Chương 7 Ông Víp:-Tình huống trớ trêu. Nhắm mắt diễn thuyết-1

Hai người chạy thoát ra đường. Vẫy được tắc xi ngay. Những giờ phút đầu tiên của hai người vừa mới thoát vây. Không đúng như một vài độc giả hình dung rằng chị sẽ đâm bổ về nhà. Tám ngày đi vắng bao nhiêu là công việc dồn lại. Không đúng như có người hình dung rằng anh sẽ chạy thẳng về văn phòng đại diện ở Hà Nội, sẽ bốc điện thoại hỏi xem những đối tác nào những khách hàng nào liên lạc trong tám ngày qua. Tám ngày. Anh đã bỏ mất bốn cuộc nói chuyện về nghệ thuật diễn thuyết. Có những cuộc nói chuyện với cán bộ đầu ngành và quan đầu tỉnh, Tất cả đều đã được thu xếp, ấn định chính thức. Phút cuối cùng diễn giả không đến. Mà diễn giả đã phải tiếp thị mãi mới có được cuộc nói chuyện này. Diễn giả biến mất. Không sao liên lạc được bằng điện thoại. Tám ngày ngồi trong căn hộ bị phong tỏa anh cũng hình dung được cái cảnh nhốn nháo đi hỏi đi tìm. Những chuyện lớn bị hỏng bị lỡ. Nhưng có bứt rứt có sùng sục lên cũng chẳng được. Hai người như đã ở riêng ra một thế giới. Từ thế giới ấy, họ nhìn về đàn kiến bon chen ở cõi người. Tạm dịu xuống yên đi được tám ngày. Mình vừa từ đàn kiến ấy mà ra, rồi mình sẽ quay về nhập trở lại đàn kiến ấy. Vội gì đâu.

Đêm thứ tám họ không vội vàng chia tay ngay. Những phút tự do đầu tiên sau mấy ngày bị giam cầm. Không ai lại đâm bổ ngay vào trong một căn nhà. Có khác gì vừa từ phòng giam này đâm đầu ngay sang phòng giam khác. Những căn nhà thực ra chỉ là cái xà lim nhốt người chung thân. Một đời người chẹt giữa bê tông và những cánh cửa. Căn nhà chỉ là ước ao của những kẻ vô gia cư không cửa không nhà. Về lý thuyết phải là như vậy. Người có nhà cửa đàng hoàng, có công sở đàng hoàng thì phải dành thêm thời gian ra giữa thiên nhiên. Bể bơi. Công viên bách thảo. Sân chơi thể thao. Sân gôn. Bãi biển. Khu nghỉ mát trên núi cao.

Không có gì lạ khi hai con người này đi thẳng tắc xi ra bãi sông Hồng. Họ nhớ ra đêm nay trăng rằm. Từ bãi sông Hồng đêm rằm có chuyến du lịch trên sông. Một con tàu lớn. Du khách ngồi hết lên boong rộng. Tàu chầm chậm đi dọc theo bờ sông. Trăng tròn trên cao. Nước bạc dưới thấp. Bờ bãi được trăng dàn đều dát mỏng, bẹt hết cả ra. Đêm nới rộng không gian vì lẽ ấy.

Chị dần dần nhận ra những nơi quen thuộc bên bờ. Chúng dềnh dàng nhô dần ra từ trong cái không gian trăng vàng nước bạc. Nhô dần ra từ trong cái túi càn khôn vô tận. Điểm xuất phát, chị nhận ra cái bờ sông cách đây gần ba chục năm còn là bờ sông lở. Con bé mười một tuổi ngày ấy đứng trong giá rét căm căm chỉ vì bà mẹ. Mẹ chị bắt chị đi cùng đứng cùng chịu lạnh cùng để rình chờ nhân tình. Sao lại có người đàn bà suốt đời sùng sục lên vì giai đến thế. Con tàu vẫn lừ lừ dũi vào cái không gian bát ngát của trăng và nước. Nó dũi vào phần ký ức của cả hai người. Lại nhận ra một nơi quen thuộc. Cái bến Bát Tràng bốc xếp bao nhiêu chuyến hàng gốm. Ước gì anh lấy được nàng để anh mua gạch Bát Tràng về xây. Thời đi khảo sát du lịch, anh và hai cô sinh viên có ghé vào làng. Không có con đường lát gạch Bát Tràng nữa. Những lò gốm dùng than xả khói độc khắp làng. Nước thải không có cống thoát, chảy lênh láng trên đường. Sau này lại còn xây đường bê tông, mỗi nhà thành một siêu thị nhỏ. Hàng họ nịnh mắt, thoáng nhìn thì thích, nhưng toàn nguyên vật liệu lấy từ Trung Quốc. Hàng vẫn đấy mà không phải là hàng nữa.

