- 4 -

Tại nơi nào đó trong bóng tối mênh mông của màn đêm, Pappy, đồng hồ báo thức của chúng tôi, tỉnh giấc, cho chân vào ủng, và bắt đầu đi lại với bước chân nặng nề tới bếp pha bình cà phê đầu tiên. Ngôi nhà không rộng lắm - ba phòng ngủ, một nhà bếp, một phòng khách - với những tấm ván sàn cũ kỹ đã lún nhiều chỗ. Thật dễ dàng nếu ai đó muốn đánh thức những người còn lại.

Tôi được phép ngủ dậy muộn hơn. Tuy nhiên, thật khó ngủ, với bao người lạ trong trang trại và đồng bông đang chờ thu hoạch. Tôi đã tỉnh giấc trước lúc cha đánh thức. Tôi mặc nhanh quần áo và gặp cha ở hành lang sau.

Chưa thấy dấu hiệu bình minh khi chúng tôi ngang qua sân sau, sương ướt đẫm ủng. Chúng tôi dừng lại gần chuồng gà, cha cúi người và đưa tay vào trong. Tôi đứng đợi bên cạnh. Tháng trước khi nhặt trứng trong bóng tối, tôi đã giẫm phải một con rắn lớn và gào khóc suốt hai ngày. Đầu tiên, cha không hài lòng; loài rắn vô hại này chỉ là một phần trong đời sống trang trại. Tuy nhiên, mẹ lại xen vào với vẻ giận dữ, và kể từ đó, tôi không được phép đi nhặt trứng một mình.

Cha đặt hơn chục trứng vào ổ rơm và đưa tôi. Chúng tôi đi về phía chuồng bò, nơi con bò Isabel đang đợi. Bây giờ là lúc đánh thức lũ gà, và gà trống bắt đầu cất liếng gáy.

Ánh sáng duy nhất hắt ra từ ngọn đèn lờ mờ treo trên vựa cỏ khô. Đám người Mexico đã thức giấc. Đống lửa được nhóm lên giữa chuồng bò và họ ngồi túm tụm xung quanh như để tránh lạnh. Tôi đã thấy hơi ấm từ sự ẩm ướt.

Việc vắt sữa bò buổi sáng đáng ra là của tôi. Nhưng con rắn vẫn làm tôi sợ, thêm vào đó chúng tôi đang vội vì cần phải ra đồng ngay khi bình minh. Cha nhanh chóng vắt được hai galông(1), nếu là tôi, sẽ mất nửa buổi sáng. Chúng tôi mang thức ăn vào bếp. Mùi thịt giăm bông rán thơm nức.

Bữa sáng gồm trứng tươi, sữa, giăm bông muối, và bánh bítcốt nóng làm bằng lúa miến. Khi mẹ và bà nấu ăn, tôi ngồi xuống ghế, cào ngón tay trên tấm khăn ẩm bằng vải dầu kẻ ca rô, và chờ đợi cà phê. Đây là một thói xấu nhưng mẹ cho phép.

Gran đặt tách và đĩa nhỏ trước mặt tôi, tiếp theo là bát đường và kem tươi. Tôi pha cà phê cho tới khi ngọt như mạch nha, sau đó mới nhấm nháp.

Vào bữa sáng, việc chuyện trò trong bếp được diễn ra ở mức tối thiểu. Thật thú vị khi có nhiều người lạ trong nông trại vào mùa thu hoạch, nhưng sự phân khích bị cắt ngang hơi thực tế là chúng tôi sẽ phải trải qua gần mười hai giờ liên tục dưới ánh mặt trời gay gắt, cúi gập người, thu hái cho tới khi ngón tay rỉ máu.

