- XIII -

Lừa nhà và lừa hoang

Một hôm, một con lừa hoang đang đi lang thang một cách lười biếng thì trông thấy một con lừa nhà đang nằm dài để sưởi nắng và trông nó rất thỏa mãn. Tới bên nó, lừa hoang nói:

- Anh thật là may mắn! Chỉ cần nhìn bộ lông bóng mượt của anh là tôi đủ thấy anh được sống sung sướng thế nào rồi. Tôi ghen tỵ với anh đấy!

Không lâu sau lừa hoang gặp lại bạn mình nhưng lần này nó thấy lừa nhà đang phải thồ hàng hóa rất nặng và theo sau nó là ông chủ cứ luôn tay quất nó bằng cây gậy rất lớn. Lừa hoang nói:

- Ôi bạn thân mên ơi! Tôi không còn thấy ghen tỵ với anh nữa đâu vì tôi thấy cái giá anh phải trả cho sự thoải mái của anh là thế nào rồi.

Lợi ích được mang tới một cách dễ dàng thì đó là điều đáng ngờ.

Con lừa và những ông chủ

Một người làm vườn có một con lừa và nó phải sống rất khổ sở, lao động vất vả nhưng thức ăn thì ít ỏi và còn thường xuyên bị đánh đập nữa. Do đó, con lừa cầu xin thần Giu-pi-tơ hãy đưa nó đi khỏi người làm vườn nọ và giao nó cho một người chủ khác. Do vậy, thần Giu-pi-tơ cử thần Me-cu-ry tới yêu cầu người làm vườn bán con lừa cho một người thợ gốm. Nhưng chú lừa vẫn không bằng vì nó phải làm việc còn vất vả hơn trước, thế là nó lại cầu xin thần Giu-pi-tơ mang nó đi lần hai và thần đã miễn cưỡng sắp xếp rằng nó nên được bán cho một anh thợ thuộc da. Nhưng ngay khi con lừa trông thấy công việc của người chủ mới, nó đã kêu lên trong sự tuyệt vọng rằng:

- Vì sao ta lại không bằng lòng phục vụ một trong hai ông chủ trước của ta, làm việc một cách cực nhọc và bị đối xử một cách thô bạo nhưng ít nhất thì họ cũng chôn cất ta một cách tươm tất còn giờ đây thì ta sẽ kết thúc cuộc đời mình bên cạnh cái thùng thuộc da này mất thôi.

Kẻ đầy tớ sẽ không biết được ai là ông chủ tốt cho tới khi phục vụ một ông chủ tồi.

Lừa nhà, lừa hoang và sư tử

Một con lừa hoang trông thấy một con lừa nhà đang phải còng lưng thồ những hàng hóa rất nặng liền chế giễu lừa nhà vì cuộc sống nô lệ của nó: “So với tôi thì anh bạn phải chịu một số phận khắc nghiệt quá! Tôi được tự do như không khí, không bao giờ phải làm bất kỳ việc gì còn lúc nào thích ăn cỏ thì tôi có thể tới những ngọn đồi, nơi tôi có thể tìm thấy rất nhiều thức ăn. Còn anh thì sao? Anh phải sống phụ thuộc vào chủ của mình, mỗi ngày ông ta bắt anh thồ bao nhiêu là hàng và còn đánh đập anh không thương tiếc nữa chứ”. Đúng lúc đó thì một con sư tử xuất hiện. Do sự có mặt của ông chủ nên lừa nhà không bị sư tử tấn công còn con lừa hoang vì không có ai bảo vệ nên đã trở thành miếng mồi ngon cho sư tử.

Trở thành ông chủ của chính mình thì chẳng ích gì trừ phi bạn có thể tự bảo vệ bản thân.

Loài kiến

Ngày trước kiến đã từng là người và kiếm sống bằng cách canh tác đất. Thế nhưng không hài lòng với những gì thu được từ công việc, chúng luôn thèm muốn vụ mùa cũng như trái cây của các nhà hàng xóm nên bất kỳ khi nào có cơ hội là chúng ăn cắp ngay hoa lợi của họ để thêm vào kho dự trữ của chúng. Cuối cùng, sự tham lam của chúng đã khiến thần Giu-pi-tơ nổi giận đến nỗi ngài đã biến chúng trở lại thành loài kiến. Tuy nhiên, dù hình dáng đã thay đổi nhưng bản chất của chúng lại vẫn giữ nguyên và do vậy ngày nay, chúng đi khắp nơi trong các cánh đồng ngô để thu lượm hoa quả của người khác nhằm làm giàu thêm kho dự trữ của mình.