Rồi những bờ những bãi cũng chìm dần đi. Rất gần mà rất xa. Không gợi lại thêm điều gì. Anh quàng tay ôm chị vào lòng ủ ấm. Gió sông về đêm lành lạnh. Không ngại có du khách nào nhận ra. Tám ngày trong căn hộ phong tỏa, đêm thứ tám mới thoát được. Những gì từ trước tám ngày ấy như đã thuộc về một thời xa xôi lắm. Những gì sắp đến từ sáng ngày mai thì khiến họ yên tâm. Sẽ trở lại như cũ. Sẽ không một cái gì chệch hướng cả.

Anh chưa bao giờ được ôm chị một cách công khai như thế này. Suốt mười sáu năm. Có một buổi chiều anh đến ký túc xá thăm chị. Cô nhân tình lúc ấy đã rời ký túc xá ra ngoài thuê nhà ở riêng. Anh đến đón chị trước rồi mới cùng nhau đi đón cô nhân tình. Phòng ký túc xá trống không. Chắc mấy cô sinh viên lại thực hiện vườn không nhà trống tiêu thổ kháng chiến như thời chống Pháp? Nghĩ đùa. Hơi giật mình. Đồ đạc của họ đi đâu hết cả rồi? Chỉ có chị ngồi một mình. Đêm hôm trước trộm vào khoắng sạch đồ đạc. Hòm gỗ hòm sắt tây khiêng đi hết. Tám đứa con gái ngủ như bị trúng thuốc mê. Không một ai nghe thấy động tĩnh gì. Sáng ra ngủ dậy, một cô rú lên. Một cô nữa rú lên. Những tiếng rú dây chuyền. Khóc hu hu dây chuyền. Bao nhiêu của nả con con, tiền học bổng tiền ăn cất trong túi trong hòm đều mất.

Chị không khóc. Mím môi. Ngồi bó gối. Ngồi suốt từ sáng cho đến tối. Chẳng nghĩ ra chuyện gì khác ngoài việc mất trộm. Bảy đứa con gái kia khóc xong quệt nước mắt đứng dậy đi luôn. Bồ đến đón đi là đi, đi tìm nguồn giải trí cuối tuần vơi bớt nỗi buồn. Một mình chị ngồi lại giữa cái phòng trống hoác. Làm thế nào mà tám đứa con gái ngủ như ma ám? Ngày ấy người ta không lý giải được vì mười lăm năm sau mới xảy ra một trường hợp y như thế với nhóm phóng viên Thư Hà. Nhóm ba cô đi viết bài về hội diễn sân khấu cũng ngủ thế nào mà trộm vào phòng khách sạn khoắng sạch. Đằng này là tám cô sinh viên. Vẫn há hốc mồm ra mà ngủ. Đồ đạc mất hết. Chỉ người nguyên vẹn. Cả ký túc xá đàm tiếu. Thằng trộm lạ nhỉ, cái nghìn vàng không lấy, lấy mấy thứ đồ sinh viên nghèo. Kẻ khác lại bảo trộm thế là tinh, chỉ cần lấy đồ, nghìn vàng còn được bao lăm. Kẻ khác lại xúi mấy khổ chủ vừa khóc vừa cười sưng cả mắt, các em cứ tung tin ra là đã bắt được trộm rồi. Trộm là đàn bà. Chỉ có đàn bà vào nhà ban đêm thì các em mới còn nguyên vẹn thế này. Các em gỡ lại cái danh tiếng.

Nghĩ đến thế thì bật cười. Cười vẫn chua chát. Đúng lúc anh bước vào phòng. Anh biết cái vẻ chua chát cứng cỏi kia che giấu một tâm trạng yếu đuối. Dễ vỡ lắm. Anh chỉ muốn ôm lấy cô. Gọn trong lòng. Cô yếu đuối thì cứ lộ nguyên hình yếu đuối đi. Anh che chở. San sẻ nữa. Nhưng rồi anh kìm lại. Hai bên thái dương dâm dấp mồ hôi. Mồ hôi chưa tháo ra khắp người như mỗi khi anh thèm muốn mà phải kìm giữ. Dù cô nhân tình hợp đồng không có mặt ở đây thì anh cũng không thể làm vậy. Họ đã xác định với nhau họ là anh em. Mãi mãi.