Chúng tôi ăn nhanh cho xong bữa. Lũ gà trống đang gây náo loạn ngoài sân. Bánh bítcốt của Gran to, khá tròn, và nóng đến nỗi khi tôi cẩn thận đặt mẩu bơ vào giữa, nó tan ra ngay. Tôi quan sát lớp kem vàng ngấm vào bánh, sau đó cắn một miếng. Mẹ công nhận là Ruth Chandler làm ra những cái bánh ngon nhất mà mẹ đã từng thưởng thức. Tôi rất muốn ăn hai hoặc ba cái, giống cha, nhưng đơn giản là bụng tôi không thể chứa nổi. Mẹ ăn một cái, bà cũng vậy. Pappy ăn hai còn cha ba. Vài tiếng sau, khoảng giữa sáng, chúng tôi sẽ nghỉ một lúc dưới bóng cây hoặc cạnh toa moóc và ăn nốt số bánh còn lại.

Vào mùa đông, bữa sáng thường kéo dài vì có ít việc làm. Tốc độ nhanh hơn một chút vào mùa xuân khi đang trồng trọt, và vào mùa hè khi phải chăm sóc bông. Nhưng trong vụ thu hoạch mùa thu, chúng tôi ăn cốt cho xong bữa.

Lại chuyện về thời tiết. Tối qua mưa ở St. Louis làm trì hoãn trận đấu của đội Cardinal đè nặng trong tâm trí Pappy. St. Louis khá xa nên không có ai ngồi bên bàn ăn, ngoại trừ Pappy, đã từng tới đó, tuy nhiên thời tiết của thành phố hiện nay là một yếu tố quyết định trong vụ mùa. Mẹ kiên nhẫn lắng nghe. Tôi không nói lời nào.

Cha đã từng đọc Niên giám nhà nông và cho là thời tiết sẽ thuận lợi suốt tháng Chín. Nhưng giữa tháng Mười có vẻ xấu đi. Thời tiết xấu đang xuất hiện. Chắc chắn là sáu tuần lễ tiếp theo chúng tôi phải làm việc cho tới khi kiệt sức. Chúng tôi làm việc nặng nhọc, nhóm người Mexico và gia đình Spruill càng phải cực nhọc hơn. Điều này là lời giải thích của cha trong những lần động viên mọi người.

Chủ đề tiếp theo là chuyện người làm thuê công nhật. Họ là người địa phương, họ đi từ trang trại này đến trang trại khác, tìm kiếm những nơi trả công cao. Phần lớn họ là người thị trấn nên chúng tôi quen biết. Mùa thu năm ngoái, cô Sophie Turner, giáo viên dạy lớp năm, lớp sáu, đã dành cho chúng tôi niềm vinh dự lớn khi tham gia làm việc trên cánh đồng của chúng tôi.

Chúng tôi cần cả người làm thuê công nhật, nhưng nói chung họ chỉ đến thu hái ở nơi họ muốn.

Khi nhai xong miếng bánh cuối cùng, Ông nội cảm ơn bà và mẹ vì bữa ăn ngon và để họ ở lại thu dọn đống lộn xộn. Tôi cũng khệnh khạng ra hành lang cùng cánh đàn ông.

Ngôi nhà quay về hướng nam, còn chuồng bò và cánh đồng về phía bắc và tây. Đằng đông đã có dấu hiệu đầu tiên của tia nắng màu da cam, chiếu qua vùng đất trang trại bằng phẳng châu thổ Arkansas. Mặt trời bắt đầu mọc, xua tan mây. Áo tôi đã ướt đẫm và dính chặt vào lưng.

Toa moóc phẳng được móc vào máy kéo John Deere, và đám người Mexico lên xe. Cha bước tới chỗ Miguel.

- Xin chào! Các anh ngủ thế nào? Các anh đã sẵn sàng làm việc chưa?

Pappy đi tới gọi gia đình Spruill.

Tôi có một chỗ kín đáo ẩn giữa chắn bùn và chỗ ngồi trên máy kéo. Tại đây tôi đã từng ngồi nhiều giờ, kiên

nhẫn tìm hiểu chiếc cọc kim loại cắm ô che cho người lái, có thể là cha hoặc Pappy, trong khi chúng tôi cày, trồng cây hay rải phân bón trên đồng. Tôi lên chỗ của mình và nhìn xuống toa moóc đông đúc, nhóm Mexico một bên và gia đình Spruill một bên. Lúc đó, tôi thấy rất vinh dự vì được ngồi trên xe, và nó thuộc về chúng tôi. Thái độ kiêu căng của tôi, tuy nhiên, sẽ biến đi rất nhanh, vì niềm hãnh diện sẽ bị đống bao tải bông dập tắt.