Bạn có thể trừng phạt một tên trộm nhưng không thể thay đổi bản chất của hắn.

Hai con ếch và cái giếng

Có hai con ếch cùng sống trong một đầm lầy. Thế nhưng một mùa hè nóng nực đã làm cho cái đầm lầy khô cạn và chúng phải rời đi tìm một nơi khác để sống vì loài ếch rất thích những nơi ẩm ướt nếu chúng có thể tìm được. Dần dần, chúng tới bên một cái giếng sâu. Một con ếch nhìn xuống dưới nói với con kia rằng:

- Đây có vẻ là nhảy xuống sông ở đây thôi.

Nhưng con ếch kia có vẻ thông thái hơn liền trả lời rằng:

- Đừng vội anh bạn, giả sử rằng cái giếng này bị khô đi như cái đầm lầy kia thì làm sao chúng ta lên khỏi mặt đất được?

Hãy suy nghĩ hai lần trước khi hành động.

Cua và cáo

Một lần, một con cua rời khỏi bờ biển để tới sống trong một cánh đồng trên đất liền, một nơi tuyệt đẹp, xanh mướt và dường như có rất nhiều thức ăn. Nhưng một con cáo đói đã mò tới, theo dõi con cua và tóm được nó. Trước khi sắp bị ăn thịt, con cua nói:

- Thật đáng đời ta lắm vì ta chẳng có lý do gì mà rời ngôi nhà tự nhiên gần biển của ta và tới đây sống như thể là ta thuộc về đất liền vậy.

Hãy bằng lòng với những gì mình có.

Người nông dân, cậu con trai và những con quạ

Một người nông dân vừa mới gieo hạt trên cánh đồng lúa mì và luôn trông nom nó cẩn thận vì có rất nhiều quạ, sáo đá liên tục tới cư ngụ và chúng ăn mất hạt lúa. Đi cùng với ông ta là cậu con trai và cậu bé luôn mang theo súng cao su. Bất kỳ khi nào người nông dân đề nghị đưa súng cao su là lũ sáo đá hiểu ngay ông ta nói gì rồi cảnh báo lũ quạ và chúng lại tạm lánh đi một lúc. Vì thế, người nông dân nghĩ ra một cách. Ông nói:

- Con trai yêu quý của ta, chúng ta cần phải tìm cách tốt hơn để xua đuổi lũ quạ. Vì vậy, từ giờ trở đi, khi cha muốn súng cao su thì cha sẽ không bảo “súng cao su” mà cha chỉ nói “hừm” và lúc ấy thì con đưa ngay súng cho cha nhé.

Đúng lúc ấy thì đàn chim quay lại. “Hừm”, người nông dân nói, nhưng lũ sáo đá không hề để ý và ông đã có thời gian bắn một loạt viên đá, trúng đầu một con, chân một con khác và cánh của một con khác nữa trước khi chúng kịp bay khỏi cánh đồng. Trong khi đang vội vã bay đi, chúng gặp mấy con sếu và sếu hỏi thăm lũ chim xem có chuyện gì xảy ra.

Một con quạ nói:

- Chuyện gì ư? Thật là những kẻ láu cá, con người ấy. Đấy chính là chuyện đấy. Đừng có lại gần họ. Họ có cách nói một thứ nhưng lại ám chỉ một thứ khác một con quạ nói điều này đã gây ra cái chết của một vài người bạn đáng thương của chúng tôi đấy.

Lừa và chó

Lừa và chó đang đi trên đường cùng nhau thì bắt gặp một cái gói được bọc kín nằm dưới đất. Lừa nhặt nó lên, bóc nó ra thì thấy trong đó có mấy tờ giấy và nó liền đọc to cho chó nghe. Hóa ra những tờ giấy này toàn nói về cỏ tươi, lúa mạch và cỏ khô - tóm lại là tất cả những thức ăn khoái khẩu của lừa. Chó nghe thấy vậy thì cảm thấy chán ngấy đến tận cổ và cuối cùng, khi không còn đủ kiên nhẫn nữa, nó kêu lên:

- Bỏ qua mấy trang đi anh bạn và hãy thử xem nó có nói gì về thịt hay xương không.

Lừa đọc lướt qua nhưng chẳng thấy có thứ gì như lời chó nói và cũng trả lời như vậy. Thế là chó bực bội đáp lại rằng:

- Ôi, hãy vứt nó đi, thứ ấy thì có gì hay chứ.

