- 2 -

Tôi trở về đứng trên cây cầu Brooklyn, ngồi trên tuyết đối diện với căn nhà tôi đã sinh ra. Một nỗi cô độc ghê gớm, vỡ tim xâm chiếm tôi. Tôi chưa thấy tôi đứng ở bar Freddie đường Pigalle. Tôi không trông thấy con đĩ người Anh bộ răng cửa rụng hết. Chỉ là cảnh tuyết trắng phau nổi bật căn nhà nhỏ tôi đã sinh ra tại đó. Trong căn nhà đó, tôi đã mơ thành một nhạc sĩ.

Ngồi trước căn nhà tôi chào đời, tôi thấy mình là kẻ tuyệt đối độc nhất. Tôi thuộc về một ban Đại Hòa Tấu nhưng chưa có bản nhạc nào viết cho ban đó chơi cả. Bản nào cũng lạc điệu cả, kể cả bản Parsifal. Cái bản Parsifal giờ đây cũng giống như một tai nạn nhỏ, nhưng nó còn có được giọng nhạc đúng. Lòng yêu thích âm nhạc của tôi, sự cô đơn kệch cỡm của tôi đối với Mỹ quốc cũng vậy...

Một đêm đang đứng ở hành lang rạp Métropolitan Opéra House. Nhà đã bán rồi và tôi đang đứng ở chỗ ba dẫy nhà sau đường rầy xe lửa. Chỉ có thể trông thấy một phần nhỏ của sân khấu nhưng phải dài cổ ra mà nhìn. Tuy nhiên tôi nghe thấy được bản nhạc Parsifal của Wagner, một bản nhạc tôi nghe đĩa đã quen. Có những màn kịch thật là buồn chán, buồn chán hơn bất cứ nhạc kịch nào. Nhưng cũng có những màn thật là siêu vợi tuyệt diệu trong lúc đó tôi bị chen dẹp như con cá sardine thì có một điều bất tiện là tôi bị... cứng lên. Người đàn bà tôi đang đẩy ép có lẽ cũng đang du theo điệu nhạc của Holy Grail. Cả hai chúng tôi cùng nổi hứng nên càng ép cứng vào nhau như đôi cá sardine. Lúc tạm nghỉ người đàn bà rời chỗ và đi xuống hành lang. Tôi đứng ở chỗ cũ và nghĩ rằng bà ta sẽ trở lại với tôi. Lúc nhạc bắt đầu lại, bà ta lại trở về chỗ cũ, y như thể chúng tôi là đôi vợ chồng và không gì tốt đẹp như vậy cả. Suốt cả màn cuối cùng chúng tôi cùng sung sướng vô biên. Cảnh đó thật đẹp tuyệt vời gần giống với Boccaccio hơn là Dante nhưng tuyệt diệu và cao vời thì như nhau.

Ngồi trong tuyết trước căn nhà tôi chào đời, tôi nhớ sự việc đó một cách thật sống động. Không biết tại sao lại như vậy, có lẽ cảnh này có liên hệ với cái cảnh cô độc đến độ kỳ quái trống rỗng và bi thiết với tuyết trắng phau với cảnh thiếu màu sắc và âm nhạc. Khi ngồi xe nhanh quá người ta dễ buồn ngủ. Người ta bắt đầu bằng những rung cảm tuyệt vời nhưng kết thúc bằng một nỗi chán đời ghê gớm.