Con tàu vẫn lầm lũi đi trên sông. Bây giờ cả anh cả chị đều không chú ý xác định xem đang đi đến đâu. Đi đâu cũng được. Đi chẳng qua để được ở cạnh nhau giữa không gian thoáng rộng. Những gánh quà đêm được gánh lên boong. Những cô bán hàng khăn mỏ quạ áo tứ thân. Một cách kinh doanh du lịch khôn khéo. Những gánh hàng quà bày ra. Bánh dầy bánh giò. Bánh trôi bánh chay. Bánh gio. Bún riêu bún ốc. Bún thang bún bung. Phở. Du khách nào cũng thầm ước có mấy cái bụng để ăn hết những thứ bày ra kia. Anh gọi mỗi người một bát bún riêu thì chị ngăn lại. Hai người một bát. Không được ăn no anh ơi. Mỗi thứ ăn một bát. Thưởng thức chứ không được ăn no.

Thưởng thức. Những chuyến đi ba người dọc theo chiều dài đất nước, chị luôn nhắc nhở chỉ được thưởng thức. Mỗi người chỉ có một cái bụng mà sản vật mỗi vùng lại ê hề mời mọc. Thắng cố Bắc Hà. Ngô nướng trứng nướng Sa Pa. Bánh gio chả chìa Kinh Bắc. Bánh đa đỏ Hải Phòng. Bánh mướt Nghệ Tĩnh. Các loại bánh tráng bánh đa nhúng nước, chấm các loại mắm suốt dọc miền Trung. Lẩu cá kèo rau đắng Nam Bộ. Xoài xanh chấm nước mắm ở Cần Thơ. Cái gì cũng phải thưởng thức bằng hết. Nhưng không được ăn no. Một mình một phòng trong khách sạn, sáng ngày ra chị dậy sớm hơn cặp nhân tình ở phòng bên. Ra đường mua đặc sản địa phương. Gọi nhân viên khách sạn mang cho ba cốc cà phê và mượn một cái khay.

Cặp nhân tình chưa ra khỏi phòng thì nghe tiếng gõ cửa. Xuất hiện một cô hầu phòng đeo tạp dề, đầu buộc cái khăn trắng, tay nâng khay cà phê và đồ ăn sáng. Không bao giờ quên chúc một buổi sáng tốt lành. Chính là chị. Cô hầu phòng chính quy. Niềm nở và chu đáo. Bao giờ cũng nhắc nhở. Thưởng thức nhưng không được ăn no. Vùng nào thức ấy. Bây giờ vẫn thế. Chị đang xúc cho anh ăn chung một bát. Chỉ được thưởng thức. Như là không có khoảng cách mười mấy năm. Giờ đây đã là một người đàn bà quyền thế. Bao nhiêu người xun xoe mở cửa xe hơi rước ra rước vào. Bao nhiêu người cầu cạnh tranh thủ. Bao nhiêu người sợ cả một phản ứng thuần lý của chị. Họ khác. Với anh, đây vẫn chỉ là cô hầu phòng chu đáo mang cà phê sáng vào tận giường. Chỉ được thưởng thức thôi. Với anh lại khác.

2.

Trong thâm tâm từ khi bắt đầu là một thiếu nữ có ý thức, chị đã luôn nghĩ mình là con nhà lá ngọc cành vàng. Mình thuộc đẳng cấp trên. Bước đi không bao giờ bước thật dài. Bao giờ cũng khoan thai. đi đứng thẳng thắn, đầu hơi ngẩng cao kiêu hãnh. Không lê dép quèn quẹt gõ giầy bình bịch, nhưng cũng không nhấc chân quá cao. Nhanh nhẹn nhưng không vội vàng hấp tấp, việc trước làm trước việc sau làm sau, không làm dở cái này bỏ sang làm cái khác. Nói năng từ tốn, luôn giữ không nói liến thoắng lanh chanh bộp chộp hồ đồ. Khách đến trước cửa không bao giờ từ trong nhà nghiêng ngó len lén nhìn ra. Đi về dừng xe trước cổng không nóng vội bô bô trò chuyện với người ra mở cổng. Chỗ đông người phải nén cho bằng được tiếng nhai nhồm nhoàm chóp chép, nén tiếng nấc tiếng ợ. Việc gì cũng lấy chữ thanh làm đầu. Tác phong thanh lịch, ngôn ngữ thanh nhã, ẩm thực thanh tao. Không ai dạy. Tự cô gái đọc sách, quan sát và xử sự. Ai dạy đâu? Nếu trông vào tấm gương của mẹ thì cô đã thành một người đàn bà khác hẳn. Tự trong lòng, cô luôn thương cảm cho những người bình dân như mẹ mình, như cô bạn gái gốc quê. Như quá nửa thị dân xung quanh mình. Thương mà xa cách. Gần mà xa. Không gần gũi quá để người ta tưởng bở ngang hàng, người ta suồng sã. Không xa cách quá để người ta oán mình lạnh lùng kênh kiệu, người ta e dè.

