Chương 5

Thành phố Sàigòn, với những hành lang Tax, Eden, với chợ Bến Thành, hè đường Tự Do và con đường Đồng Khánh ở vào những giờ đàn ông đã dến sở làm, bàn giấy, trở thành một thứ công viên của đàn bà và những cuộc đi dạo của họ. Những tà áo màu, những khuôn mặt phấn son, những cái sắc tay đong đưa, xuất hiện trên hè đường Sàigòn giữa giờ làm việc, đông đảo nhất là vào khoảng từ chín đến mười giờ sáng, và buổi chiều khi ánh nắng đã tàn, gió từ bến Bạch Đằng dâng lên đã làm xao động những đỉnh cây cao. Mười năm nay, thêm người Hànội, cái thú đi dạo phố càng ngày càng lan rộng, Đó là một cái thú phong lưu trưởng giả, rất tốn tiền, nhưng chính nhờ cái thú đặc biệt đó của đàn bà mà những cửa tiệm mới đã mọc ra như nấm, cửa tiệm nào cũng mỗi ngày một tráng lệ hơn.

Rất nhiều những người mẹ và những người vợ của Sàigòn bây giờ không biết dùng thời giờ của họ làm gì, khi con đã đến trường và chồng đã đến sở từ sớm. Thời giờ nhàn rỗi đó phải nghĩ ra đủ cách để dùng cho hết đi, nếu không muốn rơi ngã vào một trạng thái lưu đầy phiền muộn. Cách tiêu thì giờ phổ biến nhất là ra đường. Ngủ dậy, trang điểm xong, đến nhà một người bạn, rủ nhau đi ăn sáng ở tiệm, rồi đưa nhau đi thăm các cửa hàng, nhiều khi không cần mua bán gì, nhưng chỉ đi dạo không thôi, cũng đã 11 giờ trưa, sau đó, về nhà, ngó qua bếp nước một chút, một chút thôi, chồng con về dùng bữa là vừa gọn một buổi sáng. Những người không ra đường, không đi dạo, thì rủ nhau, đủ chân họp thành một bàn bạc là làm bạn cả buổi với cây bài. Ánh là người đàn bà của cả hai lối tiêu dùng thì giờ này. Ba bốn lần, Châu đã đòi về, nhưng Ánh nhất định không chịu.

- Chị phải đi với tôi cả ngày hôm nay, nếu không chị em đừng nhìn thấy mặt nhau nữa.

- Mình phải về. Thật mà.

- Thật cũng mặc chị. Chồng đi vắng, về với ma à!

Châu phì cười:

- Thì cũng phải về chứ. Không quen đi, mỏi chân lắm rồi.

Trong nửa giờ đồng hồ, Ánh đã dẫn Châu từ hành lang Eden, sang hành lang Tax. Và bây giờ thì đôi bạn đứng đó, trên hè đường Tự Do. Lâu lắm Châu không đi dạo như thế. Lúc đầu, nàng cũng thấy thích. Nhiều thứ đồ dùng cho đàn bà vừa nhập cảng từ Hong Kong sang, bầy biện rất ngoạn mục trong những ngăn kính đã lưu giữ được cái nhìn thích thú của Châu. Theo chân Ánh vào hết cửa hàng này, sang cửa hàng khác, người đàn bà muôn thuở ở nàng đã thức dậy, nàng cũng như Ánh cũng hỏi giá thứ này, muốn mua thứ nọ. Sau cùng, Châu mua một lọ nước hoa và một cái kính râm. Đứng trước tấm gương của tiệm Châu thử kính, và khi chiếc kính đã đeo ngay ngắn trên mắt, cái nhìn của nàng thoắt đầm đi trong một cảm giác dễ chịu.

Châu hỏi ý kiến Ánh:

- Được không?

- Đẹp quá trời là đẹp.

Châu nghiêm mặt, lại quây trà tiền rồi kéo Ánh ra. Ánh chúm chím:

- Ô hay! Thế mà cũng ngượng.

Châu sẵng giọng:

- Còn thế nàọ mới ngượng nữa. Đi với chị xấu hổ chết đi được. Lúc nào cũng đùa đùa cợt cợt. Bộ chị thích làm trò cười cho họ cười mình sao?