Thí dụ, những trưa thứ Bảy, người ta lai rai ở quán Bill Woodruff. Cả một buổi xế trưa mà tốn mất có 50 xu. Vui thật! Tối đến Bill Woodruff lại có nhạc kịch, mình lại có cái thú nhìn người đàn bà bên kia sân có thói quen cởi đồ trong bóng tối. Cuộc tổ chức nhạc kịch này thường làm cho vợ lão cằn nhằn. Để tỏ bộ giận dữ, bà ta thường mặc bộ đồ rách mướp. Vợ ông là một người đàn bà lãnh cảm, con của một người đàn bà dữ dằn thường khi hắn đuổi tống vợ ra ngoài để tìm đến một người bạn trai rồi hắn nói «Này thử xem con mẹ đó nó lạnh đến thế nào. Cứ như là nước đá băng ấy thôi! Chán bỏ mẹ!» Vì thế, bà ta thường đi một vòng để mỗi người ôm rờ bà ta một chút làm bà ta ấm lên. Đôi vợ chồng kỳ lạ. Đôi khi ta có cảm tưởng là họ yêu nhau tha thiết. Bà ta luôn làm ông ta đau khổ, nhưng lúc nào cũng kè kè bên cạnh, ông ta thường nói «Mỗi tháng tôi chỉ được ngủ với nó có mỗi một lần — khi nào tôi cảm thấy vui.» Quen nói như vậy trước mặt bà ta, nhưng bà ta cũng chẳng thấy khó chịu gì, bà ta có lối cười trừ, làm như thể chả có gì quan trọng.

Nếu chỉ bị lạnh lùng không thôi thì cũng đỡ, bà ta còn có cái thói tham lam. Lúc nào cũng thấy kêu rên thiếu tiền, luôn cằn nhằn thiếu thốn khi muốn sắm sửa thức gì. Việc đó làm ông chồng nổi nóng, cái đó cũng dễ hiểu vì ông ta thì bê tha hoang đàng. Tuy nhiên, một hôm ông ta bỗng có một ý tưởng đặc biệt và nói với vợ «Bà muốn có thêm tiền phải không? Được, chả có gì khó, tôi sẽ cho bà tiền, thì trước hết bà phải cho tôi, lâu lâu... với bà một chút chứ. (Không bao giờ một người bê tha hoang đàng làm tình với một người đàn bà vì thương người đó). Lạ thật, kể từ đó, mỗi lần ngủ với chồng, bà ta cứ ôm riết lấy ông ta như thỏ. Ông ta lấy làm lạ lắm. Có lẽ bà ta thích cứ thế mãi sao đây. Và dần dần nhờ cách đó, ông ta đã biến một người vợ lạnh lùng thành một người vợ hay hứng tình vì mỗi lần ngủ xong, ông ta phải để lại cho bà ta một món tiền, như là để hối lộ.

Trong khi đó, bạn bè và xóm giềng khám phá ra rằng vợ của Bill Woodruff lại không bị lãnh cảm như mọi người tưởng. Bà ta lang chạ lung tung hết Tom đến Dick, rồi Harry. Không hiểu tại sao ông ta lại để cho vợ làm như vậy. Bà ta làm như thể thách thức ông ta vậy. Lúc đầu thì coi như không có gì xảy ra. Và dù bà ta bẩm sinh bị lãnh âm hay không cũng chẳng sao và cho tới khi ông khám phá ra rằng bà ta sinh ra để làm khổ ông ta cho tới khi ông xuống lỗ.

Tuy nhiên Bill Woodruff là một con người tinh đời. Tuy mang tiếng là bê tha tầm thường thế nhưng lúc cần thì cũng tinh ranh ra phết. Khi biết sự thể ông ta miệng kín như bình. Cứ y như chả biết gì cả. Rồi một đêm, sự việc đã đi quá xa ông ta thức trắng đêm để đợi bà ta, một việc ông ta ít khi làm, vì ông thì hay dậy sớm, bà thì hay về muộn. Tuy nhiên, đêm nay ông đợi bà đến khi bà đi ào vào nhà; mặt vui vẻ, tỉnh táo, sáng láng lên hơn mọi ngày, lạnh như thường lệ, ông dấm dẳng hỏi «Đêm nay bà ở đâu?» Bà ta cố giữ vẻ điềm nhiên, ông ta nói «Cởi đồ ra và lên giường.» Câu nói đó làm bà ta khó chịu và tỏ ra không thích như vậy. «Bà không thích tôi đi phố chứ! Được rồi. Tuy nhiên lúc này tôi muốn sưởi bà ấm lên một chút — ông to tiếng — Nói đoạn, ông ta chồm dậy trói gô vợ vào chân giường, nhét giẻ vào miệng và đi lấy một lưỡi dao cạo. Vào trong bếp, ông ta lấy một chai mù tạc, cầm dây liếc dao cạo quất vào mặt vợ tiếp đó ông ta sát mù tạc vào các vết roi và nói «Tao làm như vậy để cho mày ấm nóng suốt đêm nay.» Nói xong, ông ta bắt vợ xoạc cẳng ra. Giờ tao sẽ trả tiền cho mày như thường lệ! Rồi lấy tờ giấy bạc, ông ta vừa nhét ở túi áo ra đút vào... bà ta.

