MỘT KẺ CƯỚP QUÝ TỘC -

Ghinô đơ Taicô cầm tù cha Tu viện trưởng xứ Cluyny, chữa cho ông khỏi bệnh dạ dày và trả lại tự do cho ông. Trở về La Mã, cha Tu viện trưởng giải hòa giữa Ghinô và Giáo Hoàng, người phong Ghinô làm "hiệp sỹ dòng cứu tế viện."

(Êmili kể chuyện)

- Các bạn gái đáng yêu, khi một ông vua tỏ ra hào hiệp đối với người đã phục vụ mình thì rõ ràng đó là cách cư xử cao thượng và đáng khen. Nhưng nói thế nào về một giáo đồ, nếu ông tỏ ra hào hiệp đáng phục với một người ông có thể đối xử khắc nghiệt mà không bị ai chê trách? Chỉ có thể nói rằng sự hào hiệp của nhà vua là một đức hạnh và sự hào hiệp của vị giáo đồ là một sự kỳ lạ. Các giáo đồ thường chẳng là bủn xỉn vượt xa đàn bà ư? Họ chẳng thực sự ác cảm với mọi cử chỉ hào phóng ư? Mặt khác, nếu mọi người tự nhiên có xu hướng muốn trả oán thù thì các giáo đồ xem ra, tuy thuyết giáo về sự nhẫn nại, tuy khuyên hãy tha thứ hoàn toàn và trọn vẹn những nhục mạ mình đã phải chịu, chẳng vì thế mà bớt hăng hái báo thù bằng đủ cách. Vậy mà trong câu chuyện sau đây, các bạn sẽ có thể thấy đầy đủ tính hào hiệp ở một giáo đồ.

Ghinô đơ Tatcô, nổi tiếng về tính dữ tợn và những hành động cướp bóc, bị trục xuất khỏi Xiênnơ đã trở thành kẻ thù của các bá tước xứ Xanh Flua và khiến đô thị Rađicôfani nổi lên chống Giáo Hoàng. Chàng đã đặt sào huyệt ở đấy và ai qua lại trong vùng đều bị người của chàng bắt giữ. Bấy giờ Bônifaxơ- VIII đang tại vị Giáo Hoàng. Cha Tu viện trưởng xứ Cluyny, mà mọi người coi như vị giám mục giàu có chất thế giới, trong khi ấy về chầu La Mã. Cha bị bệnh đau dạ dày, các thầy thuốc khuyên đi tắm nước suối ở Xiênnơ, cam đoan là sẽ khỏi.

Được Giáo Hoàng cho phép, và chẳng quan tâm gì đến những lời đồn đại về Ghinơ, ông lên đường với đoàn tùy tùng long trọng. Người ngựa, hòm rương hành lý. Ghinô biết tin ông đến, cho mai phục sẵn. Không hề tổn thất một người nào, chàng đã dồn vây ông trong một đường hẻm với tất cả bầu đoàn và hành trang. Sau đó, với đoàn hộ vệ hẳn hơi, chàng phái tới ông kẻ thủ hạ tinh khôn nhất của mình. Với lời lẽ rất mềm mỏng, người đưa tin nói với cha Tu viện trưởng xin quá bộ đi theo mình về lâu đài của Ghinô. Nghe nói vậy, cha Tu viện trưởng nổi giận, đáp rằng, ông không làm gì hết, rằng ông chẳng có việc gì bàn với Ghinô cả, rằng ông sẽ cứ đi theo đường mình và xem ai dám ngăn cản ông đi. Bấy giờ người đưa tin rất kính cẩn nói:

- Thưa ngài, hiện giờ ngài đến một nơi mà - trừ quyền lực của Chúa ra - chúng tôi không - sợ cái gì hết. Những chuyện rút phép thông công và mọi cấm chỉ ở đây là chuyện bỏ đi. Vậy tốt hơn là xin ngài hãy cho Ghinô được mãn ý về điểm này.

Trong cuộc đối đáp ấy, các tay giang hồ đã đến đứng rình chung quanh nơi nói chuyện. Thấy mình cùng cả đoàn bị bắt, cha Tu viện trưởng làm ra vẻ hoàn toàn khinh bỉ, nhưng cũng phải đi theo người đưa tin về lâu đài, cùng cả bọn tùy tùng và hành trang. Theo lệnh của Ghinô, ông xuống ngựa và bị giam riêng vào một phòng có phần tối tăm và thiếu tiện nghi. Những người khác tùy địa vị của mình, được cho ở tươm tất trong lâu đài. Còn ngựa và hành trang đều được cho cất, không ai đụng đến. Sau đó Ghinô tới gặp cha Tu viện trưởng, và bảo ông:

- Thưa ngài, ngài là khách của ông Ghinô. Ông cho tôi đến xin ngài làm ơn nói rõ mục đích và lý do cuộc hành trình của ngài.