Ánh như thích thú vì sự tức giận của Châu, vì đã trêu Châu đến đỗi làm cho Châu phải tức giận. Đeo kính, khuôn mặt có sắc hờn giận của Châu lại nghiêng thành một vẻ đẹp khác, cực kỳ đằm thắm. Ánh trêu thêm:

- Ơ kìa, người đi đường đang nhìn chị kia kìa.

Châu tức lắm, nhưng cũng phải phì cười. Nàng đấm cho Ánh một đấm thật mạnh vào lưng, kéo vội Ánh đi.

- Thôi, điên rồ vừa vừa chứ. Sao ở nhà không tìm chồng tìm con mà trêu lại tìm người ta. Mà phải đi về thật đấy, mỏi chân lắm rồi.

Ánh biểu đồng tình:

- Mình cũng thấy mỏi chân thật. Vui chân đi, thế mà đã bao nhiêu đường đất. Khát quá. Khát cháy cổ họng. Phải đi tìm cái gì uống đã không thì chết khát là cái chắc.

Không đợị Châu có bằng lòng hay không, Ánh kéo ngay Châu vào một tiệm giải khát gần đó. Đây là một tiệm mới mở, có máy điều hòa không khí, hai mặt cửa hàng lồng kính, đứng ngoài đường cũng nhìn thầy tất cả ở bên trong.

Nắng đã gay gắt lắm. Khuôn mặt Châụ lấm tấm mồ hôi, gò má ửng hồng, còn lưng áo của Ánh thì đã ướt đẫm. Tiệm giải khát khi Ánh đẩy mạnh cánh cửa bước vào, ồn ào tiếng người và tiếng nhạc lấn át. Hơi lạnh lùa vào da thịt Châu bàng hoàng. Nàng tháo kính cho vào sắc tay, đi theo Ánh tới một bàn bỏ trống. Bàn này, một cặp trai gái trẻ tuổi vừa trả tiền đứng lên. Gã con trai, tóc dài kín tai và sù lên ở gáy, khuôn mặt héo quắt và xanh rớt. Cử chỉ của gã là thứ cử chỉ làm dáng của kẻ đi cùng với đàn bà. Gã mặc một cái áo sơ-mi đen, khuy ngực không chịu cài, cố ý cho nhìn thấy bộ ngực còm nhom. Quần trắng, chật căng như kiểu quần jean của đàn bà, giầy đen, mũi nhọn hoắt. Đứa con gái cũng có điểm phảng phất giống với gã con trai, tưởng như là bạn, là anh em, hơn là hai người tình của mối tình thứ nhất.

Ánh gườm gườm nhìn theo gã con trai đỡ ngang lưng đứa con gái, len qua những hàng ghế đi ra.

- Sao độ này Sàigòn phát sinh ra cái loại quái thai này lắm thế hả chị Châu. Đến chết mất thôi.

Châu mỉm cười, kéo ghế ngồi xuống. Nàng và Ánh cùng nhìn qua khung kính ra đường, tầm mắt dõi theo cặp trai gái trẻ tuổi ngang nhiên khoác tay nhau, vừa đi cái lối đi dệnh dạng quái gở của họ, vừa hoa chân múa tay trò chuyện.

- Họ có đi chúng mình mới có chỗ mà ngồi.

- Ngày xưa, mình đâu có thế nhỉ.

- Mỗi thời mỗi khác. Tôi không lấy thế làm bực mình và ngạc nhiên.

Ánh lườm Châu:

- Lúc nào chị cũng ăn nói đạo đức cứ như Phật Bà Quan Âm ấy. Hỏi chị? Nếu đứa con gái là con gái chị, nếu đứa con trai là con trai chị, mới nứt mắt ra đã mèo chuột như thế liệu chị có chịu được không?

Châu ung dung trả lời. Đến lượt nàng muốn trêu cho Ánh tức giận:

- Được.

Ánh tức giận thật. Khuôn mặt Ánh bừng bừng:

- Tôi thì tôi đập chết.

Nhưng rồi Ánh như biết Châu trêu mình và mới nghĩ ra.

- Chị không tức là phải. Chưa có con, làm sao chị hiểu được tâm trạng của cha mẹ đối với con cái.

