Bọn hề

ĐỨNG trong một cái bar, nhìn một gái điếm người Anh có bộ răng giả, bỗng nhiên tôi nghĩ tới câu «Đừng nhổ lên sàn nhà.» Nó đến với tôi như là một giấc mơ. «Đừng nhổ lên sàn nhà.» Lúc đó là ở bar Freddie, đường Pigalle, và một người đàn ông ngón tay búp măng, mặc sơ- mi lụa trắng, tay đang xòe ra rì rầm nói chuyện rồi nói «Good Bye Mexico!» Cô gái nói rằng việc chả nhiều nhặn gì nhưng cứ lai rai. Cô ta làm việc ở Đài phát thanh Big Broadcast, cô đang bị đau chân và đau miệng. Cô ta cứ đi đi lại lại phòng rửa mặt tung cái rèm bằng hạt cườm. Chiếc thụ cầm chùng dây, lúc nào cô cũng có vẻ hơi say sưa và cố gắng tỏ ra như một mệnh phụ. Tôi có một bức thư của một người Hà Lan gởi cho nhét trong túi. Anh ta mới từ Sofia trở về. Thư viết: «Đêm thứ Bảy, tao cứ mong được mày ngồi bên cạnh (ở đâu, không thấy nói). Có điều tao có thể viết cho mày là bây giờ là lần mới rời bỏ cuộc sống ồn ào ở Nữu Ước, tao đã sống một cách bình thản, êm ả tại thành phố Scheveningen.»

Tồi đã đọc lá thư suốt một buổi chiều, nhưng khi cô gái điếm người Anh mở miệng ra tôi thấy cả một hàm răng rụng hết trơn của nàng, cái câu nói «Đừng có nhổ lên sàn nhà» bỗng nhiên hiện trước mắt tôi. Anh chàng người Hà Lan và tôi đang cùng nhau đi dạo trong xóm Do Thái. Hắn ta mặc đồng phục thông tín viên. Tin tức hắn đã gởi hết và cả buổi chiều hắn rỗi rãi. Chúng tôi cùng đi về phía Café Royal để gọi vài ly bia, cho thanh thản cuộc đời. Tôi đã cho hắn ngồi với tôi vì hắn là tớ, tôi là chủ, ngoài ra hết giờ làm hắn muốn làm gì thì làm.

Hai chúng tôi cùng đi bộ dọc theo đại lộ thứ II, hướng về phía Bắc. Bỗng tôi thấy một cửa tiệm có chiếc đèn ống hình thập tự và có dòng chữ «Ai tin ta, sẽ được sống đời.» Chúng tôi bước vào thấy một người đứng ở sàn nói «Cô Powell, cô đã sửa soạn bài hát xong chưa. Nào, mời anh chị em, một người sẽ hát thử bài đó. Vâng! Ca vịnh số 73. Sau cuộc hội họp này, chúng ta sẽ đi thăm người chị em đáng kính của chúng ta, bà Blanchard. Giờ chúng ta tất cả hãy đứng lên hát ca vịnh số 73.

Chúa đã đặt chân tôi lên xe miền đất cao hơn. Khi hát được một lúc, tôi thấy một người leo lên tháp chuông quét vôi tháp chuông lại rồi vẽ dòng chữ tôi vừa hát khỏi miệng «Chúa đã đặt chân tôi lên miền đất cao.» Ngoài ra còn khẩu hiệu « Chúa là Chúa chiên tôi, tôi không còn thiếu chi.» Có một cái bảng nổi bật nhất đặt trên sàn nhà là bảng «Đừng nhổ xuống sàn.» Mọi người đều ca vang ca vịnh số 73, để mừng tháp chuông mới. Chúng tôi đứng ở chỗ cao hơn nên thấy rõ cái bảng để chỗ thánh thư «Đừng nhổ xuống sàn.» Chị Powell đang nhấn các phiếm phong cầm. Trông chị thật thanh khiết, đầy ơn thiên sủng. Người đứng trên bục cao hát to hơn mọi người và mặc dầu ông ta thuộc lòng lời ca, ông vẫn nhìn vào cuốn Thánh Ca. ông ta trông chả khác gì anh thợ rèn thay thế cho mục sư, nhà nghề. Tiếng ông ta rất to và đượm phần hăng hái. Ông cố gắng trong lúc hát để thôi thúc mọi người cùng bày tỏ niềm tin. Thỉnh thoảng có giọng the thé vang lên «Tôi ca ngợi Chúa vì ơn cứu độ và ơn quan phòng của Ngài.»