Tôi tò mò không rõ, Trot khốn khổ có ra đồng không. Hái bông đòi hỏi những cánh tay khoẻ mạnh. Mà như tôi nhìn thấy, Trot chỉ có một tay. Nhưng cậu ta cũng có mặt, đang ngồi ngay gờ toa moóc, quay lưng lại với mọi người, chân đu đưa bên ngoài, một mình trong thế giới riêng biệt. Còn Tally đang đưa mắt nhìn mông lung.

Không nói một lời, Pappy nổ máy. Đoàn xe tiến về phía trước. Tôi kiểm tra để đảm bảo không ai bị rớt lại. Qua ô cửa sổ nhà bếp, tôi có thể thấy mẹ nhìn theo khi đang rửa bát đĩa. Mẹ sẽ kết thúc công việc vặt, làm vườn một tiếng, sau đó cùng chúng tôi tham gia vào một ngày làm việc cực nhọc trên đồng. Gran cũng vậy. Không ai được nghỉ ngơi khi bông đã chín.

Chúng tôi chậm chạp đi ngang chuồng bò, động cơ kêu ầm ĩ, toa moóc kêu kẽo kẹt, và rẽ về hướng nam, vùng đất thấp rộng gần nhánh sông Siler. Chúng tôi luôn hái tại bốn mươi mẫu đất thấp trước tiên vì lũ thường sẽ bắt đầu từ đó.

Chúng tôi có bốn mươi mẫu tại vùng đất thấp và bốn mươi mẫu phía sau. Tám mươi mẫu không phải là một trang trại nhỏ.

Sau vài phút, chúng tôi đến chỗ toa moóc bông, và Pappy dừng xe. Trước khi nhảy xuống, tôi quay về hướng đông nhìn ánh nắng từ phía nhà, cách xa gần một dặm. Xa hơn nữa, bầu trời sống động với những tia nắng vàng và da cam. Trên cao, không một áng mây, và điều này có nghĩa sắp tới sẽ chưa có lũ. Và điều này cũng có nghĩa không có bóng râm dưới ánh mặt trời thiêu đốt.

Tally bước tới bên cạnh tôi.

- Xin chào, Luke! - Tôi đáp lại lời chào. Chị mỉm cười như thể biết bí mật nào đó nhưng không bao giờ kể ra.

Pappy không định hướng dẫn cách làm việc, và cũng không ai cần nghe. Mỗi người sẽ chọn một luống bông ngay trước mặt và bắt đầu hái. Không tán gẫu, không căng thẳng cơ bắp, không lời dự đoán về thời tiết. Không nói một lời, mười người Mexico vắt bao tải qua vai, đứng thành hàng, và đi về phía nam. Đám người Arkansas đi về phía bắc.

Giữa một buổi sáng mờ sương tháng Chín nóng nực, tôi đứng thần người trong giây lát, nhìn chăm chú luống bông dài, thẳng tắp, đường như được ấn định dành cho tôi. Tôi nghĩ mình khó lòng đi tới được cuối luống, và bỗng dưng thấy mệt mỏi.

Tôi có vài anh chị họ ở Memphis, con của hai bác ruột, và họ chưa bao giờ phải hái bông. Những đứa trẻ thành phố, vùng ngoại ô, được ở trong ngôi nhả nhỏ xinh xắn. Họ trở về Arkansas vào dịp tang lễ - thỉnh thoảng vào lễ Tạ ơn. Khi nhìn chằm chằm vào luống bông dài vô tận, tôi nghĩ đến họ.

