LẤY LẠI ĐƯỢC CHỒNG

Gilettơ xứ Narbonmơ chữa cho vua nước Pháp khỏi một bệnh âm sang. Nàng xin được lấy Beetrăng xứ Rutxiông làm chồng. Bị cưỡng ép lấy nàng, Beetrăng phẫn chí, bỏ đi Flôrăngx. Ở đây chàng say mê một thiếu phụ, Gilettơ tìm cách thế thân thay thiếu phụ đó. Sống với chồng, Gilettơ có hai con với chàng. Vì thế Beetrăng yêu nàng và coi nàng là vợ.

(Nêifin kể chuyện).

Ngày trước, trong vương quốc Pháp có một nhà quý tộc tên là Ixna, bá tước xứ Rutxiông. Vì sức khỏe của ông bị sa sút nên một thầy thuốc. Giêra xứ Narbonnơ, được phái đến chăm sóc ông. Bá tước có một con trai duy nhất tên là Beetrăng đáng yêu và đĩnh ngộ, còn rất trẻ. Beetrăng được nuôi cùng với nhiều trẻ khác, trong số đó có Gilettơ có một tình yêu sâu sắc mà nỗi tha thiết vượt qua những giới hạn hợp với độ tuổi còn non như thế. Bá tước mất, gửi con lại cho nhà vua. Beet'răng phải đi Pari, và việc chàng ra đi làm cho cô gái đau khổ hết sức. Cha cô, ít lâu sau, cũng mất. Chỉ cần có được một lý do chính đáng, cô sẽ sẵn lòng đi Pari để gặp Beet'răng. Nhưng cô bị tài sản và cảnh cô đơn riết róng, biết viện được cớ gì? Mà cô đã đến tuổi lấy chồng, trong lòng vẫn giữ hình ảnh của Beetrăng. Không nói ra, cô từ chối nhiều đám cầu hôn do gia đình đưa ra.

Gilettơ nghe nói Beet'răng trở thành một thanh niên rất đẹp trai. Cô héo hon vì chàng, bỗng cô nghe tin rằng sau khi bị một cái u ở vú, chữa chạy không đến nơi đến chốn, nhà vua Pháp còn bị một âm sang đã khiến ông phải chịu những điều rất bất tiện và những lo nghĩ nặng nề. Nhiều thầy thuốc thử chữa cho người chẳng những đã không thành công, mà lại còn làm cho bệnh tình thêm trầm trọng, nên đâm thất vọng, nhà vua chẳng thiết nhờ thầy thuốc, thuốc men chữa chạy gì nữa.

Nghe tin ấy, cô thấy lóe ra một hy vọng lớn, cô cho đó là một lý do hiển nhiên để đi Pari, và mừng thầm rằng nếu căn bệnh đúng như điều mình ngờ vực, thì cô dễ dàng xin được lấy Beet’răng làm chồng. Cha cô đã truyền cho cô một số bí quyết. Với những thuốc lá, mà cô biết rõ công hiệu đối với các khối u, cô chế biến thành một thứ bột. Rồi cô lên ngựa và đi Pari.

Điều quan tâm thứ nhất của cô là cố gặp Beet'răng. Rồi, một khi được yết kiến nhà vua, cô xin người gia ân cho xem xét vết thương. Nhìn thấy cô gái đẹp, và duyên dáng ấy, nhà vua không dám từ chối. Xem xong, Gilettơ có ngay cái cảm giác phấn chấn là cô có thể chữa cho nhà vua khỏi bệnh.

- Tâu đức ông, - cô nói, - tùy bao giờ ngài muốn và không thấy phiền ngại hay mệt nhọc, rất hy vọng, với sự giúp đỡ của Chúa con có thể chữa lành vết thương trong tám ngày.

Nhà vua thầm nhạo báng một lời nói trước như vậy: "Các thầy thuốc giỏi nhất thế giới đã chịu bó tay, - nhà vua nghĩ, - làm sao một con bé lại làm nổi?". Do đó, ông cảm ơn lòng tốt của Gilettơ, và tuyên bố là nhất quyết không nghe theo một lời khuyên nào của thầy thuốc nữa.