Cô xung phong một mình đi bắt quả tang nhà văn hóa lớn đái bậy trong khu vực phường.

Xung phong. Cái tự tin cao ngạo mình thuộc tầng lớp trên, mình chẳng việc gì phải ngán ai. Giáo Sư Một hay nhà văn hóa lớn thì cũng phải có cách cư xử tối thiểu. Đám thanh niên tình nguyện áo xanh trong phường toàn con gái. Mấy chức sắc phường đều là phụ nữ, nạ dòng thì cũng phải ngại ngùng. đàn bà con gái phải đi bắt một ông già chuyên gia đái bậy. Đùn đẩy nhau. Thôi, không phải đùn đẩy nhau nữa, để tôi.

Rình bắt cũng phải công phu lắm. Không phải cứ cất công là rình bắt được ngay. Cô đến ngồi ở quán cà phê bên này đường nhìn sang. Bên kia đường là nhóm tượng đài công nông binh từ thời bao cấp. Thường thường hàng ngày nhà văn hóa lớn đi qua đó hai lần. Lúc đi đái một bãi, lúc về đái một bãi. Đứng ngay trên vỉa hè người qua lại mà đái vào chân tượng. Nhưng mà cái buổi chiều đầu tiên cô ngồi rình thì không bắt được ông. Hôm đấy ông phá bả quy luật hàng ngày. Chắc ông sẽ đái ở vỉa hè câu lạc bộ dưỡng sinh trước khi tập, một bãi nữa sau khi tập. Hôm đấy đám tượng được tha.

Rình rập. Hành động không xứng với một người tự coi mình thuộc hàng quý tộc. Lúc này cô đã ở tuổi ba mươi ba. Mẹ cô đã đùa gọi cô là gái già. Mẹ cô đang đời chồng thứ năm. Cô càng ngày càng cảm thấy xa cách mẹ. Cô đã quay về ở trong cái gara từ lâu. Bố cô đã lấy vợ khác, hai thằng con đứa đại học đứa đã đi làm. Anh nghiên cứu viên ngày ấy đi công tác xa có hơn một năm quay về thì mất vợ. Vợ đã đi lấy thằng nhãi kém năm tuổi. Anh quay cuồng mê man hơn một năm trời. Anh đang yên đang lành độc thân thì cô ta nhảy bổ vào anh, đè gí anh vào giá sách thư viện chiếm đoạt anh. Anh cũng đang yên đang lành gia thất thì cô ta nhảy vọt ra khỏi nhà, bỏ đi lấy người khác. Cả hai lần anh đều bị động. Cả hai lần anh đều bất ngờ. Anh chỉ như thứ đồ vật có thể sai khiến. Uất lắm. Nhưng chỉ uất được mười bốn tháng. Dần dần nguôi. Lần này anh lấy vợ kém hẳn mười tuổi. Nó lấy chồng kém năm tuổi mình chơi hẳn kém mười. Hiếu thắng nhưng mà cũng may lấy được người tử tế. Cha mẹ cho anh một căn phòng trong tòa nhà của gia đình. Bỏ được cô vợ bình dân, anh được đón nhận trở lại trong lòng đại gia đình.

Người bố đã yên phận mới thì cô con gái trở về sống trong nhà để xe. Cô tự nhận thấy mình gần với gia đình này hơn là với mẹ. Thực ra thì gia đình ông bà nội của cô cũng chẳng phải đại gia hoàng gia gì. Chỉ là một gia đình trí thức thời Tây có của ăn của để. Sau này tiền vàng hiến hết trong Tuần Lễ Vàng 1946 giúp chính phủ cách mạng.Sau này nhà cửa hiến hết cho nhà nước khi hòa bình lập lại trên miền Bắc. Con cái nhờ thế được học hành, không bị thành kiến lý lịch có dính Tây. Suốt thời chiến tranh chống Mỹ không ai nhắc nhở cái quá khứ vàng son có nhà Tây uống cà phê ăn bánh ngọt. Mốt khi ấy khoe nguồn gốc bần cố nông. Suýt chết đói năm bốn lăm, bị cường hào đàn áp ức hiếp. Từ tám sáu đổi mới bắt đầu mới có mốt khoe gia đình mình xưa kia địa chủ tư sản nhà lầu xe hơi. Kẻ ăn người làm đầy nhà. Khoe thế mới ra mình là người sang.

