9. Thoái binh chế binh 11. Nhìn xa trông rộng

“Ngồi một chỗ mà nắm biết mọi chuyện trong thiên hạ.”

Bậc đại trí có thể thông qua những diễn biến phức tạp, chằng chịt, thông qua các hiện tượng mà nhận biết phương hướng hành động thật sự của đối phương.

“Khổng Minh đoán chắc Tào Tháo sẽ thất bại trận Xích Bích nên bố trí mai phục ở các đường rút lui của Tháo.

Các tướng ai cũng được Khổng Minh giao nhiệm vụ, chỉ có Quan Vân Trường không thấy Khổng Minh nói động đến câu gì.

Vân Trường không sao nhịn được, mới nói to lên rằng:

- Tôi từ khi theo anh tôi, đánh dẹp trải bao nhiêu trận mạc, chưa bao giờ tôi phải lùi lại sau. Nay gặp đám giặc to thế này, quân sư không sai gì đến tôi, là ý làm sao?

Khổng Minh cười mà nói rằng:

- Vân Trường đừng giận, tôi muốn nhờ tướng quân giữ cho một chỗ hiểm yếu, nhưng còn hơi ngại một chút, chưa dám phiền đến.

- Có điều gì? Xin quân sư cho tôi được biết.

- Khi xưa Tào Tháo đãi tướng quân hậu lắm, thế nào tướng quân chẳng còn nhớ ơn. Nay Tào Tháo thua trận, tất chạy qua đường Hoa Dung. Nếu để tướng quân ra chặn ở đó, tất nhiên tha mất Tào Tháo. Bởi thế chưa dám nhờ tướng quân việc ấy.

- Quân Sư nghĩ thế thực hảo tâm lắm. Khi xưa tuy tôi có đội ơn Tào Tháo, nhưng tôi đã chém Nhan Lương, Văn Sú để báo ơn rồi. Nay phỏng có gặp nhau, có đâu tôi dám tha được?

- Nếu tướng quân tha thì làm sao?

- Xin chịu tội chết.

- Có phải thế thì lập tức làm tờ cam kết mới xong.

Vân Trường xin ký tờ cam kết, rồi hỏi lại rằng:

- Nếu Tào Tháo không chạy qua đường ấy, thì quân sư dạy làm sao?

- Tôi cũng làm tờ cam kết cùng tướng quân.

Vân Trường mừng rỡ lắm. Khổng Minh lại bảo rằng:

- Tướng quân nên tìm trái núi nào cao ở trong đường Hoa Dung, chứa cỏ đốt lửa lên, để nhử Tào Tháo đến.

Vân Trường nói:

- Tào Tháo thấy khói lửa, biết có quân phục, làm sao y lại đến?

Khổng Minh cười mà rằng:

- Tướng quân không nhớ trong binh pháp có câu “hư hư thực thực” đó sao? Tháo tuy giỏi nhưng có thế mới đánh lừa được nó. Nó trông thấy lửa, tất cho là ta giả dạng phục binh mà lừa nó, quyết nhiên nó đi đến không sai. Tướng quân phải cứ thế mới được.

Vân Trường lãnh mệnh dẫn Châu Xương, Quan Bình và 500 quân ra đường Hoa Dung mai phục.

Huyền Đức nói nhỏ với Khổng Minh rằng:

- Em tôi nghĩa khí trọng lắm, Tào Tháo như quả có đi qua đó, chỉ sợ y lại tha mất đi thì làm thế nào?

Khổng Minh thưa:

- Tôi xem thiên văn, biết rằng số Tào Tháo chưa chết. Vậy mới để việc ấy cho Vân Trường làm, cũng là một việc hay.

Huyền Đức bấy giờ mới biết ý là thế, rồi cùng sang cả Phàn Khẩu để xem Chu Du đánh trận, để Tôn Kiền, Giản Ung ở lại giữ thành.

Quả nhiên Tào Tháo thua trận đã chạy ra đường Hoa Dung. Đến chỗ ngã ba, phân vân chưa biết chạy theo ngả nào thì chợt từ xa thấy trên núi có khói bốc lên. Tháo liền chỉ tay bảo chạy theo hướng ấy. Các tướng đều ngạc nhiên, hỏi:

- Khói lửa ở đó, tất có phục binh, sao lại chạy theo lối ấy?

Tào Tháo cả cười, nói:

- Khổng Minh dùng binh như thần, khi nào lại đã phục binh mà còn đốt lửa cho người ta biết? Ấy là kế nghi binh. Nếu ta đi đường ấy ắt là an toàn.

Đi được vài dặm đường, đến một chỗ hiểm yếu, Tháo đang ngồi trên ngựa bỗng dừng lại cười sằng sặc lên. Các tướng hỏi thì Tháo nói rằng:

- Người ta khen Chu Du, Gia Cát Lượng lắm mưu nhiều kế, nhưng ta coi ra thì vẫn là chưa giỏi. Nếu họ phục sẵn một toán quân ở đây, thì chúng ta đành phải đứng khoanh tay mà chịu trói cả.

Đang nói thì lại nghe thấy tiếng pháo lệnh ở đâu nổ lên đùng đùng, rồi có 500 quân kéo ra. Một viên đại tướng cầm Thanh long đao, cưỡi ngựa xích thố, xông đến chặn ngang đường đi.

Ấy là Quan Vân Trường thực hiện đúng như lời dặn của Khổng Minh, bố trí quân lính nơi chỗ hiểm lộ này rồi đốt lửa lên mà nhử Tào Tháo đến.