Một người đàn bà khác Châu, có lẽ đã đau đớn đã buồn rầu vì câu nói vô tình mà hàm chứa một ý nghĩ độc ác của Ánh. Nàng chưa có con thật. Lấy Vinh đã bao nhiêu năm, chưa bao giờ nàng biết được thế nào là tâm trạng khác thường của người đàn bà lần đầu tiên cảm thấy sự thay đổi lớn lao trong thân thể mình khi từ một giọt máu, cái bào thai được kết tinh trong lòng, và từ cái bào thai, một đứa nhỏ một bữa kia cất tiếng khóc lớn vào đời. Ở đâu, ai nói thế nhỉ, hay ai cũng nói thế: người đàn bà không có con không bao giờ hoàn toàn và tận cùng là người đàn bà. Xã hội, và chung quanh dạy cho Châu biết, ngay từ thuở nàng còn là người nữ sinh thơ mộng của trường Đồng Khánh là con cái là sự không thể thiếu vắng được của phái yếu. Câu nói của Ánh vừa nhắc lại cho Châu một sự thực, một sự thực của riêng nàng. Người đàn bà lấy chồng sau bao nhiêu năm chung sống với chồng mà không sinh con đẻ cái, dư luận coi đó như một điều không thường và cái thứ đạo đức phổ biến của xã hội xem thế như một điều không thể tha thứ được. Châu biết như vậy, Ánh thường hỏi nàng, một cách tò mò sỗ sàng, tại sao nàng không có con với Vinh. Tại sao? Buồn cười thật. Làm sao nàng biết được. Ở những cuộc hợp mặt, những buổi tiếp tân, nhiều người như Ánh đã hỏi nàng như thế. Nàng cười trả lời:

- Tại cái số tôi như thế.

Ai nấy đều nhìn Châu bằng một cái nhìn thương hại. Sự thực là trong ba bốn năm đầu lấy Vinh con cái cũng là một vấn đề làm cho Châu bận tâm. Đôi khi nàng còn cảm thấy buồn rầu thành thực. Sách vở nàng đọc bảo nàng rằng làm mẹ, có con, là một lạc thú vô song, sự sinh nở là một kỳ diệu của tạo hóa và con cái chính là cái hình ảnh vững bền và đằm thắm nhất của tình yêu và hạnh phúc gia đình. Con cái. Những mái tóc tơ vàng ánh. Những bàn tay bụ bẫm. Những tiếng cười trẻ thơ. Con cái. Như hoa nở, như ánh sáng. Như những cánh thiên thần tạo thành nguồn vui tràn đầy chung quanh. Như những dải nắng xuân làm ấm áp một mái gia đình, mà thiếu vắng tiếng cười trẻ nhỏ, chỉ còn là sa mạc. Chưa từng bao giờ Châu được sống cái trạng thái khác thường đó. Nghe thấy sự xôn xao âm thầm đột khởi trong cùng thẳm thân thể nàng. Cảm thấy nó lớn dần, nặng dần. Biết rằng đang có một sự sống khác thành hình trong sự sống mình. Chăm sóc lo âu, thương yêu và theo dõi nó. Rồi đứa trẻ xinh xắn dễ thương hiện ra, làm đối tượng cho một nguồn yêu thương vô tận của một người đàn bà đã trở thành người mẹ. Nhiều khi, nhìn căn nhà trống vắng cả từng trên lẫn từng dưới, nhất là khi Vinh có công việc phải đến các tỉnh xa, nhiều khi, ngắm nhìn những bầy trẻ nô đùa trên hè đường trước cửa nhà, bắt gặp một cặp vợ chồng ríu rít với đàn con bên cạnh, Châu cũng nghĩ là có lẽ đời nàng ấm áp và nhất là có ý nghĩa hơn nếu nàng cũng có con. Và có lẽ, có con, liên hệ tình cảm tâm lý giữa nàng và Vinh cùng đổi khác. Nàng sẽ gần chồng hơn, bởi đứa con sẽ là sự ràng buộc. Nhưng rồi, suy nghĩ kỹ hơn để tìm hiểu con người mình sâu sắc hơn, Châu ngạc nhiên thấy rằng nỗi buồn về sự hiếm hoi của nàng, nếu có, cũng rất hữu hạn và chưa từng làm nàng phải khóc than và đau đớn. Những năm về sau, sự không có con với Vinh, không được đặt thành vấn đề nữa. Nhớ có một lần Vinh hỏi:

- Chúng mình không có con, em có buồn không?