Cô cũng lấp lửng chỗ bạn bè rằng gia đình mình xưa kia có hai biệt thự cho thuê. Đi xa hơn tưởng tượng ông bà mình là con quan thượng thư bộ học như bộ trưởng giáo dục bây giờ. Ông bà mình lại là con cháu nhà quan triều đình Huế. Tưởng tượng rồi tin là thật. Mấy đứa bạn cùng trường bố mẹ là giám đốc sở, vụ trưởng vụ phó, thậm chí thứ trưởng nào đã ăn thua gì. Cái đinh.

Cô cũng coi nhà văn hóa lớn đái bậy là cái đinh. Mất hai buổi chiều ngồi rình. Mỗi buổi hai tiếng đồng hồ. Thời gian vàng ngọc của cô. Nhưng mà có cái hãnh diện, mình đi bắt một kẻ không ai dám bắt. Bên đấy giáo sư bên đây giảng viên đại học. Bên ấy nhà văn hóa lớn bên đây danh gia vọng tộc. Cái chức sắc trong phường không có được cái ngang tàng với ông như cô.

Cả cái phương này đều biết chuyện giáo sư đái bậy. Ngôi nhà kiến trúc kiểu Pháp của ông từ tầng một đến tầng ba có cả thảy năm cái toa lét, không đái. Cứ ra đái đường. Bệnh thừa đường trong máu. Đàn ông cứ ốp sát vào gốc cây vào tường nhà mà kéo quần. Ông thì không đái vào gốc cây vào tường, ông chọn nhóm tượng đài ở đầu phố. Năm giờ ba mươi phút chiều, đái một bãi. Đấy là trên đường đi bộ đến câu lạc bộ thể dục người cao tuổi. Bảy giờ trở về, ngang qua khu tượng lại đái một bãi nữa. Trong một giờ ba mươi phút chắc ông không chỉ đái có hai bãi ấy. Chắc là ở câu lạc bộ ông cũng ra gốc cây bờ bụi nào đó đôi ba lần. Người già suy thận đi đái như trẻ con té re. Đại hội các hội trí thức sáng tạo toàn người già. Các cụ lâu lâu mới gặp nhau các cụ uống bia như nước. Uống xong vào ngồi hội trường đái lên ghế bọc nhung. Được cánh phục vụ hội trường tổng kết. Đại hội già nhất. Đại hội khai nhất. Thông cảm. Câu khẩu hiệu phải hô ở mọi lúc mọi nơi. Thông cảm thông cảm thông cảm. Nhưng cái khoái cảm đái đường thì không thể thông cảm. Dân quê tán tụng cái thú kéo quần ngồi ngoài đồng làm quận công. Gió lồng lộng. Ngồi đại tiện mà hương lúa hương cỏ thơm tho. Chẳng nhẽ ông giáo sư cũng mê cái thú nhà quê ấy. Vừa đứng đái ở nơi thoáng rộng vừa khoan khoái được gió trời thông thoáng mơn man. Cái của ấy cũng cần thoáng. Nhưng mà cái nhà cầu nhà xí chuồng chỗ dân quê nó bí nó hãm nó nặng mùi. Dân quê ngồi trong đấy bó buộc ngột ngạt như trong vòng vây khí độc. Không ngồi được nên mới phải ra đồng. Đằng này năm cái toa lét nhà ông đều sạch bóng tinh tươm. Thói quen bẩm sinh khó bỏ. Bây giờ cao ngạo trí thức đẳng cấp trên, thực ra lọt lòng cũng lều tranh xóm đê. Trên giảng đường trước công chúng chắc phải là diễn mãi. Mệt. Bất cứ khi nào không phải diễn nữa là lại gạo, lại giống, lại ngựa quen đường cũ.

Cô ngồi ở quán cà phê nhìn sang đài quần tượng. Chờ lâu thành ra có dịp quan sát kỹ tác phẩm điêu khắc một thời. Tượng gì mà tượng thế kia. Chị nông dân chân như cái vồ đập đất. Cô công nhân tay như cái chày. Cả hai anh trí thức anh chiến sỹ cũng vậy. Bốn người mũi vừa to vừa tẹt môi vừa quăn vừa dày. Mùa xuân hát nụ hoa thơm ngát nở trên môi dày. Mô phỏng hiện thực theo kiểu thô lỗ nhất. Kiểu cách mỹ nhân một thời ra đường phải cố tạo vẻ quê kệch công nông, da trắng môi hồng thì phải mặc áo cánh áo đại cán xuềnh xoàng, hồng nhan ẩn mình trong vỏ lao động nghèo. Xong thời các gương mặt điêu khắc như để nhát trẻ con thì đến thời tượng các danh nhân cổ điển. Ông quan văn cho đến ông quan võ đều một gương mặt. Tà áo gió bay cuộn nếp vẩy lăn tăn như vảy rồng vảy nến. Thiện ý muốn tạo thế khỏe khoắn nhưng hiệu quả lại tạo ra những thứ cục mịch. Một bức tranh xấu có thể chỉ nằm mãi trong bảo tàng trong galơri trong nhà ai đó. Nhưng một tượng đài xấu sẽ nhờn ra trước mắt bao nhiêu thế hệ. Nhiều đứa trẻ lớn lên sẽ tưởng điêu khắc là cùng một giuộc với những tượng đài thường đập vào mắt chúng. Tượng đài. Ôi tượng đài.