- Thưa đức ông, - cô nói, - ngài coi thường việc chạy chữa của con, vì con là đàn bà con gái và còn non trẻ. Xin ngài cho phép con được thưa một lời để ngài nhớ lại cho rằng con không phải là thầy thuốc do sự hiểu biết của mình, mà do sự giúp đỡ của Chúa và nhờ những bài học của Giêra xứ Narbonơ, cha con, người mà lúc sinh thời đã là một nhà hành nghề y danh tiếng.

Nhà vua bèn tự bảo: "Có lẽ đây là một người Chúa phái đến chăng; tại sao không đem tài cô ta ra thử thách vì cô gái dám tin là chữa ta khỏi trong vài hôm, và không phiền hà gì?". Quyết định thử xem sao, nhà vua bảo:

- Này cô gái, thế nếu chữa cho trẫm không khỏi thì sẽ ra sao đây, vì như vậy nhà ngươi đã đẩy ta đến chỗ phản bội lời thề với chính mình?

- Thưa Đức ông, xin ngài cho canh giữ con cẩn thận. Nếu trong tám hôm, con không chữa khỏi được bệnh, xin ngài cứ cho thiêu sống con. Song, nếu chữa được, ngài khỏi căn bệnh thì sẽ được phần thưởng gì?

- Trẫm thấy nhà ngươi xem ra hãy còn là con gái. Nếu thành công, trẫm sẽ gây dựng cho cô lấy một tấm chồng thuộc gia đình tử tế và cao quý.

- Nói thực tình, thưa Đức ông, con sẽ rất sung sướng được người gây dựng cho. Nhưng ý con có một người chồng do con lựa chọn, tự mình lựa chọn, ngoài ra không yêu cầu ngài ban cho một vị hoàng tử hay thân vương nào của ngài.

Nhà vua liền cam kết. Cô gái bắt đầu chữa bệnh. Gilettơ đã mau chóng trả lại sức khỏe cho nhà vua trước cả thời hạn quy định. Thấy mình khỏi bệnh nhà vua bảo cô:

- Cô gái ạ, nhà ngươi xứng đáng kiếm được người chồng ấy.

- Như vậy, thưa Đức ông, con đã kiếm được người chồng ấy.

Như vậy, thưa đức ông, con đã kiếm được Beet’răng xứ Rutxiông mà con đã bắt đầu yêu khi còn rất ít tuổi và, tư ấy, vẫn yêu say đắm.

Ban cái đặc ân ấy xem ra là việc quan trọng đối với nhà vua. Nhưng nhà vua đã hứa, ông không muốn nuốt lời.

Do đó ông cho gọi Beet’răng.

- Này, Beet’răng, bây giờ khanh đã trưởng thành, là một người hoàn hảo về mọi mặt. Trẫm muốn khanh nắm việc cai quản lãnh địa bá tước của khanh, đồng thời đem theo một người vợ mà trẫm đã chọn cho khanh.

- Tâu Đức ông, vậy cô gái đó là ai?

- Chính là cô gái đã bốc thuốc chữa lành bệnh cho trẫm.

Beet’răng vốn đã biết cô gái và đã gặp cô, thấy cô rất xinh đẹp. Song, chàng biết cô thuộc dòng dõi kém mình. Chàng trả lời giọng khinh khỉnh:

- Tâu Đức ông, vậy người muốn khanh lấy một cô lang thuốc sao? Lạy Chúa, xin đừng bao giờ bắt tôi phải lấy một người vợ ở vào địa vị như thế!

- Vậy khanh muốn trẫm phản bội lời cam kết của trẫm. Để lấy lại sức khỏe trẫm đã hứa cho cô ta lấy khanh nhằm thưởng cho việc chữa bệnh của cô ta, theo như lời thỉnh nguyện.

- Thưa Đức ông, người có thể tước bỏ hết tài sản của thần và trao thần cho bất cứ ai người muốn, vì thần là gia thần của người. Song thần có thể đoán chắc với người rằng một cuộc hôn nhân như thế sẽ không bao giờ hợp ý nguyện của thần.

- Hợp chứ! Cô gái lương thiện và xinh đẹp. Cô ta rất yêu khanh. Trẫm có đầy đủ lý do để hy vọng rằng cuộc đời của khanh có bên cô ta sẽ sung sướng hơn là ở bên một phu nhân dòng dõi cao hơn.