... Đó là tất cả chuyện về Bill Woodruff, mặc dầu khi tôi nghĩ về chuyện đó, tôi muốn đào sâu thêm một chút vào tâm hồn để hiểu tại sao ông ta lại có thể can đảm để bà ta cắm đôi sừng tổ bố trên đầu.

Mục đích của tất cả những chuyện đó là gì. Để minh chứng cái còn chưa được chứng minh gọi là: Một nghệ sĩ đại danh là người chinh phục được con người lãng mạn trong nội tâm mình.

TGC viết tắt là thuốc giết chuột... Bạn hỏi? Thế là nghĩa lý gì?... Tuy nhiên, cứ đến lúc phải đi thăm dì Mele ở nhà bà cụ nội lúc ăn cơm, bà vừa để chai rượu ra giữa bàn ăn và nói «Dì Mele lúc nào cũng thích uống rượu Kümmel.» Khi đến lượt bà mẹ đến dì Mele cũng lại nói «Con có thích uống rượu Kümmel không?» Mele lắc đầu và nói rượu Kümmel nào, tôi chả thấy rượu nào là Kümmel cả, và tại sao tôi lại cho là dì điên và tôi đã biếu dì rượu Kümmel. Mele sẽ có cảm giác nào khi mấy giọt Kümmel trôi qua cổ họng vì dì ngớ ngẫn tới độ ăn cả phân của mình! Nếu là một ngày hanh nắng. Stanley, bạn tôi, được ông cậu, người chuyên thầu đám táng, sai chôn một đứa bé chết trong bụng mẹ ở nghĩa trang. Chúng tôi sẽ thuê một chiếc phà tới đảo Staten, chờ tới khi nào chỉ còn thấy tượng thần Tự Do chỉ còn ở xa xa mạn tầu thế thì chúng tôi vất tòm xác chết xuống biển. Nếu là một ngày mưa, chúng tôi sẽ đi một hướng khác và vứt xác xuống cống nước. Một ngày như vậy được kể là ngày đại hội của bầy chuột cống. Vì chúng được thi nhau bò lên một cái thế giới cao hơn. Hồi đó, việc chôn cất một đứa trẻ chết trong bụng mẹ như vậy tốn mất 10 đô-la. Sau khi lái xe thổ mộ về, chúng tôi thường nhấm nháp vài ly lave và đó là một thú vị tình thâm.