Có lý do để nhà văn hóa lớn không đái ở chỗ nào khác mà chọn đúng cái tượng đài này. Không gian thoáng hơn. Mát hơn. Người qua kẻ lại đông hơn biết là ông đứng đái. Ông muốn có đông công chúng tức là ông cần tạo xìcăngđan tai tiếng? Cũng có khi ông chẳng nghĩ gì. Nhìn dáng đi lùi lũi ục ịch họ trư của ông thì biết cái việc tiểu tiện chỉ là tiện đâu mở vòi đấy. Bản năng. Của đáng tội, dân phường cũng đã phàn nàn với bà vợ ông. Bảo bà nhắc nhở ông. Có phải chỉ tiểu tiện bậy mà thôi đâu. Nhiều lần đái xong ông còn quên cài cúc. Ông vẫn mặc loại quần cài cúc chứ không phải khóa kéo. Đái xong nhìn trời nhìn đất ngơ ngơ cứ thế mà đi. Không cài. Lại còn tóe ra quần ướt đẫm một mảng. Bà vợ nhắc nhở. Được một hôm ông về hớn hở khoe bà. Má nó nè, bữa ni tui hổng quên nữa nè, tui nhớ cài cúc quần rồi nè. Bà vợ gật gù có nhắc nhở có khác. Nhưng mà tui zẫng quên. Quên chi? Tui quên để con cu ra bên ngoài nè. Đấy là chuyện có thật, không phải tiếu lâm. Dân phường viết thư lên phàn nàn với báo thủ đô hẳn hoi. Nhưng vợ ông còn chẳng nhắc được ông thì ai nhắc.

Cô mất hai buổi rình chờ. Lập sẵn một cái biên bản. Chúng tôi, tổ quy tắc nếp sống văn minh phối hợp với thanh niên tình nguyện phường đã chứng kiến việc ông này ông nọ tiểu tiện tại khu tưởng đài của phường vào hồi giờ ngày tháng năm. Đối tượng đã phải ký vào biên bản. Biên bản được lập vào hồi giờ tháng năm. Người lập biên bản ký. Đương sự ký.

Ngôn ngữ đã được giảm nhẹ đi nhiều. Không viết đã bắt quả tang mà viết đã chứng kiến. Không viết đối tượng đã phải thừa nhận hành vi sai trái của mình, mà viết đối tượng đã phải ký vào biên bản. Nhưng ngôn ngữ ấy cũng đủ làm bằng chứng. Nhưng biên bản ấy mang về phường cũng đủ cho mọi người khâm phục cô. Cô không có ngán bất cứ một uy danh hay một thế lực nào. Bởi vì bản thân cô cũng là một thế lực, cô cũng thuộc đẳng cấp trên.

3.

Phải đến bảy giờ kém mười lăm nhà văn hóa lớn mới quay về. Hôm nay ông nghỉ tập thể dục sớm mười lăm phút. Lũn cũn ục ịch đi. Dép lê lạch bạch đi. Bóng tối đã nhá nhem. Mấy ngọn đèn cao áp đã sáng lên. Dáng ông đi lấp ló dưới những tán cây hoa sữa cây xà cừ.

Ông đã đi qua cái tượng đài mất rồi. Cô hơi thất vọng. Cô vừa đứng dậy trả tiền cốc nước cam sửa soạn sang đường. Ông đã đi qua cái tượng đài dăm bảy bước và lùi lũi đi luôn. Hôm nay ông ta không đái. Thế là toi mất buổi chiều thứ hai. Nhưng bất chợt linh cảm mách cho ông ta rằng ông đang quên một cái gì đó. Quên gì nhỉ? Ông ngửa cổ nhìn trời. Trời tím thẫm. Nhìn đèn. Mấy cái đèn cao áp sáng xanh. Nhìn vòm cây. Vòm cây xà cừ xanh thẫm lấp lánh bắt ánh đèn. Chẳng có gì để nhìn ở trên thì nhìn xuống dưới. Vỉa hè vừa lát lại gạch. Mới lát gạch năm ngoái năm nay lại đào lên thay một loại gạch khác. Cái thằng lát gạch xơi được bao nhiêu phần trăm mà gạch cũ chưa hỏng đã thay gạch mới? Ông đưa mắt lướt qua những viên gạch lát đường. Bước sang ngang rồi hơi xiên về phía sau. Bắt gặp những tượng đài. Trong ánh chập choạng, những nét thô của nhóm tượng đài chìm dần đi. Nó không còn xấu như lúc năm giờ ông đi ngang qua. Tắt đèn nhà ngói cũng như nhà tranh. Bóng tối làm cho xấu đẹp đồng hạng. Bóng tối.