Hai điều thúc đẩy tôi phải làm việc. Thứ nhất, và quan trọng nhất, tôi bị ông nội và cha kèm hai bên, cả hai đều không chấp nhận tính lười biếng. Từ khi còn nhỏ họ

đã làm việc trên đồng, và tôi chắc chắn cũng phải như vậy. Thứ hai, tôi được trả công thu hái, giống như các nhân công khác, 1,60 đôla cho một trăm pao. Và tôi có một kế hoạch lớn cho số tiền này.

- Chúng ta đi thôi. - Cha nghiêm khắc nói.

Pappy đã tiến vào giữa hàng. Tôi có thể thấy rõ hình dáng và cái mũ rơm của ông. Tôi cũng thoáng nghe tiếng chuyện gẫu của gia đình Spruill cách vài luống. Dân miền núi thích hát hò, chẳng có gì lạ khi họ vừa ngâm nga giai điệu trầm buồn, vừa hái bông. Tally phá lên cười vì lý do gì đó, giọng chị vang khắp cánh đồng.

Chị chỉ hơn tôi mười tuổi.

Cha của Pappy đã tham gia cuộc Nội chiến. Tên cụ là Jeremiah Chandler, và theo gia phả của gia đình, cụ gần như đã một mình chiến thắng trong trận Shiloh. Khi bà vợ thứ hai mất, cụ lấy vợ ba, một thiếu nữ địa phương ít hơn cụ ba mươi tuổi. Vài năm sau, cụ bà sinh ra Pappy.

Khoảng cách ba mươi năm đối với cụ Jeremiah và cô dâu của cụ. Mười năm đối với Tally và tôi. Điều này có thể được chứ.

Hạ quyết tâm, tôi vắt bao tải dài chín bộ qua lưng, dây đeo bên vai phải, và tấn công quả nang đầu tiên. Nó còn ướt đẫm sương, và đó là một lý do chúng tôi bắt đầu công việc sớm. Trong hơn tiếng đồng hồ đầu tiên, trước khi mặt trời lên quá cao và thiêu đốt tất cả, bông rất mềm. và nhẹ nhàng trong bàn tay. Sau khi được đổ thành đống trong toa moóc, bông sẽ khô và có thể dễ tách hột. Bông bị ướt đẫm nước mưa không thể tách hạt, điều mà mỗi nông dân đều đã khó nhọc học được.

Tôi cố hái nhanh hết mức có thể, bằng cả hai tay, và tống bông vào bao. Tuy nhiên, tôi cũng phải cẩn thận. Hoặc Pappy hoặc cha, hoặc có thể cả hai, sẽ kiểm tra luống của tôi vào lúc nào đó trong buổi sáng. Nếu để sót lại quá nhiều bông trong quả nang, tôi sẽ bị quở trách. Mức độ nghiêm khắc trong lời trách mắng sẽ được quyết định bởi khoảng cách giữa mẹ và tôi tại thời điểm đặc biệt đó.

Cố khéo léo hết sức, tôi luồn đôi tay nhỏ qua đám thân cây hỗn độn, túm lấy quả nang, cố tránh những quả có gờ sắc vì chúng có thể làm chảy máu. Tôi lắc lư, đi len lỏi và lần từng bước dọc theo luống bông, cách xa phía sau cha và Pappy.

Bông được trồng khá dầy khiến thân cây quấn vào nhau, chúng quất vào mặt tôi. Sau tai nạn với con rắn, tôi quan sát mỗi bước chân quanh trang trại, đặc biệt trên đồng, vì có những luống bông gần bờ sông. Tôi đã thấy rất nhiều rắn từ trên máy kéo khi chúng tôi cày xới và trồng trọt.

Hiện giờ, tôi chỉ còn lại một mình, một đứa trẻ bị bỏ lại sau, còn người lớn tay nhanh hơn và lưng khỏe hơn. Mặt trời như quả bóng màu cam chói loá lên cao rất nhanh vào đúng vị trí để làm khô đất cho một ngày mới. Khi cha và Pappy biến mất khỏi tầm nhìn, tôi quyết định nghỉ giải lao một chút. Tally là người ở gần tôi nhất. Chị cách chỗ tôi năm luống. Tôi có thể nhìn rõ cái mũ bêrê vải bông chéo bạc màu đang nhấp nhô.