Châu lặng thinh không đáp. Khi hỏi lại câu này lần thứ nhì, nàng nhìn thẳng vào mặt Vinh, điềm tĩnh trả lời:

- Em không muốn bao giờ anh hỏi em câu ấy nữa, anh biết không? Lúc nào có con là có con, không buồn gì hết.

Nghe nàng trả lời thẳng băng như thế, Vinh đã nhìn nàng bằng một cái nhìn ngạc nhiên và khó hiểu. Nhớ lại, vừa buồn, vừa buồn cười. Khó hiểu là phải. Chính nàng cũng không hiểu được nàng, nói gì Vinh, nói gì ai. Ăn ở với nhau, không bất hoà, không xa cách nhưng Vinh vẫn là một người khác, và nàng là một người khác, thu mình đã từ lâu trong một thế giới tâm tư kín thầm và riêng biệt. Ngày qua ngày. Hết một tuần lễ cho một tuần lễ khác bắt đầu. Như thế, cho năm hết và cho đời hết dần, tàn dần. Như thế, một mình, thản nhiên. Như thế, sống như một cái bóng, một bộ máy. Như miếng cơm nàng nhai trong miệng hàng ngày, vô vị, nhạt nhẽo, không biết ngon miệng là gì. Lâu dần, những cái nhìn thương hại, những câu hỏi tò mò, sỗ sàng về chuyện tại sao nàng không có con với Vinh không còn làm Châu ngượng thẹn và khó chịu.

Tiệm nước ồn ào người ra vào. Một cái bàn bỏ trống, người vừa xô ghế đứng lên, đã có người khác ngồi xuống. Chung quanh Châu và Ánh, đầu người lố nhố, tiếng âm nhạc ngoại quốc hết bản này đến bản khác, không dứt. Đám bồi bàn chạy đi chạy lại không ngừng. Châu tựa lưng vào thành ghế, ngắm nhìn cái cảnh tượng nhộn nhịp. Thỉnh thoảng nàng lại mỉm cười khi thấy Ánh bĩu môi hay cau mặt với bọn người trẻ tuổi tóc để dài và mặc quần ống túm.

Không hiểu Ánh nghĩ thế nào, lại bảo Châu:

- Kể ra không có con như chị cũng sướng thật.

Châu cầm thìa xúc một thìa kem đưa vào miệng. Nàng ngẫm nghĩ với cái cảm giác lạnh buốt dễ chịu đang trôi vào cổ họng.

- Sướng hay khổ.

- Nghe không rõ à? Sướng.

- Lạ nhỉ? Vậy mà nếu tôi không lầm, chị là người luôn luôn phàn nàn, luôn luôn thương hại cho cái sự tôi không có con.

- Tại chị không muốn.

- Tại sao chị lại nghĩ tôi không muốn?

- Nếu muốn thì phải có.

Châu cười:

- Chị nói chuyện lạ thật.

Khuôn mặt Châu chợt nghiêm trang hẳn lại. Nàng nói tiếp, như cho nàng chứ không phải cho những đứa con không có, như cho cuộc đời của nàng, chứ không phải cho sự nàng hiếm hoi:

- Không có con cũng buồn thật.

Ánh lại hiểu câu nói theo một ý khác. Tưởng Châu buồn thật, buồn vì không có con, Ánh đâm ra hối hận đã gợi ra chuyện này, đã đụng chạm vào cái tâm sự và đau đớn của Châu mà Ánh nghĩ là Châu muốn tránh và muốn giấu.

- Chị đừng buồn. Con đàn con đống như vợ chồng tôi, lúc vui thì vui thật đấy, nhưng mà khổ chết đi. Nay đứa này đau, mai đứa kia bịnh. Chỉ hầu chúng nó cũng hết đời. Buổi trưa, muốn ngủ một chút cũng chẳng được. Chúng nó đùa nghịch trêu chọc nhau, chí cha chí chóe suốt ngày, lắm lúc muốn phát điên lên. Nếu sau này mà chúng nó lớn lên lại như bọn quần túm, tóc dài ngập gáy thì cha mẹ chỉ còn nước chết. Hồi này, xem báo chị có nhận thấy gì không?