Amen! Sáng danh Chúa. Hallelujah! Ông thợ rèn gào lên. «Đến đây, ai trong anh em sẽ tuyên hứa? Nào ông bạn Eaton, ông bạn có muốn tuyên hứa không?» Eaton đứng dậy, lúng túng nói «Ngài đã cứu chuộc tôi bằng một kho tàng vô giá.» Amen. Amen. Hallelujah. Chị Powell đang lấy khăn tay lau tay một cách hết sức siêu nhiên. Lau xong chị nhìn bức tường đối diện một cách thật mơ màng. Trông chị cứ y như Chúa đã nhập vào rồi. Rất sốt sắng.

Eaton vừa tuyên hứa xong, ngồi khoanh cánh yên lặng, ông thợ rèn cắt nghĩa rằng. Chính Chúa đã lấy máu của Ngài cứu chuộc Eaton. Máu Chúa đã đổ ra trên thập giá trên núi Calvary, ông ta lại muốn có một người tuyên hứa nữa. «Có bạn nào muốn xin tuyên hứa nữa. Nào. Xin mời!» Trong một thoáng, ông ta cắt nghĩa rằng, lát nữa đây, anh em chúng ta sẽ cùng đi thăm chị Blanchard vì con chị vừa qua đời đêm qua. Nào, có vị nào muốn tuyên hứa. Nào. Xin mời!»

Có một giọng nói run run «Thưa quí anh chị, thật ra tôi chưa muốn tuyên hứa, nhưng có một câu Kinh Thánh tôi rất thích đó là câu trích thơ thánh Paul gởi giáo hữu Colossius: «Hãy đứng lên và nhìn xem sự cứu rỗi của Chúa.» Vậy thì chúng ta hãy đứng yên, yên lặng và cố nghĩ về Chúa. Hãy thử xem sao. Hãy quì xuống và cố nghĩ về Ngài. Cố lắng nghe Ngài nói. Anh chị em thân mến, câu nói trích ở Colossius 3 tôi rất thích «Hãy đứng lên và nhìn xem sự cứu rỗi của Chúa.» Hãy lắng nghe. Lắng nghe! Sáng danh Chúa. Hallelujah!

Ông ta lau mặt rồi nói «Chị Powell, chị đã sẵn sàng đệm đàn cho một bài hát khác chưa? Trước khi đi thăm con chị Blanchard lần cuối, ta hãy hát Thánh Vịnh «Chúa Jêsu là bạn hữu tôi.» Tôi tin rằng, anh chị em đã thuộc lòng bài đó cả rồi. Anh chị em thân mến, nếu chúng ta không được tắm gội trong máu Chiên Thiên Chúa, chúng ta sẽ không được cứu thoát. Chúng ta đừng đuổi Chúa ra ngoài. Biết đâu, đêm nay, chúng ta phải đi gặp Ngài... đêm nay, chúng ta hãy sẵn sàng đón nhận Ngài ngay từ giờ phút này. Nào, ta cùng ca ngợi Chúa «Chúa Jêsu là bạn hữu tôi... Ca vịnh số 97. Chúng ta hãy cùng đứng lên hát vang bài Thánh Vịnh số 97 trước khi đến thăm con trai chị Blanchard lần chót.

Mọi sự đã xong xuôi, nào chúng ta cùng đi thăm con trai chị Blanchard lần chót. Tất cả chúng ta, bổn đạo Colossius, Pharisieu, giọng bổng, giọng trầm... tất cả cùng đi thăm một lần cuối. Tôi không biết cái thằng Hà Lan khờ khi đã nhậu nhẹt rồi phản ứng thế nào. Nào, chúng ta cùng nhau đích thân thăm chị Blanchard. Người Juku hay là Kalik, ca vịnh số 73 và Đừng nhổ xuống sàn. Này, Pritchard, anh tắt hết đèn đi chứ. Chị Powell sửa soạn sẵn một bài hát nhé. Chào Mexico. Chúng tôi cùng đi thăm chị Blanchard. Cùng đi để đặt chân lên miền đất cao hơn.