Con lừa thồ tượng

Một người đàn ông đặt một bức tượng lên lưng con lừa của mình để đưa nó tới một trong những ngôi đền của thành phố. Khi họ đang đi trên đường, tất cả mọi người đều lật tấm vải che bức tượng ra và cúi đầu tỏ sự tôn kính với bức tượng nhưng con lừa lại nghĩ rằng họ làm vậy vì sự tôn thờ đối với nó nên bắt đầu lên mặt. Cuối cùng, nó trở nên quá tự kiêu đến nỗi cho rằng nó có thể làm bất kỳ điều gì mình muốn và để phản đối việc phải thồ một vật nặng như vậy, nó dừng hẳn lại nhất định không chịu nhúc nhích thêm một phân nào. Ông chủ thấy nó quá bướng bỉnh liền dùng gậy đánh cho một phát thật đau và mắng nó rằng:

- Cái con vật ngu ngốc, đần độn kia! Mày cho là mọi người đang cúi chào và tôn thờ một con lừa chắc?

Người A-ten và một người Theb

Một người A-ten và một người Theb đang đi trên đường cùng nhau và giết thời gian bằng cách tán gẫu, một việc thường thấy ở các lữ khách. Sau khi thảo luận về rất nhiều chủ đề, họ bắt đầu nói về các anh hùng, một đề tài khá phong phú hơn là mang tính khai sáng. Mỗi người đều không tiếc lời ca ngợi những anh hùng của thành phố họ, cho tới khi cuối cùng, người Theb khẳng định rằng Héc-quyn là người anh hùng vĩ đại nhất đã từng sống trên trái đất và hiện giờ giữ vị trí hàng đầu trong số các vị thần. Trong khi đó người A-ten thì khăng khăng rằng thần Dớt còn vĩ đại hơn nhiều vì ngài là vị thần tối cao của các vị thần trong khi Héc-quyn đã có lần bị ép buộc làm đầy tớ. Kết quả là A-ten đã thắng vì anh ta là một kẻ láu cá, giống như mọi người A-ten khác khiến cho người Theb không địch nổi tài ăn nói của anh ta cuối cùng phải hét lên vì tức giận:

- Thôi được, cứ cho là anh đúng đi nhưng tôi chỉ hy vọng là khi các vị anh hùng này nổi giận với chúng ta thì người A-ten có thể chịu được cơn thịnh nộ của Héc-quyn còn người Theb chỉ phải chịu sự nổi giận của thần Dớt.

Người chăn dê và con dê

Một hôm, người chăn dê đang lùa đàn trở về bãi nhốt thì một con dê đi lạc khỏi đàn và nó từ chối gia nhập chung với những con còn lại. Anh ta cố gắng rất lâu để đưa nó trở về bằng cách huýt sáo gọi nhưng con dê chẳng buồn quan tâm tới người chăn dê. Cuối cùng, anh ta nhặt ngay hòn đá ném nó và thật không may một cái sừng của con dê đã bị gãy. Trong nỗi lo sợ, anh ta van xin con dê đừng có mách ông chủ về chuyện này nhưng nó trả lời rằng:

- Anh bạn ngốc nghếch ơi, dù cho tôi có giữ mồm giữ miệng thì cái sừng của tôi cũng đã nói lên tất cả rồi.

Sẽ là vô ích khi cố che giấu điều không thể che giấu.

Cừu và chó

Ngày xửa ngày xưa, loài cừu thường phàn nàn với người chăn cừu về sự phân biệt đối xử của ông ta giữa loài cừu và loài chó.

Lũ cừu nói:

- Cách quản lý của ngài, thật kỳ lạ và chúng tôi cho rằng như vậy là không công bằng. Chúng tôi cho ngài lông, thịt cừu và sữa, còn ngài chẳng cho chúng tôi ăn gì khác ngoài cỏ. Thậm chí chúng tôi còn phải tự kiếm cỏ cho bản thân; trong khi ngài có nhận được gì từ lũ chó đâu, hơn thế ngài còn cho chúng ăn những thứ ngon từ bàn ăn của ngài.

Chó nghe lỏm được những lời nhận xét này của lũ cừu liền tới nói ngay:

- Phải, nhưng các ngươi sẽ làm được gì nếu không có ta? Những tên trộm sẽ tóm các ngươi, chó sói sẽ ăn thịt các ngươi. Thực ra, nếu ta không thường xuyên để mắt tới thì liệu các ngươi có thể thoải mái mà gặm cỏ được không?

Lũ cừu buộc phải công nhận rằng những gì sói nói là sự thật và không bao giờ phàn nàn về sự ưu đãi mà chó được hưởng nữa.