Cha Tu viện trưởng đã khôn ngoan bỏ hết vẻ kiêu ngạo, trả lời hai câu hỏi đó. Biết rõ rồi, Ghinô đi ra và quyết định chữa bệnh cho ông mà không cần phải tắm. Chàng ra lệnh cho đốt một đống lửa lớn trong căn phòng nhỏ mà chàng cho canh gác cẩn thận, nhưng chính mình mãi sáng hôm sau mới trở lại. Chàng mang lại cho cha Tu viện trưởng hai khoanh bánh mì nướng, với một cốc lớn rượu cho Comơi trắng, rượu của chính cha, đặt trên một cái khăn ăn rất trắng.

- Thưa ngài. - chàng nói. - Ghinô thời thanh niên có học y khoa. Ông ta cho là đã học được rằng về các bệnh dạ dày, không có chế độ nào tốt hơn chế độ ông quy định cho ngài, và tôi đem đến hầu ngài những món đầu tiên Vậy xin ngài hãy dùng và lấy lại sức.

Không bỏ vẻ khinh bỉ, cha Tu viện trưởng mà cái đói mạnh hơn ý muốn nói năng, ăn bánh mì và uống rượu nho trắng. Rồi ông không từ những ý nghĩ tự kiêu và những câu hỏi, và, đặc biệt, hỏi xem ông có thể gặp Ghinô không. Ghinô nghe ông, có lúc im lặng khi thấy lời nói có vẻ là vô ích. nhưng có lúc đáp lại một cách rất lịch sự. Chàng nói chắc rằng Ghinô sẽ ra mắt sớm hết sức và, khăng định như thế rồi, chàng cũng xin phép cáo lui. Ngày hôm sau, chàng mới trở lại, cũng với suất ăn bánh mì nướng và rượu nho trắng như thế. Chàng giữ cho vị khách của mình nhiều ngày như vậy, tới lúc chàng thấy ông giám mục khổ sở đã ăn ngấu nghiến những hạt đậu xanh chàng dụng tâm đem tới mà không nói gì, và để tại đấy. Cho nên chàng mới thay mặt Ghinô hỏi xem dạ dày ông ra sao. Ông kia đáp:

- Tôi nghĩ là tôi sẽ khỏe, nếu tôi ra khỏi tay ông ta. Sau nữa tôi không thích gì hơn là được ăn. Nhưng tôi phải nhận rằng cách điều trị của ông ta đã chữa cho tôi khỏi bệnh.

Ghinô bèn nghĩ tới số hành lý và các gia nhân của cha Tu viện trưởng, chàng sửa soạn cho ông một căn phòng đẹp và cho làm một bữa tiệc lớn mời rất đông những người ở lâu đài và tất cả đoàn tùy tùng. Rồi sáng hôm sau chàng đến gặp người mình giam cầm.

- Thưa ngài, - chàng nói, - vì ngài cảm thấy mình khỏe rồi thì đã đến lúc rời bệnh xá.

Chàng cầm tay ông, dắt tới phòng đã chuẩn bị cho ông, rồi để ông lại với những người của ông và không quản điều gì cho bữa ăn được thịnh soạn. Cha Tu viện trưởng muốn để cho mình được thoải mái một chút với người của mình, bèn kể lại với họ cách sống của ông. Tất cả trái lại đều bảo ông rằng Ghinô đã đối xử với họ tuyệt diệu. Trong khi ấy, giờ dự tiệc đã tới: vị giáo chủ và tất cả những người khác lần lượt được phục vụ những món ăn ngon và rượu hảo hạng, còn Ghinô vẫn chưa muốn để lộ chân tướng. Nhưng sau vài ngày đối xử như vậy. Ghinô cho tụ tập tất cả đồ lề của đoàn vào một phòng và tất cả ngựa, kể cả ngựa trận tồi nhất và một sân có thể nhìn rõ mồn một từ trên xuống. Sau đó, chàng lại gần vị khách của mình, hỏi thăm sức khỏe và hỏi xem liệu ông có thấy đủ mạnh để lên ngựa không. Cha Tu viện trưởng đáp rằng ông rất khỏe khoắn, rằng dạ dày ông đã khỏi và ông sẽ thấy mình hoàn toàn thư thái, một khi thoát nanh vuốt của Ghinô. Bấy giờ Ghinô bèn đỡ ông sang phòng, ở đấy đã tụ tập tất cả hành trang và đoàn tùy tùng của ông, rồi mời ông lại gần một cửa sổ, ở đấy ông có thể nhìn thấy tất cả ngựa của ông, chàng nói:

- Thưa ngài Tu viện trưởng, cuối cùng xin ngài hãy hiểu cho Ghinô. Địa vị quý tộc của anh ta, sự đày ải đuổi anh ta ra khỏi nhà mình, nỗi khốn khổ, số đông và thế lực của những người thù địch anh ta, đó là những động cơ đã thúc đẩy anh ta bảo vệ cuộc sống của mình, chẳng phải là nhưng bản năng xấu đã làm cho anh, tức chính tôi đây trở thành một tên cướp đường và kẻ thù của Tòa thánh La Mã. Nhưng một khi như đã thấy, ngài được một nhà quý tộc cao thượng và đã chữa khỏi được cho ngài chứng đau dạ dày, thì tôi có ý định không đối xử với ngài như bất cứ những ai đã rơi vào tay tôi, và ngài phải bỏ lại cho tôi sử dụng một phần của cải của mình. Quyết định của tôi là, chính ngài xét những yêu cầu của tôi, ngài sẽ tùy ý nhường lại cho tôi phần nào những yên cương giáp trụ của ngài. Những thứ ấy có đầy đủ trước mắt ngài đây, còn về ngựa của ngài, xin mời ngài nhìn qua cửa sổ này. Chúng đang ở trong sân. Ngài lấy đi tất cả hay một phần, tùy ý ngài, bây giờ ngài có thể đi hay ở lại, đó là việc của ngài.

Cha Tu viện trưởng rất ngạc nhiên và thích thú khi nghe những lời cao quý như thế ở miệng một kẻ đón đường ăn cướp. Cơn giận và thái độ khinh bỉ nhường chỗ cho một tình cảm yêu mến. Ông thực sự coi Ghinô là một người bạn, liền chạy tới ôm lấy chàng và nói:

- Tôi thề trước Chúa rằng, để được tính bạn của con người mà từ giờ tôi nhìn thấy ở anh, tôi sẽ liều thân chịu đựng một nhục mạ nghiêm trọng hơn nhiều so với nỗi nhục mạ tôi đã tưởng mình là nạn nhân do hành động của anh. Thật đáng nguyền rủa số phận đã bắt anh làm cái nghề đáng chê trách như thế.

Nói xong, ông chỉ lấy đi một phần nhỏ hành lý, tự hạn chế những thứ cần thiết. Về ngựa ông cũng làm như vậy. Ông để lại tất cả những thứ còn lại và trở về La Mã. Giáo Hoàng đã biết tin cha Tu viện trưởng bị bắt. Dù rất phật lòng vì điều đó, khi thấy ông ngài cũng hỏi ông đã lợi được gì về việc tắm nước suối. Và cha Tu viện trưởng, với một nụ cười:

- Thưa Giáo Hoàng, không đi tới tận nơi tắm suối, tôi đã tìm thấy ở gần đây hơn một thầy thuốc ưu tú đã chữa cho tôi khỏi hoàn toàn.

Nói rồi, ông kể lại chế độ điều trị. Làm Giáo Hoàng bật cười.

Cha Tu viện trưởng tiếp tục nói, và, nhân đà tình cảm cao quý, yêu cầu một ân sủng. Tưởng là chuyện một đặc ân, đức Giáo Hoàng vui lòng nhận thỏa mãn lời xin. Bấy giờ cha Tu viện trưởng nói:

- Thưa Giáo Hoàng, mục đích yêu cầu của tôi là xin ân xá cho Ghinô đơ Tatca, thầy thuốc của tôi. Trong tất cả những người nghĩa hiệp và tử tế mà tôi đã từng gặp xưa nay, anh ta hẳn là một trong những người lỗi lạc nhất. Còn về những cái xấu anh ta đã làm, theo tôi, thì số phận phải chịu trách nhiệm hơn anh ta. Nếu ngài biến cái số phận anh ta, bằng cách cho anh những phương tiện sống một cuộc đời phù hợp với giá trị của anh, thì tôi dám chắc ông trong ít lâu ngài cũng sẽ nghĩ như tôi.

Vốn là người đại độ và rất hướng về những người tử tế, Đức Giáo Hoàng hứa đồng ý, nếu Ghinô có tất cả cái tài đức nói đó, cha Tu viện trưởng chỉ việc cho gọi chàng đến bằng giấy thông hành đặc biệt. Vậy khi cha Tu viện trưởng ưng ý, Ghinô đến Tòa thánh rất an toàn. Chàng không cần ở lại bên Giáo Hoàng để được người xét định giá trị mình, Bônifaxơ hóa giải với chàng và phong cho chàng là hiệp sĩ, một chức trụ trì quan trọng trong dòng cứu tế viện. Đó là một chức vụ mà Ghinô giữ suốt đời mình, trong khi vẫn là người bạn và người phục vụ của thánh đường và của cha Tu viện trưởng xứ Cluyny.