Đây có một chiếc mũ bỏ quên, kia là cặp kiếng. Què quặt, sổ mũi, ho đàm, sốt sắng, khô khan, có nhiều chấy rận, điên khờ... tất cả đều đi xuống để sơn lại cây tháp cho đẹp hơn. Tất cả là bạn Chúa Jêsu. Tất cả đều đứng yên để nhìn xem sự cứu độ của Chúa. Anh Eaton đi thu những chiếc mũ bỏ quên, chị Powell lau những bãi nước miếng nhổ trên tường. Tất cả đều được chuộc lại bằng giá mua một điếu xì gà ngon. Giờ đây, Scheveningen yên lặng, bình tĩnh như kẻ mất cảm giác. Mọi thư tín đã gởi đi hết. Để cất giữ tro than người chết đáng quí này, chúng tôi đã có một vài cái khám xây vào tường để đặt bình đựng tro. Con chị Blanchard đang nằm trong nước đá, ngón tay đang xìu ra. Phần mộ đã dành một chỗ cho cả gia đình, họ hàng nằm bên nhau trong một căn nhà tuyết trắng vừa cao và khô trên mặt tuyết trắng. Nước và khí ẩm không lọt vào được.

Đi về phía Công viên quốc gia mùa đông trong một chiếc taxi màu vàng. Sự bình tĩnh của Scheveningen đã làm tôi xúc cảm. Thư tín như âm nhạc khắp nơi vang lên bài ca Tôn Vinh Chúa vì ơn cứu độ của Ngài. Khắp nơi tuyết phủ giăng đầy. Hãy như cái cửa sổ đã quá cũ kỹ này, ta cần bỏ quách đi. Sáng danh Chúa. Hallelujah!

Người ta che giấu sự nghèo nàn trong những bộ áo lông. Tắm hơi, tắm kiểu Nga, tắm kiểu Sita... tắm không kỳ cọ. Clara lại nói «Tình yêu kiểu Paris.» Quỉ thần của Jacob Gordin lén theo những con vật hút máu người. Thánh đường St Martin trông vui tươi màu cánh gián, hoa hoét khắp nơi. Moskowitz đang đánh não bạt và làm cho căn hàng của Tolstoi vui hẳn lên. Căn hàng chuyên đồ nhậu. Cả trái đất để sổ ruột ra ngoài để làm thành mụt cóc, bướu, mụn nhọt, tóc bạc, bướu cổ. Nhà thương nhận bệnh miễn phí. Tất cả những kẻ nào khổ đau, yếu đuối, gánh nặng chốc lở đầy người, thối miệng, hoạn thư, thủy thũng... nên nhớ rằng cửa bệnh viện lúc nào cũng rộng mở miễn phí. Hãy đến mau! Hãy đến! Hãy đến hỡi những con người giả dối, những kẻ Pharisieu. Hãy đến để các người được chữa lành bệnh khỏi phải đưa đi nhà xác. Hãy đến đêm nay. Chúa Jêsu muốn các bạn tới. Đến mau lên kẻo quá muộn. Chúng tôi sẽ đóng cửa đúng 19 giờ 15.

Cleo đêm nào cũng nhảy múa. Cleo, một vị thần được các chư thần quí mến. Má ơi, con về đây, má ơi, con muốn được cứu thoát. Con đang lên thang đây má. Sáng danh Chúa. Colossius 3. Mẹ của tất cả các vị thánh, giờ đây con ở trên trời. Con đang đứng cùng dẫy người xếp theo hình chữ Z. Vị mục sư đang đứng ở bậc thềm nhà thờ cầm mảnh gỗ viết «Cấm đậu xe ở đây.» Những thầy ký đang ngồi ở quầy bán vé hát mơ tới sông Shannon. Phim thời sự Pathé chạy rẹt rẹt. Các thầy đang từ từ leo lên đỉnh Hy Mã Lạp Sơn để cầu nguyện cho mọi người từ khắp nơi trên thế giới sáng ra thức dậy sẽ bắt đầu một ngày mới với những tư tưởng trong sạch, tử tế, can đảm. Cả thế giới hiện ra trước mắt. St Moritz, các kịch sĩ Hy Lạp, vua Oedipus, những con chó Tàu, bão lốc, người đẹp bơi lội... Tâm hồn tôi thanh thoát. Nếu tôi có một ly lave, một khẩu bánh mì xăng-uých, thịt heo bầm, tôi sẽ là bạn thiết của Chúa Jêsu. Dẫu sao màn đêm cũng đã kéo lên rồi Shakespeare có lý: Kịch là cuộc đời.