Dưới bóng cây bông, tôi cởi dây bao tải, sau một giờ mà vẫn lép kẹp đến phát chán. Thật ra trong đó cũng có một đống bông mềm mại, nhưng không đáng kể. Năm ngoái, mọi người quy định tôi hái năm mươi pao một ngày, và nỗi sợ hãi của tôi chính là mức chỉ tiêu này dự định tăng lên.

Tôi nằm ngửa trên đất, qua đám thân cây là bầu trời quang đãng, mong đợi những đám mây, và mơ đến tiền. Cứ đến tháng Tám, chúng tôi nhận qua đường bưu điện những ấn phẩm mới nhất của tờ Sears & Roebuck, và vài sự kiện quan trọng hơn, ít nhất là với cuộc sống của tôi. Nó in trên những tờ bìa nâu, tất cả đều tới từ Chicago, do Gran đặt mua và cất ở cuối bàn bếp, gần chỗ cái đài và tập Kinh Thánh. Phụ nữ thường nghiên cứu quần áo và đồ đạc gia đình. Đàn ông xem xét kỹ các loại công cụ và mặt hàng ôtô. Còn tôi chỉ chăm chú vào mục quan trọng - đồ chơi và hàng thể thao. Tôi có một danh sách quà Giáng sinh bí mật trong tâm trí. Tôi sợ viết ra tất cả mọi thứ mình mơ ước. Ai đó có thể thấy bản danh sách, và nghĩ là tôi vừa tham lam một cách tuyệt vọng, lại vừa có vấn đề về thần kinh.

Trên trang 308 trong cuốn catalog hiện nay là mục quảng cáo khá lạ về áo jacket bóng chày. Mỗi đội chuyên nghiệp đều có một mẫu áo riêng. Điều làm cho mục quảng cáo trở nên đáng kinh ngạc đó là một người mẫu nam mặc chiếc áo jacket đội Cardinal đầy màu sắc. Chiếc áo đỏ chói của đội Cardinal, chất liệu vải bóng, hàng nút trắng phía trước. Trong tất cả các đội bóng, ai đó tại Sears & Roebuck với sự hiểu biết kỳ lạ đã chọn đội Cardinal để trình diễn.

Chiếc áo giá 7,50 đô, gồm cả phí vận chuyển, có cả cỡ dành cho trẻ em, nhưng bắt buộc tôi phải lớn hơn và tôi muốn đuợc mặc áo jacket trong suốt quãng đời còn lại.

Mười ngày lao động cực nhọc, và tôi sẽ có đủ tiền mua áo. Tôi chắc chắn ở Black Oak, bang Arkansas chưa từng có cái áo nào như thế. Mẹ cho rằng nó khá loè loẹt, cho dù có bất cứ ý nghĩa gì. Cha nói tôi cần mua giầy hơn. Pappy nghĩ đó là sự lãng phí tiền bạc, nhưng tôi nghĩ ông cũng ngầm thích cái áo.

Ngay khi dấu hiệu đầu tiên của thời tiết mát mẻ xuất hiện, tôi sẽ mặc áo jacket tới trường mỗi ngày, và đến nhà thờ vào chủ nhật. Tôi sẽ mặc nó tới thị trấn vào thứ bảy, một mũi tên đỏ chói giữa đống quần áo tối tăm lảng vảng trên vỉa hè. Tôi sẽ mặc nó đi khắp nơi, và tôi sẽ trở thành nỗi ghen tỵ đối với đám trẻ ỏ Black Oak (cho cả nhiều người lớn nữa).

Họ sẽ không bao giờ có cơ hội chơi cho đội Cardinal. Tôi, trái lại, sẽ trở nên nổi tiếng tại St. Louis. Quan trọng là phải bắt đầu từng bước.

Lucas! - Giọng nói nghiêm khắc phá tan sự yên tĩnh trên cánh đồng. Đám bông dạt sang hai bên.

Vâng, thưa cha. - Tôi đứng phắt dậy, cúi khom người, thọc hai tay vào những quả nang gần nhất.