Đến lúc ấy thì ông nhớ ra là mình còn một việc phải làm trước khi đi ba trăm mét nữa về nhà. May mà nhớ ra. Về đến nhà rồi phải chui vào toa lét khép kín thì chẳng có không gian thoáng rộng gió thổi mơn man. Mau với chứ vội vàng lên với chứ. Mau lên. Thật may đã nhớ ra. Ông bước đến ốp vào bệ quần tượng. Thoáng làm sao mát làm sao. Sự sướng sẽ hoàn hảo nếu không phải cái tội đái như tiểu liên tắc cú. Dền dứ chập chừng. Lắt nhắt tắt bật. Nhưng mà nhân vô thập toàn. Dù sao thì mọi danh hiệu vẫn không sao làm ta sướng như phút này.

Xong. Ông không vội cài khuy quần. Đầu vẫn ngửa lên ngắm trời ngắm đèn. Ngâm nga cảm giác siêu thoát tuyệt vời.

– Xin bác ký vào biên bản.

Tiếng đàn bà ở sau lưng. Ông chậm chạp quay tuốcnăng. Lờ đờ phê phê. Nhận ra một người đàn bà còn khá trẻ. Cô ta chìa ra cho ông một cái bút bi. Một văn bản viết sẵn, kê hẳn hoi trên một cái bìa hồ sơ giả da. Ông chìa tay ra như cái máy. Thói quen nhiều năm ký duyệt vào các luận văn các công trình khoa học. Bảo ký thì ký. Chữ ký của ông chưa bao giờ chết người. Nó chỉ đẻ thêm ra các cử nhân thạc sỹ tiến sỹ, đẻ ra công trình khoa học các cấp.

Nhưng chính cô gái kia bỗng rụt tay về. Chính cô bỗng ngập ngừng. Nhà văn hóa lớn chưa kịp cài cúc quần. Có khi cũng quên cài luôn rồi. Cây chuối hột có mỗi một quả trổ hẳn ra ngoài. Hóa ra chuyện để quên con cu bên ngoài không hề là chuyện tiếu lâm. Hai người đang đứng cách nhau một mét. Đứng vào chỗ tranh tối tranh sáng như thế này trông họ như khách và hàng. Mãi dâm và mại dâm. Mua và bán. Tàu nhanh. Cô đã lùi lại một bước. Ông thản nhiên tiến lên một bước. Ông chìa tay xin cái bút. Cô muốn xua tay lắc đầu rồi chạy đi thật nhanh. Thế là cô thua. Thua với ông và thua với cán bộ phường đã đặt niềm tin vào cô. Không thua. Cô hét lên trong lòng. Thế là cô đứng lại. Bản tính người đàn bà thép trỗi dậy. Cô sẽ đứng cách ông một mét rưỡi mà yêu cầu ông chỉnh đốn lại trang phục trước khi hạ bút ký. Không việc gì phải dùng uyển ngữ, cứ nói thẳng ra. Quyết rồi.

– Đề nghị bác cài cúc quần nghiêm chỉnh trước khi ký. Nghĩ là nói.

– Cô nói chi?

Ông hỏi lại. Thực sự là ông chưa nghe rõ.

Cô nhắc lại. Ông vẫn không hiểu. Hồn nhiên ngây thơ. Nhà văn hóa lớn cũng là người già, người già là hai lần trẻ con. Cô bắt đầu hoang mang. Tức nữa. Đứng đây mãi mà đôi co nhỡ có người nhìn thấy. Cô cố gắng phát âm thật rõ ràng câu đề nghị một lần nữa.

– Cô nói chi?

Bất đồ một tiếng cười vang lên ngay bên cạnh. Cả hai người đều không để ý có một người đàn ông đã đến sát bên họ từ lúc nào. Cô giật mình nhìn sang. Một gương mặt vuông vức nghiêm nghị. Một ánh mắt giễu cợt.

– Xin đừng nói mà hãy hành động.