Và bây giờ, kinh thưa quí vị khán giả, màn đã kéo lên rồi, chúng tôi xin trình bày một show hay nhất, nhanh nhất chưa hề được trình diễn ở Tây bán cầu. Kính thưa quí vị, màn đã kéo lên rồi và, những cảnh chúng tôi trình diễn ở đây thì gần như là phần trên bụng, phần bụng, và phần bụng dưới. Những chỗ được lựa chọn này thật đặc biệt. Giá vé vào cửa chín mươi tám đô-la, chưa bao giờ được trình diễn ở Mỹ cả. Minsky, vua trình diễn người Do Thái đã du nhập lối trình diễn này để đặc biệt trình diễn ở Rue de la Paix. Đây là một show đẹp nhất, nhanh nhất Nữu Ước. Giờ đây, trong khi chờ người soát vé còn đang làm công việc xịt nước tẩy uế rạp, chúng tôi đưa quí ông bà xem một số carte postale của Pháp, cái nào cũng đảm bảo là đặc biệt. Mỗi tấm bưu thiếp lại kèm theo tấm kiếng hiển vi của Nhật chế tạo ở Zurich. Thưa quí ông, đây là show hay nhất. Minsky, vua trình diễn người Do Thái cũng phải công nhận như vậy. Màn đang kéo lên... Trong bóng tối, những người dẫn chỗ ngồi đang xịt thuốc rệp vào trong các kẽ ghế, kẽ cửa. Ngoài kia, những người Do Thái nghèo khổ, mặc áo lông đi bán hộp quẹt dạo và dây giầy. Ngoài kia trông giống như trường Vosges hoặc hội chợ Haymarket, hoặc Covent Garden... Màn đã kéo lên: một mùi thơm kẹo cao su hiệu Wrigley’s Spearmint, mỗi miếng một thỏi vuông. Màn đã kéo lên và chỉ chừa một phần thân thể, phần còn lại sẽ nói nhiều hơn. Cuộc sống tháng 12: yêu đương là ngọn lửa đỏ, nhưng bụng đói mềm. Minsky đang mơ màng trong quầy bán vé hát, chân anh đang đặt lên một miền đất cao hơn. Các kịch sĩ Oberammergau đang diễn ở một nơi nào đó. Những con chó Tàu đang được tắm, xức nước hoa, đeo dải xanh ở cổ để trình diễn. Chị Blanchard đang ngồi ở ghế xích đu, bụng chình ình. Tuổi đến, thân xác tàn tạ. Bệnh sán khí có thể chữa được. Nhìn từ lò sưởi ta có thể thấy cái cảnh đẹp đẽ bất tận đúng như Cezanne đã họa: nào những bình đựng than gỉ sét, những chiếc mở hộp hoen gỉ, những chiếc xe đẩy trẻ em gẫy vụn, những thùng tắm bằng thiếc, những nồi súp de bằng đồng thau, bánh bích qui bị chuột gặm nằm trong những bọc giấy nhựa. Đây là một vở tuồng trình diễn nhanh nhất, hay nhất ở phố Rue de la Paix. Ta có thể chọn một trong hai điều: một là nhìn xuống cái chiều sâu đen tối, hai là nhìn lên cao quanh ánh sáng mặt trời, niềm hy vọng phấp phới trên những ngọn cờ, những niềm hy vọng nguyên sơ trong sáng. Hỡi người, hãy đứng lên và nhìn xem sự cứu rỗi của Chúa. Cleo đêm nay nhảy múa hát ca và suốt cả tuần lễ đều đều như vậy. Giá vé rẻ mạt, hơn cả giá tiền chôn cất thông thường. Tử thần đến từ tứ phía Cleo đang tới. Vị thần đáng yêu hơn mọi vị thần, hoàng hậu của chiếc ghế điện.