Quân Tào thấy vậy người nào người nấy xanh mặt, đứng nhìn nhau không biết làm thế nào. Tháo bảo các tướng rằng:

- Đã đến nước này, chỉ còn một cái chết mà thôi. Vậy phải liều mà quyết một trận tử chiến, nhất sống nhì chết, chớ không mưu mẹo nào hơn nữa.

Các tướng nói:

- Người tuy rằng còn có thể địch được, nhưng ngựa thì đã hết sức rồi, còn đánh làm sao được nữa!

Trình Dục nói:

- Tôi vẫn biết Vân Trường là người nghĩa khí, ngạo người trên, mà không thèm khinh người dưới, chê người khỏe mà không thể hiếp người nguy. Ân oán phân minh, tín nghĩa rõ ràng. Thừa tướng khi xưa có ân tình với ông ấy, nay ngài phải hạ mình mà kêu cầu với y, thì họa may mới thoát được nạn này.

Tào Tháo nghe lời ấy, tế ngựa ra trước, rồi chào hỏi rằng:

- Tướng quân lâu nay mạnh khỏe chứ?

Vân Trường cũng chào rồi nói rằng:

- Tôi phụng mệnh quân sư, ở đợi thừa tướng nơi đây đã lâu.

Tháo nói:

- Tháo tôi bị thua trận, thế đã nguy khốn lắm, đến đây lại không có đường nào mà chạy. Xin tướng quân nghĩ đến tình nghĩa khi xưa.

- Tôi tuy đội ơn Thừa Tướng khi trước, nhưng đã chém Nhan Lương, Văn Sú và đánh giải vây Bạch Mã để báo ơn thừa tướng rồi. Việc hôm nay là việc người trên sai, tôi đâu dám vì chút tình riêng mà bỏ việc công cho được.

- Thế tướng quân còn nhớ chuyện chém tướng năm cửa ải hay không? Đại trượng phu cốt phải trọng điều tín nghĩa. Tướng quân đã xem sách Xuân Thu, không biết việc Dữu Công Chi Tư, đuổi theo Tử Trạc Nhụ Tử đó sao?

Vân Trường xưa nay vẫn là người trọng nghĩa, nhớ đến tình nghĩa khi xưa Tào Tháo đãi mình rất hậu, cùng là tặng áo tặng vàng lúc ra khỏi năm cửa ải. Nghe thấy Tháo nói cũng động lòng. Vả lại thấy quân Tào Tháo đứa nào cũng rơm rơm nước mắt, đứng run lập cập, lại càng thương mà không nỡ giết. Bởi thế quay ngay đầu ngựa về, rõ ràng cố ý tha cho Tào Tháo.

Vân Trường quay ngựa lại thì Tào Tháo đã chạy xa mất rồi. Mới quát to lên một tiếng. Quân sĩ của Tào Tháo đều xuống cả ngựa, lạy thụp sát đất, sụt sùi khóc lóc. Vân Trường lại càng thương xót lắm. Giữa lúc ấy Trương Liêu ở mặt sau tế ngựa đến. Vân Trường lại động lòng bạn cũ, không biết nói làm sao, chỉ thở dài một tiếng, rồi tha tuốt cho quân sĩ đi cả.

Khổng Minh ở trong trướng mà biết Tào Tháo sẽ chạy ra ngã đường Hoa Dung, biết Quan Vân Trường tất tha Tào Tháo, biết số mệnh Tào Tháo chưa chết nên mới để Vân Trường có dịp đền ơn Tào Tháo. Thật là liệu địch như thần vậy.

11. Nhìn xa trông rộng

“Bậc đại trí dùng cái mà mọi người không hay biết, cũng dùng cái mà mọi người không nhìn thấy.”

Cái mà mọi người không hay biết, không nhìn thấy, thì chỉ bậc đại trí mới thấy rõ, như vậy gọi là biết nhìn xa trông rộng.

“Trương Lương bái biệt Hán Vương trở lại Trung Nguyên. Hán Vương tiễn đưa mấy dặm đường mới trở về, bỗng phía sau có tiếng kêu la ầm ỉ, và ngọn lửa cháy ngất trời, lan ra hơn ba mươi dặm. Hỏi ra mới biết Trương Lương đốt Sạn đạo[1]rồi.

Hán Vương thất kinh, ngước mặt lên trời than:

- Ôi chao! Trương Lương đã trở về còn nhẫn tâm đốt sạn đạo là cố ý giam lỏng chúng ta nơi đây, trọn đời bỏ xương trong núi thẳm rồi.

Quân sĩ cũng đều nhao nhao chửi mắng Trương Lương và nói:

- Trời ơi! Thế là chúng ta đành sống làm mọi nơi xứ Hán Vương, để rồi chết làm quỷ ở nơi hoang vu này, chứ còn đường sá đâu mà mong trở về nữa!

Đang lúc ba quân huyên náo, Tiêu Hà chạy lại nói nhỏ với Hán Vương:

- Xin Đại Vương chớ oán Trương Lương. Sở dĩ Trương Lương đốt sạn đạo là để cho Bá Vương không còn để ý đến ta nữa. Quân tướng Tam Tần ăn no ngủ kỹ không đề phòng, xin Đại Vương xét lại. Hơn nữa, Lương đã đốt con đường này ắt biết là còn có đường khác.

Hán Vương sực tĩnh, thở hào hễn nói:

- Nếu không có nhà ngươi, ta đã hiểu lầm mà oán trách người hiền.”

Chú thích:

[1] Sạn đạo: con đường hiểm nghèo duy nhất dẫn vào đất Hán Trung, làm bằng nhiều cây gỗ bắt ngang qua những khe núi, nên khi bị đốt cháy thì không còn đi được nữa.