Beet’răng im lặng. Nhà vua sai sửa soạn long trọng cho lễ cưới.

Đến ngày đã định, trước mặt nhà vua, Beet’răng cực chẳng đã phải kết hôn với cô gái yêu chàng hơn bản thân cô. Song, ý chàng đã quyết. Viện lẽ trở về lãnh địa của mình hoàn thành hôn lễ ở đấy, chàng xin phép vua cho cáo lui. Chàng lên ngựa và đi, không phải về lãnh địa của mình, mà tới Tôxcan. Chàng được tin dân thành Flôrăngx đang chinh chiến với thành Xiênnơ và quyết định tuyên bố ủng hộ họ. Chàng được họ ân cần tiếp đón; được bổ nhiệm làm tướng một đội quân khá quan trọng, lĩnh lương bổng hậu, chàng ở lại giúp họ một thời gian.

Cô dâu trẻ thực không có lý do gì để hài lòng. Nhưng nàng hy vọng đưa Beet’răng trở về nhà chàng bằng những biện pháp thận trọng. Nàng về Rutxiông, ở đấy, tất cả mọi người đón tiếp nàng như bà bá tước. Nàng nhận thấy rằng sự vắng mặt kéo dài của chủ nhân đã khiến các công việc lâm vào tình trạng bị phá phách và lộn xộn. Với sự khôn khéo hoạt bát và đầy ý thức, nàng đã thu xếp tất cả đâu vào đấy Do đó nàng đã đem lại hạnh phúc cho dân của mình, họ tỏ ra rất yêu mến, gắn bó với nàng và nghiêm khắc trách vị bá tước đã không tìm hạnh phúc ở bên nàng.

Khi đã phục hồi xong trật tự trong xứ, nàng phái hai kỵ sĩ đưa thư báo tin cho bá tước và yêu cầu chàng cũng cho biết là có phải vì sự có mặt của vợ nên chàng chẳng muốn trở về lãnh địa của mình không; nếu quả vậy thì nàng sẵn sáng ra đi để làm đẹp lòng chàng.

Beet’răng hằn học bảo mấy người đưa thư:

- Nàng thấy thế nào là phải thì cứ làm như thế? Khi nào nàng có ở ngón tay chiếc nhẫn này, và bồng trên tay đứa con sinh ra với ta thì ta sẽ trở về bên nàng.

Sau khi đã được nghe nói về đặc tính của chiếc nhẫn đó chàng rất quý nó, và không chịu rời khỏi nó. Những người đưa thư hiểu rất rõ mọi khó khăn của điều kiện đưa ra dựa trên hai yêu cầu gần như không thể vượt qua được. Song, vì lời nói của họ chẳng thể nào làm thay đổi thái độ đó, họ đành phải trở về truyền đạt lại với phu nhân câu trả lời đó.

Thực là đau lòng cho Gilettơ! Nàng suy đi nghĩ lại mãi, và muốn chinh phục chồng, nên quyết định tìm xem có phương kế gì, dù Beet’răng ở đâu, thỏa mãn hai điều thử thách kia. Nàng quyết định cách xử sự của mình và họp các thân hào chính trong xứ không che giấu xúc động, nàng trình bày chi tiết với họ các hoàn cảnh và kết quả về, việc nàng yêu cầu bá tước. Để kết luận, nàng nói rằng nàng không có ý định ở lại đây, khiến bá tước phải chịu cảnh biền biệt lưu vong, mà sẽ sống nhung ngày còn lại để đi hành hương, làm các việc thiện, tóm lại lo cứu rỗi linh hồn mình. Nàng yêu cầu các vị dự họp hãy thận trọng đảm nhiệm trung thành việc quản lý các công việc, và bảo cho bá tước biết ràng nàng đã rời khỏi Rutxiông để chàng hoàn toàn tự do cai quản xứ sở.

Nghe nàng nói, nhiều người đã chảy nước mắt. Họ thân thiết nài nỉ nàng thay đổi ý định và ở lại, nhưng vô hiệu, nàng vẫn không lay chuyển. Từ biệt họ, nàng đem theo một người anh em họ và một thị tỳ, ăn mặc kiểu những người hành hương và giắt tiền bạc hay đồ nữ trang rồi lên đường, đi thẳng một mạch đến Flôrăngx.