Một châm ngôn. Một khẩu hiệu hành động. Hành động ngay lập tức. Người đàn ông tiến đến đối diện nhà văn hóa lớn. Tay ông nắm lấy quần giáo sư ở chỗ gần cúc quần. Giật một cái dứt khoát. Con cu lỉnh ngay vào bên trong. Bấy giờ ông mới ra lệnh:

– Giáo sư gài cúc quần vào đã.

Giọng của người quen ra lệnh. Có uy có oai. Giáo sư làm theo, thủng thẳng, chẳng có việc gì phải ngượng.

– Bây giờ thì giáo sư ký vào.

Lại ra lệnh. Giáo sư làm theo lời người đàn ông. Chẳng cần biết là mình ký gì. Sướng thế. Một đời người cho chữ ký như ban ơn.

4.

Cuộc gặp gỡ đầu tiên của chị với người sau này là chồng chị. Ông Víp. Sau này chị mới hiểu vì sao nhà văn hóa lớn hoàn toàn bị điều khiển. Họ có biết nhau. Nhà văn hóa cũng đang có nhiều việc muốn nhờ cậy ông Víp. Cũng phải lâu lâu sau chị mới hiểu tại sao ngay từ lúc mới gặp, chị thấy ông Víp quen quen. Một chức sắc, ông cũng hay xuất hiện trên hệ thống thông tin đại chúng. Có lần trên tivi chị thấy ông trả lời phỏng vấn. Chúng ta đang xây dựng một xã hội văn minh điều đó có nghĩa là. Ông dừng lại ở chữ nghĩa là. Mắt ông nhắm lại biểu thị lãnh đạo đang suy nghĩ rất lung, đang thận trọng tìm câu vàng chữ ngọc. Nhắm lại. Có nghĩa là một xã hội được đặt trên nền tảng những mối quan hệ văn hóa giữa con người với con người. Điều đó có nghĩa là văn hóa đóng vai trò. Hai mắt ông nhắm lại. Đúng ở chữ đóng vai trò. Công chúng không thấy là ông đang suy nghĩ lao lung mà rõ ràng là ông đang phê. Đang đê mê. Đóng vai trò nền tảng, vai trò động lực, vai trò kích thích tố cho một xã hội hiện đại công bằng dân chủ văn minh. Nhắm mắt.

Năm năm đời sống vợ chồng đôi khi chị không nhớ rõ gương mặt ông. Nhưng rất nhớ cái nhắm mắt biểu diễn mỗi khi ông diễn thuyết hay chỉ thị cho cấp dưới. Nói nửa câu, nhắm mắt. Nói tiếp ba câu nữa, nhắm mắt. Ba câu nữa. Nhắm. Triết gia cổ đại nói chính khách bao giờ cũng phải có gương soi. Gương trong nhà. Gương ở nơi anh thường xuất hiện. Không tiện gương thì người thân cận phải thay gương soi, nếu không anh ta không nhìn thấy chính mình. Không biết mà điều chỉnh hành vi. Cái nhắm mắt của ông diễn được vẻ quan chức. Nó chỉ phô ra vẻ đê mê đang chờ đến cực khoái. Diễn thuyết mà đang như làm tình.

Nhưng khi gần gũi vợ thì lại như đang diễn thuyết. Thở hồng hộc mà mắt nhắm nghiền. Chọn câu chọn chữ. Câu vàng chữ ngọc. Chị phải với tay tắt cái đèn ngủ ở đầu giường cho khỏi phải nhìn ông nhắm mắt. Nhưng ông đòi bật đèn lên. Người nhắm mắt lại cần đèn.

Rốt cục chị chấp nhận được việc ông làm tình nhắm mắt. Nhưng không chịu nổi việc ông nói với người ta mà cứ được ba câu lại nhắm mắt như làm tình. Đưa tư tưởng văn kiện vào phòng ngủ chưa đáng sợ bằng phô trương nơi công cộng thói quen tình dục của mình.

Chị phải làm cái gương soi. Soi vào đấy thì cái nhắm mắt mấy giây khi nói là không ổn. Anh mở mắt ra. Chị nhắc. Rồi, anh nói tiếp đi. Đúng, đến chỗ văn hóa là động lực. Thế. Thế. Rất đẹp. Đã bảo không được nhắm mắt cơ mà, quên à, không được nhắm.

Giàu vì bạn sang vì vợ. Cô Lọ Lem đã thành hoàng hậu. Thành bà Ganđi Thátchơ. Người đàn bà thép này chỉ điều khiển chồng mình. Ông dần dần bỏ được thói nhắm mắt diễn thuyết. Chỉ đôi khi cố tật trở về. Tỉ lệ một phần mười. Người xưa nói đóng cửa dạy chồng. Chị là tấm gương cho những người phụ nữ lấy được chồng sang, sau đó thì làm cho chồng sang thực sự.