Người chăn cừu và chó sói

Một người chăn cừu tìm thấy một con sói con trên bãi cỏ liền mang nó về nhà nuôi chung cùng với những con chó của anh ta. Khi con sói lớn lên, nếu như khi nào có một con sói ăn trộm cừu thì nó thường cùng đàn chó săn con sói đó. Đôi khi đàn chó cũng không đuổi kịp tên trộm được nên từ bỏ cuộc đuổi bắt trở về nhà. Con sói lúc này sẽ tiếp tục rượt đuổi và khi đã bắt kịp tên trộm, nó sẽ dừng lại và cùng con sói kia thưởng thức bữa tiệc thịt cừu rồi lại quay về nhà người chăn cừu. Nhưng nếu không có con cừu nào bị bọn chó sói mang đi, nó sẽ tự mình ăn cắp một con rồi chia sẻ chiến lợi phẩm của mình với lũ chó. Người chăn cừu bắt đầu thấy nghi ngờ con sói và rồi một ngày, anh ta bắt quả tang nó đang hành động nên đã quấn dây thừng quanh cổ rồi treo nó lên cái cây gần đó.

Cái gì thuộc về bản chất thì chắc chắn sẽ bộc lộ ra ngoài.

Sư tử, thần Giu-pi-tơ và voi

Sư tử với vẻ ngoài dũng mãnh và sức mạnh, hàm răng cùng những móng vuốt sắc nhọn lại rất sợ một thứ: nó không thể chịu được tiếng gáy của một con gà trống và bất kỳ khi nào nghe thấy tiếng ấy là nó bỏ chạy. Nó cay đắng than vãn với thần Giu-pi-tơ vì đã tạo ra nó như vậy nhưng thần Giu-pi-tơ nói rằng đó không phải lỗi của ngài. Ngài cho rằng đây là nhược điểm duy nhất của nó và sư tử hãy nên bằng lòng với điều đó. Tuy nhiên, sư tử không thể thấy thoải mái được và thấy rất xấu hổ vì sự hèn nhát của mình đến nỗi nó mong được chết đi cho rảnh. Trong tâm trạng đó, nó đã gặp và nói chuyện với voi. Sư tử nhận thấy rằng con vật to lớn cứ liên tục vẫy tai như thể là nó đang nghe ngóng chuyện gì liền hỏi voi vì sao lại làm vậy. Ngay sau đó thì một con muỗi vo ve bay tới và con voi nói:

- Anh có thấy con côn trùng nhỏ đáng ghét đó không? Tôi rất sợ nó bay vào tai tôi vì chỉ cần một lần nó vào tai tôi thì tôi sẽ chết ngay tức khắc.

Sư tử sau khi nghe thấy vậy đã chợt tỉnh ra: “Bởi vì”, nó tự nói với mình, “nếu như voi, một con vật to như thế mà còn sợ một con muỗi thì ta không có gì phải xấu hổ khi sợ một con gà trống còn to gấp một vạn lần con muỗi cả”.

Lợn và cừu

Một con lợn tìm đường vào một cánh đồng, nơi có một đàn cừu đang gặm cỏ. Người chăn cừu đã bắt nó, định mang nó đến hàng thịt lợn thì nó kêu eng éc và cố chống cự để trốn thoát. Lũ cừu trách mắng nó vì đã gây ầm ĩ như vậy và nói:

- Người chăn cừu thường xuyên bắt và kéo lê chúng tôi như vậy mà chúng tôi có bao giờ làm ầm ĩ lên đâu.

Lợn trả lời:

- Không, tôi có dám nói là mình không có lỗi đâu, nhưng hoàn cảnh của tôi hoàn toàn khác của các anh: ông ta chỉ muốn lông của các anh thôi còn ông ta lại muốn thịt của tôi.

Người làm vườn và con chó

Con chó của người làm vườn bị rơi vào một cái giếng sâu, nơi mà ông chủ của nó thường dùng dây thừng và gầu kéo nước lên để tưới cây trong vườn. Thất bại trong việc kéo con chó lên bằng cách này, người làm vườn tự mình xuống giếng để kéo con chó lên. Nhưng con chó lại nghĩ rằng ông chủ xuống để dìm chết nó nên khi ông chủ vừa xuống đúng tầm với là nó đã cắn anh ta. Anh chàng đã rất đau do vết cắn của con chó bèn bỏ mặc nó lại trong giếng, tự mình trèo lên với câu nói đầy tức giận:

- Thật đáng đời ta khi cố gắng cứu một kẻ đã quyết tâm muốn tự tử.