VƯỜN TIÊN (hay THI NHAU HÀO HIỆP)-

Bà Đianôra đòi ông Ăngxanđô làm cho mình một cái vườn nở hoa vào tháng giêng như vào tháng năm. Ông Ăngxanđô thương lượng với pháp sư và làm thỏa mãn yêu cầu đó. Ông chồng của bà Đianôra cho phép bà chiều theo ý muốn của ông Ăngxanđô. Được báo cho biết một sự quảng đại đến thế, ông Ăngxanđô giải cho bà Đianôra lời hứa của bà. Pháp sư không muốn nhận gì của ông Ăngxanđô và cũng xóa bỏ luôn lời ông giao ước.

(Êmili kể chuyện).

Mặc dầu Friun là một xứ lạnh, nó cũng vẫn cứ là nơi dễ chịu vì núi non bao bọc, sông lớn chảy qua, suối khe nhuần tưới. Ở Uđin, đô thị của xứ ấy, ngày trước có một bà nhan sắc, cao quý, tên là Ginbe - một người lễ độ, lịch thiệp ít ai bằng. Vẻ kiều diễm và đức hạnh của bà đã khiến một vị lãnh chúa lớn yêu bà, đó là ông Ăngxanđô Grăngđêtxê mà khắp nơi đều biết tiếng dũng cảm và hào phóng. Đã từ lâu, đối với bà ta, ông dùng đủ mọi phương sách của một người tình say đắm, nhưng không ăn thua gì Thậm chí, chán ngán vì những săn đón quấy rầy của ông và muốn gạt ông đi, bà nghĩ cách đưa ra một yêu cầu kỳ quặc không thể thực hiện được. Một hôm bà bảo bà già vẫn mang thư của ông Ăngxanđô:

- Này mụ, mụ thường cam đoan với ta rằng ông chủ mụ yêu ta, mụ thường thay mặt ông đem đến cho ta không tặng phẩm mà ta thấy là phải chối từ, bởi vì ông không thể trông đợi gì ở ta về điều ấy. Chỉ có lòng tin vững chắc vào tình yêu của ông mới có thể khiến ta đáp lại, và nếu ông chứng minh làm được điều ta đòi hỏi thì ta sẽ nghe theo ông.

- Bà muốn gì, thưa bà? - bà già hỏi. - Bà muốn ông tôi phải làm gì?

- Đây, ông phải dựng lên cho ta vào tháng giêng ở ngoài đô thị gần đây, một cái vườn đây hoa lá xanh tươi, cây cối xum xuê, như vào tháng năm. Nếu ông không thỏa mãn được ý muốn của ta thì đừng có sai mụ hay ai khác lui tới đây nữa, nếu ông còn quấy rầy thì ta sẽ nói với chồng ta, với cha mẹ ta tất cả những gì mà cho đến nay ta vẫn giấu họ, và ta sẽ có cái đích đáng xua đuổi ông ấy đi.

Nhà hiệp sĩ thấy điều yêu cầu ấy khá là khó thực hiện. Ông thấy rõ ràng nó được đề ra chỉ là để có một cớ tử tế cho người ta gạt bỏ mình. Song, điều hứa hẹn của người tình quả là quyến rũ, vả chăng ông cũng rất muốn biết kết quả sẽ ra sao, nên quyết định tìm mọi cách thỏa mãn yêu cầu bằng bất cứ giá nào, ông cho đi tìm khắp thiên hạ một người nào có thể giúp và mách kế cho ông.

Sau cùng ông tìm được một người nhận xây dựng cái vườn đó bằng phép tiên rất lớn, và chờ tháng giêng tới với lòng nôn nóng của tình yêu. Sau cùng, tháng mong mỏi hết sức ấy cũng đến và cái đêm sau tiệc lễ giáng sinh, khi cả thôn quê phủ đầy bằng tuyết, nhà ma thuật trổ tài khéo léo đến nỗi trên một nội cỏ bên cạnh đô thị xuất hiện một trong những khu vườn đẹp nhất xưa nay chưa từng thấy, gồm cả hỏa lá mùa xuân với các thứ quả mùa thu. Ông Ăngxanđô khi thoạt nhìn thấy phép lạ lòng vui sướng biết bao. Ông cho hái ngay những hoa quả đẹp nhất và kín đáo gửi tới người tình, mời bà đến xem khu vườn đã yêu cầu, để đặt lòng tin vào mối tình ông nung nấu bấy lâu. Ông cũng không quên nhắc lời bà đã hứa, thậm chí bà còn xác nhận bằng một lời thề. Khi bà nhìn thấy hoa quả của người tình gửi đến và thêm vào các chứng cớ hiển nhiên ấy, còn có những điều kỳ lạ bà được nghe kể về khu vườn, sự hiếu kỳ thấy những sự mới lạ đến thế khiến bà quá hối hận, và cùng vài ba bạn láng giềng, đi xem khu vườn kỳ diệu. Sau khi đã xem, ca ngợi và tán thưởng nó, bà trở về nhà lòng buồn rười rượi, nghĩ đến điều mà khu vườn này sẽ trói buộc bà. Nỗi buồn ê chề đến mức không thể nào giấu được, khiến chồng bà không thể không nhận thấy. Ông hỏi bà nguyên do. Sự xấu hổ làm bà giữ kín nỗi niềm trong lòng một thời gian nhưng rồi bị thúc bách không thể cưỡng được, bà phải kể với chồng tất cả sự tình. Mới đầu ông phật lòng, nổi giận, làm om sòm, sau nghĩ đến sự đoan chính của lý do đã dẫn dắt vợ mình, ông tự trấn tĩnh:

- Đianôra, - ông bảo vợ, - một người đàn bà khôn ngoan và đoan chính không nên để tai nghe những lời lẽ của các người tình, lại càng không lên làm một chuyện mặc cả bất chính, dù với giá nào đi nữa bởi vì từ lỗ tai người ta đi tới trái tim, và không có gì khó khăn mà tình yêu không thắng nổi. Vậy cô đã phạm hai điều lỗi, điều thứ nhất là nghe những lời của một người đa tình, điều sau là nhận những cam kết. Song muốn cho cô được yên tâm, tôi sẵn lòng để cô giữ vẹn lời hứa, bằng cách cho phép cô một điều mà người khác hẳn là sẽ phải từ chối, vả chăng cũng nên e rằng nếu ngài Ăngxanđô không thỏa mãn, thì tay pháp sư giúp ông ta giỏi thế, không chừng làm điều gì tai hại cho chúng ta. Vậy cô hãy đi tìm người tình, và cô hãy gắng sức mình để cứu vãn cả danh dự lẫn lời hứa của cô, nếu không làm được điều đó thì cho thân cô nhượng bộ song ý chí phải phản kháng.

Thiếu phụ khóc và nói không muốn nhận điều ông cho phép, nhưng ông chồng dùng quyền hành ra lệnh buộc phải vâng lời.

Hôm sau, sớm tinh mơ, bà Đianôra mặc áo chểnh mảng với hai anh hầu đi trước và một cô thị hầu theo sau đi đến nhà ông Ăngxanđô. Ông ngạc nhiên xiết bao khi được báo tin một cuộc đến thăm như vậy. Ông vùng dậy và gọi pháp sư:

- Anh ra xem, - ông nói, - anh ra mà xem tài nghệ của anh cho tôi được làm chủ một của báu nhường nào.

Ông ra đón người đẹp và sau khi chào bà với tất cả những biểu lộ mừng rỡ, ông mời bà và cả bọn theo hầu vào một phòng lịch sự. Khi bà đã ngồi xuống:

- Thưa bà, - ông nói, - nếu mối tình tôi ấp ủ vì bà và sẽ giữ mãi suốt đời tôi xứng đáng được một phần thưởng gì xin bà hãy làm ơn cho biết dịp may nào đưa bà tới nhà tôi vào giờ này với những người theo hầu này?

Bà trả lời, nước mắt rưng rưng:

- Không phải là tình yêu dẫn tôi đến đây, cũng không phải là lời hứa mà tôi đã trót thề với ông. Đây chỉ là để tuân lời chồng tôi, người cảm kích vì những công phu nhọc lòng của mối tình tội lỗi của ông hơn là vì danh dự của người và của tôi, nên chính người đã ra lệnh cho tôi tới gặp ông. Tôi đến nhà ông vì thế đó, do lệnh của người, và sẵn sàng làm tất cả điều gì ông muốn.

Nếu cuộc đến thăm bất thần của bà Đianôra đã khiến ông Ăngxanđô ngạc nhiên thì lời lẽ của bà càng khiến ông ngạc nhiên hơn. Cảm động vì sự rộng lượng của ông chồng, mối tình của ông bỗng chuyển thành sự thán phục:

- Lạy trời, thưa bà, chẳng lẽ tôi lại tỏ ra quá bạc bẽo và kém trung thực để làm ô danh một người đã đoái tưởng đến những đau khổ của tôi sao? Vậy bà có thể cứ ở đây, nếu bà thấy là nên và cho là thích đáng với lòng tin vững chắc rằng, ở đây bà sẽ được tôn trọng như em gái tôi vậy. Bà sẽ rời khỏi nhà này khi nào bà muốn, nhưng với điều kiện là bà sẽ vui lòng bày tỏ với ông chồng bà bằng những lời lẽ tùy bà cho là thích hợp, sự biết ơn chính đáng mà tôi rất thấm thía vì cách xử sự cao thượng của ông, và bà nói để ông tin cho rằng tôi xin suốt đời làm người anh em và người phục vụ của ông.

Nghe nói vậy, bà Đianôra lại vui mừng.

- Trước đây, - bà nói. - tôi đã khó tin rằng ông có thể khá khiếm nhã đến lợi dụng tình trạng của tôi, và bây giờ thì tôi rất vui sướng thấy tôi đã không lầm trong ý nghĩ tôi đã có về sự quảng đại của ông. Tôi không nói gì về lòng biết ơn của tôi, nó cũng cân xứng với sự hy sinh của ông, và tôi tin chắc chồng tôi nhất định cũng nghĩ như tôi vậy. Nói xong, bà cáo từ ra về, tìm ngay chồng kể lại hết việc đã qua. Chuyện này làm nảy nở, giữa ông ta và nhà hiệp sĩ, một tình bạn mật thiết gắn bó hai người suốt đời. Pháp sư mà ông Ăngxanđô muốn trả cũng theo điều đã hứa, cảm động vì tấm gương vừa bày ra trước mắt cũng rộng lòng khước từ.

- Chứ sao, - ông ta nói, - tôi đã được thấy ông chồng hy sinh danh dự của mình, ông hy sinh tình yêu của mình, còn tôi, tôi lại không thể hy sinh chút ít tiền bạc ư? Ông hãy giữ lấy nó, ông thừa biết cách sử dụng nó.

Hiệp sĩ ý chừng không muốn mắc nợ pháp sư, cứ năn nỉ để ông ta ít nhất cũng lấy một phần tiền công đã thỏa thuận. Nhưng ông ta nhất thiết chối từ, và ba hôm sau phá hủy cái công trình ma thuật của mình rồi ông cáo từ ra đi.

Về phần ông Ăngxanđô cuối cùng, ông ta cũng dập tắt được cái lửa tình ngang trái bấy lâu nung nấu trong lòng