Tại nơi ở quán trọ của một bà quả phụ trung hậu. Nàng giả vờ sống như những người hành hương nghèo và chỉ có một mục đích; dò hỏi tin tin về chồng mình. Ngày hôm sau, nàng thấy Beet’răng cưỡi ngựa đi với những người khác qua quán trọ. Nàng đã nhận rõ đúng là chàng, nhưng cứ hỏi bà chủ quán về chàng.

- Đó là một người quý tộc nước ngoài, bá tước Beet’răng. - bà chủ trung hậu trả lời: - chàng đến là dễ thương, lịch sự và rất được yêu mến trong thành phố. Chàng say mê một người hàng xóm của chúng tôi, con nhà dòng dõi, nhưng nghèo; một cô gái rất đứng đắn, nhưng vì túng bấn nên cô ta chưa lấy được chồng. Cô sống với bà mẹ, bà là một người có phẩm cách, rất biết lẽ phải. Và giá không có bà ta thì có lẽ cô gái đã thuận lấy bá tước rồi.

Nữ bá tước lợi dụng những lời mách bảo ấy. Nàng cân nhắc kỹ từng chi tiết nhỏ, hình dung rõ rệt tình thế và thấy rõ đường đi nước bước phải như thế nào. Nàng dò biết tên bà kia và cô con gái mà chồng mình yêu, nàng hỏi nhà ở của họ và không nói gì. Một hôm nàng ăn mặc kiểu người du hành, rồi đến nhà ấy. Nàng thấy hai mẹ con sống trong cảnh đơn sơ sau khi chào hỏi hai người, nàng xin phép bà cho được nói chuyện riêng. Vị phu nhân cao quý đứng lên và nói sẵn lòng nghe chuyện nàng. Hai người đi sang phàng bà mẹ, khi yên vị, nữ bá tước liền đi vào chuyện như sau:

- Thưa bà, tôi thấy xem ra cũng như tôi, bà đang gặp những chuyện không may của số phận. Song rũ sạch những chuyện đó đi được hay không là tùy thuộc ở nơi bà, bằng cách bỏ ra một công mà được cả đôi việc.

Bà quả phụ đáp rằng bà hết sức tha thiết tìm cách đền bù xứng đáng những rủi ro của mình. Nữ bá trước nói tiếp:

- Bà muốn nói gì với tôi, xin hãy cứ nói đừng ngần ngại gì hết. Tôi sẽ không bao giờ phản bội bà.

Bấy giờ nữ bá tước mới nói ra hết, từ mối tình hồi thơ ấu cho đến tình thế hiện nay. Giọng nàng kể chuyện đã thuyết phục được bị phu nhân đáng quý, qua lời đồn đã biết chuyện mình, Gilettơ nói tiếp:

- Vậy giờ bà đã biết rõ mọi nỗi buồn của tôi, và nhất là hai cái kết quả tôi phải đạt tới để lấy lại chồng. Nên ngoài bà ra, tôi không biết ai có thể giúp tôi thành công. nếu quả thực, như tôi nghe nói, là ông bá tước chồng tôi yêu say đắm cô con gái bà.

- Bá tước có yêu say đắm con gái tôi không? Điều đó tôi không biết. Nhưng xem ra thì có vẻ như thế. Song bà muốn tôi giúp bà ra sao trong việc này?

- Thưa bà, tôi sắp nói tới điều ấy đây. Trước hết, cho phép tôi được trình bày để bà rõ là, nếu giúp tôi, bà sẽ rút ra được những cái lợi gì đã. Con gái bà xinh đẹp và đến tuổi lấy chồng. Theo như tôi được biết, bà con giữ cô ở lại bên bà là vì thiếu những phương tiện gây dựng cho cô. Để đền đáp việc bà sắp giúp tôi, tôi định cấp cho cô ấy ngay, và bằng tiền của tôi, một món tiền hồi môn mà bà ước tính là tươm tất để tìm cho cô một người chồng danh giá.