- À, thấy đánh nhau dữ lắm.

- Chà, chuyện đánh nhau nói làm gì. Tôi muốn nói là những mục ‘‘nhắn tin’’ cơ chứ! Trang nào, báo nào cũng nhan nhản ra. Mới tám tuổi đã bỏ nhà trốn đi. Con gái mới mười ba mười bốn tuổi đã bỏ nhà theo trai. Không giáo dục đến nơi đến chốn khổ như thế đấy.

Châu nhìn Ánh, mỉm cười tinh nghịch:

- Chị trông coi các cháu, mệt lắm nhỉ!

Ánh kiêu hãnh:

- Còn phải nói. Nhưng mình không trông nom, con cái mình thì dễ bộ ai trông nom cho đây.

Câu nói của Ánh làm Châu hoài nghi. Nhìn khuôn mặt trát đầy từng lớp son phấn lòe loẹt của Ánh, Châu nghĩ thật khó lòng Ánh có thể làm một người mẹ tốt được. Ánh la cà hết nhà này đến nhà khác, không đi phố, thì đi đánh bạc, không đánh bạc thì lăn ra ngủ, lối sống đó, Châu không phải tò mò tìm hiểu cũng biết, vì ai mà chả biết về Ánh như thế. Mà lối sống bừa bãi, bừa bãi đến độ hư đốn ấy. Ánh cũng chẳng ngượng thẹn để thấy cần phải giấu giếm. Khi người ta bảo Ánh: ‘‘Chị sung sướng thật đấy. Trăm công nghìn việc, chồng lo hết. Cứ ăn rồi đi đánh bạc tối ngày’’. Ánh đã chẳng giận, chẳng thẹn mà còn hãnh diện là đằng khác.

- Chị thì làm gì có thì giờ trông coi các cháu.

Ánh trợn mắt:

- Sao? Chị nói sao?

- Ai đi dạo phố, ai đi đánh bạc cho chị?

Ánh ngẩn người, rồi cười tít mắt:

- Ừ nhỉ? Nói thế mà đúng thật đấy nhỉ.

Chợt mắt Ánh sáng ngời. Như có một chuyện quên bẵng đi vừa nhớ lại đúng lúc:

- À, đi đằng này với mình đi.

Châu giẫy nẩy:

- Lại còn đi nữa. Đi đâu mới được chứ?

Ánh đưa ngón tay lên miệng:

- Suỵt! Cấm được nói lôi thôi. Đã bảo hôm nay chồng đi vắng chị thất nghiệp, tôi bắt cóc chị trọn một ngày mà.

- Thôi.

- Không dám hả? Sợ chồng cũng sợ vừa vừa thôi chứ.

Châu nói ngay:

- Không phải là sợ. Có gì đâu mà phải sợ. Nhưng đang nắng chết đi thế này, ngồi trong phòng lạnh vừa thấy thích thích một chút lại bắt đứng lên đi, là làm sao?

- Thích ngồi phòng lạnh? Thế thì lại càng nên đi đến đấy. Cho riêng mình chị cả một phòng lạnh lớn tướng.

— Đến đấy là đến đâu?

Ánh xúc nốt thìa kem lên miệng, ném tiền trả lên mặt bàn, xách sắc đứng lên:

- Đi đâu rồi khắc biết. Không đưa chị vào chỗ chết đâu mà sợ.

Châu lắc đầu, nhìn đồng hồ. Đã gần mười hai giờ. Đằng nào nàng cũng đã dặn đứa ở là không ăn сơm nhà trưa nay. Không đi theo Ánh, cũng phải đi ăn cơm tiệm. Nàng đã định rủ Ánh lát nữa đi ăn chả giò là món nàng ưa thích. Theo Ánh ra ngoài đường, Châu gắt:

- Đang định rủ chị đi ăn chả giò. Đến bữa rồi, đi đâu cứ như ma đuổi ấy.

Ánh kéo tay Châu lên một chiếc tắc-xi vừa đậu lại:

- Tưởng gì. Lại đó rồi muốn ăn nem công chả phượng cũng có ngay. Còn ngon bằng mười ở tiệm.