Cha bất ngờ đứng trước mặt tôi.

-Con đang làm gì?

-Con phải đi vệ sinh. - Tôi không ngừng tay hái.

-Mất nhiều thời gian quá đấy. - Cha tỏ vẻ nghi ngờ.

-Vâng, tất cả là do cà phê ạ. - Tôi ngước nhìn cha. Cha biết rõ sự thật.

Tiếp tục làm việc mau! - Cha quay đi.

Vâng, thưa cha. - Tôi nói với theo, và biết rõ mình không thể theo kịp cha.

Người lớn sử dụng loại bao tải dài mười hai bộ đựng được khoảng sáu mươi pao, vì thế khoảng tám rưỡi hoặc chín giờ cánh đàn ông đã sẵn sàng chuẩn bị cân bông. Pappy và cha sẽ dùng cân treo ở cuối toa moóc. Bao tải được kéo lên. Sợi dây thắt nút treo vào cái móc phía dưới. Kim đồng hồ dịch chuyển mạnh giống như kim dài của một đồng hồ lớn. Mọi người có thể thấy rỏ số lượng bông mình đã hái.

Pappy ghi con số vào cuốn sổ nhỏ treo gần đấy. Sau đó bao bông được đẩy lên cao và đổ vào toa moóc. Không có thời gian để nghỉ ngơi. Bạn bắt lấy cái bao rỗng khi nó được quăng xuống. Bạn lựa chọn luống bông khác và biến mất trong khoảng hai giờ tiếp theo.

Tôi ở giữa luống bông dài vô tận, mồ hôi đầm đìa, người nóng sôi dưới ánh mặt trời, cúi lom khom, cố hái thật nhanh, thỉnh thoảng dừng lại quan sát cử động của Pappy và cha để có thể tranh thủ giấc ngủ khác. Nhưng không có cơ hội tháo bỏ cái bao chết tiệt này. Thay vào đó, tôi dần dần nhích lên trước, làm việc chăm chỉ, mỏi mòn đợi đến lúc bao đầy, và lần đầu tiên tự hỏi mình có thật sự cần áo jacket Cardinal không.

Sau một lúc, chỉ còn lại một mình trên đồng, khi nghe tiếng xe John Deere nổ máy, và tôi biết đã tới giờ ăn trưa. Mặc dù vẫn chưa hoàn thành xong luống đầu tiên, tôi không thật sự quan tâm tới sự thiếu tiến bộ của mình. Chúng tôi gặp nhau chỗ máy kéo, và tôi thấy Trot co quắp trên sàn toa moóc phang. Bà Spruill và Tally đang vỗ về bên cạnh. Lúc đầu tôi nghĩ cậu ta có lẽ đã chết, sau đó tôi thấy cậu ta hơi cử động.

- Nó bị say nắng. - Cha thì thầm khi nhấc bao bông của tôi và xoay tít quanh vai như thể nó rỗng không.

Tôi theo cha tới chỗ cân, Pappy cân rất nhanh. Tất cả sức lao động từ sáng tới giờ chỉ được có ba mươi mốt pao.

Sau khi số bông của nhóm người Mexico và gia đình Spruill được cân xong, tất cả chúng tôi về nhà. Bữa trưa vào chính ngọ. Mẹ và bà đã rời đồng một tiếng trước để chuẩn bị.

Khi đến gần chuồng bò, tôi chợt phát hiện điều mà thoạt tiên tôi không tài nào hiểu nổi. Cowboy, ngồi cuối toa moóc, quay lại rất nhanh, và liếc nhìn Tally. Dường như đang chờ đợi ánh mắt này, vì ngay lập tức chị nở nụ cười rất dễ thương với anh ta, giống như đã cười với tôi. Mặc dù không đáp lại nụ cười, nhưng rõ ràng anh ta tỏ vẻ hài lòng.

Việc đó xảy ra trong chớp mắt, và không ai thấy, ngoài tôi.

Chú thích:

[1] galông bằng 3,781ít.