Giờ đây chỉ còn là sự bình lặng của Scheveningen ngự trị, giống như bệnh vô cảm giác. Màn đã kéo lên. Colossiusba. Cleo bước ra khỏi bóng đêm, bụng nó đầy những hơi cống rãnh hôi hám. Sáng danh. Sáng danh. Tôi đang trèo lên thang gác. Vượt ra khỏi bóng đêm là cây cầu Brooklyn vĩ đại, cũ kỹ, một giấc mơ tê mê dưới ánh trăng khuya và bọt nước. Một điệu nhạc trầm buồn rên rĩ miên man rên xiết trong các phiếm đàn. Một tia sáng của ngọc thạch, một tia lửa chập chờn của dầu lửa. Đêm lạnh buốt, nhưng hoàng hậu thì không một mảnh vải che thân, đang múa nhảy trên đống thanh lạnh của ghế điện. Cleo, người được các người Do Thái quí yêu, đang nhảy múa trên đầu những món chân đã sơn mầu. Mắt của nàng đảo điên, tay đầy máu. Nàng đã múa nhảy suốt một đêm lạnh để được trả một món tiền xứng đáng. Nàng sẽ nhảy múa suốt tuần này để mở đường cho những cây cầu bằng bạch kim. Hỡi người, đàng sau giọng hát thở than, đàng sau cái hệ thống thập nhị phân và đường hàng không Seaboard có hoàng hậu của Tammany Hall đứng đó. Hoàng hậu đứng chân không, bụng bà đầy hơi thối cống rãnh, lỗ rốn của bà lòi lên như một câu thơ ru hồn. Cleo, hoàng hậu thuần khiết nhất, hơn cả nhựa đường thuần khiết, ấm hơn là giọng hát ấm nóng nhất, tình nhân của các thân mình đang nhảy múa trên các ghế điện bằng thạch ma. Vào bình minh, hoàng hậu sẽ nhổ neo đi Singapore, Mozambique, Rangoon. Con thuyền của Ngài sẽ bỏ neo ở cống rãnh nước bên đường. Các nô lệ của bà nhung nhúc chí rận. Suốt cả đêm thâu bà nhảy theo bài ca Cứu Rỗi. Tất cả chúng ta cùng đi xuống phòng Vệ Sinh dành cho đàn ông ở một khoảng đất trống cao hơn. Chỗ đó thấy khỏe khoắn, khô ráo và gợi cảm như một nghĩa trang.

Ta cứ tưởng tượng giờ đây màn đêm đã hạ rồi và đó là một ngày đẹp trời, ở đây hương thơm lành, và mùi sò từ bãi biển xông lên. Ta cứ bước đi dọc bờ Đại Tây Dương trong bộ áo bằng xi măng, chân đi guốc gót vàng và tai nghe tiếng gào của Chop Suey. Đại lộ Trắng đầy những bugi xe hơi. Những trạm xe đã mở cửa. Bạn gắng ngồi xuống, đừng làm mất nếp quần. Hãy ngồi phệt lên nhựa đường và hãy để các con công mổ vào họng các bạn. Cống rãnh chảy đầy rượu xâm-banh. Chỉ có cái mùi độc nhất đưa hơi sò từ bãi biển vào. Đó là một ngày đẹp đầy hương thơm lành, các radio đều mở nhất loạt. Bạn hãy đeo lủng lẳng một chiếc bên cạnh sườn, rồi mở đài Manila hoặc Honolulu, khi bạn đang đi. Bạn có thể thêm nước đá vào ly đá lạnh hoặc cả hai trái cật đều bị cắt đi một lúc. Nếu bạn bị chứng cứng hàm, thì có thể cho một ống vào ruột cùng và tưởng tượng là mình đang ăn. Đòi hỏi cái gì cũng chẳng được. Đó là một ngày đẹp trời, đầy hương thơm lành và mùi sò từ bãi biển xông lên. Tại sao vậy? Vì Mỹ Châu là một xứ vĩ đại nhất Trời đã dựng nên, nếu bạn không thích xứ đó thì cứ việc trở về bản quán. Chả có gì Hoa Kỳ sẽ làm cho bạn ở trên đời này cả, nếu bạn đòi hỏi Hoa Kỳ phải xử với bạn như một người. Bạn có thể ngồi trên chiếc ghế điện và trong khi sắp sửa xử bạn, bạn có thể ung dung đọc về cuộc xử bạn ra sao. Bạn có thể nhìn thấy chính bạn đang ngồi ở ghế điện trong khi chờ giờ hành quyết.

Một cuộc trình diễn suốt sáng chí tối. Một cuộc trình diễn nhanh nhất, sạch nhất thế giới. Nó quá nhanh quá rõ đến độ làm bạn thất vọng và cô độc.