Tôi đã kể những việc làm tôi nổi bật vào lúc đầu. Bạn đang ở vào thời khai thiên lập địa, trong một căn vườn đã được ngăn từng khu vực. Bầu trời dồn cục lại như những cồn cát, không phải chỉ có một nhưng có cả hàng triệu mảnh trôi. Vỏ các hành tinh đều có khắc một con mắt người, một con mắt không bao giờ chớp hoặc lim dim cả. Bạn sắp viết một cuốn sách ghi lại mọi nỗi vui buồn, đặt tên là «Tổng luận về vô thức.» Bạn sẽ bọc bằng bìa da trắng, chữ vàng. Nó có thể là câu chuyện đời bạn không lời giải thích. Ai cũng ham đọc cả vì nó chứa tất cả sự thật, tuyệt đối là thật không có gì giả dối. Đây là câu chuyện làm bạn cười phá lên khi đang ngủ say, làm trào nước mắt khi bạn đang trong phòng khiêu vũ. Rồi bỗng nhiên bạn nhận ra rằng chung quanh bạn chả ai hiểu được tài năng của bạn cả. Họ sẽ cười và khóc ra sao khi họ được đọc tất cả những điều bạn viết là thật cả, sự thật tuyệt đối của đáy lòng bạn. Cuốn sách sẽ làm cho người đọc cười và khóc như chưa bao giờ đã khóc và cười như vậy. Ngay trang đầu, cuốn sách đã là một cái gì mới lạ nổi bật nhất: cuốn sách bìa trắng chữ vàng. Cuốn sách có ghi rất nhiều câu thơ làm bạn thích thú vô cùng. Sau cuốn này thì mới kể tới cuốn Kinh Thánh, kinh Koran và tất cả những sách thánh của Đông phương. Tất cả những cuốn sách này đã được viết từ thuở khai thiên, lập địa. Giờ đây, tôi xin kể mặt kỹ thuật và lai lịch của cuốn sách... Khi mở sách này ra, bạn sẽ ngửi thấy ngay cái mùi nước mũi kỳ dị trên các tấm hình. Hóa phẩm chẳng có một cái nhìn viễn ảnh gì là đúng cả. Ngay ở đầu là một bức tự họa, tác giả mặc một quần bó sát đứng nghiêng. Mắt đeo kính cận thị nặng, hiệu Toric gọng số U-31. Lúc bình thường, tác giả nhìn mắt không rất cận thị đến độ các vật nhìn gần như là giấc mơ tất cả. Nhờ kỹ thuật mơ như vậy, hắn bật mí được tất cả cái vỏ bề ngoài hay chết của hắn và đi tới chỗ nắm được con người sẽ là của hắn và những tính nết đang hình thành. Giờ đây chỉ còn khía cạnh vô định của bản chất hắn là thấy rõ rệt. Nhờ cách đè nén những chủ thể thấy được, hắn đã đi sâu vào cái ngai thiêng của thói quen điên điên khùng khùng của hắn và hắn bơi lội trong đó một cách vô cùng khoái trá... trong vũng bùn lầy nhơ nhớp của cái tôi thật sự của hắn. Nhưng bạn sẽ hỏi, thế ý nghĩa hình con chim bên tay trái hắn là gì? Nó có nghĩa thế này: con chim biểu tượng cho cái gì siêu hình, đó là giống thiên cưu từ thời đệ tứ đại. Lưng nó có một lỗ nhỏ phát ra những giọng ca ríu rít nói về bản chất sự vật. Về hình thù, thì giống chim đó đã mất giống từ lâu rồi, nhưng người ta còn lấy nó làm vật tượng trưng rất phù hợp. Người Đức đã bất tử hóa nó trên những chiếc đồng hồ treo. Ở Thái Lan, người ta đã đúc hình nó trên những đồng tiền hồi Vương triều thứ 23. Nếu nhìn kỹ, ta thấy đôi cánh nó bị què, vì trong cảnh gần như tê bại vì giấc mơ, nó chả cần bay, nhưng chỉ cần tưởng rằng nó đang bay. Hai bên mỏ nó trông lộn xộn như chiếc bạc đạn đặc biệt bị mất khi nó đang bay qua sa mạc Gobi. Con chim hoàn toàn không dâm ô và chả bao giờ ta thấy nó nằm ổ cả. Nó đẻ chỉ một cái trứng cỡ hạt dẻ để khỏi mất giống. Khi đói, nó ăn chất tuyệt đối, nó không phải như chim quạ chỉ ăn xác chết. Nó luôn luôn thiên cư và mặc dầu đôi cánh bé nhỏ, nó luôn bay trên những con đường vĩ đại tưởng tượng. Điều này đã rõ rồi, giờ ta sang một cái gì ta thấy tác giả đeo lủng lẳng ở khuỷu tay trái. Thành thật thì cái này hơi khó cắt nghĩa vì đó là hình ảnh của một vẻ đẹp tuyệt vời làm trí óc ta rung động. Trước hết, ta thấy dù nó có tiếp xúc với khuỷu tay, nhưng lại không treo đúng ở khuỷu tay. Nó nằm giữa cánh tay, nghĩa là nó là một biểu tượng hơn là một ý niệm chính xác. Con số viết trên đó tượng trưng với một câu châm ngôn. Con số này luôn nằm ở dưới các khuôn nhạc. Như thứ toán học không thể lượng được. Con số này làm ta nhớ lại dạng thức về cơ thể, hình thức kiến trúc của nó cũng tuyệt vời như luận lý học. Hiểu được điểm này rồi, tôi xin thêm rằng cái hình chóp nón ở phía sau có thể có ý nghĩa như vầy: sự làm biếng. Đó không phải là thứ làm biếng thông thường như lý thuyết của Pauline, nhưng là thứ làm biếng định kỳ, do ảnh hưởng của sự khoái lạc đem lại. Có thể cái quầng trên hình chóp nón không phải là chiếc đĩa sắt của môn liệng đĩa, hoặc cái phao nhưng là chỉ có tính cách biểu thức nghĩa là một thứ ảo tượng biểu trưng cho cái vòng vây quanh Hải Vương Tinh.

