê hoặc trống rỗng ghê gớm. Tôi nhớ căn nhà tôi đã xây cất lên cùng những vật liệu tạo thành căn nhà đó. Tôi nhớ những thay đổi của năm tháng với những kết cuộc có tính cách quyết liệt, ghê gớm giống như cuốn lịch mỗi ngày giở sang trang. Tôi cũng nhớ những giấc mơ ban đêm cũng như ban ngày. Từ khi đi qua người Á-rập, tôi đã đi qua một chặng đường dài vô tận, hoặc ít ra tôi có cảm tưởng là đang đi trên con đường dài vô tận. Tôi quên rằng có những sự việc như những nếp địa tầng, dù độ nghiêng thế nào đi nữa, thì tên Á-rập vẫn cứ đứng trơ đó. Dù tôi có tiếp tục đi mãi thì tôi cũng vẫn đứng trơ đó hoài. Ở mỗi ngã tư đường, tôi sẽ gặp một bộ mặt người đứng ở một hòn đá ngăn đôi đường, một bộ mặt hướng về một lối đi đen tối, trên đầu hắn có một vầng sáng tỏa rực rỡ.

Hôm nay, tôi không còn khao khát đi dạo đó đây nữa. Tôi và thằng tôi dính quyện lấy nhau. Trời đứng yên, không khí yên tĩnh. Bên kia bức tường, các nhạc công đang hòa nhạc. Lại sống thêm một ngày trong cảnh thất bại. Tôi lẩm bẩm điều đó rồi đi tắt qua nghĩa trang vào phố Rue de Maistre, và đi vào trung tâm Paris. Những con đường phố ngoằn ngoèo ở Montmartre không khác gì một con dao kỳ lạ đẫm máu. Tôi đang đi giữa máu, tim tôi bốc lửa. Ngày mai đây, tất cả những cái đó đều bị tận diệt, cả con người của tôi nữa. Bên kia bức tường, quỷ sứ đang gào thét. Tim tôi càng bốc lửa hừng hực.

Trèo lên Montmartre, thánh An-tôn ở bên tôi, Diêm Vương một bên. Một người thì đứng trên đồi cao, rực rỡ màu trắng. Một kẻ trong hoàn cảnh đen tối rình rập. Trời đất quay cuồng, tôi trèo lên những mái nhà và ống khói cao nghêu...

Chỗ phố Lepic quẹo trông cong như chiếc cặp tóc, lượn lên lượn xuống trông như nước lụt đã rút đi, để lại đất bồi. Những tiệm nhảy, bar, tửu quán, tất cả những bóng điện đêm đều mờ đi trước những núi đồ ăn được nằm ngổn ngang dưới chân đồi. Paris đang quét sơn lại tháp chuông của mình, đang hé môi cười, đang nhịn miệng để chờ ăn bữa tiệc sắp tới. Thân xác tôi đang chuyển động trong môi trường của mình giống như một cuộc rước linh đình vẽ trong những bích họa trong đền thờ Ai Cập, giống như truyện biến ngôn của dân Etruscan và như một buổi sáng vinh quang của đảo Crete. Mọi vật đều sinh động, vô số các sự vật khác biệt nhau, hơi ấm của thân xác con người, các chùm nho quyện lại với nhau, mật ong đóng lại như kim cương. Các phố phường lướt trong bàn tay tôi. Tôi nắm gọn nước Pháp trong bàn tay. Tôi đang ở giữa cái tổ ong mật, tôi đang nằm trong bụng sôi ầm ầm của quái vật Sphinx. Tôi cùng với trái đất run rẩy với sức nặng sống động kỳ thú của nhân loại. Chung qui chỉ thấy có thân xác là thật, còn ngoài ra chỉ là hoài nghi, thất vọng, ảo tưởng. Xác thịt là nền tảng cho cái gì không bị tiêu diệt.