Thấy cảnh nhà neo túng, phu nhân thấy lời đề nghị đó là khả quan. Song bản chất vốn tế nhị, nên bà nói:

- Thưa bà, xin bà cho biết tôi có thể giúp gì được. Nếu không phạm tới danh dự, tôi sẽ xin vui lòng giúp. Còn về các điều khác, xin để tùy quyền bà liệu xử.

- Tôi cần điều gì ư? Thế này nhé, cần một người tin cẩn nói để chồng tôi hiểu rằng cô con gái bà, nếu biết chắc mình được yêu như người ta tỏ ra vậy, sẵn lòng chiều theo ý muốn của bá tước, nhưng cô sẽ vẫn cứ một ngờ mười vực cho đến khi nào chàng gửi cho cô cái nhẫn chàng đeo ở ngón tay và cô biết tất cả giá trị của nó đối với người tình của mình là như thế nào. Nếu bá tước gửi cho là cái nhẫn ấy, bà sẽ đưa nó cho tôi, sau đó, bà sẽ báo cho chàng biết rằng con gái bà sẵn sàng ưng thuận. Bấy giờ, bà cho Beet’răng đến rất kín đáo. Nhưng bà sẽ ngầm thu xếp để đưa tôi vào giường thay con gái bà. Có thể Chúa sẽ ban ân cho tôi được có mang với bá tước. Sau đó, với chiếc nhẫn của chàng ở ngón tay và bồng đứa con máu mủ của chàng trên tay, tôi sẽ sống bên chàng như một ngồi vợ phải sống bên chồng mình, ấy là do bà mà tôi sẽ có được cái hạnh phúc ấy.

Dự định ấy có vẻ là quan trọng đối với phu nhân cao quý. Bà hơi ngại như vậy sẽ có phần nào mang tiếng cho con gái bà. Nhưng bà tự nhủ rằng phù giúp sự gần gũi cho cặp vợ chồng nọ là làm việc phúc đức, và rằng nữ bá tước toan tính cái mưu kia trong một chủ ý rất đạo đức, vững ở tính âu ếm và sự ngay thật của tình yêu của mình. Bà hứa giúp đỡ Gilettơ. Ít ngày sau, bà thận trọng hành động một cách kín đáo như đã được yêu cầu. Bà được chiếc nhẫn, mặc dù Beet’răng rất tiếc phải trao nó, và khéo léo đánh tráo Gileltơ thay con gái mình vào giường của bá tước.

Chúa cho phép rằng ngay từ những ôm ấp đầu tiên, của Beet’răng rất khát khao, thiếu phụ liền có mang, và những hai con trai, như về sau thấy rõ khi sinh hạ. Vả chăng không phải một lần, mà luôn luôn Gilettơ được cái hạnh phúc nằm trong tay bá tước. Phu nhân cao quý thu xếp mọi sự hết sức kín đáo nên chuyện không hề bị bại lộ. Về phần bá tước, chàng vẫn tưởng có bên mình không phải vợ mình, mà là đối tượng mình say đắm. Nhiều lần, vào giờ chia tay lúc sáng sớm, chàng trao cho người tình những đồ nữ trang quý giá, mà bá tước giữ kết sức cẩn thận.

Khi Gilettơ thấy mình có mang, nàng không muốn bắt buộc bà dễ thương kia phải giúp mình một việc như thế nữa.

- Thưa bà, - nàng nói với bà ta, - nhờ ơn Chúa và nhờ ơn bà tôi đã có được điều tôi muốn. Vậy đã đến lúc cho tôi tỏ lòng biết ơn với bà, tùy theo ý bà muốn, và sau đó tôi có thể ra đi

Phu nhân lịch sự nói rằng mình sung sướng vì niềm vui đó và bà đã hành động không phải với hy vọng lấy thưởng, mà để làm một việc mà bà thấy như là bổn phận của mình.

- Thưa bà, - nữ bá tước đáp, - tôi rất vui mừng được câu trả lời đó. Xin bà nên nghĩ cho rằng tôi muốn thỏa mãn yêu cầu của bà, không phải như người ta ban một món thưởng, mà để làm tròn một việc tốt mà tôi thấy có bổn phận phải thực hiện.