Giờ đây, bạn đọc thân mến, tôi muốn bạn hãy sẵn sàng hỏi tôi câu nữa trước khi tôi xếp bức vẽ đó vào mục D thay cho Dã Yên Thảo. Có ai có điều chi minh xác trước khi ta nhìn vào bộ mặt chết đáng yêu này, một lần nữa? Tôi có nghe thấy ai đang nói hoặc nghe tiếng giày lộp cộp không? Hình như tôi nghe như có ai muốn hỏi điều gì? Có người hỏi tôi phải chăng cái bóng dáng nhỏ nhỏ ở chân trời là một người có vóc nhỏ phải không? Đúng không? — Anh Eaton, có phải anh hỏi thế phải không? Anh Eaton đâu có biết. Anh nói có thể đúng có thể không. Vậy thì anh đúng và anh sai. Eaton à. Sai, bởi vì theo luật cầm đồ thế nợ không cho phép ta nói cái gì đã biết lại bảo là không biết; sai, bởi vì cái phương trình ghi bằng một ngôi sao nhỏ, trong khi điểm ghi lại ở chỗ vô cực. Đúng, vì tất cả những điểm này đều sai, không chắc, phải sửa lại, vì chưa đủ yếu tố quyết định. Eaton ơi, anh thấy ở chân trời là một người có dáng vóc nhỏ hay là một chiếc mũ bị vò ra. Đó là hình ảnh của một thói quen. Nó thu hẹp lại để trở thành lớn lao. Khi thói quen che mờ cả vầng trăng thì con người càng ngày càng mất hình ảnh đích thực của mình Khi đã dàn giải ra khắp nơi Rồi thì nó còn gì gọi là bóng ảnh nữa. Và nó sẽ đứng ở thứ 49 của bài vè chưa được viết và sẽ tan hút trong lửa lạnh. Có thể lúc ấy sẽ chả còn gì là điên khùng, quá trớn mọi sự đều đã thăng bằng. Thân xác lột hết da. Cơ quan trong cơ thể lộ liễu hết. Có lẽ rồi lại có biến khi bạn phải xếp lại ruột gan theo đúng vị thế của chúng. Bình minh dâng lên trong nội tạng. Khơng cần có luận lý và tiên đoán nữa. Có thể là một Trời Mới, Đất Mới. Con người sẽ được xá tội. Ghi chữ T thay chữ THIỀN ĐỊNH.