15. Chiêm bao chữa bệnh (Nhập mộng liệu bệnh)

Nhà sư chùa Đông Sơn [1] tên là Quán Viên, giới hạnh thanh bạch, mắt tuệ vẹn nhuần [2], mấy chục năm không xuống núi. Gặp khi Trần Anh Vương [3] đau mắt đã hơn một tháng, chữa thuốc không hiệu quả, ngày đêm chói nhức. Bỗng nằm mộng thấy một nhà sư lấy tay xoa vào mắt. Vua hỏi:

- Nhà sư từ đâu tới, tên là gì?

Đáp:

- Tôi là Quán Viên, đến cứu mắt vua.

Tỉnh mộng, mắt liền hết đau, qua vài ngày thì khỏi hẳn. Dò hỏi trong giới nhà sư, quả nhiên có người tên là Quán Viên ở chùa Đông Sơn. Sai người mời đến, y hệt nhà sư đã thấy trong mộng. Vua lấy làm lạ, phong cho làm Quốc sư, ban thưởng rất hậu, nhà sư đều đem phân phát hết không để lại một đồng nào, cứ mặc áo tràng vá [4] mà về núi, dường như chẳng quan tâm. Từ đấy về sau, nhà sư đi vân du khắp các nơi sơn xuyên, châu huyện, làng mạc, hễ ở đâu có miếu thờ thần không chính đáng, làm hại dân, đều bị ông quở trách đuổi đi hết, chặt phá cả miếu đàn. Còn như đối với những vị thần lớn, thiêng và dữ, phần nhiều hiển hiện hay báo mộng ra đón từ ngoài để cầu xin, thì ông thụ giới [5] cho, giảm bớt cúng tế và bắt phải bảo vệ dân, không một ai dám xúc phạm. Người đời sau vẫn nhớ ơn nhà sư.

Chú thích:

[1] Chùa Đông Sơn: trên núi Đông Sơn, ở về phía Tây bắc thị xã Thanh Hóa ngày nay.

[2] Mắt tuệ vẹn nhuần (tuệ giải viên dung); có “tuệ nhãn” để lý giải đạo Phật một cách toàn diện (viên là tròn) và hòa giải được mọi mâu thuẫn (dung là tiêu tan trong nước).

[3] Chỉ Trần Anh Tông (1293-1314)

[4] Nguyên văn chữ Hán là “nạp”, tức một loại áo tràng mà các nhà sư hay mặc.

[5] Thụ giới: dạy cho về giới luật nhà Phật.