17. Kim thuyền thoát xác 18. Không thành kế 19. Cầm tặc cầm vương
Kim thuyền thoát xác” nghĩa đen là ve sầu vàng lột xác. Cái vỏ ngoài của ve ở đấy, trông giống như con ve thật, nhưng thân xác sống của ve đã đi nơi khác.
Nghĩa bóng là ngụy trang một hình tượng để lừa dối, che mắt đối phương đặng đào tẩu, chờ cơ hội khác. Hoặc là ngụy trang, nghi binh để đánh lạc hướng đối phương.
“Lưu Bang bị Hạng Võ vây khốn ở Dương Huỳnh, thiếu lương ăn, bên ngoài lại không có viện binh, tình hình vô cùng nguy khốn, có thể bị bắt trong sớm tối. Mưu thần là Trần Bình bày kế gọi Kỷ Tín là người có nét mặt giống Lưu Bang, cho ăn mặc giống như Lưu Bang rồi ruổi xe ra cửa phía đông đầu hàng. Trong khi đó thì Lưu Bang thật, một mình một ngựa lẩn trốn khỏi cổng phía tây.”
18. Không thành kế
“Không thành kế” là bỏ thành trống tỏ ra như không có người, không phòng bị để mặc cho quân địch vào ra, không cần kháng cự.
Có ý nghĩa nghi binh để lừa đối phương vào đó, rồi tẩu thoát, rút chạy.
Hoặc giả rút lui chiến thuật dụ cho địch quân vào thành rồi bao vây trở lại để tiêu diệt.
“Sau khi Mã Tốc để mất Nhai Đình. Tư Mã Ý (Trọng Đạt) thống lĩnh đại binh Ngụy đã chiếm giữ hết các điểm chiến lược trọng yếu, Khổng Minh không thể tiến binh đánh vào Tràng An được nữa, nên phải bố trí cho ba quân lui về Hán Trung. Khổng Minh phân phát đâu đấy, rồi dẫn 5000 quân Mã ra huyện Tây Thành để chuyển vận lương thảo về.
Bổng đâu có hơn mười thám mã về báo rằng:
- Tư Mã ý dẫn đại quân mười lăm vạn, kéo về Tây Thành đông như kiến.
Bấy giờ theo kèm với Khổng Minh không còn Đại tướng nào, chỉ có một quan văn, mà 5000 quân theo Khổng Minh thì đã chia một nửa đi vận lương về trước rồi, chỉ còn 2500 người trong thành mà thôi. Các quan nghe tin ấy, ai nấy cũng mất vía, đứng ngẩng mặt nhìn nhau.
Khổng Minh trèo lên mặt thành đứng xem, quả nhiên thấy bụi bay mù mịt, quân Ngụy chia làm hai đường, kéo đến huyện Tây Thành.
Khổng Minh truyền cho các tướng rằng:
- Nội bao nhiêu tinh kỳ phải ngã xuống cả. Quân lính đâu cứ giữ yên đấy, không được nhốn nháo, nếu ai thậm thụt ra vào, cùng là to tiếng nói năng thì chém lập tức. Bốn cửa thành cứ việc mở rộng ra, mỗi cửa bố trí hai mươi người lính, ăn mặc giả làm dân thường, quét tước ngoài cửa thành. Nếu có quân Ngụy đến không được kinh hãi gì, ta có phép khu xử.
Khổng Minh mặc áo cánh hạc, đội khăn lược, đem hai đứa tiểu đồng và cắp một cái đèn trèo lên địch lâu, ngồi tựa vào bao lơn, đốt hương gảy đàn.
Tiền quân của Ngụy đến nơi trông thấy vậy, không dám đến gần, vội vàng báo với Tư Mã Ý. Ý cười, không tin có lẽ ấy, mới dừng quân lại. Phi ngựa đến cách xa nhìn xem, quả nhiên thấy Khổng Minh ngồi trên địch lâu, miệng cười tươi như hoa. Đốt hương đánh đàn, mé tả có một đồng tử cầm bảo kiếm, mé hữu có một đồng tử cầm cái đuôi chủ, đứng hầu hai bên. Ngoài nơi cửa thành, thì có hai mươi người cúi đầu quét cửa, tựa hồ như không.
Ý xem xong lấy làm nghi lắm, liền đến trung quân, sai đổi hậu quân làm tiền quân, trông về đường Bắc Sơn mà chạy. Tư Mã Chiêu nói rằng:
- Hoặc giả Gia Cát Lượng không có quân cho nên làm ra dáng điệu như thế, phụ thân cớ sao lại rút quân ngay?
Ý nói:
- Gia Cát Lượng xưa nay cẩn thận, chưa từng dám liều. Nay cửa thành mở toang thế kia, tất là có quân mai phục, quân ta nếu tiến chắc là mắc mưu. Chúng mày biết đâu, nên lui ngay!
Bởi thế, quân hai đường cùng lui chạy cả.
Khổng Minh thấy quân Ngụy đi xa rồi, vỗ tay cười ầm lên. Các quan ai cũng ngơ ngác hỏi rằng:
- Tư Mã Ý là danh tướng nước Ngụy, nay cầm 15 vạn quân đến đây, trông thấy thừa tướng mà phải rút quân chạy về là cớ làm sao?
Khổng Minh nói:
- Đó là y cho rằng ta xưa nay vốn cẩn thận, không dám làm liều, cho nên trông thấy quang cảnh như thế, nghi ta có phục binh, mới rút quân về. Ta không phải là muốn bày trò nguy hiểm thế đâu, cũng là bất đắc dĩ mà phải dùng. Người này tất dẫn quân chạy ra con đường nhỏ núi Bắc Sơn, ta đã sai Hưng, Bào hai người chờ đợi ở đấy.
Chúng cùng chịu và nói rằng:
- Thừa tướng huyền cơ, quỉ thần cũng không biết đâu mà lường! Giá như chúng tôi thì phải bỏ thành mà chạy.
Khổng Minh nói:
- Quân ta chỉ có 2500 người, nếu bỏ thành mà chạy, mà trốn làm sao cho kịp. Tư Mã Ý nó chẳng tóm được mất ư?
Nói đoạn, vỗ tay cười khúc khích và nói rằng:
- Nếu ta là Tư Mã Ý, thì ta không rút quân về vội!
Bèn truyền lệnh cho trăm họ Tây Thành kéo về cả Hán Trung.
19. Cầm tặc cầm vương
“Cầm tặc cầm vương” là đánh giặc chỉ cần bắt được chúa giặc thì giặc phải chịu thua. Chúa giặc là cơ quan đầu não, là bộ chỉ huy của giặc. Nếu cơ quan đầu não bị tê liệt thì thân mình và tứ chi không hành động gì được nữa. Giống như con rắn mà đầu bị đập nát thì mình và đuôi không chạy đi đâu được, không còn tác hại gì.
Có thể dùng sức mạnh quân sự để bắt chúa giặc, hoặc có thể dùng mỹ nhân kế (người đẹp) để kìm hãm chúa giặc.
Phạm Lãi dâng Tây Thi cho vua Ngô là Phù Sai, làm cho Phù Sai mê mệt, cũng là áp dụng vừa “mỹ nhân kế” vừa là “cầm tặc cầm vương”. Hoặc giả dùng kế “điệu hổ ly sơn” để bắt chúa giặc.v.v...