Do túng quẫn bó buộc, bà qua phụ đáng quý đỏ mặt yêu cầu một trăm livrơ để gả chồng cho con gái. Nữ bá tước hiểu sự dè dặt của bà khi nói lên lời cầu xin nhỏ nhoi ấy; nàng biếu bà năm trăm livrơ, kèm theo những đồ nữ trang đẹp và quý trị giá cũng gần ngang thế. Bà kia vô cùng mừng rỡ và không biết cảm ơn nữ bá tước ra sao cho đủ nàng từ biệt bà rồi trở lại quán trọ. Để Beet’răng không còn cớ gì cử những chị đưa tin hay chính mình đến nhà bà nữa, bà cùng con gái đi về nhà bà con thân thích ở nông thôn. Về phần Beet’răng mà các bày tôi đòi hỏi, ít lâu sau chàng cũng trở về lãnh địa của mình, khi biết nữ tá tước đã ra đi.

Chính nữ bá tước cũng thấy trong lòng khá là vui trước việc chàng rời Flôrăngx về ở xứ mình. Nàng ở lại thành phố cho đến mãn kỳ sinh nở và đẻ được hai đứa con trai giống bố như đúc. Nàng cho nuôi nấng chúng cẩn thận. Khi thấy đã đến lúc, nàng lên đường và đến được Môngpenliê mà không bị ai nhận ra mình. Nàng nghỉ ngơi vài ngày ở đấy, hỏi tin tức về bá tước và nơi chàng ở. Nàng hay tin rằng nhân ngày lễ Các Thánh, chàng sẽ cho mở một hội lớn ở Rutxiông mừng các phu nhân và các hiệp sĩ. Nàng tới đó, mặc bộ quần áo hành hương mà nàng đã mặc khi ra đi. Ở lâu đài bá tước, nàng thay các phu nhân và hiệp sĩ tụ hội để ngồi vào bàn tiệc. Bồng hai con trên tay, và không thay áo mặc, nàng chạy lên các bậc thềm của căn phòng; nàng lách một lối đi giữa các tân khách và tiến thẳng tới chỗ bá tước. Nàng phủ phục dưới chân chàng và nói qua nước mắt:

- Thưa Đức ông, tôi là vợ ông đây; nạn nhân của đau khổ bấy lâu, tôi đã sống một cuộc đời buồn bã để ông trở về và ở lại lãnh đại của ông. Tôi kêu cầu Chúa và yêu cầu về phần ông hãy theo cho đúng cái minh ước mà hai người đưa đưa thư tôi phái tới ông đã buộc tôi phải theo. Đây tôi bế trên tay không phải một, mà hai đứa con của ông, đây chiếc nhẫn của ông. Vậy đã đến lúc ông giữ lời hứa và nhận tôi làm vợ ông.

Nghe nói thế, bá tước tái hẳn mặt đi. Chàng nhận ra chiếc nhẫn, chàng nhận ra cả hai đứa con, vì chúng giống chàng như bóc. Chàng lẩm bẩm:

- Làm sao một phép lạ như thế lại có được nhỉ?

Trước sự sửng sốt của bá tước và của cả cử tọa, nữ bá tước kể lại chi tiết và những uẩn khúc của câu chuyện.

Beet’răng chấp nhận rằng nàng nói đúng. Kiên nhẫn thay, tế nhị thay! Vả lại cũng chẳng có hai đứa bé, đẹp như thiên thần đó sao? Chàng muốn giữ lời hứa đã nói ra, chàng muốn làm thỏa mãn tất cả những người này, đàn ông và đàn bà, họ van xin chàng tiếp đón Gilettơ về lâu đài, tuyên quyền hành của nàng và từ nay đối xử với nàng trân trọng. Lòng khăng khăng cố chấp của chàng bị nao núng. Chàng nâng nữ bá tước đứng lên, ôm nàng trong cánh tay, và đưa cho nàng hôn, chàng công nhận nàng là vợ chính thức và hai đứa trẻ là con mình. Rồi chàng sai đem cho nàng những y phục hợp với địa vị nàng và, để cử tọa và tất cả những bồi thần khác vừa biết tin được hoan hỉ vui mừng, chàng ra lệnh mở một hội lớn suốt ngày hôm ấy và kéo dài sang nhiều ngày khác nữa, từ nay, Gilettơ là vợ chàng trước Đức Chúa và trong gia đình, chàng trân trọng yêu nàng và rất ưu ái nàng.